Search results

1

Karaimska łyżka

100%

Tulisow J., Majchrowska K.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2014

|

vol. 25

|

issue 4 (45)

30-30

PL

Dawne karaimskie wesela pozostawiały niezwykłe ślady...

2

Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna – miejsce fitonimów w językowym obrazie świata użytkowników gwar (na Kujawach i poza nimi)

61%

Wierzbicka A.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

vol. 65

229-243

PL

Ludzie mieszkający na wsi mieli zawsze szczególny i bardzo bliski kontakt z przyrodą. Ich życie, podporządkowane siłom i prawom natury, przebiegało według określonego rytmu pór roku i wiążących się z nimi obowiązków, zwyczajów, obrzędów oraz wierzeń (zarówno chrześcijańskich, jak i pogańskich), co znajdywało odzwierciedlenie w języku. Artykuł jest próbą ukazania funkcjonowania gwarowych nazw roślin w świadomości mieszkańców wsi. Fitonimy gwarowe odzwierciedlają bowiem subiektywny stosunek nadawcy do rzeczywistości oraz ukazują utrwalone w świadomości zbiorowej struktury poznawcze i pojęciowe.

EN

Most countrymen and countrywomen have always lived particularly close to nature. They obey the laws of nature, their life has been subordinated to the sequence of seasons and related chores, customs, rituals, and beliefs (both Christian and pagan). All of these practices find their reflection in language. The author attempts to depict the ways in which dialectl plant names function and how dialect users comprehend them as dialect phytonyms which carry the user’s subjective attitude to reality and reflect the conceptual and cognitive structures fixed in the collective consciousness.

3

Dzień pojednania według przekazów biblijnych

61%

Zawiszewski E.

The Biblical Annals

|

1965

|

vol. 12

|

issue 1

11-21

PL

Le Jour des Expiations célébré au mois Tishri différait des autres fètes d’Israël par son sérieux et le caractère expiatoire dû à l’obligation d’observer le jeûne. C’était la seule journée de 1’année où le législateur ordonnait le jeûne. Dans le tempie 1’archiprêtre lui-même célébiait des rites de puritication et c’était la seule fois dans 1’année qu’il pénétrait muni de sang sacrificateur jusqu’au Saint des Saints pour accomplir l’expiation des fautes, des prétres aussi bien que du peuple. C’était la cérémonie essentielle du Jour des Expiations et elle mettait en relief l’importance de 1’archiprêtre et du temple l’habitude de chasser le second bouc, tiré au sort pour Azazel, était une cérémonie symbolique exprimant d’une façon imagée 1’fficacité des rites de puritication. L’opinion qui veut, d’après Neh 9,l s., situer l’origine du jour de réconciliation aux temps de la captivité de Babylone, n’est pas suffisamment fondée comme ne tenant pas compte des conditions historiques, les raisons textuelles et 1’ancienneté des rites seraient plutôt la preuve que 1’origine de Jour des Expiations date de l’époque antique.

4

Wspólnoty lokalne w Grecji między religią a życiem

51%

Nowicka E.

Stan Rzeczy

|

2012

|

issue 2(3)

157-179

PL

Artykuł ukazuje pewien aspekt greckiej kultury, która – nie stosując żadnych ocen – przedstawia w swoich intensywnych przejawach lokalności wzór dla antropologa wyjątkowo interesujący. Wnika on w tajniki i szczegóły ściśle lokalnej i terytorialnej (wioskowej lub wyspowej) więzi społecznej na obszarze Grecji, szczególnie ważnej dla zrozumienia społeczeństwa greckiego. Emil Durkheim znalazłby w tych analizach doskonałą ilustrację swojej tezy, iż religia jest tam, gdzie społeczeństwo uprawia kult samego siebie. Artykuł zawiera refleksję antropologa społecznego nad obrzędowością religijną we współczesnej Grecji zarówno w środowisku wiejskim, jak i miejskim na terenie Macedonii Egejskiej. Materiał empiryczny pochodzi z kilkuletnich badań terenowych przeprowadzonych w latach 2005–2010. Przedmiotem analizy jest stosunek do religii, uczestnictwo w religijnych obrzędach między innymi pewnej specyficznej kategorii Greków, migrantów powrotnych – tych, którzy powrócili (czasem w drugim pokoleniu) do rodzinnego kraju po długim okresie politycznej emigracji w Polsce i innych krajach bloku wschodniego. Wśród badanych określanych zbiorczo jako Grecy, zwłaszcza na północy kraju, to etniczne/narodowe mniejszości. Analizie zostały poddane religijne obrzędy w wioskach Macedonii Egejskiej (Loutra) i Epiru (Samarina), a także zachowania uczestników takich obrzędów jak chrzty czy nabożeństwa wypominkowe w różnych miejscowościach. Wnioskiem jest stwierdzenie, że to poczucie jedności, solidarności i więzi społeczne. Wspólna zabawa, przebywanie razem, odbywanie wspólnie wielu czynności rytualnych, które wprawdzie wiążą się ze świętem religijnym, ale daleko sięgają w życie świeckie, pełnią funkcje integracyjne. Uzasadnia to oparcie się na socjocentrycznej Durkheimowskiej koncepcji religii.

EN

The article shows certain aspect of Greek culture, which presents in its intensive manifestations a pattern particularly interesting for an anthropologist. It explores secrets and details of local and territorial (village or island) vital for the understanding of the Greek society social bonds on the territory of Greece. Emil Durkheim would have found in the analysis a perfect illustration of his statement that religion is there, where the society worships itself. The article contains a reflection of a social anthropologist on religious rituality in contemporary Greece both in the rural and municipal environment on the territory of Aegean Macedonia. Empirical material was collected during several years of fieldwork in the years 2005-2010. The subject of the analysis is an attitude towards religion, participation in the religious rituals of certain particular category of Greeks, return migrants who have come back (sometimes in the second generation) to the home country after a long period of political migration in Poland and other communist countries. Among the researchees described as Greek, especially in the northern Greece, they are ethnic/national minorities. Religious rituals in the villages of Aegean Macedonia (Loutra) and Epir (Samarina) have been analyzed as well as the behavior of the participants of such rituals like baptisms, post-funeral ceremonies in different villages. The conclusion is the statement about unity, solidarity and social bonds. A common celebration, being together, performing of ritual activities, which are part of religious celebration, go further into mundane life, fulfill integrative functions. This justificates the usage of Durkheim’s sociocentric concept of religion.

5

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka.Studium na podstawie wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

51%

Gruchoła M.

Rozprawy Społeczne

|

2015

|

vol. 9

|

issue 3

29-37

PL

Celem artykułu jest ustalenie stanu znajomości i rozumienia zwyczajów, obrzędów oraz wierzeń związanych z narodzinami i wychowaniem dziecka oraz odpowiedź na pytanie, czy nadal są one upowszechniane i kultywowane we wsi Białobrzegi, w województwie lubelskim. Po wstępnych rozważaniach terminologicznych przywołujących definicje badanych problemów, przedstawiono zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami dziecka, przygotowaniami do chrztu, obrzędy przyjęcia dziecka do rodziny oraz wspólnoty wyznaniowej. W przeprowadzonych badaniach (czerwiec-wrzesień 2013 r.) wykorzystano głównie metodę pogłębionych badań terenowych Bronisława Malinowskiego, metodę biograficzną, a także elementy metody porównawczej. Podstawę badań terenowych stanowiły wywiady wśród wszystkich mieszkańców wsi Białobrzegi, dobierając osoby powyżej 65 roku życia oraz obserwacja uczestnicząca.

EN

The aim of the article is to determine the state of knowledge and understanding customs, rituals and beliefs relating to birth and upbringing and to answer the question whether they are still observed and popularized in the village of Bialobrzegi in the province of Lublin. After giving first some consideration to the terminology of the subject, there were presented the customs, rituals and beliefs relating to birth and upbringing. There were presented in the following order: the birth of a child, preparation to its baptism, customs connected with accepting a child as a family member or a member of a religious community. In the conducted research (June - September 2013) the mainly applied method was the deepened study of an area by Bronisław Malinowski, the biographical method, as well as elements of the comparative method. The basis of the study of an area were interviews carried out among all the inhabitants of the village Bialobrzegi, choosing people over 65 years old, and observations made during the study.

6

Chiny – formowanie centrum kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu Część I

51%

Mencel M. T.

Cywilizacja i Polityka

|

2022

|

vol. 20

|

issue 20

50-87

PL

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesów formowania Chin jako centralnego ośrodka kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu. Zauważa się ich znaczenie w obszarze relacji człowieka i społeczeństwa wobec środowiska, w którym dokonywały się najważniejsze przeobrażenia kulturowo-cywilizacyjne, a także wpływ relacji ze światem zewnętrznym i czynniki oddziałujące na kształtowanie pierwszych formacji kulturowych. Przestrzeń badawczą pierwszej części pracy wypełnia także analiza zjawisk zachodzących w procesie rozwoju chińskiego rolnictwa oraz formowania kultów, wierzeń i obrzędów religijnych – istotnych elementów kształtowania odrębności kulturowo-cywilizacyjnej Chin.

EN

The paper aims at presenting the processes of forming China as the cultural and civilisation centre of the Far East. It is important, which is noticed, in the area of human and social relations towards the environment in which the most important cultural and civilisational transformations occur. In addition, the influence of relations with the outside world and factors influencing the formation of the first cultural formations are observed. The research space of the first part of the paper also involves the analysis of phenomena occurring in the process of the development of Chinese agriculture and the formation of cults, beliefs and religious rituals – important elements of shaping the cultural and civilisation distinctiveness of China.

7

Rośliny w zwyczajach i obrzędach mieszkańców województwa śląskiego. Tradycja i współczesność

51%

Skonieczna-Gawlik D.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2015

|

vol. 3

|

issue 3

103-123

PL

Do dnia dzisiejszego w wielu obrzędach i zwyczajach dorocznych, jak i rodzinnych, obecne są rośliny. Obok aspektu leczniczego roślinom tym przypisywano również właściwości magiczne, wykorzystywano je do odpędzania chorób lub zabezpieczania zwierząt, ludzi oraz domostw przed złymi mocami. Zioła skropione wodą święconą przez kapłana nabierały szczególnej mocy, uzyskiwały większą siłę sprawczą i pełniły ważną funkcję w późniejszych zabiegach magicznych. Do chwili obecnej okazji do święcenia roślin w kościele jest kilka: Niedziela Wielkanocna, uroczystości Bożego Ciała czy dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Wierni nadal przynoszą do świątyni bukiety lub wianki, lecz ich wierzeniowo-magiczna rola coraz bardziej odchodzi w niepamięć. Obecnie mało kto wystawia palmę wielkanocną do okna w trakcie burzy, nie okadza krów dymem z ziela poświęconego 15 sierpnia i nie przygotowuje z tych roślin naparów. Gdzieniegdzie jeszcze połyka się poświęcone bazie czy zjada poświęcone jabłko, aby uchronić się od chorób gardła lub też zatyka się krzyżyki z gałązek poświęconych w Niedzielę Palmową w pole, aby ochronić je przed gradobiciem. Ale i te dawne zwyczaje powoli odchodzą w niepamięć. Artykuł ten jest próbą zebrania informacji o zwyczajach i obrzędach, w których dawniej i częściowo jeszcze obecnie stosowano rośliny nie tylko z uwagi na ich aspekt leczniczy, ale przede wszystkim magiczno-wierzeniowy.

EN

To this day plants are present in many annual and family rituals and customs. Except for the belief in their medical powers, plants were also often attributed with magical properties. Hence they were used to ward off disease or protect animals, people and homes from evil spirits. Herbs sprinkled with holy water by a priest acquired a special power. Thus they were granted with even greater causative power and played an important role in the later magical treatments. To this date, there are still several religious occasions during which people may consecrate plants, that are: Easter Sunday, the Feast of Corpus Christi or the day of the Assumption of the Blessed Virgin Mary. Although the faithful continue to bring to bouquets or garlands to temples, their religious and magical role gradually sinks into oblivion. Today, hardly anyone sets an Easter palm in a window during a storm, moxibusts cows with smoke from herbs consecrated on August 15 as noone prepares infusions from these herbs. However, in some places people still practice swallowing consecrated willow catkins, eating consecrated apples in order to protect themselves from diseases of the throat or they set crosses made of twigs consecrated on the Palm Sunday in fields to protect them from hail. But those old customs are slowly fading away. This article is an attempt to gather information about the past and currently cultivated customs and rites concerning the use of plants not only due to their therapeutic properties, but especially due to their religious and magical powers.

8

Pogrzeb w islamie

51%

Raszkiewicz A.

Nurt SVD

|

2013

|

issue Wydanie specjalne 2013

147-151

PL

Życie doczesne według muzułmanina jest przemijającym darem od Allaha. Rola bliskich w momencie konania, śmierci i pogrzebu muzułmanina ma ogromne znaczenie. W momencie konania umierającemu powtarza się wyznanie wiary i nakłania, by sam je powtarzał. Po ustaniu funkcji życiowych ciało zmarłego układa się na prawym boku twarzą zwróconą w kierunku Mekki oraz przystępuje do rytualnego oczyszczenia i przygotowania do pochówku. Jeżeli zmarły miał jakiś dług – należy go uregulować. Po obmyciu ciało zmarłego owija się w całun. Pogrzeb należy przeprowadzić w ciągu doby po zgonie. Po dokonanej ablucji następuje modlitwa zgodna z zaleceniami Koranu. Ciało zanosi się na cmentarz i składa się do grobowca w taki sposób, żeby twarz była zwrócona w kierunki Mekki. Nagrobki muzułmańskie są bardzo skromne, bez zbędnych dekoracji i kwiatów. Następnego dnia najbliżsi krewni zmarłego muszą rozdać jałmużnę i dopiero wtedy otrzymać od innych kondolencje.

EN

A Muslim’s earthly life is a fading gift from Allah. The role of the closes relatives while dying, during the death and a funeral – is very significant. While a Muslim is dying, the family repeats profession of faith and persuade the dying to do that as well. After the vital functions stopped, the body is put in the position on the right side with the face towards Mecca and the ritual ablution and the preparations to the funeral begin. If the dead person had any debt – it must be settled. After the ablution, the body is covered with a shroud. The funeral must be processed within 24 hours after death. After the ablution, a prayer is conducted in accordance with the Qur’an’s regulations. The body is brought to the cemetery and put to the tomb with the face towards Mecca. Muslim tombstones are very modest; there are no unnecessary decorations or flowers. The next day, the closest relatives must distribute the alms and only then they are allowed to receive the condolences.

9

Obrzędy przejścia. Refleksja etnologiczna o przekraczaniu granic

51%

Dziura M.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2012-2013

|

vol. 8-9

|

issue 1: Prawo

65-80

PL

Granica to obszar, który jednocześnie łączy i rozdziela. Jest to pas ziemi między przyległymi terenami, który zabezpiecza to, co jest wewnątrz i jednocześnie pozwala na zetknięcie się z tym, co jest na zewnątrz. Przekraczaniu granic zawsze towarzyszyły i towarzyszą emocje, ponieważ obszar ten ma specyficzne cechy. By zmniejszyć poczucie lęku, obawy związanej ze zmianą obszarów, tworzono obrzędy i rytuały przejścia. Niniejszy artykuł przedstawia formalne wymogi stawiane przekraczającym granice, ale też pokazuje magiczno-religijne sposoby ochrony przed niebezpieczeństwami czyhającymi na granicy. Wyjaśnia postrzeganie granic w kulturze tradycyjnej i przybliża współczesną wizję granic. Przedstawia rytuał przekraczania granicy polsko-ukraińskiej.

EN

A border protects what is inside – orbis interior but simultaneously it lets to adjoin what is outside – orbis exterior. A border does not belong to anybody, it is the area “between”, so on one side it prompts to stop and on the other side it prompts to communication and connectivity. Borders were and are being crossed. Crossing them is connected with the change of the area but also with the experience of difference, alterity, outrangeness. To reduce the fear and anxiety about “the world abroad” and the demilitarised zone itself, there were always the rituals of border crossing. This article presents formal necessities connected with border crossing and it shows magical-religious ways of protection against the dangers lurking in the zone area. in a nowadays globalised world where the borders are wearing away and the countries welcome the comers, the rituals of crossing wither. But there are still places where you can experience these rituals. At the airports and exterior frontiers of the European Union the activities were multiplied to make travellers aware of the meaning of the border crossing. the description of the Polish-Ukrainian border controlling lets us educe the ritual of it and to capture – maybe at the last gasp – the activities performed in the demiliterised zone area. If the borders still exist, people will need the rituals of crossing them because these rituals give the feeling of safety. They are somehow connected with a kind of necessity but they also reduce the feeling of lost and fear.

10

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z kobietą w ciąży oraz prognozy i wróżby dotyczące płci mającego narodzić się dziecka – studium wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

51%

Gruchoła M.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2015

|

vol. 6

|

issue 3

15-42

PL

Celem artykułu jest ustalenie stanu znajomości i rozumienia zwyczajów, obrzędów oraz wierzeń czasu narodzin związanych z matką i dzieckiem oraz odpowiedź na pytanie, czy nadal są one upowszechniane i kultywowane we wsi Białobrzegi w województwie lubelskim. Po wstępnych rozważaniach terminologicznych, przywołujących definicje badanych problemów, przedstawiono zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z kobietą w ciąży, następnie omówiono zakazy i nakazy obowiązujące kobietę brzemienną. Kolejno zaprezentowano prognozy i wróżby dotyczące płci mającego narodzić się dziecka. W przeprowadzonych badaniach (czerwiec–wrzesień 2013 r.) wykorzystano głównie metodę pogłębionych badań terenowych Bronisława Malinowskiego, metodę biograficzną oraz analityczno-krytyczną źródeł, a także elementy metody porównawczej. Podstawę badań terenowych stanowiły wywiady wśród mieszkańców wsi Białobrzegi powyżej 65 roku życia oraz obserwacja uczestnicząca.

EN

The aim of the article is to determine the state of knowledge and understanding customs, rituals and beliefs connected with the time of birth and to answer the question whether they are still observed and popularized in the village of Bialobrzegi in the province of Lublin. After giving first some consideration to the terminology of the subject, there were presented the customs, rituals and beliefs in connection with a woman expecting a baby, prohibitions and obligations of the pregnant women and magical practices enhancing fertility as well as predictions and indicators of the gender of an unborn baby. In the conducted research (June–September 2013) the mainly applied method was the deepened study of an area by Bronisław Malinowski, the biographical method, as well as elements of the comparative method. The basis of the study of an area were interviews carried out among all the inhabitants of the village Bialobrzegi, choosing people over 65 years old, and observations made during the study.

11

Kultura ludowa Mazowsza w dorocznej obrzędowości Warmiaków

51%

Hochleitner J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2014

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVIII

76-94

EN

When the colonists arrived in Mazovia in the late Middle Ages introduced many customs to regional culture borderlands of Warmia and Mazury. The remains of this culture testify to the universal content which, together with the adoption of Christianity perpetuated for many centuries original folk culture. Entering Christianity in these lands, however, was open to accepting existing practices. Many rituals and folk customs were introduced into the Church calendar. Described below economic work based primarily on common knowledge, passed on from generation to generation.

PL

Gdy przybyli mazowieccy koloniści u schyłku średniowiecza wprowadzili wiele zwyczajów do kultury regionalnej pogranicza warmińsko-mazurskiego. Pozostałości tej kultury świadczą o uniwersalnych treściach, które wraz z przyjęciem chrześcijaństwa utrwaliły na wiele stuleci oryginalną kulturę ludową. Chrześcijaństwo wkraczające na te ziemie było jednak otwarte na przyjmowanie zastanych praktyk. Wiele obrzędów i ludowych zwyczajów wprowadzono do kalendarza kościelnego. Opisywane poniżej prace gospodarcze opierały się przede wszystkim na wiedzy potocznej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

12

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia w nauczaniu Jerzego Józefa Kopcia CP

51%

Socha W.

Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne (Liturgical and Homiletic Annals)

|

2013

|

vol. 4(60)

53-60

EN

Both liturgy and popular piety are inseparably related with a variety of rituals, customs and beliefs. They constitute a specific manifestation of devotion and faith, often nurtured over many years. Apart from their religious character, they also make important part of national or community cultures. The gradual disappearance of customs and religious rituals evokes a necessity to research them and to preserve knowledge about them. Rev. Prof. Jerzy Kopeć CP is among the researchers who undertook studies in that domain, among his many scientific interests. His research tool was a questionnaire. He also consulted original texts related to particular types of customs and rituals. The original research methodology developed by Rev. Prof. Kopeć must also be looked at from the perspective of his being a supervisor of numerous research works of his students. The results of Rev. Prof. Kopeć’s research on customs and rituals can be inspirational to researchers wishing to continue the work he began.

PL

Tak liturgia, jak też pobożność ludowa związane są nierozłącznie z wielością obrzędów, zwyczajów i wierzeń. Są one specyficznym wyrazem religijności i wiary, pielęgnowanym często przez całe lata. Obok wymiaru religijnego stanowią one ważny przejaw kultury danego narodu czy konkretnej społeczności. Obserwowany zanik zwyczajów i obrzędów religijnych wymusza niejako konieczność ich zbadania i utrwalenia. Ks. prof. Jerzy Kopeć CP jest przykładem naukowca, dla którego ta właśnie problematyka stała się jednym z wielu tematów badań naukowych. Badania te wymagały specyficznej metody naukowej oraz źródeł. W tym przypadku praca polegała na przeprowadzeniu badań ankietowych jak też dotarciu do oryginalnych tekstów związanych z daną obrzędowością. Oryginalną metodę opracowaną przez ks. Profesora Kopcia widzieć trzeba także w kontekście jego pracy promotorskiej przy powstawaniu kolejnych rozpraw naukowych. Przedstawienie osoby księdza Profesora Kopcia, jak też problemu badań nad obrzędowością winno przyczynić się do podjęcia na nowo badań zapoczątkowanych przez niego.

13

Obrzędowość rodzinna utrwalona we frazemach gwarowych pogranicza małopolsko-mazowieckiego

51%

Karpeta P.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2022

|

issue 17

113-121

EN

The article is a review of family beliefs and habits embedded in dialect phrases that the author collected in several villages on the Lesser Poland-Masovian borderland. Such an approach to the subject comprehensively shows the cultural and moral sphere of a given community and preserves its specificity. As a rule organizing the material base, the author adopted the method of thematic fields, which will allow to distinguish conceptual categories typical of the rural linguistic and cultural community. Research on old customs and folk rituals – taking into account socio-economic transformations – is a bridge connecting the present with the past.

14

Mythological Components in Roman Paganism Tradition

43%

Roma A.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2021

|

vol. 12

|

issue 2

85-94

PL

Elementy mitologiczne w tradycji pogaństwa rzymskiego Kultura starożytnego Rzymu jest w urzekający sposób wyjątkowa, dlatego uczeni od zawsze się nią interesowali. W starożytnych społeczeństwach komponent religijny zawsze odgrywał wielką rolę, dlatego jego badanie staje się kluczem do zrozumienia głębi ludzkich uczuć. Starożytna percepcja świata jest wyraźnie widoczna w mitologii, która jest przejawem ludzkiej świadomości, a której odbicie przejawia się we wszystkich kolejnych etapach rozwoju człowieka. Artykuł ma na celu wskazanie komponentów mitologicznych w tradycji pogaństwa rzymskiego ułatwiających dogłębne zrozumienie religii starożytnego Rzymu. Jednocześnie fundamentem badań jest relacja między tym, co religijne, a tym, co ludzkie – jaką rolę w procesie przemian społecznych i kulturowych odgrywał komponent religijny, jak głęboko komponenty mitologiczne splatały się z doktryną religijną, jaki był charakter relacji Rzymian z ich bogami, jak według starożytnych Rzymian cechy mentalności wpływały na uniwersalne dążenia człowieka. Wszechstronna analiza tego zagadnienia otwiera dalsze perspektywy badawcze, które można uznać za szerszą warstwę kultury starożytnego Rzymu.

EN

The culture of ancient Rome is impressive with its uniqueness, so scholars have always been interested in it. In ancient societies religious component always plays a great role, so studying it becomes key in understanding the depth of human feelings. The ancient perception of the world is clearly represented in mythology, the first type of human consciousness, whose reflections manifest itself in all the following stages of human development. The article seeks to identify the mythological components in Roman paganism tradition that facilitates deep understanding of the religion of ancient Rome. At the same time, the cornerstone of the study is the relationship between the religious and the human-what role in the process of social and cultural transformations the religious component played, how deeply mythological components intertwined with religious doctrine, what was the nature of the relationship of the Romans with their gods, and how the features of mentality transformed universal human aspirations as seen by the ancient Romans. A comprehensive analysis of this issue opens up further prospects for research, which can be considered a broader layer of the culture of ancient Rome.

15

Kalendarz w macedońskiej tradycji cerkiewnej i ludowej

41%

Stamatoski Z.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2013

|

vol. Kalendarz w życiu Cerkwi i wspólnoty

|

issue 4

163-174

EN

In the process of celebrating holidays and cultivation of religious ceremonies Orthodox Macedonians mainly were using the Julian calendar, even though, at the time when the territory of Macedonia was ruled by other countries, also the Gregorian calendar were in use. At the moment, the Macedonian Orthodox Church and the faithful use the Julian calendar, i.e. an old, unreformable style, but numerous members of the diaspora are convinced they should use, for pragmatic reasons, the calendar of the “Western tradition” in calculation holidays, because they want to have the opportunity to spend holidays – especially Christmas – in the family circle and in their own country, like the other Christians. An important aspect is the issue of differential treatment of many rites (ceremonies) and rituals. As an example we can give the ritual of Christmas, consists in inserting a coin into the so-called “pita” (layer pastry) and breads in Macedonia: central, southern and eastern parts of the country celebrate it on the day of Christmas Eve by the old calendar style (i.e. 6 January), while in the northern, western and south-western regions it is celebrated on the eve of Vasilica (St. Basil, January 13). Cultural and religious diversity and tradition that prevailed in Macedonia over the centuries, has imposed some form of celebrating holidays that have a little in common with Christianity, such as the celebration of the Virgin Mary on August 28th or the time of “unclean days “, which are celebrated between Christmas and the revelation of the Lord. Therefore it is important to examine what is the view of the majority of the faithful, ordinary citizens or the Synod about this issue.

16

Koncepcje duszy i zaświatów w obrzędach pogrzebowych i zaduszkowych

41%

Kupisiński Z.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

vol. 63

|

issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia

143-161

EN

The article discussed the issue of the soul in the folk imagination during mortuary and funeral rituals in Poland. The topic has been developed based on both ethnographic field research of funeral and All Souls’ Day rituals conducted by the author in Radom and Opoczno regions in years 1995-2005, and the relevant literature. The article consists of three paragraphs: the first discusses beliefs about the soul in folk beliefs, the second – death and funeral rites, and the third focuses on remembering the dead in the annual rites. Most Polish people are Catholics, and they believe that the human soul is immortal. For them, death is not the end of life, but its continuation in a different reality. In the popular consciousness just after the death of a man, his soul appears before God the Judge for the so-called Particular Judgement. Depending on the judgment of the court, the soul can be send to the purgatory, heaven or hell. All folk rituals and prayer vigil at the dead are subordinated to this goal: to help the soul of the deceased to pass through the threshold of death and achieve a state of happiness in heaven. The memory of the dead continues throughout the year. This is evident in the annual folk rituals, where the souls of the dead are invited to family celebrations, their favorite food is prepared and people’s behavior towards them is defined by traditional canons of conduct. Nowadays evidence of the memory about the souls is given through the visits to the graves of dead, in order to decorate them with flowers and light the votive candles, signifying the light of the world. The souls of the dead are remembered in private and community prayers. Masses are also ordered in their intention to help souls in purgatory to attain a state of eternal happiness in heaven.

PL

Artykuł podejmuje kwestię wizji duszy w wyobraźni ludowej podczas obrzędów pogrzebowych i zaduszkowych w Polsce. Zagadnienie zostało opracowane na podstawie etnograficznych badań terenowych nad obrzędowością pogrzebową i zaduszkową, przeprowadzonych przez autora w Opoczyńskiem i Radomskiem w latach 1995-2005, odwołano się także do literatury etnologicznej opisującej podejmowane zagadnienia w innych regionach Polski. Opracowanie składa się z trzech paragrafów: pierwszy przedstawia wyobrażenia o duszy w wierzeniach ludowych, drugi umieranie i obrzędy pogrzebowe, w trzecim zaprezentowano pamięć o zmarłych w obrzędowości dorocznej. Mieszkańcy Polski to w większości katolicy. Wierzą oni, że dusza ludzka jest nieśmiertelna. Dla nich śmierć nie jest końcem życia, ale jego kontynuacją, tylko w innej rzeczywistości. W świadomości ludowej zaraz po śmierci człowieka jego dusza staje przed Bogiem Sędzią na tzw. sąd szczegółowy. Zgodnie z wyrokiem owego sądu dusza może znaleźć się w czyśćcu, niebie lub piekle. Wszystkie obrzędy ludowe i czuwanie modlitewne przy zmarłym podporządkowane są jednemu celowi: aby pomóc duszy zmarłego przejść przez próg śmierci i osiągnąć stan szczęśliwości w niebie. Pamięć o zmarłym trwa przez cały rok. Widoczne jest to w dorocznej obrzędowości ludowej, gdzie zaprasza się dusze zmarłych na uroczystości rodzinne, przygotowując dla nich ulubione potrawy i zachowując względem nich określone przez tradycję kanony postępowania. Obecnie daje się dowody pamięci o duszach poprzez nawiedzanie mogił zmarłych celem przyozdobienia ich kwiatami i zapalenia na nich zniczy, oznaczających światłość świata. Dusze zmarłych poleca się pamięci modlitewnej zarówno prywatnie przez poszczególne osoby, jak i wspólnotowo, zamawiając w ich intencji Msze św., aby pomóc im osiągnąć stan szczęśliwości w niebie.

17

Liturgia w wolnych Kościołach protestanckich

41%

Dec-Michalska A.

Rocznik Teologiczny

|

2018

|

vol. 02

237-262

PL

Przedmiotem rozważań niniejszego artykułu jest próba analizy liturgii nabożeństwa wolnych Kościołów tradycji protestanckiej. W pierwszej części autor wyjaśnia relacje terminologiczne pomiędzy liturgią a służbą Bożą odwołując się do Kościoła pierwotnego i biblijnego dziedzictwa łączącego wszystkie chrześcijańskie tradycje. W kolejnych częściach autor podejmuje próbę zdefiniowania istoty nabożeństwa niedzielnego w wolnych Kościołach, skupiając się na dominujących cechach i głównych obrzędach. Zwraca uwagę, iż jedną z cech wyróżniających nabożeństwo jest „zaplanowana spontaniczność” (planned spontaneity), która określa relacje pomiędzy elementami stałymi nabożeństwa a jego nieprzewidywalnością. Od XVII wieku struktura nabożeństwa złożona z czytania Pisma, modlitw i refleksji nad Słowem Bożym nie uległa zmianie, ale pneumatologiczny dynamizm pozwala na spontaniczność pozostającą zawsze w ryzach boskich nakazów (divine ordinance). Ponadto nabożeństwo charakteryzuje m.in. biblicyzm, brak sztywnych formuł liturgicznych, wolne modlitwy, aktywny udział wiernych.

EN

The subject under consideration in this article is the analysis of worship in Free Churches of the Protestant tradition. In the first part the author explains the relationship in terminology between the service of God and liturgy by referring to the early Church and the Biblical heritage that connects all Christian traditions. In the following parts the author attempts to define the essence of Sunday worship in Free Churches, focusing on dominant characteristics and main rituals. Th e author points out that one of the distinguishing features of the service is “planned spontaneity”, which defines the relationships between the components of a regular service and its unpredictability. Th e structure of worship which consists of Scripture reading, prayer and reflection on the Word of God has not changed since the 17th century, although spiritual dynamism allows for spontaneity that is always held in check by divine ordinance. In addition, worship is characterized, above all, by Biblicism, the lack of rigid liturgical formulas, spontaneousfree prayer and the active participation of the faithful.

18

Ukraińskie narodowe tradycje rodzinnej edukacji dzieci i młodzieży

41%

MYKHAYLYSHYN R.

Wychowanie w Rodzinie

|

2014

|

vol. IX (1/2014)

219-230

PL

W warunkach odnowy narodowego systemu edukacji Ukrainy, aktualna staje się potrzeba odrodzenia tradycji ukraińskiej rodzinnej edukacji jako duchowo-moralnego źródła kształtowania się osobowości, skutecznego środka kształtowania narodowej świadomości, utwierdzenia norm i wartości ukraińskiej mentalności. Rodzinna edukacja jest rdzeniem procesu wychowawczego. W Ukrainie ma ono dostateczny potencjał, ponieważ jego doświadczenie gromadziło się od dawnych czasów i dlatego jest głęboko historycznie zakorzenione. Tradycyjna ukraińska rodzinna edukacja – to historycznie uformowany, oszlifowany przez bezustanne stosowanie w ciągu wielu wieków w środowisku Ukraińców pedagogiczny system poglądów, ideałów i środków ojcowego- -matczynego wpływu na dzieci i młodzież, skierowanych na kształtowanie energicznej osobowości, zapewnienia rozwoju duchowej jedności, ciągłości, dziedziczności pokoleń.

EN

Ukrainian people’s family traditions in the education of children and youths in the national revival of education in Ukraine is particularly acutely needed to renew traditional Ukrainian family education as a source of the spiritual and moral formation of national consciousness, establishing norms and values of the Ukrainian mentality.Family education is an important part of the educational process. In Ukraine, it has deep historical roots, as the experience accumulated since ancient times. Family education based on the national identity is a historical educational system of beliefs, ideals and generation link effects on children and young people, designed to create a moral and aesthetic identity, to ensure the development of spiritual unity and the heritage of generations

19

Liturgiczna eklezjologia sakramentu kapłaństwa w obrządku wschodnim

36%

Nowakowski P.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2010

|

vol. 63

|

issue 2

EN

The subject matter of the above paper is the role and position of the Church community in the rite of ordination to the priesthood in the byzantine tradition. It has been considered the split of the orthodox ministers into the church ministers (lower ordination) and ordained ministers (higher ordination). The influence of the local community upon the election of the candidates to priesthood has been weakened with time and nowadays within the Orthodox Church only the local bishop decides about the appointment of the new ministers and only the imposition of hands is regarded as the sacramental rite. The contemporary liturgy of ordination, however, has preserved some significant elements reminding us about the former equal importance of the community influence, who used to elect by offering to God and at the same time to accept their shepherds. This role of the Church is expressed by three main parts of the rites: 1) the election of a candidate, 2) the imposition of hands of the bishop and prayer, 3) the reception of ordination and of the newly ordained. Out of the presented liturgy of ordination one can draw the outline of the eastern ecclesiology of the sacrament of ordination, already elaborated by Prof. N. Afanasiev. This kind of liturgical ecclesiology may be of some help to the contemporary Church in regaining her more active role in electing and apointing her ministers and shepherds.

20

Niebo na ziemi. Próba charakterystyki liturgii wschodniej

21%

Nowakowski P.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2008

|

vol. 61

|

issue 3

PL

The main aim of this article is the general presentation and description of the eastern liturgy by emphasizing some of its characteristics different from the Latin one. The subject of the analysis was the Slavonic version of Byzantine rite which is better known in Poland and neighboring countries. The worship plays the leading role in the life of Eastern Churches. The liturgy is closely connected with teaching of the Church and it is also the source of theology. The East has never known the separation of spirituality, theology and ecclesiology from liturgy. The article presents some essential information about the Eucharist (called in the east the Divine Liturgy), the liturgy of the hours (the Divine Office), liturgical year and shows some differences in the celebration of the sacraments in comparison with the Latin practice. More important features of the eastern worship are the epiphanic, doxological, dynamic, anamnetical and eschatological ones. What strikes you about Eastern worship from the sociological point of view is its intimate union with culture and history of the lo- cal, national Church. From an external point of view the eastern liturgy is a synthesis of the arts and demonstrates a particular beauty. The liturgical action is not just a ceremony. It is an object of contemplation, an awesome vision, full of mystery. It is our participation in the liturgy of heaven, the implementation of the Kingdom of God on Earth. Therefore, the actual purpose of the liturgy is our communing with God.

Refine search results

Karaimska łyżka

Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna – miejsce fitonimów w językowym obrazie świata użytkowników gwar (na Kujawach i poza nimi)

Dzień pojednania według przekazów biblijnych

Wspólnoty lokalne w Grecji między religią a życiem

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka.Studium na podstawie wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

Chiny – formowanie centrum kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu Część I

Rośliny w zwyczajach i obrzędach mieszkańców województwa śląskiego. Tradycja i współczesność

Pogrzeb w islamie

Obrzędy przejścia. Refleksja etnologiczna o przekraczaniu granic

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z kobietą w ciąży oraz prognozy i wróżby dotyczące płci mającego narodzić się dziecka – studium wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

Kultura ludowa Mazowsza w dorocznej obrzędowości Warmiaków

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia w nauczaniu Jerzego Józefa Kopcia CP

Obrzędowość rodzinna utrwalona we frazemach gwarowych pogranicza małopolsko-mazowieckiego

Mythological Components in Roman Paganism Tradition

Kalendarz w macedońskiej tradycji cerkiewnej i ludowej

Koncepcje duszy i zaświatów w obrzędach pogrzebowych i zaduszkowych

Liturgia w wolnych Kościołach protestanckich

Ukraińskie narodowe tradycje rodzinnej edukacji dzieci i młodzieży

Liturgiczna eklezjologia sakramentu kapłaństwa w obrządku wschodnim

Niebo na ziemi. Próba charakterystyki liturgii wschodniej