Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  natural language
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Bežný jazyk v inštrumentálnom realizme Ladislava Kvasza

100%
Kostolný R.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2020
|
vol. 68
|
issue 2
271-287
EN
The intention of the article is to follow up on the discussion between L. Kvasz and his critics (J. Peregrin, P. Labuda and J. Bánovský) that played out on the pages of Organon F. The article’s goal is to prove that Kvasz’s exclusion of natural language from the concept of instrumental realism is problematic. The argument takes place on two levels. On the first level, the article focuses on the evolution of the definition of the entirety of human experience. In Kvasz’s earlier work, experience is divided into the natural and the instrumental, while the conclusion of his book Inštrumentálny realizmus (Instrumental Realism) implies an understanding of experience as always being instrumental. The reason for this change is shown to be Peregrin’s and Labuda’s criticism. The second level of the argument presents its own interpretation of specific parts of Husserl’s work. In this interpretation, it is shown that Kvasz’s proclaimed divide between modern science and the living world can be overcome by means of a double understanding of the concept of the living world. In the broader sense, modern science, through our language, becomes part of the lived world. The concluding part outlines a possible interpretation of common language as a part of instrumental realism. The essence of the proposal is to show that the interpretation, used by Kvasz for mathematics and physics, is not necessarily the only applicable interpretation within the framework of instrumental realism.
SK
Zámerom tohto textu je nadviazať na diskusiu, ktorá prebehla medzi L. Kvaszom a jeho kritikmi (J. Peregrinom, P. Labudom a J. Bánovským) na stránkach časopisu Organon F. Cieľom, ku ktorému táto štúdia smeruje, je dokázať, že Kvaszovo vylúčenie prirodzeného jazyka z konceptu inštrumentálneho realizmu je problematické. Diskusia v príspevkoch publikovaných v Organonu F prebiehala v dvoch rovinách. V prvej rovine sa texty zameriavali na vývoj vymedzenia celku ľudskej skúsenosti. Ukazuje sa, že zatiaľ čo v skorších Kvaszových prácach bola skúsenosť rozdelená na prirodzenú a inštrumentálnu, záver knihy Inštrumentálny realizmus už implikuje chápanie skúsenosti ako vždy inštrumentálnej. Ako dôvod tejto zmeny sa tu ukazuje Peregrinova a Labudova kritika v Organonu F. Druhá rovina diskusie predstavovala vlastnú interpretáciu špecifických častí Husserlovej práce. V tejto interpretácii sa ukázalo, že Kvaszom ohlasovanú priepasť medzi modernou vedou a žitým svetom je možné prekonať prostredníctvom dvojitého chápania pojmu žitého sveta. V širšom význame sa totiž moderná veda, pomocou nášho jazyka, stáva súčasťou žitého sveta. Záverečná časť skúmanej diskusie priniesla náčrt možného výkladu bežného jazyka ako súčasti inštrumentálneho realizmu. Podstatou návrhu predloženého v tejto štúdii je ukázať, že prístup, ktorý Kvasz aplikuje pri riešení otázok matematiky a fyziky, nie je nutne jediný použiteľný výklad v rámci inštrumentálného realizmu.
DE
Ziel des Textes war die Anknüpfung an eine Diskussion zwischen L. Kvasz und dessen Kritiker (J. Peregrin, P. Labuda und J. Bánovský) in der Zeitschrift Organon F. Dabei sollte gezeigt werden, dass das Ausschließen der natürlichen Sprache vom Konzept des instrumentalen Realismus bei Kvasz problematisch ist. Die Argumentation verlief dabei auf zwei Ebenen. Auf der ersten Ebene befasste sich der Text mit der Entwicklung der Definition des Komplexes der menschlichen Erfahrung. In den früheren Arbeiten von Kvasz wird die Erfahrung aufgeteilt in natürliche und instrumentale Erfahrung, währen zum Schluss des Buches Inštrumentálny realizmus (Instrumentaler Realismus) die Erfahrung stets als instrumentale Erfahrung impliziert wird. Als Grund für diese Änderung zeigt sich Peregrins und Labudas Kritik. Die zweite Argumentationsebene stellt eine eigene Interpretation spezifischer Teile von Husserls Werk dar. In dieser Interpretation zeigte sich, dass der von Kvasz deklarierte Abgrund zwischen moderner Wissenschaft und gelebter Welt vermittels einer dualen Auffassung des Begriffs der gelebten Welt überwunden werden kann. In der weiteren Bedeutung wird nämlich die moderne Wissenschaft mithilfe unserer Sprache zum Bestandteil der gelebten Welt. Der abschließende Teil bringt eine Skizzierung einer möglichen Auslegung der Umgangssprache als Bestandteil des instrumentalen Realismus. Dieser Entwurf zeigt im Grunde genommen auf, dass die von Kvasz bezüglich der Mathematik und der Physik verwendete Auslegung im Rahmen des instrumentalen Realismus nicht unbedingt die einzige Auslegung sein muss.
2
Publication available in full text mode
Content available

Słowa kluczowe, tagi…, i co dalej?

86%
Babik W.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2014
|
vol. 49
EN
Keywords, tags... and what else?Keywords and their latest versions, called tags, are the object of this paper. Those expressions are treated as elements of the lexical systems of respective languages: the keyword language and the tag language. Our presentation of those vocabulary groups is intended to demonstrate that they are not homonymous, in structural or functional respects. Those two lexical resources are presented rather from the viewpoint of the theory of indexing and retrieval languages as well as the information search theories.Considering the future of the languages in question, the author presents the folksonomies and the possibilities of application of the respective vocabulary collections in the construction of tools required for semantization of the information retrieval environment in the Internet, including the construction of ontology and thought maps.Special attention was paid to the idea that keywords and tags are practically equivalent to specific “languages” which, similarly to natural languages, are subjected to continuous changes. For that reason, it is necessary to regularly monitor them and consider their practical application in document and information description and search.The works on keywords constitute a step towards the construction of linguistic tools for the needs of a semantic website. This paper is a contribution to the discussion on the development of keyword vocabularies created at the Institute of Slavic Studies of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. Such vocabularies constitute part of the Slavic bibliographic information system. Słowa kluczowe, tagi…, i co dalej?Przedmiotem artykułu są słowa kluczowe oraz ich nowsza odmiana zwana tagami. Wyrażenia te zostały potraktowane jako elementy systemów leksykalnych odpowiednich języków: języka słów kluczowych oraz języka tagów. Prezentacja tych grup słownictwa ma na celu wykazanie, że nie są to homonimiczne grupy leksyki zarówno pod względem strukturalnym, jak i funkcjonalnym. Wymienione zasoby słownictwa zostały zaprezentowane z punktu widzenia teorii języków informacyjno-wyszukiwawczych oraz teorii wyszukiwania informacji.Biorąc pod uwagę przyszłość omawianych języków, zaprezentowano folksonomie oraz możliwości wykorzystania omówionych zbiorów słownictwa w budowie narzędzi do semantyzacji środowiska wyszukiwawczego w Internecie, w tym do budowy ontologii i map myśli.Szczególną uwagę zwrócono na to, że słowa kluczowe i tagi to w praktyce swoistego rodzaju „języki”, które, podobnie jak język naturalny, podlegają ciągłym zmianom, stąd potrzeba stałego śledzenia i uwzględniania pragmatyki ich stosowania w opisie i wyszukiwaniu dokumentów i informacji.Prace nad słowami kluczowymi stanowią krok w kierunku budowy lingwistycznych narzędzi na potrzeby semantycznego Web-u. Artykuł stanowi głos w dyskusji nad tworzonymi w Instytucie Slawistyki PAN w Warszawie słownikami słów kluczowych stanowiącymi element systemu slawistycznej informacji bibliograficznej.
3
Publication available in full text mode
Content available

Słowa kluczowe, tagi…, i co dalej?

86%
Babik W.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2014
|
vol. 49
139-149
EN
Keywords and their latest versions, called tags, are the object of this paper. Those expressions are treated as elements of the lexical systems of respective languages: the keyword language and the tag language. Our presentation of those vocabulary groups is intended to demonstrate that they are not homonymous, in structural or functional respects. Those two lexical resources are presented rather from the viewpoint of the theory of indexing and retrieval languages as well as the information search theories. Considering the future of the languages in question, the author presents the folksonomies and the possibilities of application of the respective vocabulary collections in the construction of tools required for semantization of the information retrieval environment in the Internet, including the construction of ontology and thought maps. Special attention was paid to the idea that keywords and tags are practically equivalent to specific “languages” which, similarly to natural languages, are subjected to continuous changes. For that reason, it is necessary to regularly monitor them and consider their practical application in document and information description and search. The works on keywords constitute a step towards the construction of linguistic tools for the needs of a semantic website. This paper is a contribution to the discussion on the development of keyword vocabularies created at the Institute of Slavic Studies of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. Such vocabularies constitute part of the Slavic bibliographic information system.
PL
Przedmiotem artykułu są słowa kluczowe oraz ich nowsza odmiana zwana tagami. Wyrażenia te zostały potraktowane jako elementy systemów leksykalnych odpowiednich języków: języka słów kluczowych oraz języka tagów. Prezentacja tych grup słownictwa ma na celu wykazanie, że nie są to homonimiczne grupy leksyki zarówno pod względem strukturalnym, jak i funkcjonalnym. Wymienione zasoby słownictwa zostały zaprezentowane z punktu widzenia teorii języków informacyjno-wyszukiwawczych oraz teorii wyszukiwania informacji. Biorąc pod uwagę przyszłość omawianych języków, zaprezentowano folksonomie oraz możliwości wykorzystania omówionych zbiorów słownictwa w budowie narzędzi do semantyzacji środowiska wyszukiwawczego w Internecie, w tym do budowy ontologii i map myśli. Szczególną uwagę zwrócono na to, że słowa kluczowe i tagi to w praktyce swoistego rodzaju „języki”, które, podobnie jak język naturalny, podlegają ciągłym zmianom, stąd potrzeba stałego śledzenia i uwzględniania pragmatyki ich stosowania w opisie i wyszukiwaniu dokumentów i informacji. Prace nad słowami kluczowymi stanowią krok w kierunku budowy lingwistycznych narzędzi na potrzeby semantycznego Web-u. Artykuł stanowi głos w dyskusji nad tworzonymi w Instytucie Slawistyki PAN w Warszawie słownikami słów kluczowych stanowiącymi element systemu slawistycznej informacji bibliograficznej.
4
Publication available in full text mode
Content available

Przeciwko lokalnej teorii znaczenia dla języka prawnego – uwagi ogólne

72%
Banaś P.
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
|
2017
|
vol. 1(14)
7-16
PL
W literaturze z zakresu filozofii prawa, jak również filozofii języka, można spotkać pogląd postulujący odrębne teorie znaczenia dla języka prawnego – eksternalizm oraz języka naturalnego – intencjonalizm. Pogląd ten można interpretować metafizycznie, tzn. jako głoszący, iż wyrażenia języka prawnego i naturalnego znaczą to, co znaczą z uwagi na różnego rodzaju fakty. W przypadku języka naturalnego faktami konstytuującymi znaczenie byłyby wówczas intencje nadawcy. Taka koncepcja języka zgodna jest z intuicją, iż celem komunikacji jest uchwycenie tego, co nadawca ma na myśli. W przypadku języka prawnego intencja nadawcy jako fakt konstytuujący znaczenie jest jednak problematyczna. Eksternalizm znaczeniowy dla języka prawnego zapewnia pożądaną w prawie obiektywność znaczenia, musi jednak wskazać, w jaki sposób jego wyrażenia są w ogóle znaczące (treść związana jest ściśle z intencjonalnością). Satysfakcjonująca teoria faktów konstytuujących znaczenie językowe może wiązać się z przyjęciem założenia o tym, że wszelkie znaczenie językowe (czy to dla języka prawnego czy naturalnego) jest artefaktem społecznym. W rezultacie jego treść konstytuowana jest przez zbiorowe intencje użytkowników języka. Jakkolwiek rozwiązuje to szereg problemów intencjonalizmu i eksternalizmu znaczeniowego, to jednak rodzi szereg zastrzeżeń, które wymagają dalszych badań.
EN
Within philosophy of law as well as philosophy of language one can find a view suggesting that legal and natural languages have two different theories of meaning: meaning externalism and intentionalism accordingly. This view can be interpreted as a metaphysical one, ie. that there are two different kinds of facts that determine that expressions of legal and natural languages mean whatever they mean. For natural language these facts would be intentions of the speaker. Such a view of natural language seem intuitive as the aim of a communication is usually trying to grasp whatever a speaker has in mind. Such a view proves, however, problematic for the legal language. Meaning exteralism for legal language, on the other hand, allows for law to be objective. But it must show how its expressions are meaningful (as content is usually closely related to intentionality). As a result, a satisfactory theory of facts constituting linguistic meaning might require a pressuposition that meaning (also legal or natural) is a social artifact: its content is constituted by some kind of collective intentionality of language users. This solves a numer of problems with both intentionalism and meaning externalism – but also creates new ones that might require further studies.
5
Publication available in full text mode
Content available

Językoznawstwo korpusowe w badaniach medioznawczych – ujęcie historyczne i praktyczne

72%
Hess A., Hwaszcz K.
UR Journal of Humanities and Social Sciences
|
2022
|
issue 4(25)
118-132
PL
Celem artykułu jest przedstawienie korzyści i zagrożeń wynikających z implementacji komputerowego językoznawstwa korpusowego do analizy dyskursu. Autorzy opisują genezę i rozwój narzędzi do przetwarzaniu języka naturalnego (z ang. Natural Language Processing, NLP) w ujęciu historycznym oraz prezentują przykłady ich zastosowania w obszarze nauk społecznych, w szczególności w metodologii nauk o komunikacji społecznej i mediach. Praktyczne ujęcie tematu obrazują fragmentaryczne wyniki badań zrealizowanych w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z konsorcjum CLARIN-PL. Artykuł prezentuje zastosowanie narzędzi NLP w analizie korpusu dyskursu parlamentarnego z lat 1989– 2019 pod kątem uwarunkowań instytucjonalizacji dialogu obywatelskiego w Polsce oraz w analizie porównawczej tematu wielokulturowości w dyskursie rady miasta i dyskursie mediów w Krakowie w okresie 2014–2018 (VII kadencja Rady Miasta Krakowa). Autorzy wskazują, w której fazie i jak lingwistyka komputerowa wpisuje się w szeroki kontekst problematyki związanej z badaniami komunikologicznymi – przede wszystkim jako narzędzie, które może wspierać proces wnioskowania.
EN
The aim of this paper is to present the benefits and risks of implementing corpus linguistics for discourse analysis. The authors describe the origins and development of Natural Language Processing (NLP) tools in a historical perspective and provide examples of their application in social sciences, particularly in the methodology of Social Communication and Media Sciences. Fragmentary findings of studies carried out at the Institute of Journalism, Media and Social Communication at the Jagiellonian University in collaboration with the CLARIN-PL consortium illustrate a practical approach to the topic. The article presents the application of NLP tools in the analysis of the corpus of parliamentary discourse from 1989-2019 in terms of determinants for the institutionalization of civic dialogue in Poland and also in the comparative analysis of multiculturalism in the city council discourse and media discourse in Krakow between 2014–2018 (7th term of the Krakow City Council). The authors indicate in which phase and at which stage of communication research the use of computational linguistics can support the conclusion.
6
Content available remote

Experimentální studie akceptace pravidel přirozené dedukce v českém jazyce

58%
Drobňák M., Peregrin J., Matějíček P., Hubálek M.
Slovo a slovesnost: časopis pro otázky teorie a kultury jazyka (Slovo a slovesnost: A journal for the theory of language and language cultivation)
|
2021
|
vol. 82
|
issue 1
67-83
EN
Gentzen’s rules of natural deduction define the basic inference patterns which govern the use of logical constants within the logical system of natural deduction. In general, these rules are considered to represent a model that significantly approximates the actual use of counterparts of logical constants by competent speakers in everyday communication. Despite the fact that Gentzen’s system is assumed to approximate the inferential patterns of the use of counterparts of logical constants in natural languages, empirical studies mapping the system’s deviations from natural languages are rather rare. The aim of our research is, therefore, to find out to what extent the rules of natural deduction are in accordance with the use of counterparts of logical constants by competent Czech speakers. In our research, we employ the method of validity judgment tasks, in which respondents assess whether a sentence can be inferred from a short text. The results confirm that seven rules of natural deduction (conjunction introduction, conjunction elimination, disjunction elimination, implication elimination, existential quantifier introduction, universal quantifier introduction, universal quantifier elimination) are in accordance with the use of their counterparts by competent Czech speakers, and three rules (implication introduction, negation introduction, disjunction introduction) exhibit various levels of deviation.
7
Publication available in full text mode
Content available

Where does the ethical component of speaking beings’ nature come from? From their natural language endowment

58%
Bogusławski A., Bogusławski A.
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
|
2021
|
issue 1
8
Publication available in full text mode
Content available

Zdolność komunikowania się ludzi z logicznej i psychologicznej perspektywy

44%
Łukowski P., Łódzki U., Piotr Łukowski — prof. nadzw. dr hab. k. Z. K. w. I. P. U. Ł. Z. s. l. f. i. f., Piotr Łukowski — doctor habilitatus a. p.
|
2015
|
vol. 1
|
issue 1
PL
W pracy znaczenie wypowiedzi jest rozważane z dwóch punktów widzenia: logicznego i psychologicznego. Podejście logiczne uwzględnia szereg czynników wpływających na finalne znaczenie wypowiedzianych słów. Należą do nich między innymi: tolerancyjność wyrażenia, jego nieostrość, ogólność, akcent, mowa nie wprost i kontekstualność. Czynniki te są rozpoznawane intuicyjnie, zarówno przez nadawcę komunikatu, jak i odbiorcę. W przeciwnym razie nie mogłoby dojść do porozumienia. Okazuje się, że problem ten jest rozważany nie tylko w logice, ale również na gruncie psychologii. Różnym poziomom empatii odpowiada różny poziom umiejętności rozpoznawania znaczenia wypowiedzi, a więc różny poziom zdolności komunikacyjnej. Wydaje się, że logiczna (nie psychologiczna) intuicja, jak i psychologiczna empatia są zdolnościami, między którymi zachodzi bardzo daleka zbieżność. Celem pracy nie jest pokazanie, iż rozważana w tekście intuicja oraz empatia są tym samym, lecz że w różnych naukach rozważa się pokrewne kwestie, co oznacza, że wysiłki badaczy powinny być łączone. Innymi słowy, praca ta jest swoistą zachętą do podejmowania badań o charakterze interdyscyplinarnym. O ile to możliwe, działania takie winny zastąpić wysiłki podejmowane w izolacji od innych dyscyplin.
EN
In the paper, the meaning of an utterance is considered from two perspectives: the logical and the psychological one. The logical approach takes into account a number of factors affecting the final meaning of the spoken words. These include, among others: tolerance of an utterance, its vagueness, generality, accent, indirect speech and contextuality. These factors are recognized intuitively by both the message sender and recipient. Otherwise, they could not reach an agreement. It turns out that this problem is considered not only in the logic but also in the field of psychology. Different levels of the ability to recognize the meaning of an utterance corresponds to different levels of empathy and therefore also a different level of communication ability. It seems that logical intuition and psychological empathy are highly convergent abilities. The aim of the paper is not to show that intuition and empathy are the same, but that the same issues are dealt with by various sciences, and therefore the efforts should be merged. In other words, this work is a kind of an incentive to undertake interdisciplinary research. If possible, such measures should replace efforts made in isolation from other disciplines.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.