Search results

1

Duchowni jako patroni ulic Krakowa i Bolonii

100%

Golinelli F.

Język - Szkoła - Religia

|

2012

|

vol. 7

|

issue 2

28-44

XX

The aim of this article is the analysis of the role performed by the clerics as patrons of the Cracovian and Bolognian streets. Street names commemorating priests, monks and nuns constitute the collection of commemorative anthroponyms - the nomenclature class which underwent rapid development in the 20th century. Clergymen who are street patrons belong to a group of single-person patrons who were historical characters. Choosing them for patrons of the traffic routes does not stem entirely from their contributions connected with the ministry. In certain cases, the fact of being a clergyman is an additional trait characterizing the commemorated persons for their achievements in some different fields. Taking the above into account, the clerics who are patrons of the Cracovian and Bolognian streets, have been divided into three subgroups: 1) clerics who were priests, friars and nuns of great merit; 2) saints who used to clerics while alive; 3) clerics commemorated as outstanding representatives of various fields of study and social life. The analysis of the collected data demonstrates a slight domination of the clergy patrons category in the Cracovian urban nomenclature as these anthroponyms represent 8.9% of individual street patrons. In Bologne, on the other hand, the percentage share of this class does not exceed 5.4%. The internal structure of this category is fairly varied. Both cities display representatives of various levels of the church hierarchy: popes, bishops, parsons of the district parishes, etc. The group of clergymen commemorated for their other contributions shows a similar internal heterogeneousness. It includes merited humanists, politics and artists. On the basis of the data collected, a statement can be made that clerical patrons perform a similar role in both cities and they hold similar values which Poland and Italy share as countries belonging to the same civilization circle.

2

Nazwy ulic Sadek w powiecie nakielskim

100%

Duszyński-Karabasz H.

Conversatoria Linguistica

|

2013

|

issue 7

43-52

PL

The article presents the street names of village Sadki in the Nakło County. It is concerned with semantic and structural analysing of the street names. The paper is a part of the project “The street names of the chosen villages in Kujawsko-Pomorskie Voivodeship”.

3

Nazwy ulic Żychlina

100%

Popławski B.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2020

|

issue 4/265

3-11

EN

History of Żychlin small town on borderland of land of Łęczyca and Masovia voivodeship reaches XIV century. Firstly its buildings were marked with consecutive numbers despite the current names of communications high roads. Street names in the city appeared probably in early XVIII century and had topographical character connected to the towns where they leaded(Łowicka, Poznańska, Warszawska). There were 6 streets, market and square for horse and cattle market in 1860. Nowadays in Żychiln there are 59 streets and squares. Amongst them the biggest group are avenues of personal names and place names. No names connected to the local city history has survived (Podwale, Warszawska, Zakościelna, Poznańska, Łowicka).

PL

Historia Żychlina małego miasteczka pogranicza Ziemi Łęczyckiej i Mazowsza sięga XIV wieku. Początkowo jego zabudowa oznaczana była kolejnymi numerami niezależnie od przebiegu używanych nazw zwyczajowych traktów komunikacyjnych. Nazwy ulic w mieście pojawiły się prawdopodobnie na początku XVIII wieku i miały charakter topograficzny związany z miejscowościami do których prowadziły (Łowicka, Poznańska, Warszawska). W 1860 r. istniało 6 ulic i Rynek oraz plac na targ koński i bydlęcy. Obecnie w Żychlinie istnieje 59 ulic i placów. Wśród nich największą grupę stanowią ulice o nazwach osobowych oraz nazwach miejsca. Nie zachowały się nazwy związane z lokalną historią miasta takie jak: Podwale, Warszawska, Zakościelna, Poznańska, Łowicka.

4

Obraz polskiej kultury ukryty w nazwach łódzkich ulic

100%

Dembowska-Wosik I., Uniwersytet Łódzki W. F.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2013

|

vol. 20

PL

Autorka analizuje nazwy ulic Łodzi z perspektywy glottodydaktycznej. Omawia, jakie elementy polskiej kultury są obecne w miejskich nomina loci i na jaki obraz polskiej kultury się składają. Proponuje także możliwe ich wykorzystanie w pracy z cudzoziemcami uczącymi się języka polskiego jako obcego.

5

Nazwy ulic związane z życiem religijnym w miastach archidiecezji gdańskiej

75%

Przybylska Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytet Gdański L.

Studia Gdańskie

|

2011

|

issue 29

341-353

PL

Celem artykułu jest ukazanie rodzajów i zróżnicowania przestrzennego nazw ulic związanych z religią w miastach archidiecezji gdańskiej. Źródłem informacji o liczbie i oficjalnych nazwach ulic w miastach była baza danych TERYT Głównego Urzędu Statystycznego. Nazwy religijne ulic miast archidiecezji gdańskiej wskazują głównie na rzymskokatolicką tradycję (99%). Tylko ul. Menonitów w Gdańsku pochodzi z innego wyznania chrześcijańskiego, a pozostałe 48 nazw wywodzi się spoza chrześcijańskiego kręgu religii starożytnych Greków i Rzymian czy religii ludów słowiańskich i bałtyjskich. Liczba i rodzaj nazw ulic związanych z religią zależy od wielkości jednostki osadniczej oraz jej przeszłości.

EN

The aim of the paper is to show the kinds and spatial differentiation of street names related to religion in cities and towns of the Archdiocese of Gdansk. There are only 173 street names (4%) originated from religious culture among 4296 streets in 12 urban units. The database TERYT of Central Statistical Office in Warsaw was the source of information about official street number and names in the cities. Religious street names (also called in literature sacral or cult names) of Gdansk archdiocese towns indicate mainly Roman Catholic tradition (99%). Only Mennonites St. in Gdansk comes from other Christian denominations and 48 street names derive from non-Christian origin like ancient Greek and Roman religions, Slavic and Baltic religions. The most frequently chosen street name is John Paul’s II and St Adalbert (patron saint of Gdansk archdiocese and Poland) which are present in every other town. Contrary to Gdansk and Gdynia small towns characterise a bigger share of street names coming from clergymen. The participation of religious street names differs very much from 0% in Hel to 10,2% in neighbouring Jastarnia which is connected to their dissimilar history. Since 1989 local governments often came back to pre-war street patrons and started to give names after recently died priests of merit to local community.

6

Nazwy topograficzne w polskiej plateonimii – zakres i ewolucja terminu

75%

Oronowicz-Kida E.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2019

|

vol. 37

|

issue 1

EN

The aim of the article is to present the current understanding of the term topographic names in relation to Polish urban names, especially street names. The material for analysis has been extracted from numerous linguistic works published during the period between the 1960s and the second decade of the 21st century. Topographical names were introduced to Polish linguistics by Witold Taszycki, who considered them an important semantic category of local names. This term was later used in the divisions of the urban nomenclature. For years, however, it has not been possible to create a generally accepted definition of topographical street names. All proposals in this respect oscillate between a narrow (represented e.g. by Mieczysław Buczyński) and a broad (accepted e.g. by Danuta Kopertowska) understanding of this group of onyms. The review of chronologically diversified linguistic approaches to the discussed category of the title leads to the conclusion that the disputable definition issues boil down to the following questions: motivation, status of natural names, taking into account natural or artificial objects of the area, appellative or proprial basis, referring to subjective or objective properties of the object. Taking them all into account, the article eventually proposes the introduction of a new division into topographical names proper and mixed topographical names.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie rozumienia terminu nazwy topograficzne w odniesieniu do polskich urbanonimów, a szczególnie do nazw ulic. Materiał do analizy został wyekscerpowany z licznych prac językoznawczych opublikowanych w okresie, którego ramy stanowią lata 60. XX wieku i druga dekada wieku XXI. Nazwy topograficzne wprowadził do polskiego językoznawstwa Witold Taszycki, uznając je za ważną kategorię semantyczną nazw miejscowych. Termin ten znalazł następnie zastosowanie także w podziałach nazewnictwa miejskiego. Przez lata nie udało się jednak stworzyć ogólnie przyjętej definicji topograficznych nazw ulic. Wszystkie propozycje w tym względzie oscylują między wąskim (reprezentowanym np. przez Mieczysława Buczyńskiego) i szerokim (przyjętym np. przez Danutę Kopertowską) rozumieniem tej grupy onimów. Przegląd zróżnicowanych chronologicznie językoznawczych ujęć omawianej kategorii mian prowadzi do wniosku, że dyskusyjne kwestie definicyjne sprowadzają się do następujących zagadnień: motywacji, statusu nazw przyrodniczych, uwzględniania naturalnych lub sztucznych obiektów terenu, apelatywnej lub proprialnej podstawy, odwoływania się do subiektywnych lub obiektywnych właściwości obiektu. Biorąc je wszystkie pod uwagę, ostatecznie w artykule zaproponowano wprowadzenie nowego podziału na nazwy topograficzne właściwe i topograficzne mieszane.

7

Память города – следы Великой Отечественной войны в названиях брестских улиц

63%

Фамелец М.

Białorutenistyka Białostocka

|

2015

|

vol. 7

PL

Artykuł poświęcony jest nazwom ulic upamiętniających bohaterów zasłużonych w walkach podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Brześciu i okolicach. Wśród nich znalazły się nazwiska: żołnierzy, którzy brali udział w obronie Twierdzy Brzeskiej przed Niemcami w 1941 roku (А. Ф. Наганов, В. В. Шабловский, И. Н. Зубачёв, Е. М. Фомин, А. М. Кижеватов, И. Ф. Акимочкин, П. М. Гаврилов), przywódców ruchu partyzanckiego w Brześciu i w regionie (И. И. Бобров, С. И. Сикорский, Л. А Базанова, З. Ф. Поплавский, Г. А. Аржанова, В. З. Хоружа, Н. Н. Дворников) oraz żołnierzy sowieckich, którzy brali udział w wyzwalaniu Brześcia spod okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej (Д. М. Карбышев, И. П. Гуров, Г. И. Скрипников, В. И. Загороднев, П. А. Белов, А. М. Карасёв, В. С. Попов, П. С. Рябцев, С. М. Кривошеин).

EN

This article presents street names commemorating people for their heroic fights during Great Patriotic War in Brest town and the region. These include soldiers who defended the Brest Fortress against the Nazis in June 1941 (А. Ф. Наганов, В. В. Шабловский, И. Н. Зубачёв, Е. М. Фомин, А. М. Кижеватов, И. Ф. Акимочкин, П. М. Гаврилов), the leadership of the partisan movement in the city of Brest and the district of Brest (И. И. Бобров, С. И. Сикорский, Л. А Базанова, З. Ф. Поплавский, Г. А. Аржанова, В. З. Хоружа, Н. Н. Дворников) and Soviet troops who took part in the liberation of the city of Brest from German occupation during Word War II (Д. М. Карбышев, И. П. Гуров, Г. И. Скрипников, В. И. Загороднев, П. А. Белов, А. М. Карасёв, В. С. Попов, П. С. Рябцев, С. М. Кривошеин).

8

O oznaczaniu i naznaczaniu przestrzeni miasta

63%

Kaltenberg - Kwiatkowska E.

Przegląd Socjologiczny

|

2011

|

vol. 60

|

issue 2-3

135-165

PL

Znaki i symbole w przestrzeni miasta są przedmiotem badań kilku dyscyplin naukowych. Za Florianem Znanieckim pragnę przeanalizować przestrzeń miejską z uwzględnieniem „współczynnika humanistycznego”. Nazwy ulic miejskich mają złożoną historię i mogą pełnić wiele funkcji, w tym informacyjną i symboliczną. Kształtowanie się i przeobrażenia nazewnictwa miejskiego analizuję głównie na przykładach nazw w miastach Francji, w Pradze czeskiej oraz we Lwowie i w Warszawie. Pokazuję zmiany w naszych miastach po roku 1989, oszacowując ich zakres. Przedstawiam także wyniki badań polskiej opinii publicznej na temat zmian nazw ulic. Podsumowując – traktuję nazwy jako „barometr” zmian politycznych, „narzędzie” kształtowania tożsamości społecznej i przedmiot sporów.

EN

Signs and symbols of the city are the subject of research. City space is analysed according to the “human factor” of Florian Znaniecki. This article also discusses names in the city, their history and function. It also describes the conflict between information and symbolic functions. The research presented in the text addresses past and present fate and problems of street names in France, the Czech Republic, Ukraine and Poland. The Polish public opinion on changes in the names of streets after 1989 is also described in the article.. To summarise, city names are treated by the author as a “barometer” of political changes, a “tool” for creating social identity, and the subject of disputes.

9

Słowiańszczyzna Połabska jako zapoznana motywacja niektórych urbanonimów w Poznaniu

63%

Walkowiak J. B.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 3

84-97

PL

Celem artykułu jest korekta błędnych etymologii nazw niektórych ulic Poznania oraz wyjaśnienie motywacji kilku kolejnych, dotąd niejasnych. Wszystkie omawiane nazwy ulic zostały im nadane po wojnie. Razem tworzą one skupisko tematyczne, które można by określić jako „Słowiańszczyzna Połabska” – są to głównie hodonimy odmiejscowe, utworzone od przyjętych w polskiej nauce jeszcze przed wojną słowiańskich (poświadczonych bądź rekonstruowanych) nazw miejscowości i rzek w Niemczech. Tematycznie korespondują one z inną, znacznie mniej enigmatyczną grupą nazw ulic, również reprezentowaną w Poznaniu – hodonimami od nazw plemion słowiańskich, w większości również połabskich (np. Dalemińska, Milczańska, Wenedów). Wybór przez władze tej tematyki był celowy: celem było potwierdzenie odwiecznej słowiańskości wschodnich obszarów pokonanych w wojnie Niemiec, a pośrednio – propagandowe podkreślenie praw Polski do tzw. Ziem Odzyskanych.

EN

The aim of the article is to correct the erroneous etymologies of the names of certain streets in Poznań and to explain the motivation behind several more, hitherto unclear ones. All the discussed street names were bestowed after the war. Together, they form a thematic cluster, which could be described as “Polabian Slavs” – these are mainly hodonyms motivated by toponyms, derived from Slavonic (attested or reconstructed) names of towns and rivers in Germany, accepted in Polish scholarly discourse long before the war. Thematically, they correspond with another, a much less enigmatic group of street names, also represented in Poznań – the hodonyms created from the names of Slavic tribes, mostly Polabian ones (e.g. Dalemińska, Milczańska, Wenedów). Choosing this subject by the authorities was deliberate: the objective was to confirm the age-old Slavic character of the eastern areas of Germany, a country defeated in the war, and indirectly – to emphasize for propaganda purposes the Polish rights to the so-called Recovered Territories.

10

Straßenverzeichnis als Geschichtsbuch Hodonyme Stettins 1871–1945

63%

Wójcik B.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 1

29-53

PL

Artykuł bada nazewnictwo przestrzeni publicznej Stettina (dziś: Szczecin), miasta położonego wówczas na terenie niemieckiego obszaru kulturowego. W omawianym okresie na terenie Niemiec istniały kolejno aż trzy systemy państwowe: Rzeszy Niemieckiej, Republiki Weimarskiej oraz państwa narodowosocjalistycznego. Analiza hodonimów oferuje wgląd w kulturę pamięci i oficjalnie promowaną politykę historyczno-kulturową, praktykowaną w poszczególnych formach niemieckiej państwowości. Autor wykazuje podobieństwa i porównuje różnice pomiędzy kolejnymi okresami, wysnuwając wnioski na temat głównych cech nazewnictwa przestrzeni urbanistycznej dla każdego z nich.

11

Współczesne polskie nazwy ulic motywowane toponimami przejściowymi

63%

Walkowiak J.

Onomastica

|

2021

|

vol. 65

|

issue 1

307-325

EN

The aim of the article is to present and discuss contemporary street names motivated by transitional (pre-commission) names of places in the so-called Recovered Territories (Ziemie Odzyskane) in Poland. The latter names were often created spontaneously directly after the Second World War by the first settlers to the area, typically existed for a short time only, and usually in a few years gave way to the names finally approved by the Commission for the Determination of Place Names (KUNM). However, not all the hodonyms created from such transitional placenames in the first post-war years have been changed to this day. Thus, these hodonyms constitute a non-obvious relic of spontaneous post-war place naming.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie współczesnych plateonimów (nazw ulic) motywowanych powojennymi nazwami przejściowymi (przedkomisyjnymi) na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Nazwy te były często wynikiem spontanicznych aktów kreacji dokonywanych przez pierwszych osadników i z reguły funkcjonowały oficjalnie jedynie przez krótki czas (choć ich nieformalny żywot bywał dłuższy), ustępując nazwom ustalonym przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej (KUNM). Jednak do dziś nie znikły niektóre motywowane nimi plateonimy, stając się w ten sposób nieoczywistymi pamiątkami pierwszych lat po wojnie. W ekscerpcji wspomnianych plateonimów pomocne były rozmaite opracowania naukowe zawierające spisy nazw przejściowych; istnienie potencjalnie motywowanych nimi nazw ulic weryfikowano następnie indywidualnie w bazie TERYT. Ponadto sprawdzano lokalizację danej ulicy na mapie, jako że kierunkowy charakter ulicy bądź jej przynależność do gniazda nazewniczego motywowanego nazwami miejscowości na Ziemiach Odzyskanych stanowił dodatkowy argument przemawiający za włączeniem nazwy do analizowanego zbioru. Ogółem udało się odnaleźć 85 współcześnie używanych nazw ulic motywowanych toponimami przedkomisyjnymi i zdokumentować w artykule ich genezę. Ponad połowa z nich zlokalizowana jest na Dolnym Śląsku, głównie we Wrocławiu. Ustalono również, że poza obszarem Ziem Odzyskanych poszukiwane plateonimy występują jedynie sporadycznie.

12

Kobiety w nazwach polskich ulic nadanych w latach 2018-2022: stagnacja czy zmiana?

63%

Rutkiewicz-Hanczewska M., Walkowiak J. B.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 4

91-108

PL

Przedmiotem artykułu jest ocena tempa przyrostu liczby nazw ulic motywowanych nazwiskami kobiet. Oceny tej dokonano na podstawie analizy zbioru 3329 plateonimów zamieszczonych w bazie danych TERYT. Baza ta jest kompletnym zbiorem nowych nazw miejskich w Polsce, nadanych w okresie 2018–2022. Zgromadzone dane odniesiono do pilotażowego przeglądu z początku 2018 roku, obejmującego 12 miast Polski o największej liczbie ulic, co można potraktować jako reprezentacyjną próbę badawczą. Wyniki porównania jednoznacznie wskazują na wzrost dynamiki powoływania do życia nazw ulic, u podstaw których znajdują się nazwiska kobiet (z 11% do blisko 16%). Niewątpliwie czynnikiem sprzyjającym powstawaniu plateonimów o podstawach ginekonimicznych są uwarunkowania społeczno-kulturowe, tj. polityka równościowa, dbająca o parytety we współczesnej przestrzeni społeczno-politycznej, a także setna rocznica uzyskania przez kobiety praw wyborczych i ogłoszenie roku 2018 przez Sejm RP Rokiem Kobiet. Zwraca uwagę także dynamika zmian polegająca na wyraźnym wzroście odsetka nadań patronów historycznych, zwłaszcza reprezentujących przestrzeń świecką, na niekorzyść patronów z przestrzeni sakralnej, pokazująca pewien rodzaj dalszego odwrotu od tej kategorii motywacyjnej. W zasadzie nie zmienia się panteon żeńskich patronów, wśród których do czołówki należą reprezentantki literatury polskiej: Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska oraz Wisława Szymborska (w wypadku Noblistki odnotowano wyraźny wzrost jej popularności).

EN

The article aims to assess the rate of increase in the number of street names motivated by female figures, based on the analysis of 3,329 hodonyms entered into the TERYT database in the years 2018–2022. The collected data was juxtaposed against the data from a pilot study published in 2018, covering twelve Polish cities with the largest number of streets, which can be treated as a representative research sample. Our results clearly indicate an increase in the dynamics of creating street names based on women’s names (from 11% to nearly 16%). Undoubtedly, the factors conducive to the formation of feminine hodonyms are cultural and social, i.e. gender balance policy, concern for parity in the contemporary socio-political space, as well as the 100th anniversary of granting voting rights to women, marked by the Polish parliament declaring the year 2018 as the Year of Women. Our analysis also shows an increase of historical namesakes, especially of the secular ones (at the expense of those with religious motivation, such as saints). The top ten positions of the female pantheon remain rather stable and dominated by the literary profession (Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska); there is, however, a marked rise in the ranking of poet Wisława Szymborska, the 1996 Nobel Prize winner.

13

Na Zakroczymskiej, na Freta: o reinterpretacji fleksyjnej nazw miejskich

63%

Walkowiak J. B.

Język Polski

|

2022

|

vol. 102

|

issue 4

66-80

PL

Przedmiotem badań jest zjawisko reinterpretacji fleksyjnej (które można traktować jako rodzaj etymologii ludowej, słuszniej zwanej reinterpretacją etymologiczną) w nazwach ulic (urbanonimach). Prowadzi ona do zmiany paradygmatu odmiany onimu, np. na Matejkach, na Strugarce, na Karasiej zamiast na (ulicy) Matejki, Strugarka, Karasia. Ekscerpcji przykładów dokonano głównie na podstawie Internetu oraz w niewielkim stopniu – prac naukowych. Wyróżniono dwanaście typów takiej reinterpretacji, egzemplifikowanych łącznie przez ponad 40 onimów. Przeanalizowano możliwe czynniki reinterpretacji, takie jak specyfika nazw własnych, częstość ich występowania i tendencje rozwojowe, ale także mechanizmy strukturalne (elipsa członu utożsamiającego, analogia wewnętrzna) i semantyczne. Podkreślono też pewne podobieństwa między efektami najczęstszego typu reinterpretacji fleksyjnej a tworzeniem potocznych nazw miejskich.

EN

The topic of the study is the phenomenon of inflectional reinterpretation (which may be understood as a kind of folk etymology, more appropriately called etymological reinterpretation) in urban names (hodonyms). It leads to a change of the inflectional paradigm of the onym, e.g. na Matejkach, na Strugarce, na Karasiej instead of na (ulicy) Matejki, Strugarka, Karasia. The examples were excerpted mostly from the Internet and – to a lesser degree – from scholarly literature. Twelve types of such reinterpretation have been identified, exemplified by a total of over 40 onyms. Possible factors contributing to reinterpretation were analysed, such as the specificity of proper names, their frequency and developmental trends, as well as semantic and structural mechanisms (internal analogy, the ellipsis of the identifying element). Some similarities were also found between the effects of the most common type of inflectional reinterpretation and the formation of informal, unconventional urban names.

14

Diachroniczna analiza nazw ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna

63%

Dubiec-Stach J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 1(17)2018

23-34

XX

Przedmiotem analizy w niniejszymi artykule są zmiany w nazewnictwie ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna. Punkt wyjścia stanowi teza, że semantyka nazwy ulic wpływała na proces przekształcenia nazw. Pierwszym etapem była zatem semantyczna klasyfikacja niemieckich nazw ulic. Analiza wykazała, iż część niemieckich nazw ulic została przetłumaczona, ale większą część całkowicie zmieniono. Proces tworzenia nowego nazewnictwa ulic był jednym ze środków polonizacji tych terenów. Większość nazw ulic w Skwierzynie oczyszczono ze wszelkich niemieckich naleciałości. Nawet spośród niemieckich nazw ulic o neutralnym charakterze przetłumaczono zaledwie co drugą.

EN

The first step of the analysis was a semantic classification of German street names as it was thought that the semantics affected the process of changes in the names of streets. The analysis showed that some of the street names were translated, the greater part, however, was completely changed. The process of new naming was one of the measures of Polonization of the areas. Most street names in Skwierzyna were cleared of any German traces. Even the street names of a neutral character were translated barely in 50 per cent.

15

Laws Regarding Controversial Cultural Heritage in South Africa and the United States: Public Monuments and Street Names

51%

Rowberry R., Pirie G.

Studia Iuridica

|

2016

|

vol. 63

263-283

EN

Targeting cultural heritage to buttress new political and social aims is an ancient, and unfortunately, omnipresent practice among authoritarian regimes. Pharaohs’ excised the names of predecessors (and carved their own) on Egyptian obelisk cartouches; King Edward I of England captured and transported the Stone of Scone – Scotland’s coronation stone – to Westminster Abbey in 1296; Chairman Mao’s ‘Great Leap Forward’ led to the wholesale destruction of Chinese feudal culture in the mid-20th century; the Nazis methodically bombed and bulldozed over 90% of Warsaw’s historic Old Town; and the Islamic State (ISIS) recently demolished the tomb of the biblical prophet, Jonah, in Iraq. Calculated removal of cultural heritage, however, is also a modern widespread concern in representative governments like South Africa and the United States. This is particularly true when historic monuments and street names highlight controversial chapters of the past, like slavery and racial inequality. Monuments and street names that some associate with slavery and racial inequality are significant threads that delineate and reinforce a distinct cultural narrative of identity and importance across many urban tapestries in South Africa and the United States. But the laws for protecting or removing controversial monuments and street names in these two countries has received little attention. This article will, therefore, examine and compare the legal frameworks for protecting or removing controversial historic monuments and renaming controversial streets in South Africa and the United States.

PL

Działania wymierzone w dziedzictwo kulturowe z zamiarem wsparcia nowych politycznych i społecznych celów w świecie antycznym i niestety obecnie było i jest powszechną praktyką reżimów autorytarnych. Faraonowie usuwali imiona swych poprzedników (i dłutowali własne) na egipskich obeliskach; król Edward I zabrał i przetransportował kamień ze Scone – szkocki kamień koronacyjny – do Opactwa Westminsterskiego w 1296; maoistowski Wielki Skok Naprzód doprowadził do zniszczenia całej chińskiej struktury feudalnej w połowie XX wieku. Naziści systematycznie bombardowali i zrównali z ziemią ponad 90% warszawskiego Starego Miasta; ISIS ostatnio zniszczyło grobowiec biblijnego proroka Jonasza w Iraku. Niszczenie dziedzictwa kulturalnego z premedytacją dotyczy także legitymowanych rządów, jak na przykład w RPA czy USA. Ma to znaczenie głównie w odniesieniu do zabytków i nazw ulic kojarzących się z kontrowersyjną przeszłością, jak niewolnictwo i nierówność rasowa. Zabytki i nazwy ulic, które łączą się z niewolnictwem i nierównością rasową, to poważne kwestie wytyczające i wzmacniające odrębną narrację kulturową, mające znaczenie na wielu płaszczyznach miejskich w RPA i USA. Ale prawu chroniącemu bądź niwelującemu kontrowersyjne zabytki i nazwy ulic w obu krajach poświęcono dotychczas mało uwagi. Niniejszy artykuł bada i konfrontuje ze sobą ramy prawne ochrony lub niwelacji kontrowersyjnych zabytków i zmieniania kontrowersyjnych nazw ulic w RPA i USA.

16

Von der Kaiser-Wilhelm- zur Johannes-Paul-II.-Allee: Straßennamen von Stettin/Szczecin zwischen Geschichte und Politik

51%

Wójcik B.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2015

|

issue 24

65-85

DE

Der Artikel greift das Thema der Namen von Straßen und sonstigen öffentlichen Räumen in Stettin/Szczecin innerhalb der letzten hundert Jahre auf. Da die Stadt innerhalb dieser Zeitspanne im Deutschen Reich, in der Weimarer Republik, im NS-Staat, in der Volksrepublik Polen und in der Republik Polen gelegen war, erfuhren die Stadt und ihre Einwohner einen dramatischen Wandel. Zahlreiche Namen der öffentlichen Räume bieten einen tiefen Einblick in diese Prozesse an. Die meisten Namen wurden mehrmals umbenannt; ein kleiner Teil von ihnen blieb bis heute unverändert. Der Artikel ist kulturwissenschaftlich ausgerichtet und offeriert zwei Methoden der Forschung. Er soll als Basis zu weiteren Analysen fungieren.

EN

This article tackles the topic of street names and other public spaces in the city of Stettin/Szczecin within the last hundred years. As the city was placed in German Empire, Weimar Republic, Nazi Germany, People’s Republic of Poland, and Republic of Poland, the city and its inhabitants have experienced a dramatic change within this period of time. Many names of public spaces offer a deep insight of those processes. Most names have been changed and replaced several times; a very little part of them has remained the same until today. The article takes a cultural science orientation and offers two methods of researching. It is meant to be a contribution to further analysis.

PL

Artykuł podejmuje wątek nazw ulic i innych przestrzeni publicznych w mieście Stettin/Szczecinie na przestrzeni ostatnich stu lat. Z uwagi na fakt, że miasto w owym okresie znajdowało się w Cesarstwie Niemieckim, Republice Weimarskiej, nazistowskich Niemczech, Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz Rzeczpospolitej Polskiej, miasto i jego mieszkańcy doświadczyli dramatycznych zmian. Wiele nazw przestrzeni publicznych Stettina/Szczecina oferuje głęboki wgląd w te procesy. Większość z nazw była zmieniana wiele razy; bardzo niewielka część z nich pozostała w swym oryginalnym brzmieniu do dziś. Artykuł przyjmuje optykę kulturoznawczą, i oferuje dwie metody badań. Ma on w swoim założeniu stanowić przyczynek do dalszych analiz.

17

Dziedzictwo (nie)pożądane? Polskie ślady w przestrzeni miejskiej współczesnego Lwowa: zacieranie, usuwanie czy przekształcanie?

51%

Olechowski P.

Język. Religia. Tożsamość

|

2022

|

issue 2 B (26)

197-214

PL

Tekst poświęcony został analizie badawczej wybranych polskich form upamiętnień (nazwy ulic, pomniki, tablice pamiątkowe) w przestrzeni miejskiej współczesnego Lwowa. Oprócz informacji o dacie i okolicznościach ich powstania, artykuł przedstawia również szerszy kontekst danej formy upamiętnienia oraz towarzyszące temu inne czynniki (najczęściej natury politycznej). Obok podziału na rodzaje upamiętnień (ulice, pomniki, tablice), w tekście zastosowano także wyszczególnienie ich ze względu na okres powstania (przed 1939 r., w czasach ZSRR oraz w latach niepodległej Ukrainy). Analizie badawczej poddano wyłącznie obszar miejski współczesnego Lwowa, świadomie rezygnując z form upamiętnień na cmentarzach czy też wewnątrz byłych i obecnych kościołów rzymskokatolickich.

EN

The text is devoted to a research analysis of selected Polish forms of commemoration (street names, monuments, commemorative plaques) in the urban space of contemporary Lviv. In addition to the information on the date and circumstances of their creation, the article also presents a broader context of a given form of commemoration and other factors accompanying it (most often of a political nature). In the text, apart from the division into types of commemorations (streets, monuments, plaques), they were also distinguished according to the period of the uprising (before 1939, during the USSR and during the years of independent Ukraine). The research analysis covered only the urban area of modern Lviv, consciously resigning from forms of commemoration in cemeteries or inside former and present Roman Catholic churches.

Refine search results

Duchowni jako patroni ulic Krakowa i Bolonii

Nazwy ulic Sadek w powiecie nakielskim

Nazwy ulic Żychlina

Obraz polskiej kultury ukryty w nazwach łódzkich ulic

Nazwy ulic związane z życiem religijnym w miastach archidiecezji gdańskiej

Nazwy topograficzne w polskiej plateonimii – zakres i ewolucja terminu

Память города – следы Великой Отечественной войны в названиях брестских улиц

O oznaczaniu i naznaczaniu przestrzeni miasta

Słowiańszczyzna Połabska jako zapoznana motywacja niektórych urbanonimów w Poznaniu

Straßenverzeichnis als Geschichtsbuch Hodonyme Stettins 1871–1945

Współczesne polskie nazwy ulic motywowane toponimami przejściowymi

Kobiety w nazwach polskich ulic nadanych w latach 2018-2022: stagnacja czy zmiana?

Na Zakroczymskiej, na Freta: o reinterpretacji fleksyjnej nazw miejskich

Diachroniczna analiza nazw ulic w Schwerin an der Warthe/Skwierzyna

Laws Regarding Controversial Cultural Heritage in South Africa and the United States: Public Monuments and Street Names

Von der Kaiser-Wilhelm- zur Johannes-Paul-II.-Allee: Straßennamen von Stettin/Szczecin zwischen Geschichte und Politik

Dziedzictwo (nie)pożądane? Polskie ślady w przestrzeni miejskiej współczesnego Lwowa: zacieranie, usuwanie czy przekształcanie?