Search results

1

Teoria interesariuszy a neopragmatyzm

100%

Soin M.

Prakseologia

|

2017

|

vol. 159

83-106

PL

Celem artykułu jest uporządkowanie zarzutów, jakie – zdaniem autora – należy postawić próbom powiązania teorii interesariuszy z neopragmatyzmem w wersji Rorty’ego. Przedmiotem krytyki jest zwłaszcza stanowisko R. Edwarda Freemana, jednego z głównych autorów i popularyzatorów teorii interesariuszy, który – skądinąd zgodnie z filozoficzną modą – w końcu lat dziewięćdziesiątych porzucił dość szeroko rozpowszechnioną kantowską wersję uzasadnienia teorii interesariuszy na rzecz jej wykładni neopragmatycznej. Dyskutowane zarzuty wynikają wprost ze specyfiki neopragmatycznego ujęcia kwestii prawdy, a także relacji między faktami i wartościami, w szczególności z odrzucenia korespondencyjnej koncepcji prawdy oraz zatarcia różnicy między opisem i normą. Przesadne uogólnienia i fałszywe alternatywy, na jakich opierają się tego rodzaju rozstrzygnięcia, podważają opisowy sens teorii interesariuszy. W rezultacie powiązania z neopragmatyzmem teoria interesariuszy traci jednak również swoje praktyczne zalety, stając się arbitralną narracją niezdolną do uporania się z problemami jej normatywnego zastosowania i dlatego z reguły maskującą rzeczywiste stosunki władzy.

EN

The goal of this article was to sort out the accusations that must be made against attempts to connect stakeholder theory with neopragmatism in Rorty’s version. The main subject of criticism is the stand of R. Edward Freeman, one of the main authors and popularizers of stakeholder theory who – in accordance with philosophical fashion – at the end of the 90s, rejected popular Kantian version of substantiation of stakeholder theory, choosing its neopragmatic interpretation. Discussed accusations result directly from specificity of neopragmatic perspective of the issue of truth, as well as of relations between facts and values, especially from rejection of correspondence concept of the truth and blurring the difference between description and norm. Exaggerated generalizations and false alternatives that such settlements are based on undermine descriptive meaning of stakeholder theory. As a result of connection with neopragmatism, stakeholder theory is also losing its practical values, becoming narration unable to deal with the problems of its normative application and hiding real relations of power.

2

Teksty o tekstach o tekstach. Rec. Andrzej Szahaj, „O interpretacji”, Universitas, Kraków 2014, ss. 184

100%

Szaj P., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu W. F. P. i. K., Patryk Szaj – doktorant na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Interesuje się teorią literatury z. l. z. f., patrykszaj@gmail.com

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

vol. 04

PL

Autor recenzuje książkę Andrzeja Szahaja, „O interpretacji”. W swym szkicu zwraca uwagę na prekursorstwo tez głoszonych przez Szahaja w latach 90. XX wieku wobec polskiej recepcji problematyki zwrotów: etycznego, politycznego i kulturowego. Ponadto, stawia tezę, iż neopragmatystyczne stanowisko Szahaja można także uznać za stanowisko hermeneutyczne sensu largo, przeciwstawione paradygmatowi formalno-strukturalno-semiotycznemu nowoczesnego literaturo-znawstwa. Z tego punktu widzenia autor podejmuje krytykę Szahajowskiej krytyki hermeneutyki, starając się dowieść, że „w tekście istnieje raczej coś, niźli nic”, zwracając uwagę na rozmaite przesądzenia kulturowe Szahaja, które determinują jego ocenę nie tylko hermeneutyki, ale także na przykład dekonstrukcji. Całość szkicu utrzymana jest jednak w tonie życzliwej polemiki lub też, inaczej rzecz ujmując, „sporu w rodzinie”.

EN

The author reviews the book by Andrzej Szahaj, “On interpretation”. He points out that the ideas Shahaj proposed in the 1990s anticipated Polish reception of the ethical, political and cultural turn. Moreover, he argues that Szahaj’s neopragmatic approach can also be considered hermeneutical in the broad sense, opposed to the formal-structural-semiotic paradigm of modern literary criticism. From this point of view, the author undertakes criticism of Szahaj’s criticism of hermeneutics, in an attempt to prove that “in the text there exists something rather than nothing”, noting the variety of Szahaj’s cultural prejudices that affected his view of not only hermeneutics, but also, for example, of deconstruction. The essay is, however, intended as benevolent polemic or, in other words, “a family dispute”.

3

Podmiot i przedmiot poznania jako efekt syntezy transcendentalnej jedności apercepcji w sformułowaniu neopragmatycznym. Stanowisko Roberta B. Brandoma

80%

Żuromski D.

Diametros

|

2013

|

issue 37

169-192

PL

Jedną z charakterystycznych tez dla klasycznego amerykańskiego pragmatyzmu (w skrócie TP) oraz współczesnego neopragmatyzmu (w skrócie TNP), w odniesieniu do zagadnienia: „Jak umysł i język odnoszą się do świata?” jest ta, że idee podmiotu i przedmiotu poznania nie mają charakteru pierwotnego i autonomicznego. Owe idee były raczej traktowane przez przedstawicieli pragmatyzmu jako efekt pewnego procesu, który w porządku pojęciowym, reprezentowanym na przykład w analizie pojęciowej, lub ontologiczno-redukcyjnym był uznawany jako bardziej podstawowy. Współcześnie jednym z najbardziej oryginalnych i szeroko dyskutowanych neopragmatystów drugiego pokolenia, któremu można zasadnie przypisać TNP, jest amerykański filozof Robert B. Brandom. Zaskakującą rzeczą w jego koncepcji jest to, że formułuje on TNP odwołując się w swojej semantyczno-pragmatycznej wykładni do interpretacji słynnej tezy Kanta o transcendentalnej jedności apercepcji. Celem artykułu jest po pierwsze przedstawienie tezy pragmatyzmu w ramach koncepcji Brandoma oraz po drugie interpretacja, zgodnie z którą istnieją podstawy, aby stanowisko Brandoma określić mianem transcendentalizmu.

EN

One of the characteristic theses of the classical American pragmatism (in short TP) and contemporary neopragmatism (in short TNP) with regard to the question: "How do the mind and language relate to the world?" is that the concepts of the subject and object of knowledge are not primitive and autonomus. Rather, these concepts were construed by the pragmatists and the neo-pragmatists as a result of a process which, in the order of philosophical explanation, reflected e.g. in conceptual analysis or ontological reduction, was considered to be more basic. Today, one of the most original and widely discussed neopragmatists, who can reasonably be recognized as belonging to TNP, is an American philosopher Robert B. Brandom. What is surprising in Brandom’s theory is that it is formulated against the background of a semantic-pragmatic interpretation of Kant's famous thesis about the transcendental unity of apperception. The purpose of this article is, firstly, to present Robert Brandom’s theory as a version of TNP and, secondly, to provide an interpretation, according to which there is a reason to describe Brandom’s neopragmatism as transcendentalism.

4

The Constructivist Regard for Science. On Richard Rorty and Bruno Latour

80%

Markiewka T. S.

Diametros

|

2020

|

vol. 17

|

issue 63

13

EN

The aim of the article is to answer how one can be a constructivist and treat science as one of the greatest achievements of contemporary societies at the same time. Since constructivism is a broad trend with many variations, the author focuses only on two of its members: Richard Rorty and Bruno Latour. He tries to show that, ,one can give a coherent answer to the question by combining selected aspects of their views. Although both Rorty and Latour reject a realistic account of science, they claim that science is an effective way of dealing with the world or, to use Latour’s term, with nonhumans. It is the pragmatic category of “dealing with reality”, rather than the philosophical ideas of representation or correspondence, that explains the high status of science. Both thinkers emphasize that the effective interactions with nonhumans are a consequence of the specific culture of cooperation and supervision which is typical of science.

PL

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak można być konstruktywistą, a jednocze-śnie traktować naukę jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw? Jako że konstruktywizm jest bogatym nurtem, mającym wiele odmian, autor skupia się tylko na jego dwóch przedstawicielach – Richardzie Rortym i Bruno Latourze. Stara się dowieść, że z połączenia wybranych aspektów ich stanowisk można zbudować spójną odpowiedź na zadane pytanie. Choć Rorty i Latour odrzucają realistyczną wizję nauki, to jednocześnie przekonują, że nauka jest skutecznym sposobem na radzenie sobie ze światem, czy też – by użyć terminu Latoura – z czynnikami pozaludzkimi. Tak więc to pragmatyczna kategoria „radzenia sobie” – a nie filozofi cznie rozumiane pojęcia reprezentacji bądź korespondencji – staje się uzasadnieniem renomy nauki. Obaj myśliciele podkreślają, że skuteczność we wchodzeniu w interakcje z czynnikami pozaludzkimi jest wynikiem swoistej kultury współpracy i wzajemnej kontroli, wpisanej w działalność naukową

5

Richarda Rorty’ego zbawienie przez sztukę

80%

Mordka C.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2016

|

vol. 41

|

issue 1

EN

In my paper I present Richard Rorty’s new solution to the problem of validation of human believes and the possibility of obtaining a sort of salvation. Salvation was offered by religion, then philosophy and science. Rorty criticizes all of those efforts, because of the circle in reasoning. And then proposes radical rejecting the old perspective (“pushing off the ladder”) with its zone of knowledge, and accepts instead the imperative of autocreation that is demand of not being a copy of anyone or anything.

PL

W artykule przedstawiam propozycję Richarda Rorty’ego dotyczącą rozwiązania problemu uprawomocnienia ludzkich przekonań o świecie, wraz z możliwością osiągnięcia swoistego zbawienia. Zbawienie wpierw proponowała religia, potem filozofia, a następnie nauka. Rorty krytykuje wszystkie te próby, twierdząc, iż są oparte na błędach w argumentacji. Proponuje radykalne zaniechanie starej perspektywy (tak religijnej, jak naukowej czy filozoficznej) na korzyść prób autokreacji, których celem jest niebycie kopią czegoś lub kogoś innego.

6

Can action be normative? Some preliminary remarks

80%

Piekarski M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2016

|

vol. 52

|

issue 3

97-108

EN

This article concerns the problem of the normativity of action. In what sense can we say that actions are normative? Can we explain the normativity of action by reference to some established norms, by a relation to the language-user’s knowledge, or through regularities of social practice? Engaging with Robert Brandom, who distinguishes two ways of understanding the relation between rules and their application (regulism and regularism), the author claims that rules are a kind of actions that are normative per se. This view entails that those actions can establish norms and rules of action. Hence, it seems that Brandom’s distinction doesn’t exhaust the realm of all possible relations between actions and norms.

7

Polityczność (teorii) wykładni prawa. Perspektywa neopragmatyzmu Stanleya Fisha

80%

Łakomy J.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2018

|

vol. 3(18)

24-37

PL

W niniejszym artykule analizuję polityczność interpretacji i polityczność teorii interpretacji prawniczej z perspektywy neopragmatyzmu Stanleya Fisha. W pierwszej części tekstu definiuję pojęcie polityki i polityczności, zapożyczając się u Chantal Mouffe. Wyraźnie odróżniam polityczność, politykę i the policy; w mojej analizie wykorzystując pierwsze ujęcie (polityczność). W drugiej części artykułu charakteryzuję hermeneutyczny uniwersalizm, jako jedno z podejść do problematyki interpretacji prawniczej. W trzeciej części tekstu, po charakterystyce koncepcji wspólnot interpretacyjnych u Stanleya Fisha, wyprowadzam wnioski dotyczące politycznego charakteru wykładni prawa i teorii wykładni prawa. W ostatniej części tekstu zastanawiam się nad możliwościami budowy teorii interpretacji prawniczej, która uwewnętrzni inherentną polityczność wiedzy analizując koncepcję filozofii postanalitycznej, zaproponowanej w literaturze przez Andrzeja Batora.

EN

In this paper, I analyse the political character of the interpretation of law and the political nature of the theory of legal interpretation from Stanley Fish’s neo-pragmatist perspective. In the first part of the text, I define the concept of politics and the political, borrowing from Chantal Mouffe. I clearly distinguish between the political, politics, and policy; this article uses the first concept (the political). In the second part of the article, I characterize hermeneutic universalism as one of the approaches to the problem of legal interpretation. In the third part, following the characteristics of the concepts of interpretive communities as defined by Stanley Fish, I draw conclusions about the political nature of the interpretation of law and the theory of the interpretation of law. In conclusion, I analyse the possibilities of building a theory of legal interpretation that internalises the inherently political character of knowledge by analyzing the concept of post-analytical philosophy proposed in literature by Andrzej Bator.

8

Realizm Charlesa Sandersa Peirce’a i antyrealizm Richarda Rorty’ego

80%

Koronkiewicz M.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2015

|

vol. 3

317-331

PL

W tekście analizuję elementy realizmu i antyrealizmu w tradycyjnym pragmatyzmie Charlesa Sandersa Peirce’a i w neopragmatyzmie Richarda Rorty’ego. Stanowiska realizmu i antyrealizmu1 są tu rozpatrywane głównie w odniesieniu do kwestii znaczenia, prawdziwości oraz obiektywności.

EN

The paper analyses some elements of realism in Charles Sanders Peirce’s traditional pragmatism and of antirealism in Richard Rorty’s neopragmatism. Realism and antirealism are discussed here mainly in their relations to the problems of meaning, objectivity and truth.

9

Współczesne strategie badania literatury i pola literackiego w nowych obiegach medialnych. Produkcja – recepcja – krytyka

80%

Ogonowska A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura

|

2020

|

vol. 12

|

issue 3

79-93

EN

The purpose of this paper is to show the functionality of Pierre Bourdieu’s concept, which – in connection with technological determinism elements (Marshall McLuhan, Paul Levinson, Derrick de Kerckhove) and neopragmatism (Richard Rorty) – makes it possible to describe comprehensively the literary field in media civilisation in the second decade of the 21st century. It’s not an easy task, because contemporary literature enters complex relationships with traditional media and new technologies, which can be observed with regard to all key processes connected with this field. These include: production, reception, as well as strategies of using literature, and frequently also constructing texts in media space or criticism and advertising-marketing activity, in which a major role is currently played by the so-calle inluencers (influencer marketing). Literature becomes a product which is promoted both as a luxurious good and an element of pop culture. Thus, the marriage of those concepts is necessary to describe adequately all the strategic elements of this field and show its dynamics from processual and functional perspectives. Nowadays, the emphasis is placed not so much on researching the texts themselves, but their activity in cultural space, that is in relation to recipients, users, readers and larger discursive groups, neotribal communities or the demoscene. Web 3.0 culture and the frames of contemporary media civilisation, with plenty of culture texts, calls for research from the area of media archaeology, which provides an essential context for analysis of modern culture field as a kind of background. Investigation of literature is increasingly dominated by new media methodologies, e.g. software- or hardware-studies and research into media platforms. According to determinists, such as Marshall McLuhan, Derrick de Kerckhove and Paul Levinson technology influences the form and content of the message, which is visible with regard to digital and (post)electronic literature, as well as publishing policy in the context of paper, printed book and audiobooks or e-books.

PL

Celem artykułu jest ukazanie funkcjonalności koncepcji Pierre’a Bourdieu, która – w połączeniu z elementami determinizmu technologicznego (Marshall McLuhan, Paul Levinson, Derrick de Kerckhove) oraz neopragmatyzmu (Richard Rorty) – pozwala kompleksowo opisać współczesne pole literackie w cywilizacji medialnej drugiej dekady XXI wieku. Nie jest to zadanie proste, gdyż współczesna literatura wchodzi w złożone relacje z mediami tradycyjnymi i z nowymi technologiami, co daje się zaobserwować w odniesieniu do wszystkich kluczowych procesów związanych z tym polem. Należą do nich: produkcja, recepcja i strategie użytkowania literatury, a często i konstruowania tekstów w przestrzeniach medialnych, jak również krytyka i działania reklamowo-marketingowe, w których dużą rolę odgrywają współcześnie tak zwani influenserzy (influencer marketing). Literatura staje się produktem promowanym zarówno jako dobro luksusowe, jak i element kultury popularnej. Mariaż tych koncepcji jest zatem konieczny, by opisać adekwatnym językiem wszystkie strategiczne elementy tego pola oraz ukazać ich dynamikę w ujęciu procesualnym oraz w perspektywie funkcjonalnej. Obecnie bowiem akcent położony jest nie tyle na badania samych tekstów, ile na ich działanie w przestrzeni kultury, a więc w odniesieniu do odbiorców, użytkowników, czytelników oraz większych grup dyskursywnych, wspólnot neoplemiennych czy demosceny. Kultura Web 3.0 oraz ramy współczesnej cywilizacji medialnej, w której funkcjonuje wiele tekstów kultury, wymaga uruchomienia także badań z zakresu archeologii mediów, które dostarczają istotnego kontekstu do analiz współczesnego pola kulturowego jako swoisty background. Badanie literatury w coraz większym stopniu zdominowane jest przez nowe metodologie medialne, na przykład software- czy hardware-studies oraz badania nad platformami medialnymi. Technologia zatem – w myśl twierdzeń deterministów (Marshalla McLuhana, Paula Levinsona, Derricka de Kerckhove’a) – wpływa na formę i treść przekazu, co widać zarówno w odniesieniu do literatury cyfrowej, (post)elektronicznej, jak i do polityki wydawniczej w kontekście książek papierowych, drukowanych, ale też audiobooków i e-booków.

10

O sofistyce współczesnego dyskursu humanistycznego - tradycje, postkolonialne uwikłania, konsekwencje

61%

Skwara M., Skwara M.

Porównania

|

2014

|

vol. 15

45-74

EN

The aim of the article is an analysis of a contemporary humanistic Polish discourse in which three elements play specific roles: a postcolonial condition, the third sophistry and the ideological background of the communist system. A soft switch from “old” Marxist theses to “modern” relativism, and, in a broader sense, to postmodernism became possible inter alia due to the reception of American neopragmatism, especially Stanley Fish’s and Richard Rorty’s ethical views. The third sophistry (a modern version of the first sophistry represented by Gorgias and Protagoras) delivered helpful language tools for a description of the world which became relativistic. The authors of the article propose a thesis that the heritage of the Soviet colonialism resulted in such a version of postmodern Polish discourse that is based on manipulations dating back to Stalinism. The new system and new ideology have made use of the old tricks that are still deeply rooted in the mentality of the participants of the public debate in Poland.

PL

Celem artykułu jest analiza współczesnego dyskursu humanistycznego w Polsce, w którym szczególną rolę odgrywają: kondycja postkolonialna, trzecia sofistyka i zaplecze ideologiczne systemu komunistycznego. Miękkie przejścia od „starych” tez marksistowskich do „współczesnego” relatywizmu i, szerzej, postmodernizmu było możliwe między innym dzięki recepcji amerykańskiego neopragmatyzmu, a zwłaszcza poglądów etycznych Stanleya Fisha i Richarda Rorty’ego. Narzędzi językowych pomocnych w opisie zrelatywizowanego świata dostarczyła trzecia sofistyka (czyli współczesna wersja pierwszej sofistyki greckiej reprezentowanej przez Gorgiasza, czy Protogorasa). Autorzy stawiają tezę, że dziedzictwo sowieckiego kolonializmu sprawiło, iż ponowoczesny dyskurs polski zasadza się na manipulacjach wywodzących się z czasów stalinizmu. Nowy system i nowa ideologia wykorzystują stare chwyty wciąż głęboko tkwiące w świadomości uczestników publicznej debaty w Polsce.

Refine search results