Search results

1

Polemika Józefa Tischnera z tradycją tomistyczną, jako spór o kształt współczesnej edukacji religijnej w Polsce

100%

Dąbrowski S.

Forum Pedagogiczne

|

2019

|

vol. 9

|

issue 2/1

93-105

PL

Przedmiotem niniejszego tekstu jest prezentacja fragmentu jednego z najciekawszych sporów filozoficzno-religijnych między ks. Józefem Tischnerem a przedstawicielami szkoły tomistycznej w Polsce. Poniższa analiza skupiała się wyłącznie na pierwszej fazie sporu (1968–1972), podstawowym celem opracowania jest jednak wydobycie głosów krytyki kluczowych w obecnie toczącej się dyskusji nad kształtem współczesnej edukacji religijnej w Polsce, jak również dostrzeżenie ważnych argumentów w tej kwestii. Zdaniem autora niniejszego opracowania, ukazanie struktury filozoficzno-teologicznego sporu doprowadzić ma do odsłonięcia kontekstu edukacyjnego, który lokuje tę dyskusję w przestrzeni krytycznych analiz pedagogiczno-religijnych.

2

Znaczenie, recepcja i konsekwencje filozoficzne encykliki "Aeterni Patris" w kontekście pytania o filozofię chrześcijańską

72%

Grzybowski J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2020

|

vol. 56

|

issue 4

225-255

EN

The 19th century was one of the richest periods in the history of human thought. If we look at it not only in terms of bare dates, but also in terms of ideologically meaningful events, we realize that this time span symbolically begins with the great French revolution (1789) and ends with the outbreak of world war I (1914). Scientific theories and philosophical ideas that emerged during the nineteenth century – Kantianism, Hegelianism, materialism, Marxism, social and biological evolutionism, positivism, radical atheism – inundated university lecture halls, political cabinets, and parliamentary chambers. Not all intellectuals of that time were aware of the overwhelming power of these philosophical novelties or the groundbreaking significance of major ideological currents. Only serious reflection on what was happening in European thought, in the fields of culture, science, history, philosophy, and religion, allowed people to notice that very serious changes were on their way. One of the key figures who recognized the power of philosophical ideas reverberating in 19-century disputes was an Italian clergyman: Gioacchino Vincenzo Raffaele Luigi Pecci, later pope Leo XIII. It was this Pope who, aware of the weight, power and consequences of the new trends emerging in the late 19th century, in very unfavorable conditions for the Catholic Church (idealistic philosophies and incipient Marxism) issued in 1879 the encyclical Aeterni Patris. This sophisticated document was not exclusively religious in character (as encyclicals and exhortations usually are), but it was also concerned with the spiritual and ideological condition of nineteenth-century Europe. The pope delineated the ways for providing intellectual assistance and rebuilding the significance of theology and religion in public life, imbalanced by post-Enlightenment and modernistic trends. Leo XIII argued persuasively that the Church’s mission is not limited to teaching, and that it also concerns the dissemination of relevant content in public and political life. It is not merely economic or concerning everyday life issues that matter for Nations, states and communities are not exclusively preoccupied with economic matters and everyday problems. Rather, they are concerned in the first place with what happens in culture, art, philosophy. The pope in an almost prophetic way realized the overarching importance of philosophy. In the light of the constantly recurring question about the legitimacy and need of Christian philosophy, it is worth looking retrospectively at the meaning of Leo XIII’s encyclical and the vision of the role of philosophy it proposes with respect to the human search for answers to questions arising from current civilization as well as scientific and cultural progress. -------------- Received: 26/07/2020. Reviewed: 18/09/2020. Accepted: 27/10/2020

PL

Dziewiętnaste stulecie to jeden z najbogatszych w wydarzenia i treści okresów historii myśli ludzkiej. Jeśli popatrzymy na ten czas pod kątem wydarzeń o znaczeniu ideowym, to uzmysłowimy sobie, że symbolicznie otwiera je wielka rewolucja francuska (1789), a kończy wybuch I wojny światowej (1914). Naukowe teorie i filozoficzne przesłania, jakie zrodziły się w tym okresie – kantyzm, heglizm, materializm, marksizm, społeczny i biologiczny ewolucjonizm, pozytywizm, radykalny ateizm – wypełniły uniwersyteckie sale wykładowe, gabinety polityczne i izby parlamentów. Nie wszyscy żyjący wówczas intelektualiści zdawali sobie sprawę z przemożnej siły filozoficznych nowinek czy przełomowego znaczenia ideowych propozycji. Tylko uważny namysł nad tym, co wtedy dokonywało się w europejskiej myśli, co działo się w kulturze, nauce, historii, filozofii i religii, pozwalał zauważyć, że nadchodzą bardzo poważne zmiany. Jedną z kluczowych postaci, która dostrzegła moc filozoficznych idei, rozbrzmiewających w dyskusjach tego stulecia, był włoski duchowny Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci, późniejszy papież Leon XIII. Właśnie świadomy wagi i mocy ideowych skutków nowych prądów pod koniec XIX wieku, w bardzo trudnych dla Kościoła katolickiego czasach, we wrogiej chrześcijaństwu światopoglądowej atmosferze, spowodowanej wpływem idealistycznych filozofii i fascynacją rodzącym się marksizmem, ogłosił w 1879 roku encyklikę Aeterni Patris. Papież wskazywał sposoby intelektualnego wspomagania i odbudowywania znaczenia teologii i religii w życiu społecznym, zachwianego przez nurty postoświeceniowe i modernistyczne. Leon XIII przekonywał, że jeśli misją Kościoła jest nauczanie, to jest on odpowiedzialny także za ocenę treści, jakie pojawiają się w życiu społecznym i politycznym. Narody, państwa i wspólnoty nie żyją jedynie sprawami ekonomicznymi czy bytowymi, ale przede wszystkim tym, co dokonuje się w kulturze, sztuce, filozofii. Papież proroczo dostrzegł, jak wiele zależy od filozofii. W świetle wciąż powracającego pytania o zasadność i potrzebę filozofii chrześcijańskiej warto spojrzeć retrospektywnie na znaczenie wspomnianej encykliki i zawartej w niej wizji roli filozofii w ludzkim poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, wynikające z aktualnego postępu cywilizacyjnego, naukowego i kulturowego. -------------- Zgłoszono: 26/07/2020. Zrecenzowano: 18/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 27/10/2020

3

Tomizm czeski w latach 1879-1948

72%

Taboł S.

Rocznik Tomistyczny

|

2015

|

vol. 4

239-248

EN

The article begins from the state of research on the history of Thomistic philosophy to the Czech Republic. It discusse the most important figures of the Czech Thomism in 1897-1948 taking them in two generations of scholars. The particular attention is devoted to the Thomist environment Dominican Order from Olomouc who were publishing quarterly Filosofická revue in 1929-1948. As an example of the work of Czech Thomists author discusses an issue connected with the philosophical and theological aspects of upbringing the man. The achievements of Czech Thomists compared with whole Czech philosophy in author’s opinion is considerable: they organized International Conference of Thomistic Philosophy, they founded a magazine which was up to the global mark and published in it among others Maritain, Husserl, Patočka, they discussed about the latest philosophical currents and they reviewed philosophical dissertations from whole world. Czech Thomists’ writer activity also is very important: they published a lot of textbooks, monographs, dissertations and articles. Not all aims of Czech philosophers realized but they ordered relationships between faith and science. It was the reason treating Thomism in Republic Czech as a methodological thoroughness paragon.

4

Ідеї політичної філософії Миколи Конрада у релігійно-філософському контексті кінця ХІХ – першої половини ХХ ст.: лібералізм, націоналізм, соціалізм

72%

Sheremeta O.

Galicja. Studia i materiały

|

2022

|

issue 8: "Filozofia w Galicji III"

138-168

EN

The article draws attention to the key theses of Konrad’s vision of nationalism and socialism. It pays particular attention to examining the understanding of liberalism, particularly, one of the political kind. Konrad’s own vision of liberalism, socialism and nationalism was shaped by early neo-Thomism, the social teaching of the Catholic Church and neo-Thomist philosophers. As part of his research, Konrad considers political and economic issues in philosophical, religious and moral terms, which allows considering Konrad’s approach to liberalism not only as a socio-economic phenomenon, but also as an idea of political philosophy.

PL

Artykuł zwraca uwagę na najważniejsze tezy Konradowskiej wizji nacjonalizmu i socjalizmu. Szczególną wagę przywiązuje do badania rozumienia liberalizmu, zwłaszcza politycznego. Własna wizja liberalizmu, socjalizmu i nacjonalizmu Konrada ukształtowała się na podstawie wczesnego neotomizmu, nauki społecznej Kościoła katolickiego i filozofów neotomistycznych. W ramach swoich badań Konrad rozważa zagadnienia polityczne i ekonomiczne w wymiarze filozoficznym, religijnym i moralnym. Pozwala to mówić o podejściu Konrada do liberalizmu nie tylko jako zjawiska społeczno-ekonomicznego, ale także idei filozofii politycznej.

5

Filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza: Próba analizy w perspektywie filozofii nauki

61%

Duchliński P.

Roczniki Filozoficzne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

179-213

EN

The aim of this article is to present a characterization of Christian philosophy in terms of the notion of a research tradition. Since the work of Larry Laudan, it has been thought that the latter notion could prove useful for shedding light on the idea of Christian philosophy. To this end, the author first introduces the key concept of a ‘research tradition,’ and then proceeds to analyse the notion of an ‘image of the world,’ understood as something invariably associated with specific research traditions. The next step is the construction of a definition of Christian philosophy as a research tradition in project-based terms. The author sets out to demonstrate that Christian philosophy, as such a tradition, is both pluralistic and democratized. In conclusion, several higher-order proposals are formulated with respect to the right method for pursuing Christian philosophy. In particular, the approach adopted should be one oriented towards possibilities of discussion: i.e. a non-dictatorial game unfolding with the participation of representatives from various research traditions who endorse different images of the world.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata.

6

Znaczenie filozofii w konstruowaniu koncepcji edukacji religijnej. Współczesne odczytania sporu ks. Józefa Tischnera z przedstawicielami polskiego tomizmu (lata 1977-1978)

58%

Dąbrowski S.

Ars inter Culturas

|

2020

|

issue 9

273-292

EN

The text presents a fragment of a philosophical and religious dispute that took place between Józef Tischner and the representatives of the Polish Thomistic school (1977-1978). The analy-sis below focuses on the last phase of the polemic, in which the adversaries made an analysis of their own epistemological and anthropological assumptions. Showing the structure and the issues in this dispute may lead to the specific context of understanding Christian philosophy, as well as contemporary discussions on the shape and structure of religious education. One of the central questions, which has hitherto not lost its relevance, is the one of the relationship that ex-ists between philosophy and religious thought (especially religious education). The following analysis is to provide the reader with a spectrum of possible answers to this question.

Refine search results

1 Ars inter Culturas

1 Forum Pedagogiczne

1 Galicja. Studia i materiały

1 Rocznik Tomistyczny

1 Roczniki Filozoficzne

1 Studia Philosophiae Christianae

1 2022

1 2021

2 2020

1 2019

1 2015

2 Dąbrowski S.

1 Duchliński P.

1 Grzybowski J.