Pomiar efektywności wydatków publicznych jest zagadnieniem niezwykle trudnym. Dopiero w ostatnich latach zaczęto prowadzić prace nad stworzeniem metodologii badania efektywności wydatków publicznych. W przypadku zadań oświatowych realizowanych przez powiaty ziemskie uznano, że podstawowym parametrem określającym efektywność kosztową realizacji zadań oświatowych w publicznych szkołach ponadpodstawowych, są wydatki bieżące w przeliczeniu na jednego ucznia. Przeprowadzona analiza wskazuje na istotne zróżnicowanie powiatów ziemskich pod względem wysokości wydatków ogółem i bieżących, związanych z realizacją zadań oświatowych w przeliczeniu na jednego ucznia. Widoczne jest także istotne zróżnicowanie regionalne wysokości wydatków, ale także efekt skali – większa liczba prowadzonych oddziałów szkolnych skutkuje relatywnie mniejszymi wydatkami związanymi z wykształceniem przeciętnego ucznia. Ponadto, zdawalność egzaminu maturalnego jako rezultat realizacji zadań w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego jest ujemnie zależna do wydatków bieżących na oświatę i wychowanie – w przeliczeniu na jednego ucznia.
EN
Measuring the efficiency of public spending at the macroeconomic level is a very difficult issue. In recent years, work is underway on the development methodology of the efficiency of public spending research. In the case of educational tasks carried out by districts, it was considered that the main parameter determining the cost effective¬ness of the tasks of public education in secondary schools are the current expenditure per pupil. The analysis indicates a significant variation of districts in terms of total and current expenditures related to the implementation of educational tasks per student. An important regional variations of expenditure are visible. Moreover percent of pupils who passed matriculation examination is negatively dependent on the current expenditure on education per student.
W opiniach licznych specjalistów spotkać można ocenę, iż Polska na przełomie XXi XXI wieku znalazła się w sytuacji, w jakiej zachodnie społeczeństwa były 100 lat wcze-śniej. Jesteśmy zatem świadkami zmian społecznych wynikających z odchodzenia od modelu społeczeństwa przemysłowego i zbliżania się ku zupełnie nowej cywilizacji naukowoinformacyjnej...
Artykuł prezentuje, obok niezbędnych definicji i szkicowej, przedpandemicznej historii edukacji domowej, jej ilościową i jakościową kondycję w warunkach pandemii w Polsce oraz kilku innych krajach, na tle wybranych wymiarów funkcjonowania państwowych systemów oświaty i szkół.
In August of 1931 suddenly died Minister of Religion and Public Education Sławomir Czerwiński (1885–1931). His death obviously caused, which is understandable in such circumstances, different reactions. For this death also reacted educational environment, and these reactions can be summarized in two main levels - the shorter and longer. In the first it's all about the attendance of students and teachers at his funeral, as well as celebration of requiem services in schools in September, after the beginning of the school year. In the longer term they are the different ways to commemorate Sławomir Czerwiński, starting of the publication of his speeches, through giving naval ship named after him or making him the patron of several schools at the end.
The article presents a characteristics of „Głos Płocki”, which was published in Płock between 1908 and 1914, especially focusing on the topic of education brought up on its pages.
PL
W artykule przedstawiono charakterystykę „Głosu Płockiego, pisma które wychodziło w Płocku w latach 1908-1914, w szczególności skupiając się na temacie oświaty poruszanej na jego łamach.
System samorządu terytorialnego, ukształtowany w Polsce po 1989 roku, zmierzał nietylko do upodmiotowienia obywateli, ale też do podniesienia efektywności wykorzystania zasobówpozostających w dyspozycji państwa na każdym szczeblu w strukturze zarządzania publicznego.Proces decentralizacji, opierający się na zasadzie subsydiarności, z założenia zmierzał przedewszystkim do podniesienia kwalifikacji i wzmocnienia potencjału intelektualnego społeczeństwa.To dlatego oświatę w jej wymiarze przedszkolnym i podstawowym, a następnie gimnazjalnym przypisano,jako zadanie własne, samorządom gminnym, powiatom zaś szkoły średnie, a samorządomwojewództw państwowe wyższe szkoły zawodowe. Wraz z decentralizacją zadań oświatowych nagminy nałożono obowiązek stworzenia spójnego i sprawnego systemu kształcenia opierającego sięna wykwalifikowanej kadrze nauczycieli i pracowników administracji oświatowej. Problem badawczyw opracowaniu odniesiono do kwalifikacji, a szczególnie możliwości ich podnoszenia przez pracownikówgminnej oświaty. Jako cel przyjęto ocenę stanu kwalifikacji pracowników gminnej oświaty i zaproponowaniedziałań sprzyjających podniesieniu kwalifikacji pracowników lokalnej oświaty. Przeprowadzonebadania jakościowe dowiodły, że w ocenie tylko połowy badanych pracownicy oświaty gminnejna Warmii i Mazurach podnoszą swoje kwalifikacje, a pozostali badani albo nie mają wiedzy na tentemat, albo twierdzą, że kwalifikacje te nie poprawiają się.
The article presents a historical outline and various aspects of the activity of the Centralne Towarzystwo Rolnicze in the Kingdom of Poland. The Society officially inaugurated its activity 11 III 1907 and, following the earlier farmers' associations, took action aimed at modernizing the agriculture and the rural areas in the existing political, social and economic realities of the Russian occupied territories, i.e. the territories that after the partitions of Poland were under Russian rule. After the authorities had granted it permission to go ahead with its activity the CAS pursued an economic policy that affected the commodities and labor markets. This policy was realized by the following sections of the Society: the Farmers' Cooperatives Section, the Social and Economic Section, the Agricultural Section, the Breeding Culture Section and the Experimental and Didactic Section, all of which performed their tasks with a view to modernizing the Polish agriculture and making it more effective. Their activity consisted, inter alia, in holding fairs, at which e.g. livestock and agricultural machines were exhibited. The Society organized lectures, courses, excursions for farmers and made efforts aimed at spreading high standard agricultural education. It popularized periodicals and books dealing with agricultural issues as well. Moreover, the Society ran some experimental stations and had some pieces of land for experiments. After WWI the CTR focused on undoing the damage that had been done by the war. The Society made a creditable mark on the history of the Polish agriculture with regard to its modernization and the integration of the rural population.
PL
Artykuł przedstawia rys historyczny i różne aspekty działalności Centralnego Towarzystwa Rolniczego (CTR) w Królestwie Polskim. Oficjalnie zainaugurowało działalność 11 III 1907 r. wzorem wcześniejszych zrzeszeń rolniczych, podejmując działania mające na celu modernizację rolnictwa i wsi w istniejących politycznych, społecznych oraz gospodarczych realiach zaboru rosyjskiego. Uzyskawszy rządowe pozwolenie na rozpoczęcie działalności, CTR prowadziło politykę gospodarczą oddziałującą na rynek towarowy i rynek pracy. W jej ramach funkcjonowały wydziały: Kółek Rolniczych, Społeczno-Ekonomiczny, Rolniczy, Hodowlany i Naukowo-Dydaktyczny, które realizowały zadania, mając na uwadze unowocześnienie i usprawnienie polskiego rolnictwa. Działalność przejawiała się m.in. w organizacji jarmarków, na których prezentowano np. inwentarz żywy czy maszyny rolnicze, ponadto organizowano odczyty, kursy, wycieczki rolnicze, podejmowano starania o szkolnictwo rolnicze na dobrym poziomie oraz propagowano prasę i książki na temat rolnictwa. Prowadzono też stacje i pola doświadczalne. Po zakończeniu I wojny światowej CTR skoncentrowało się na naprawie szkód wyrządzonych przez działania wojenne. Towarzystwo chwalebnie zapisało się w dziejach polskiego rolnictwa w aspekcie jego modernizacji i integracji środowiska związanego z polską wsią.
Szkoły i placówki niepubliczne są finansowane ze źródeł prywatnych, przede wszystkim z czesnego opłacanego przez rodziców uczniów, oraz ze środków publicznych w postaci dotacji udzielanych im przez jednostki samorządu terytorialnego. W niniejszym artykule na podstawie analizy prawnej wspartej przeglądem literatury przedstawiono złożoność obecnych rozwiązań w zakresie trybu i zasad udzielania dotacji oświatowej podmiotom niepaństwowym i niesamorzą-dowym, a także sposób ich uzyskiwania, wykorzystywania i rozliczania przez beneficjentów. Uwzględniono przy tym zróżnicowanie szkół niepublicznych oraz ewolucję najważniejszych rozwiązań proceduralnych w warunkach decentralizacji polityki oświatowej w Polsce na prze-strzeni ostatnich 25 lat.
EN
Non-public schools and institutions are financed from private sources, mainly from tuition fees paid by parents and public funds in the form of grants awarded by local government units. This article, based on a legal analysis supported by the literature review, presents the complexity of current solutions in the mode and principles of granting educational grants to non-state and non-governmental entities, as well as the way they are acquired, used and settled by beneficiaries. The paper has taken into account diversity of non-public schools and the evolution of the most important procedural solutions under the decentralization of education policy in Poland over the last 25 years.
W 1945 roku rozpoczął się, w trudnych uwarunkowaniach, proces budowania polskiego regionu na Pomorzu Zachodnim. Doniosłą rolę odegrała w tym zakresie oświata. Na wschodnich obszarach regionu już wiosną tego roku, staraniem mieszkających tam jeszcze przed wojną Polaków, organizowano polskie szkoły. W zachodniej części okręgu, w tym w Szczecinie, pierwszy polski rok szkolny organizowały władze państwowe, a głównie kuratorium zachodniopomorskiej oświaty, którym kierował przez kilka miesięcy znany humanista, literat dr Stanisław Helsztyński. Jego następcą we wrześniu 1945 roku został Józef Kania. Pierwsze polskie placówki oświatowe działały w oparciu o założenia programowe funkcjonujące w II Rzeczypospolitej. W Szczecinie pierwszy polski rok szkolny zainaugurowano 4 września 1945. Niniejszy artykuł prezentuje uwarunkowania historyczne, polityczne, społeczne towarzyszące budowie polskiego szkolnictwa na Pomorzu Zachodnim.
EN
In 1945, under harsh conditions, began the process of building the Polish region in Western Pomerania. In this field education played an important role. Thanks to the efforts of the Poles living there before the war, polish schools were organized in the eastern parts of the region already in the spring of this year. In the western part of the district, including Szczecin, the first Polish school year was organized by the state authorities, mainly The Education Office of Western Pomeranian, which was, for several months, headed by a well-known humanist, writer Dr. Stanisław Helsztyński. In September 1945 his successor became Józef Kania. The first Polish educational institutions operated on the basis of program assumptions functioning in The Second Polish Republic. In Szczecin, the first Polish school year was inaugurated on September 4, 1945. This article presents historical, political and social conditions accompanying the building of Polish education in Western Pomerania.
Orthodox education and printing developed in the Kyiv Metropolitanate in the second half of the 16th century. Educational centers that were established at that time needed educated human resources and books that could become the basis of education. At that time the role of a textbook played Church books (psalters, orologions, oktoechos), which became multifunctional already in the Middle Ages and also first printed primers and grammars, containing carefully selected excerpts, e.g. from Holy Scripture and other religious books. The analysis of the pedagogical content that accompanied the editions of school and church books in the form of a paratext shows that the first stage of educating children, as in old Christian times, involved the transfer of knowledge and skills, and at the same time – shaping of piety. Therefore, most of the comments in the form of preface, letters of dedication and other additional elements were addressed to educators, parents, mainly fathers, and served as a guide through the book, indicating the material contained therein, its function, purpose, use (e.g. order of books) and possible impact on young student.
Niniejszy tekst wyrasta z potrzeby opisania genezy oraz zasady funkcjonowania Komisji Edukacji Narodowej. Jego autor przywołuje najistotniejsze poglądy ideologów oświeceniowej reformy edukacyjnej w Polsce oraz konfrontuje je ze współczesnością. Akcentuje zwłaszcza osiągnięcia w zakresie organizacji procesu kształcenia, wychowania, a także edukacji w ramach języka polskiego. Paweł Sporek wskazuje dorobek twórców KEN oraz dokumentuje roztrwonienie owego dziedzictwa w oświatowej teraźniejszości. W konkluzji krytycznie ocenia współczesną szkołę oraz system edukacyjny organizowany w ramach polityki ministerstwa edukacji.
Prusy Nowowschodnie były prowincją ubogą i zaniedbaną, zarówno pod względem gospodarczym, jak i kulturalnym. Szkoły wiejskie stały na niskim poziomie, czego powodem był brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry pedagogicznej. Obsada stanowisk nauczycielskich w szkołach wiejskich w Prusach Nowowschodnich była niełatwym zadaniem; przeważnie zatrudniani byli ludzie nie spełniający wymogów stawianych temu zawodowi. Bardzo często posada wiejskiego nauczyciela była swego rodzaju emeryturą dla starych i schorowanych żołnierzy. Publikowany dokument to skarga jednego z takich nauczycieli, Mikołaja Białkowskiego na miejscowego sołtysa, kierowana do króla Prus, połączona z prośbą o zagwarantowanie wyłączności na nauczanie dzieci we wsi Węgra w powiecie przasnyskim
EN
New East Prussia was a poor and neglected province, both in economic and cultural sense. Village schools offered poor quality of education, due to lack of appropriately qualified teachers. Filling teaching positions in New East Prussia rural schools was not an easy task; people employed there usually did not meet the requirements of the profession. Position of a village teacher was often a sort of retirement for old soldiers in poor health. The published document is a complaint of one of such teachers, Mikołaj Białkowski, against the local Schultheiß. The complaint is addressed to the King of Prussia and includes a request for guaranteed exclusive right to teach children in Węgra village in Przasnysz county
Digitalization or digitization means virtually the same. It is a technology that is globally being accepted and adopted in almost all spheres of human endeavours because of its widespread acclaimed benefits. Its global acceptability notwithstanding, it has some notable disadvantages. This paper, therefore, highlights both the merits and demerits of digitization, especially in the field of education. Some of the merits noted include increasing access, flexibility, research facilitation and production of teaching materials and visual aids, etc. Irreversible loses of information; problems of storing original file documents, virus and corruption of filed documents are some of the demerits. The purpose of these highlights is to caution the education manager not to unwittingly follow the bandwagon in the adoption of digitization in the management of education system. He should wisely adopt its use, while seeking to make preferred analog materials more accessible using the powerful tool of digital technology.
PL
Digitalizacja to proces transformacji danych analogowych w postać cyfrową. Tę technologię powszechnie zaakceptowano i zaadaptowano w niemal wszystkich sferach ludzkiej działalności, a to z powodu szeroko uznanych korzyści, jakie ze sobą niesie. Masowa akceptacja cyfryzacji nie jest jednak w stanie ukryć jej paru dostrzegalnych wad. Z tego powodu niniejszy artykuł ma za zadanie zwrócić uwagę zarówno na zalety, jak i wady omawianego zjawiska, zwłaszcza w obszarze oświaty. Wśród zalet należałoby wymienić: zwiększoną możliwość dostępu do danych, elastyczność, ułatwienie prowadzenia badań oraz przygotowywania materiałów dydaktycznych itd. Nieuchronnymi stratami, jakie niesie ze sobą cyfryzacja, są między innymi problemy z magazynowaniem oryginalnych plików dokumentów, a także ich zawirusowanie i uszkodzenie. W tym wszystkim chodzi o przestrzeżenie menadżera oświaty, aby nie podążał bezmyślnie za „owczym pędem” do wdrażania digitalizacji w kierowanie systemem oświatowym. Powinien on wykorzystywać ją rozważnie, szukając sposobności do szerszego udostępniania uprzywilejowanych materiałów analogowych dzięki zastosowaniu potężnego narzędzia technologii cyfrowej.
The aim of the article is to present the issues of the functioning of Polish education after World War II. That period, examined in the article, was marked by many problems, while interesting from the point of view of organizing the post-war state and the ubiquitous party agents in public life. The text shows the evolution of the legal education system since 1944, i.e. since the release of the Manifesto PKWN (Polish Committee for National Liberation) to 1961. The second part of the article focuses on 1961, when the first comprehensive law on education was released for native education, and the time of the Round Table and first democratic reforms. The issue of educational law – especially in terms of legal history – has been analyzed only marginally. Lack of studies of this subject, and the literature available on the market, comes from the years of communist propaganda and – in this sense – is not a scientific value. Even a partial attempt to fill this gap, thus seemed well founded.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie zagadnienia funkcjonowania polskiej edukacji po II wojnie światowej. Badany czas był naznaczony wieloma problemami, a jednocześnie jest interesujący z punktu widzenia organizowania powojennego państwa i wszechobecnych czynników partyjnych w życiu publicznym. W tekście przedstawiono kształtowanie się prawnego systemu oświaty od roku 1944, tj. od momentu wydania Manifestu PKWN, do roku 1961. Druga część to lata od 1961 roku, co dla rodzimej edukacji oznaczało wydanie pierwszej kompleksowej ustawy oświatowej, do obrad Okrągłego Stołu i związanych z tym pierwszych demokratycznych reform. Problematyka prawa oświatowego, zwłaszcza w ujęciu historycznoprawnym, jedynie w marginalnym stopniu była poddawana analizie. Brakuje opracowań tej tematyki, zaś dostępna na rynku literatura pochodzi z lat komunistycznej propagandy i w tym sensie nie stanowi wartości naukowej. Próba choćby cząstkowego wypełnienia tej luki wydaje się zatem zasadna.
Scientific review of a publication on the history of the school in Wysoka village near Wadowice. The author drew in it, inter alia, attention that the thematic scope of the publication is wider than declared by the authors, because the history of the school has become a pretext for discussing the most important rural institutions.
The Bielsko poviat is known to have had a complex denominational situation. Key denominations of the region included Catholics, Protestants and Jews. In the city Bielsko itself lived followers of all three religions. The relations across the various religions of the region were heavily influenced by the nationalities of the population. In the inter-war period there were twelve Catholic parishes, four Protestant churches and one Jewish community in the Bielsko poviat district. The article presents the cultural and educational activities in the Bielsko poviat district in the years 1918-1939 against the backdrop of the above-mentioned religious groups.
PL
W powiecie bielskim istniała złożona sytuacja wyznaniowa. Głównewyznania tego regionu to katolicy, protestanci oraz Żydzi. Samo miasto Bielsko było zamieszkałe przez przedstawicieli wszystkich trzech wyznań. Na stosunki międzywyznaniowe na omawianym terenie duży wpływ miała również sprawa narodowościowa ludności. Na terenie powiatu bielskiego w okresie międzywojennym istniało dwanaście parafii katolickich, cztery zbory protestanckie i jedna gmina żydowska. Artykuł prezentuje działalność kulturalno-oświatową w powiecie bielskim w latach 1918-1939 na tle wymienionych grup wyznaniowych.
Kierowanie to inaczej wywieranie wpływu na ludzi oraz nakłanianie ich do podążania w jednym kierunku – ku wspólnie obranym celom. Znajomość sposobów motywowania w procesie zarządzania – nie tylko placówką oświatową, jest przypadku osoby na stanowisku kierowniczym aspektem kluczowym. Motywacja jest procesem wysoce złożonym i jest uzależniona od wielu czynników, różnych w stosunku do każdego człowieka. Nadmierne natężenie motywacji może mieć negatywny wpływ na rezultat działania, a przy zbyt silnej motywacji sprawność działania może spadać. Z drugiej strony, jednakże dzięki różnorodności teorii motywacji możliwe jest doskonalenie jednostki oraz znacznie ułatwiony jest proces kierowania i zmagania się z dynamiką życia danej organizacji, w tym również placówki oświatowej
EN
Management can mean influencing people and making them follow in one direction – towards jointly chosen goals. The knowledge of the means of motivation in the management process – not only concerning schools – is a key aspect for a manager. Motivation is a very complex phenomenon and it depends on many factors, different for each and every person. Too strong intensity of motivation can have a negative influence on the results and efficiency of certain actions. On the other hand, however, individual development is possible thanks to the diversity of theories of motivation. At the same time, the process of management and coping with the dynamics of a given organization is greatly facilitated
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.