Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  national myth
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Z czerwonym Kielichem. Przedmiot wiary husytów w Trylogii husyckiej Otokara Vavry.

100%
Łazarz R.
Slavia Occidentalis
|
2016
|
issue 73/2
45-56
PL
The study is dedicated to Otokar Vavra’s cinematographic “Hussites Revolutionary Trilogy”. The films were shot in the 1950s as colour motion pictures. The main idea is based on Alois Jirasek’s trilogy and Frantisek Palacky’s philosophy of history combined with some ideological concepts revolving around the communist interpretation of Hussites. The three films: Jan Hus (1954), Jan Žižka (1955) and Proti všem (Against All Odds, 1957) pose some sort of a challenge by showing a religious movement from an atheist’s perspective. Vavra indeed created a work of propaganda, a heroic story of the Czech folk fighting against foreign powers (lords and nobles, crusaders) which had the potential of underpinning the communist ideology in Czechoslovakia. On the other hand, the trilogy took in a new symbolic meaning after the 1968 occupation by the Warsaw Pact.
2

Litewski Žalgiris, polski Grunwald: dwa toposy narodowe w kontekście analizy porównawczej

100%
Nikžentaitis A., Mikailienė Ž.
Zapiski Historyczne
|
2010
|
vol. 75
|
issue 2
7-21
EN
The article deals with the images of the Žalgiris battle in Lithuanian and Polish societies and their place in the cultures of memory in those countries. Considering the centuries old tradition of this event, the problem is analyzed historically, focusing on the epoch of nationalism and the images of this event created in this period. Discussing the image change of the Žalgiris battle in Lithuanian society, several periods can be identified: the memory about this battle just after this event and acquisition of some finite forms in the middle of the 16th century; the second half of the 16th century – the beginning of the 20th century; the interwar period in Lithuania; the Soviet time and narrative transformation after 1990. It should be noted that the theme of Žalgiris was relevant to Lithuanians in order to highlight the differences between Poles and Lithuanians (the first half of the 16th century – the first half of the 20th century), in order to move closer to Poles (from the end of the 16th century until the beginning of the nationalism era and after the 1990’s), and only once in the Soviet period, this theme was used as a weapon against the imperialist West. Like in Lithuania, in Poland the Grunwald theme has also survived several periods. The theme has become particularly important in the last hundred years, which was associated with the demands of the creation of the Polish identity. In this article the author analyzes the differences in the content of Žalgiris and Grunwald narratives in Lithuania and Poland. Žalgiris and Grunwald are compared as Lithuanian and Polish national myths and also as integral parts of cultures of memory and remembrance. Similar feature of Žalgiris and Grunwald can be noticed – they can both be defined as national myths. However, unlike in Poland, where Grunwald became the national myth at the end of the 19th century and at the beginning of the 20th century, in Lithuanian society Žalgiris gained greater importance only in the Soviet period. It is also noteworthy to underline the different structure of the Žalgiris and Grunwald national toposes. Žalgiris did not play an independent role in the interwar period and it was one of the parts of the national Vytautas myth in Lithuania. Grunwald at the beginning of the 20th century had the features of the national myth, however during the interwar period the Grunwald rose in importance in comparison with the Žalgiris theme – it became, among other events in the history of Poland, an integral part of Pilsudski‘s national myth. During World War II Žalgiris and Grunwald were instrumentalized by communists in order to motivate those two nations to struggle against Hitler’s Germany. Later they were used to legitimate the postwar regime in Europe. It should be noted that despite some differences in content and themes used by the Communist ideology, both Žalgiris and Grunwald were popular in the Lithuanian and Polish opposition or semi-opposition milieu. Consequently, in this context the influence of the culture of remembrance or previous Žalgiris and Grunwald traditions for the Lithuanian and Polish societies can be noticed. Although Žalgiris and Grunwald in Lithuania and Poland are judged differently, they continue to be a part of culture of remembrance in Lithuania and Poland.
3
Publication available in full text mode
Content available

Czeska koncepcja zdrady jako element mitu monachijskiego

75%
Kubok B.
Adeptus
|
2018
|
issue 12
EN
The Czech concept of betrayal as an element of the Munich mythThis article explores the cultural significance of the “Munich myth”, focusing on the concept of “Western betrayal” and its connotations associated with the idea of destiny and sacrifice. It also examines how the myth influenced the formation of Czech national identity, especially during and shortly after the Second World War. Opening with an analysis of a poem by František Halas written in the midst of the Munich Conference, it also reviews a number of writings which increased the popularity of the ideas of betrayal and sacrifice and, as a result, have made them synonymous with the “Czech fate”: excerpts from the memoirs of Zdeněk Štĕpánek and Edvard Beneš, essays by Karel Kosík and Milan Kundera, and Bedřich Fučík’s literary criticism. The article concludes with a discussion of the key findings of the book Mnichovský komplex (The Munich Complex) by Jan Tesař, a polemic study discrediting and deconstructing the myth of the “Munich betrayal”. Czeska koncepcja zdrady jako element mitu monachijskiegoArtykuł dotyczy fenomenów kulturowych zawartych w micie monachijskim, szczególnie takich, jak koncepcja zdrady i powiązane z nią konotacje (figura ofiary, losu, teatralizacja życia społecznego). Przedstawia także proces formowania się wojennej oraz powojennej czeskiej tożsamości narodowej pod wpływem tego mitu. W artykule poddano analizie wiersze Františka Halasa z okresu wydarzeń monachijskich, a także te fragmenty wspomnień (Zdenĕk Štĕpánek, Edvard Beneš), eseistyki (Karel Kosík, Milan Kundera) i krytyki literackiej (Bedřich Fučík), które przyczyniły się do rozpowszechnienia koncepcji zdrady i ofiary jako czynnika konstytuującego „czeski los”. Artykuł kończy prezentacja najważniejszych tez zawartych w książce pt. Monachijski kompleks autorstwa Jana Tesařa o charakterze polemicznym i dekonstrukcyjnym wobec mitu „zdrady monachijskiej”.
4
Publication available in full text mode
Content available

Europa Środkowa – wspólnota tekstów. Intertekstualność jako przestrzeń funkcjonowania i podtrzymywania mitu środkowoeuropejskiego

75%
Upalevski I.
Sprawy Narodowościowe
|
2016
|
issue 48
EN
Central Europe – a community of texts. Intertextuality as a  plane of functioning and maintaining the myth of Central EuropeIn this article I examine two primary (sets of) questions:1. How, why and by whom the concept of Central Europe has been (re)constructed, (re)defined and (re)imagined within the field of literature in the course of the 20th century(?); and2. Through what transformations this concept has gone during the major social and political shifts in the region(?). In order to do so I am employing Roland Barthes’ semiological approach on myth in the analysis of the texts in which concept and the myth of Central Europe is constituted. I argue that these texts, creating the myth of Central Europe, use/adopt/resemantize texts/signs which previously functioned in other semiological systems. While the so called Habsburg Myth is its core structural element, the myth of Central Europe adopts/reinterprets even such cultural texts in relation to which it stands in ideological opposition – for example the myth of national tragedy. Referring to the concept of discourse community, introduced and developed in the linguistics and literary theory by John Swales, as well as to the concept of intertextuality, I argue that Central Europe can be approached as a community of texts within which the notion of the Central-Europeanness is (re)evaluated, (re)imagined and thus historically maintained. Europa Środkowa – wspólnota tekstów. Intertekstualność jako przestrzeń funkcjonowania i podtrzymywania mitu środkowoeuropejskiegoW niniejszym artykule zajmuję się pytaniami: jak, dlaczego i przez kogo pojęcie Europy Środkowej zostało społecznie zrekonstruowane w literaturze regionu na przestrzeni XX wieku oraz jak przybiegała jego transmisja/dystrybucja w zmieniających się kontekstach społeczno-politycznych. By odpowiedzieć na te pytania, semiologiczne podejście do mitu Rolanda Barthesa zostanie zastosowane w analizie tekstów budujących pojęcia, ale także mit Europy Środkowej. Analiza ta ma pokazać, że myślenie w kategoriach Europy Środkowej aktywizuje się w chwili dodatkowej semantyzacji znaków/tekstów istniejących już wcześniej w innych systemach semiologicznych. Podczas gdy tzw. mit habsburski jest jego podstawowym elementem strukturalnym, mit Europy Środkowej nawiązuje także do takich tekstów kultury, w stosunku do których stoi w opozycji – na przykład mit tragedii narodowej. Odwołując się do koncepcji wspólnoty dyskursywnej, wprowadzonej do językoznawstwa i teorii literatury przez Johna Swalesa, jak również do pojęcia intertekstualności, zakładam, że Europa Środkowa istnieje w postaci pewnej wspólnoty tekstów, w której pojęcie środkowoeuropejskości jest negocjowane, oceniane i wyobrażane na nowo.
5
Publication available in full text mode
Content available

Twórcza reinterpretacja mitów narodowych. Próba współodczytania „Trans-Atlantyku” Witolda Gombrowicza i „Małego palca Buddy” Wiktora Pielewina

71%
Jaworski M.
Kultury Wschodniosłowiańskie - Oblicza i Dialog
|
2016
|
issue 6
75-81
EN
The aim of this paper is to depict significant parallels between the works  of Witold Gombrowicz and Viktor Pelevin within the scope of reinterpreting national myths. In their novels, Trans Atlantic and Buddha’s Little Finger, the writers seem to take account of substantial danger related to fixed, ossified forms of understanding the notions of nation and motherland. Despite visible differences in their styles both novelist stay alert to automatized relationship to any phenomenon and make attempts at provoking the reader to rethink their relationship to the abovementioned terms. The author of the present paper finds these issues crucial and very up-to-date in the post postmodern society and culture, in particular in light of the recent geopolitical changes.
PL
The aim of this paper is to depict significant parallels between the works  of Witold Gombrowicz and Viktor Pelevin within the scope of reinterpreting national myths. In their novels, Trans Atlantic and Buddha’s Little Finger, the writers seem to take account of substantial danger related to fixed, ossified forms of understanding the notions of nation and motherland. Despite visible differences in their styles both novelist stay alert to automatized relationship to any phenomenon and make attempts at provoking the reader to rethink their relationship to the abovementioned terms. The author of the present paper finds these issues crucial and very up-to-date in the post postmodern society and culture, in particular in light of the recent geopolitical changes.
6
Content available remote

Revize národních mýtů Dušanem D. Pařízkem

63%
Mikulová I.
Theatralia: Revue současného myšlení o divadelní kultuře (Theatralia: The revue of contemporary thought on theatre culture)
|
2021
|
vol. 24
|
issue 2
116-141
EN
The aim of this contribution is to analyse Dušan D. Pařízek's directing method using the following three selected productions: Wilhelm Tell, Schauspielhaus Zürich, Pfauen, 2013; König Ottokars Glück und Ende, Volkstheater Wien, 2019, and Die Hermannsschlacht, Schauspiel Leipzig, 2019. In these productions, Pařízek tries to reconceptualise the existing interpretative and stage tradition of the national myths in the countries of their origin (Switzerland, Austria, and Germany). The author of the article examines Pařízek's interpretative approach, focuses on the dramaturgical adaptation of the texts, scenic concepts, and acting. She furthermore reflects the critical response to the director's work. One of the aims of the article is to view Pařízek's work as appellative and critical towards the current political happenings in Central Europe.
CS
Cílem příspěvku je analyzovat inscenační postupy režiséra Dušana D. Pařízka na příkladu tří vybraných inscenací: Wilhelm Tell, Schauspielhaus Zürich, Pfauen, 2013; König Ottokars Glück und Ende, Volkstheater Wien, 2019, a Die Hermannsschlacht, Schauspiel Leipzig, 2019. V těchto inscenacích se Pařízek snaží rekonceptualizovat stávající interpretační a jevištní tradici těchto národních mýtů v zemích jejich vzniku. Autorka studie nahlíží Pařízkovy interpretační postupy, zaměřuje se na dramaturgické úpravy textů, scénické pojetí a herectví. Reflektuje také kritické zhodnocení režisérovy tvorby. Jedním z cílů studie je nahlédnout Pařízkovu tvorbu jako apelativní a kriticky vymezující se vůči aktuálnímu politickému dění ve střední Evropě.
7
Publication available in full text mode
Content available

„Rzeka krwi” i pewien możliwy dialog międzykulturowy

51%
Szwat-Gyłybowa G.
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
|
2015
|
issue 5(8)
271-290
EN
The article represents an attempt to reflect on the possible causes of a positive reception in Bulgaria for the painting entitled The Batak Massacre (1892) by a Polish artist, Antoni Piotrowski. This work is considered one of the most eloquent visualizations of the traumatic events of significance to Bulgarians that took place during the so-called anti-Turkish April uprising in 1876. Due to the entanglement of circumstances the massacre in Batak has grown to the status of a national myth. The artist, well acquainted with the current situation in the Balkans (which is documented in his autobiography), could not have, however, been fully aware of the semantic potential of the associations invoked by his painting. The topos of the “river of blood”, placed at the centre of attention, interpreted by Piotrowski in a manner differing from that in Southern Slavic folklore or Bulgarian literature, becomes the starting point for the author’s reflections on the repertoire of associations that this work could invoke in the recipient “initiated” into the meanders of their own culture, as was Ivan Vazov, the writer and apologist for the painting. The suggested research approach can be put in the realm of a particular imagology based on the reconstruction of possible strategies to negotiate meanings in intercultural relations.
8
Publication available in full text mode
Content available

Mity historyczne w kształtowaniu tożsamości izraelskiej

51%
Krauze J.
Studia Żydowskie. Almanach
|
2012
|
vol. 2
|
issue 2
279-292
EN
Israeli society at the time of state’s establishment in 1948, was a conglomeration of immigrants from different parts of the world. In order to ensure the smooth functioning of the new state, it was important to discover and shape ideas, to which every citizen could appeal and identify with. Newly formed society was therefore to some extent an artificial creation, based on the memory of the events rose to the rank of national myths and the created ideas. This paper presents the main historical events to which Israeli society refers in the creation of their identity. These events are described from a historical perspective while presenting the mythmaking process associated with their retention in the collective memory of the nation. From this description a citizen model emerges as a pattern of national consciousness. Furthermore, the paper reflects on the contemporary, and therefore largely already formed, the Israeli society, seeking to answer the following questions: if the myths are still alive in the collective memory and whether they have an impact on national identity? Which historical events are placed in the collective memory of modern society? Remembrance of historic event as a national myth is based on an emotional narrative in order to shape desirable attitudes. Mythmaking process is often connected to the policymaking, for it creates a model of appropriate national or citizen behavior and attitude towards the state and its authorities. The role of myth may thus be both negative and positive – depending on the intentions of individuals or groups who use them. Dissemination of myths as national narratives can affect the integration of social or ethnic groups whose members refer to the same patterns and traditions. Hence, they are particularly vivid among communities whose existence is threatened, or among those that are not yet fully formed. Historic events which rose to a rank of national myths of major significance can be seen as a cornerstones of a newly created Israeli nation. In this paper for main events are described: fall of Masada, Tel Hai battle, 1948 War of Independence and the Shoah. Each of aforementioned events are analyzed both from the perspective of historical knowledge and in the context of its rising as a national myths as well as its consolidation in the collective memory.
PL
Społeczeństwo izraelskie w momencie powstania państwa w 1948 roku było zlepkiem imigrantów z różnych stron świata. Aby zapewnić sprawne funkcjonowanie nowego państwa, ważne było odkrycie i ukształtowanie idei, do których każdy obywatel mógłby się odwołać i z którymi mógłby się identyfikować. Nowo powstałe społeczeństwo było więc w pewnym stopniu tworem sztucznym, opartym na pamięci o wydarzeniach urastających do rangi mitów narodowych i tworzonych ideach. W niniejszym artykule przedstawiono główne wydarzenia historyczne, do których odwołuje się społeczeństwo izraelskie w tworzeniu swojej tożsamości. Wydarzenia te opisano z perspektywy historycznej, przedstawiając jednocześnie proces mitotwórczy związany z zachowaniem ich w zbiorowej pamięci narodu. Z opisu tego wyłania się model obywatela jako wzorzec świadomości narodowej. Ponadto w artykule podjęto refleksję nad współczesnym, a więc w dużej mierze już ukształtowanym, społeczeństwem izraelskim, starając się odpowiedzieć na następujące pytania: czy mity są nadal żywe w pamięci zbiorowej i czy mają wpływ na tożsamość narodową? Jakie wydarzenia historyczne są umieszczane w pamięci zbiorowej współczesnego społeczeństwa? Pamięć o wydarzeniu historycznym jako micie narodowym opiera się na narracji emocjonalnej, której celem jest kształtowanie pożądanych postaw. Proces tworzenia mitu jest często związany z kształtowaniem polityki, ponieważ tworzy model właściwych zachowań narodowych lub obywatelskich oraz postaw wobec państwa i jego władz. Rola mitu może być więc zarówno negatywna, jak i pozytywna – w zależności od intencji osób lub grup, które się nimi posługują. Upowszechnianie mitów jako narracji narodowych może wpływać na integrację grup społecznych czy etnicznych, których członkowie odwołują się do tych samych wzorów i tradycji. Stąd są one szczególnie żywe wśród społeczności, których istnienie jest zagrożone, lub wśród tych, które nie są jeszcze w pełni ukształtowane. Wydarzenia historyczne, które urosły do rangi mitów narodowych o dużym znaczeniu, mogą być postrzegane jako kamienie węgielne nowo tworzonego narodu izraelskiego. W niniejszym opracowaniu opisano główne wydarzenia: upadek Masady, bitwę pod Tel Hai, wojnę o niepodległość w 1948 roku oraz Shoah. Każde z tych wydarzeń jest analizowane zarówno z perspektywy wiedzy historycznej, jak i w kontekście jego powstania jako mitu narodowego oraz utrwalenia w pamięci zbiorowej.
9
Publication available in full text mode
Content available

O języku politycznej manipulacji i jej konsekwencjach – Bralczyk, Głowiński, Bartmiński, Čolović

51%
Jasińska A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
|
2019
|
issue 11(1) "Postprawda. Nowe narracje i praktyki społeczne w epoce sfingowanych informacji i gatunków hybrydycznych"
37-48
PL
Manipulacja w języku polityki jest tak stara jak sama polityka. W drugiej połowie XX wieku powstało wiele opracowań politologicznych i językoznawczych poświęconych temu zagadnieniu. Wśród najważniejszych polskich językoznawców zajmujących się tą problematyką są Jerzy Bralczyk, Michał Głowiński i Jerzy Bartmiński. Autorka artykułu wykorzystała kategorie opisywane przez wyżej wymienionych językoznawców do opisu ‘złej mowy’ w publicystyce serbskiej drugiej połowy XX wieku i początku lat dwutysięcznych. Według serbskiego etnologa Ivana Čolovicia, ów manipulacyjny języka polityki w debacie publicznej, który realizował się w postaci ‘baśni narodowej’, doprowadził do tragedii – krwawej bratobójczej wojny w byłej Jugosławii.
EN
Manipulation in the language of politics is as old as politics itself. In the second half of the twentieth century, many political and linguistic studies devoted to this issue were created. The most important Polish linguists dealing with this issue include: Jerzy Bralczyk, Michał Głowiński and Jerzy Bartmiński. The author of the article used the categories described by the above-mentioned linguists to describe ‘bad speech’ in Serbian journalism of the second half of the twentieth century and the beginning of the 2000s. According to the Serbian ethnologist Ivan Čolović, this manipulative language of politics in the public debate, which was realized in the form of a ‘national fairy tale’ led to a tragedy – the bloody fratricidal war in the former Yugoslavia.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.