Myślenie o całożyciowym wychowaniu człowieka i etapach jego rozwoju ma swoje ugruntowane tradycje w nowożytnej europejskiej myśli pedagogicznej, sięgające co najmniej XVII i XVIII wieku – twórczości Jana Amosa Komeńskiego, Jana Jakuba Rousseau i Jana Henryka Pestalozziego. Jednak siedmioletnie okresy w rozwoju człowieka były znane w medycynie, prawie i filozofii od czasów starożytnych i średniowiecza. Wśród kolejnych faz rozwojowych zawsze wyróżniana była dojrzałość, najczęściej wiązana z uzyskaniem dojrzałości płciowej. Jednak zgodnie ze współczesną wiedzą psychopedagogiczną, z kategorią dojrzałości mamy do czynienia na wielu etapach rozwoju człowieka i w różnych obszarach jego funkcjonowania. Tak też jako pierwszy stwierdzał J.J. Rousseau w II księdze Emila z 1762 roku, pisząc, że każdy wiek ma właściwą sobie doskonałość, rodzaj właściwej sobie dojrzałości. W XX wieku to twierdzenie funkcjonowało już coraz powszechniej dzięki badaniom z dziedziny pedologii i psychologii empirycznej.
The publication points at the subject of the need of father Jacek Woroniecki’s person’s and teaching’s memory. In general, it brings closer who he was and through what he deserved posterity’s remembrance. The author of the publication shows the essence of his contribution to the development of pedagogics as such and the Catholic pedagogogics in particular. Therefore she brings up the arguments which make father Jacek Woroniecki’s ideas about understanding the problem of education as well as preceptor’s or role model’s meaning for the education stand the test of time.
PL
Autorka artykułu przekonuje o potrzebie pamięci o osobie i nauczaniu o. Jacka Woronieckiego. W ogólności przybliża, kim był i poprzez co zasłużył sobie na pamięć potomnych. Wskazuje, na czym polegał wkład Woronieckiego w rozwój pedagogiki jako takiej, a pedagogiki katolickiej w szczególności. W tym celu przywołuje argumenty, za sprawą których poglądy o. Jacka Woronieckiego dotyczące rozumienia kwestii wychowania i roli wychowawcy czy autorytetu w wychowaniu wytrzymują próbę czasu.
Punktem odniesienia dla tytułowego problemu są trzy nierozłączne idee, określające kondycję współczesności oraz przynależną jej praxis. Umownie można je określić mianem etosów polisemiczności i pluralizmu kulturowego, demokratyzacji i transparentności społecznej, a także praw człowieka i upodmiotowienia statusu jednostki. Owe etosy, zgodnie z przyjętym punktem widzenia, określają nieprzekraczalne granice myśli pedagogicznej, która pretenduje do tego, by być myślą współczesną. Dookreślanie myśli jako współczesnej z punktu widzenia granic jej dyskursywności światopoglądowej wymaga odróżnienia dwóch podstawowych sposobów rozumienia tego, co współczesne. W tym też kontekście ujęta zostaje swoistość myśli pedagogicznej, taktowanej jako jedna z perspektyw poznawczych pedagogiki ogólnej oraz sformułowane zostają formalne kryteria oceny wartości naukowej współczesnej myśli pedagogicznej.
Artykuł stanowi próbę oceny i prezentacji – w formie syntetycznej – osiągnięć i dokonań praktyki i myśli (teorii) pedagogicznej Polski międzywojennej. Przedstawione są w nim określone działania i fakty związane z budową podstaw systemu edukacji narodowej w odrodzonej Polsce – po 1918 roku i kształtowaniem się w niej pedagogiki jako dyscypliny o statusie naukowym (teoretycznym) i autonomicznym.
The point of reference for the problem outlined in the title are the three inseparable ideas defining the condition of the present and its praxis. They can be described, in general terms, as the ethe of polysemy and cultural pluralism, of democracy and social transparency, and finally of human rights and the empowerment of the individual. These ethe are taken, for the purpose of this work, as defining the boundaries of pedagogical thought as far as it aspires to be considered truly contemporary. Describing some school of thought as contemporary from the point of view of boundaries of its worldview discursivity requires distinguishing two basic ways of understanding what contemporary means. The specific nature of pedagogical thought as one of the cognitive perspectives of general pedagogy is considered in this context, and formal criteria for assessing scientific value of contemporary pedagogical thought are formulated with the above assumptions in mind.
PL
Punktem odniesienia dla tytułowego problemu są trzy nierozłączne idee, określające kondycję współczesności oraz przynależną jej praxis. Umownie można je określić mianem etosów polisemiczności i pluralizmu kulturowego, demokracji i transparentności społecznej, a także praw człowieka i upodmiotowienia statusu jednostki. Owe etosy, zgodnie z przyjętym punktem widzenia, określają nieprzekraczalne granice myśli pedagogicznej, która pretenduje do tego, aby być myślą współczesną. Dookreślanie myśli jako współczesnej z punktu widzenia granic jej dyskursywności światopoglądowej wymaga odróżnienia dwóch podstawowych sposobów rozumienia tego, co współczesne. W tym też kontekście ujęta została swoistość myśli pedagogicznej, traktowanej jako jedna z perspektyw poznawczych pedagogiki ogólnej oraz sformułowane zostały formalne kryteria oceny wartości naukowej współczesnej myśli pedagogicznej.
The article is an attempt to present the achievements in the field of educational practice (both in school and out of school) and pedagogical thought in Poland in the years 1918–1939. It shows the initial state of education and its development. It also presents – in a synthetic and brief way – the development of research and thought related to education. It was prepared to celebrate the centenary of Poland regaining independence.
PL
Artykuł stanowi próbę prezentacji dorobku w zakresie praktyki edukacyjnej (zarówno szkolnej, jak i pozaszkolnej) oraz myśli pedagogicznej w Polsce w latach 1918–1939. Ukazuje zarówno początkowy stan tej edukacji, jak i jej rozwój. Przedstawia również – w sposób syntetyczny i skrótowy – rozwój badań i myśli odnoszących do edukacji Został przygotowany z okazji obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
Głównym celem artykułu jest ukazanie treści dotyczących wychowania i kształcenia kobiet, jakie proponowała w swym pisarstwie Felicja Boberska, wychowawczyni kobiet oraz literatka, lwowianka z urodzenia. Zajmuje ona zaszczytne miejsce wśród kobiet zasłużonych dla życia naukowego, oświatowego i kulturalnego drugiej połowy XIX wieku. Odnotowano wówczas wzmożoną aktywność kobiet w kwestii starań o równouprawnienie w dostępie do edukacji. Boberska była nie tylko publicystką i pedagogiem, ale także prowadziła we Lwowie nowoczesną pensję, aktywnie uczestniczyła we lwowskim życiu społecznym i literackim jako działaczka Towarzystwa Pedagogicznego, starsza nauczycielka w żeńskim seminarium nauczycielskim, współpracowniczka Stowarzyszenia Nauczycielek i lwowskiego Stowarzyszenia pracy kobiet. Była też autorką prac o charakterze pedagogicznym, historycznym, literackim. Całemu jej życiu przyświecała idea poświęcenia i pożytecznej pracy dla innych. Analizując życie i działalność pedagogiczną Boberskiej, trzeba szczególnie wyróżnić dwa aspekty jej aktywności na rzecz edukacji kobiet, a więc pracę zawodową i wysiłek włożony w wychowanie i wykształcenie pokolenia polskich kobiet oraz piśmiennictwo, ze szczególnym uwzględnieniem ukazywania przez nią roli kobiet w życiu naukowym, oświatowym, politycznym. Ponadto w tekście zwrócono uwagę na pewien wzorzec wizerunku kobiety końca XIX wieku, który propagowała ta nauczycielka i publicystka pedagogiczna.
EN
The main goal of this work is to show the content concerning upbringing and education of women proposed in her writing by a columnist and a teacher Felicja Boberska, educator of women and writer, born in Lviv. She takes up a distinguished position among women meritorious for the scientific, educational and cultural life of the second half of the 19th century. Increased activity of women in the scope of efforts for equality in access to education was noted. Boberska was not only a writer and pedagogue but also ran a modern school for girls, actively participated in social and literary life of Lviv as a member of Pedagogical Society, senior teacher in the women’s teacher’s college, cooperator of Women Teachers Association and Lviv Women’s Work Association. She was also an author of pedagogical, historical and literary works. Throughout her life she was guided by the idea of sacrifice and work for others. While analysing the life and pedagogical work of Boberska two aspects of her activity for education of women should be especially noted, these are professional work and effort put into the education of a generation of Polish women and her writing with special focus on presentation of the role of women in scientific, educational and political life. Moreover the work points to a certain pattern in the image of a woman of the end of the 19th century that was propagated by this pedagogic writer.
W prezentowanym artykule podjęto zagadnienie pracy w nowożytnych dziejach polskiej myśli filozoficznej i pedagogicznej. Niezależnie od nastawień ideowych w tym okresie historycznym praca była traktowana jako wartość i składnik ideałów wychowawczych. Eksponowano w nich nie tylko utylitarne, ale przede wszystkim etyczne wartości pracy oraz postawę twórczą człowieka. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, z myślą o wzmocnieniu państwa, wprowadzono program wychowania gospodarczego społeczeństwa. W prezentowanym tekście dokonana została charakterystyka poglądów na istotę pracy w dziejach nowożytnych, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej myśli pedagogicznej.
EN
Work as a citizen’s creative attitude in Polish philosophical and educational thought of modern times In the modern history of Polish philosophical and educational thought, regardless of their ideological attitudes, work was regarded as a value and component of educational ideals. Not only utilitarian, but above all ethical values of work and man’s creative attitude were exposed in them. After Poland had regained its independence, a program of economic education of society was introduced with a view to strengthening the state.
John Bosco was open to the contemporaneous pedagogical thought, cultural currents, and people of his time. He lived in a century of pedagogy, abounding in recognized names: Herbart, Pestalozzi, Froebel, Girard, and still remaining under the influence of the ideas formulated by Jean-Jacques Rousseau. The contemporary Italy provided ground for such personalities as Aporti, Lambruschini, Rayneri, Rosmini, Tommaseo and Allievo. John Bosco combined the lasting values of tradition with new solutions to allow young people rise to the fullness of humanity. It is in this perspective that all the pedagogical theses outlined by A. Rosmini must be read: all that a man undertakes is to serve the good of the individual. The person is the goal of all human communities, initiatives, interests and organisations.
PL
Jan Bosko otwarty był na współczesną mu myśl pedagogiczną, prądy kulturalne i osoby jego czasów. Żył w stuleciu pedagogii, obfitującym w wielkie nazwiska: Herbarta, Pestalozziego, Froebla, Girarda, i nadal będącym pod wpływem idei Jana Jakuba Rousseau. We Włoszech działają wówczas: Aporti, Lambruschini, Rayneri, Rosmini, Tommaseo i Allievo. Jan Bosko łączy trwałe wartości tradycji z nowymi rozwiązaniami, by doprowadzić młodego człowieka do pełni człowieczeństwa. W tej perspektywie trzeba odczytywać wszystkie tezy pedagogiczne głoszone przez A. Rosminiego: w centrum pedagogiki jest osoba. Wszystko, czego człowiek się podejmuje, ma służyć dobru poszczególnej osoby. Osoba jest celem wszelkich ludzkich zbiorowości, inicjatyw, interesów i organizacji.
History in Bogdan Nawroczyński’s life and work manifested itself in three ways: 1. in his personal life, when he made history as a participant in the 1905 school strikes, 2. in his works serving as a research source in the fields of history and education, and – most importantly – 3. in his own research on the history of pedagogical thought. By highlighting the humanistic aspect of pedagogy as, first and foremost, a broadly defined study of humanity, Nawroczyński called attention to the need to place pedagogical research in the historical and sociological context. He saw it as necessary for pedagogy to become a fully-fledged academic field.
This article presents the concept of lifelong education in educational thought of Italian pedagogist Don Lorenzo Milani. This work begins with a brief description of the concept of lifelong learning, afterwards it shows its essence and objectives. Subsequently is presented lifelong education in pedagogical terms of Don Milani and a brief summary.
PL
Edukacja całożyciowa jest obecnie jednym z najczęściej poruszanych argumentów w ówczesnym świecie. Ma ona związek z polityką oświatową, społeczną, jak również ekonomią. Na jej powstanie, rozwój i coraz większe zainteresowanie miało wpływ wiele czynników, do których zaliczymy: wzrost zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników, rozwój w zakresie medycyny, psychologii czy też technologii. Edukacja całożyciowa jako idea oraz aplikacja praktyczna znalazła odzwierciedlenie także w myśli pedagogicznej księdza pedagoga Don Lorenza Milaniego. Jego poglądy na ten temat oraz przeniesienie ich na grunt praktyki są godne poznania ze względu na ich specyfikę i aktualność.
Edmund Bojanowski (1814-1871) – a landlord, writer and activist. Being grown up in patriotic and religious environment he started his studies in Wrocław and then, in Berlin but he had to stopped it due to health problems. After his return to family region he took up writing and activism. As a result of his actions, there appeared a village orphanage on May 3, 1850 in Podrzecze. This date also marks the beginning of The Congregation of the Servant Sisters of Virgin Mary Immaculate Conception, a convent created by Bojanowski. He died in 1871 and in 1999 John Paul II announced his beatification.
PL
Edmund Bojanowski (1814-1871) – był ziemianinem, publicystą, społecznikiem. Wychowany w duchu patriotycznym i religijnym podjął studia we Wrocławiu, a potem Berlinie, które przerwał ze względów zdrowotnych. Po powrocie w rodzinne strony zajął się pisaniem i działaniem społecznym, które zaowocowało założeniem 3 maja 1850 r. ochronki wiejskiej w Podrzeczu. Data ta przyjmowana jest również jako początek żeńskiego zgromadzenia zakonnego – Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny – którego inicjatorem był Bojanowski. Zmarł w roku 1871, a w 1999 został beatyfikowany przez Jana Pawła II.
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na szereg pytań: w jaki sposób papież Franciszek realizuje się jako wychowawca? Analizując przesłania do młodych ludzi oraz wystąpienia Ojca świętego, a wcześniej Kardynała Bergoglio, autor tekstu zastanawia się jednocześnie nad walorami wychowawczymi oraz aktualnością jego poglądów i udzielanych przez niego wskazówek. Stara się potwierdzić dydaktyczną wartość przemówień papieskich dotyczących młodzieży i jego spotkań z młodzieżą.
EN
This article is an attempt to answer a number of questions, including question about how Pope Francis realizes himself as an educator? By analyzing the messages to young people and the speeches of the Holy Father and earlier by Cardinal Bergoglio, the author of the text also reflects on the educational values and the actuality of his views and the advices he gives. He tries to confirm the didactic value of papal speeches on youth and his meetings with the youth.
The author presents the problem of theoretical „general” pedagogy in the post-modern world. It is expressed in the absence of "one" theory, one meta-language which is used to describe and explain basic concepts and processes. Moreover, it creates theoretical foundations for the development of detailed pedagogical sciences. Each attempt to set up a universal project or meta-narration becomes an unreasonable interpretation of phenomena or theories and the will to gain power. None of the individual interpretations can be superior to any others. There are no ‘better’ and ‘worse’ theories. I present new approaches to pedagogy as: - a science of pedagogical sciences (metapedagogy); - as comparative pedagogical thoughts;- as a meta-science, or the science of all sciences about upbringing and education.
PL
Autor podejmuje problem teoretyczności pedagogiki ogólnej w ponowoczesnym świecie, która wyraża się w braku „jednej” teorii, jednego metajęzyka do opisu i wyjaśniania podstawowych pojęć i procesów oraz do stworzenia teoretycznych fundamentów pod rozwój szczegółowych nauk pedagogicznych. Każda próba wyniesienia uniwersalnego projektu czy metanarracji staje się nieuprawomocnioną interpretacją zjawisk czy teorii oraz wolą zdobycia władzy. Żadna z pojedynczych ich interpretacji nie może być nadrzędna nad inną, nie ma też „lepszych” i „gorszych” teorii. Przedstawiam nowe podejścia do pedagogiki ogólnej jako: - nauki nauk pedagogicznych (metapedagogiki); - jako komparatystyki myśli pedagogicznej;- jako metanauki, czyli nauki wszystkich nauk o wychowaniu i kształceniu.
Die folgende Ausarbeitung zeigt die Anwendung der pädagogischen Gedanken Bojanowskis in den auserwählten Ländern der Missionsarbeit der Schwestern auf – Kamerun, Kanada und Deutschland. Besonderes Augenmerk wird auf die Erziehung und Bildung von Kleinkindern sowie auf die Entwicklung von Jugendlichen gelegt. Miteinbezogen wird die körperliche, intellektuelle, gesellschaftliche, religiöse und geistige Entwicklung. Im Mittelpunkt der Missionsarbeit der Schwestern in Kamerun steht die Sorge um das Kind, damit es ein besseres Leben haben kann. Ihre Anwesenheit trägt dazu bei, dass ihr Umfeld von wichtigen moralischen und katholischen Werten geprägt wird. Der zeitlose pädagogische Gedanke Bojanowskis hat sich ebenfalls tief in Kanada verwurzelt, wo die Mägde Mariens inmitten von Kindern, Jugendlichen und Migranten ihren Dienst leisten. Trotz des überwiegend wohlhabenden Standes der Bewohner Kanadas, Schwestern sind oft mit materieller sowie geistiger Armut konfrontiert, die sie zu bekämpfen versuchen. Das Bildungsprogramm in ihren Kindergarten in ist stark an die Richtlinien Bojanowskis angelehnt. Inmitten der deutschen Jugend von heute, die nach Perspektiven für sein Leben sucht, versuchen die Schwestern, die in Köln tätig sind, ein neues Bild der Religiosität zu schaffen. Sie suchen nach neuen Wegen der Evangelisation. Trotz der entgegenwirkenden Kräfte, die den Geist des Evangeliums nicht unterstützen, helfen die Schwestern den Jüngsten zu guten Menschen heranzureifen, dem Abbild Gottes gleich.
PL
Zaprezentowanie w niniejszym opracowaniu trzech wybranych środowisk działalności sióstr poza granicami Polski, miało na celu ukazanie kontynuacji myśli pedagogicznej Bojanowskiego dzisiaj. Stworzona przez niego własna koncepcja wychowania, której wartość polega na tym, że obejmuje wychowaniem nie tylko dziecko, ale także rodziny i całe środowisko, jest realizowana wszędzie tam gdzie posługują. Stale inspirowane ideą Założyciela, w bogatym, wysoko rozwiniętym środowisku kanadyjskim i niemieckim, jak też na ubogiej kameruńskiej ziemi, siostry szczególną uwagę skupiają na edukacji małego dziecka i towarzyszeniu młodzieży w osiągnięciu dojrzałej osobowości. Proponują prawdziwe wartości i piękny sposób życia. Edmund Bojanowski głęboko zakorzeniony w Bogu, kierujący się zasadami, które przekazywał słowem i przykładem, ukazuje się nam jako pedagog ponadczasowy. Służebniczki przez pracę wychowawczą i charytatywną, przystosowaną do obecnych warunków, starają się ukształtować człowieka Ewangelii, żyjącego w prawdzie, miłości i harmonii z Bogiem, ludźmi i całą przyrodą. Dostosowując się do potrzeb i problemów danego środowiska oraz zmieniających się warunków społeczno-kulturowych, głoszą Dobrą Nowinę słowem i swoją służbą.
We learn the pedagogical thought of Edmund Bojanowski from his rich heritage, which are his writings and the resulting work, and its development - from the analysis of its implementation in practice by the Little Servant Sisters. Its rich resource and character makes that it demands that his pedagogical theory and practice should be read again, to respond to contemporary challenges in the field of education. Knowing how Bojanowski understands this activity, allows to reflect on how it can be realized today using the achievements of pedagogical sciences and educational practice. On this basis are constructed: indications and programs of pre-school education, care and educational work in various institutions operating in the system of education and social assistance.
PL
Myśl pedagogiczną Edmunda Bojanowskiego poznajemy z jego bogatej spuścizny, jaką stanowią jego pisma i powstałe dzieło, a jej rozwój – z analizy realizacji jej w praktyce przez Siostry Służebniczki. Jej bogaty zasób i charakter sprawia, że domaga się ona, by jego teorię i praktykę pedagogiczną odczytywać na nowo, by odpowiadać na współczesne wyzwania w dziedzinie edukacji. Poznanie jak rozumiał tę działalność E. Bojanowski pozwala odnosić jego zamysł do tego, jak można realizować go dzisiaj korzystając z osiągnięć nauk pedagogicznych i praktyki wychowawczej. Na tej podstawie konstruowane są wskazania i programy wychowania przedszkolnego, pracy opiekuńczo-wychowawczej w różnego rodzaju placówkach działających w systemie oświaty i pomocy społecznej.
The subject of the analysis in this study is the phenomenon of stability, integrity and social stability of educational institutions. The following aspects of this phenomenon are distinguished and discussed: a) the stability of the cultural status of educational institutions; b) (relative) invariability of the function performed by the institution; c) stabilizing role of the material foundations of education; d) structural properties of the educational socosphere; e) practicing cultural „patterns of behavior” in teaching practice; f) the mechanism of recreating the cultural foundations of education.
PL
Przedmiotem analizy w niniejszym studium jest zjawisko stałości, integralności oraz trwałości społecznej instytucji wychowania. Wyróżnia się oraz omawia następujące aspekty tego zjawiska: a) stałość kulturowego statusu instytucji wychowania; b) (względną) niezmienność funkcji pełnionej przez tę instytucję; c) stabilizującą rolę materialnych podstaw wychowania; d) własności strukturalne edukacyjnej socjosfery; e) praktykowanie kulturowych „wzorów zachowań” w praktyce pedagogicznej; f) mechanizm odtwarzania kulturowych podstaw wychowania.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.