Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 14

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  obszary chronione
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Potrzeba poprawy jakości środowiska na terytorium miast wynika z jego wpływu na zdrowie ludzi. Jednak ludzie nie są jedynymi mieszkańcami ekosystemów miejskich, zamieszkują je także inne organizmy, wykorzystując miasto jako swoje siedlisko. Rozwój miast jest współcześnie stałym trendem i wchodzi w konflikt z dziką przyrodą i jakością środowiska. Zrównoważony rozwój miast jest niemożliwy bez ochrony środowiska, postępu gospodarczego i korzyści dla społeczności lokalnych, dlatego tworzenie obszarów chronionych w Kijowie może stanowić narzędzie wspierania różnorodności biologicznej i stabilizacji ekosystemów miejskich. W artykule przedstawiono najważniejsze wymagania dotyczące obiektów, które mają zostać włączone do systemu obszarów chronionych. Pierwsze dwa dotyczą małych jezior, które mogą służyć ochronie środowiska, rekreacji i przyrodzie. Korzyści wynikające z utworzenia miejskiej sieci obszarów chronionych zostały określone dla ekosystemu miejskiego oraz społeczno-gospodarczej sytuacji miasta.
PL
Obszary chronione na świecie zyskują na znaczeniu. Wynika to m.in. z odnotowanych w ostatnich dziesięcioleciach wzrostu ich liczby i zajmowanej powierzchni. Powszechnie uznanym na świecie przykładem obszarów chronionych są parki narodowe. Parki narodowe tworzone są przede wszystkim w celu ochrony naturalnych procesów na dużych obszarach. Jednocześnie stanowią bazę dla aktywności naukowej, edukacyjnej, turystycznej. Parki narodowe są często przywoływanym w literaturze przykładem dóbr publicznych. W artykule przedstawiono niemiecki model w zakresie ustalania regionalnych efektów ekonomicznych z turystyki w parkach narodowych, w tym liczby tworzonych miejsc pracy. Na bazie doświadczeń niemieckich wydaje się, że informacje dotyczące skutków gospodarczych związanych z istnieniem parku narodowego powinny być szerzej stosowane w Polsce jako element krajowego systemu społeczno-ekonomicznego monitorowania obszarów chronionych.
3
75%
EN
This paper outlines legal considerations connected with the concept of a “buffer zone” presented on the basis of Polish and foreign legislation, theory and practice. The statutory regulation of a “buffer zone” is laconic and therefore it is necessary to interpret it basing on the doctrine in order to avoid problems with its practical application by administrative bodies and judicial authorities. The paper contains different understandings of the concept of a buffer zone defined in law and in literature. And yet, buffer zones fulfill many important functions and therefore an analysis of their constitutive features seems to be necessary for correct making and application of the law. Foreign examples presented in the paper illustrate the universality of the issue. Based on legislative texts, the doctrine and judicial decisions as well as other legal acts regulating land use and spatial planning, an attempt is then made to present the impact of a buffer zone on the functioning of the areas in its neighbourhood. Further, the current lines of case law of administrative courts with respect to the issue of a buffer zone are shown, followed by a proposal to amend the statutory definition of a buffer zone. References to non-legal considerations regarding the issue in Polish and foreign literature have also been included to ensure a more holistic approach to the subject, since its full understanding requires taking into account the reasons for which a buffer zone has been established, and the functions it has to fulfill in nature conservation. Legal regulations governing buffer zones reflect environmental concerns and other related issues covered by widely understood ecology and cannot be only discussed from the legal point of view.
PL
Opracowanie ukazuje kwestię prawną otuliny na podstawie polskiego i zagranicznego dorobku naukowego. W związku z lakonicznością przepisów normujących to zagadnienie niezbędna jest refleksja doktryny, dzięki której możliwe do uniknięcia będą problemy praktycznego stosowania uregulowań przez organy administracyjne oraz sądowe. Autor rozpatruje rozumienie pojęcia otuliny określone przez właściwe przepisy, a także porównuje je z dorobkiem zawartym w literaturze przedmiotu. Otulina pełni wiele istotnych funkcji, dlatego analiza jej konstytutywnych cech wydaje się niezbędna dla prawidłowego stanowienia oraz stosowania prawa. W pierwszej kolejności artykuł odnosi się do światowego dorobku naukowego oraz przytacza dane ukazujące powszechność zagadnienia. Ze względu na ponadkrajowy charakter omawianej materii oraz liczbę zagranicznych publikacji niezbędne jest ich skrótowe przywołanie. Następnie zostaje podjęta próba ukazania wpływu ustanowienia obszaru otuliny na funkcjonowanie tego obszaru. Rozpatrując tę kwestię, autor opiera się na tekstach ustaw, stanowisku doktryny i judykatury, a ponadto uwzględnia inne akty prawne regulujące zagospodarowanie przestrzenne oraz korzystanie z nieruchomości. Dalej ukazuje także bieżącą linię orzecznictwa sądownictwa administracyjnego w odniesieniu do problematyki otuliny oraz propozycję zmiany definicji ustawowej omawianego pojęcia. Opracowanie zawiera także odesłania do analiz pozaprawnych autorów polskich i zagranicznych, co pozwala na holistyczne ukazanie poruszanego tematu. Dla pełnego zrozumienia zagadnienia otuliny konieczne jest uwzględnienie celu jej ustanowienia oraz funkcji, jakie ma pełnić w ochronie przyrody, w związku z czym dogłębne rozważania nie mogą uwzględniać tylko aspektów prawnych, ponieważ te stanowią odbicie treści poruszanych przez szeroko rozumianą ekologię.
PL
Celem niniejszego artykułu jest ocena skutków oddziaływania turystyki na środowisko przyrodnicze w Bieszczadzkim Parku Narodowym, jak również sprawdzenie, czy funkcjonowanie obszarów chronionych w Bieszczadach oraz realizacja zadań ochronnych znajduje swoje odzwierciedlenie w podnoszeniu świadomości ekologicznej zwiedzających. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że możliwy do osiągnięcia jest kompromis pomiędzy zachowaniem zasad ochrony przyrody, a oczekiwaniami i potrzebami zwiedzających.
EN
The purpose of this article is to evaluate the effects of tourism on the natural environment in the Bieszczady National Park, as well as to check whether the functioning of protected areas in the Bieszczady Mountains and the implementation of protection is reflected in the increasing environmental awareness of the visitors. The results of this study indicate that it is possible to achieve a balance between the principles of conservation and the needs and expectations of the visitors.
PL
Prowadzona w Bytomiu od kilku wieków eksploatacja rud cynku, ołowiu i żelaza oraz węgla kamiennego negatywnie wpłynęła zarówno na stan środowiska i rzeźbę terenu, jak i na postrzeganie miasta przez jego mieszkańców i osoby przyjezdne. Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby, pogorszenie walorów estetycznych krajobrazu i zubożenie bioróżnorodności, liczne szkody górnicze oraz wynikające z tego uciążliwości – taki obraz Bytomia utrwalił się przez lata w świadomości ludzi. W artykule przedstawiono inne, mało znane, zielone oblicze miasta. Zdegradowane tereny poeksploatacyjne, z pomocą człowieka lub bez niej, bardzo szybko zajęła przyroda. Obecnie wiele z tych obszarów objęto ochroną prawną: jeden związany jest z ochroną obszarową (rezerwat przyrody), dwa kolejne – z ochroną indywidualną (stanowisko dokumentacyjne i trzy zespoły przyrodniczo-krajobrazowe). W artykule zwrócono uwagę na możliwości turystyczno-rekreacyjnego i edukacyjnego wykorzystania zrewitalizowanych i chronionych terenów zielonych miasta.
EN
The aim of the article is to determine the role of renewable energy sources (RES) in the development of tourism in the areas which are famous for their natural and cultural values (protected areas). The example discussed in the article is the center of religious and pilgrimage tourism in Kodeń (Lubelskie voivodship, bialski poviat). The analyzed tourism center is located in the Bug River Protected Landscape Area and the area of the Natura 2000, the Middle Bug River Valley. It seems very significant to point out: (1) the role of RES in the development of tourism in the areas, which are famous for their natural and cultural values; (2) whether or not the production of energy in small-scale RES installations (up to about 200 kW) improves the quality of tourist services in protected areas and allows the creation of ecological quality of these services and (3) which RES are the most appropriate for use in the tourist facilities located in protected areas.
PL
Artykuł zawiera zarys problematyki ekonomicznej wartości obszarów chronionych, w tym problemów metodycznych dotyczących wyceny dóbr przyrodniczych. Zaprezentowana w nim została koncepcja pełnej wartości ekonomicznej (total economic value concept), na którą składają się zarówno wartości użytkowe danego terenu (bezpośrednie, pośrednie i opcji), jak i wartości nieużytkowe (dziedziczone i istnienia). Przedstawione zostały wybrane metody stosowane w wycenie wartości użytkowych i nieużytkowych obszarów przyrodniczych (m.in. metoda kosztów podróży, metoda cen hedonicznych, metoda wyceny warunkowej).
EN
Theoretical in nature, this paper provides an overview of issues concerning the economic value of protected areas, including methodological problems relating to the valuation of natural assets. It discusses the total economic value concept, which defines the value of natural areas as consisting of use values (direct use values, indirect use values and option values) and non-use values (bequest values and existence values). Selected methods used in the valuation of use and non-use values of natural areas are also presented (e.g. travel cost method, hedonic prices method, contingent valuation method).
PL
Wprowadzenie odpowiedniej strategii rozwoju na obszarach chronionych jest ważne nie tylko dla utrzymania rozwoju społeczno-gospodarczego, ale także dla zachowania środowiska naturalnego. Przedstawiono opinie uczestników badań ankietowych wykonanych w gminach wiejskich w województwie świętokrzyskim o przewadze terenów objętych prawną ochroną w zakresie ochrony przyrody. W ramach tych badań zapytano mieszkańców gminy o bariery rozwoju rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. W badaniu uczestniczyło zawsze ponad 100 respondentów zamieszkujących w każdej z 45 badanych gmin. W oparciu o te badania otrzymano informacje o barierach rozwojowych rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego.
EN
Introducing an adequate development strategy in protected areas is important not only in order to maintain social and economic development, but also to preserve the natural environment. The work presents opinions of survey participants, conducted in rural districts in the Świętokrzyskie Voivodeship, dominated by areas covered by legal protection within the range of nature protection. Within the framework of this research inhabitants of the district were asked about barriers of agriculture and farm and food processing development. There were always over 100 respondents of the survey, domiciled in each of 45 analysed districts. The research provided information about developmental barriers of agriculture and food and farm processing.
PL
W pracy przedstawiono problemy z infrastrukturą na obszarach chronionych województwa świętokrzyskiego w świetle potrzeb mieszkańców. Ograniczenia prawne obowiązujące na obszarach chronionych, a wynikające głównie z ustawy o ochronie przyrody i planu ochrony są przyczyną wielu konfliktów między pracownikami parków, ekologami a inwestorami. Lokalizacja infrastruktury wpływa w wielu przypadkach na warunki życia mieszkańców i środowisko-przyrodnicze. Konflikty te dotyczą wielu aspektów, a w szczególności lokalizacji infrastruktury, osadnictwa i ochrony tego terenu. Współpraca między stronami jest szczególnie ważna w aspekcie rozwoju sieci transportowych. Stały rozwój sieci transportowych wymaga uwzględnienia wymogów ochrony środowiska i czynników społecznych, które zapewniałyby godziwe i sprzyjające warunki życia mieszkańcom tych obszarów. Procesy inwestycyjne w zakresie infrastruktury są długotrwałe i znacząco oddziałujące na środowisko przyrodnicze, zwłaszcza na obszarach chronionych.
EN
The paper presents some infrastructure problems in the protected areas in Świętokrzyskie Voivodeship, from the point of view of the inhabitants’ needs. Legal barriers which are binding on protected areas and result mainly from the Act Environment Protection and the park protection scheme, cause numerous conflicts between the local inhabitants, workers of the park, conservationists and investors. These conflicts concern many aspects, localization of infrastructure, settlements and protection of the area in particular. In many cases the localization of the infrastructure exerts an influence upon the living conditions of the dwellers and natural environment. The co-operation of all parties plays a significant role in the development of a road network. A constant development of the infrastructure should include environment protection and social conditions, which would ensure favourable living conditions for the inhabitants of the area. The investment processes within the infrastructure are long-term and greatly affect the natural environment, especially in protected areas. The analysis of the infrastructure has been presented from the point of view of the inhabitants' needs.
PL
Zachowanie środowiska naturalnego wymaga przyjęcia odpowiedniej strategii dla trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego, nie tylko na obszarach chronionych. Przedstawiono badania taksonomiczne dla gmin wiejskich w województwie świętokrzyskim o przewadze terenów objętych prawną ochroną w zakresie ochrony przyrody. W ramach tych badań, na podstawie dostępnych danych z 50 badanych gmin, przeprowadzono deliminację tych gmin pod kątem rozwoju trzema najbardziej rozpowszechnionymi metodami. Pozwoliło to na uzyskanie informacji, które gminy są najlepiej rozwinięte a które najsłabiej.
EN
The Świętokrzyski Region includes the Świętokrzyskie mountain range, having an area of 2776 km˛ and the population of two hundred and twenty-eight thousand people. The Świętokrzyski Region is very interesting owing to its beautiful landscape and many interesting monuments of culture. Forests and mineral resources become its the natural resources of this region. There are also numerous monuments of Polish history and culture here. These values determine its protective, scientific, tourist and didactic functions. This region has a global system of protective areas, which comprises 62% of total areas. The paper presents an original and as yet unpublished taxonometrical analysis of the economic activity, infrastructure and other factors in the protected area of the Świętokrzyskie Voivodeship.
EN
The condition of the natural environment is seen as one of the most important factors shaping the size and structure of tourism in the commune. To protect the natural diversity of the most valuable areas, protected areas are created. They require specific treatments to reduce the negative impact of tourists on the natural environment. On the other hand, represent an opportunity for the community, to achieve economic results through the development of the supply of tourist services. Research was carried on communes located in the Warmia-Mazury and Podlasie carried area where a national / landscape park exists or a commune area of minimum 50% area included in the Natura 2000 program. To analyse the tourist attractiveness of respondents communes a set of three measures was used: Baretje and Defert’s indicator, Charvát’s and Schneider’s indicator. An opportunity for a comprehensive development of these communities is the proper management of valuable natural areas according to the concept of sustainable development.
PL
Stan środowiska przyrodniczego jest postrzegany jako jeden z ważniejszych czynników kształtujących wielkość i strukturę ruchu turystycznego w gminie. W celu ochrony i podtrzymania różnorodności przyrodniczej obszarów o cennych walorach przyrodniczych są wytyczane obszary chronione. Wymagają one szczególnych zabiegów zmniejszających siłę negatywnego oddziaływania turystów na środowisko przyrodnicze. Z drugiej strony, stanowią szansę dla gminy na uzyskanie efektów ekonomicznych poprzez rozwój podaży usług turystycznych. Badaniom zostały poddane gminy województwa warmińsko-mazurskiego oraz podlaskiego, na których terenie występuje park narodowy/krajobrazowy, lub obszar gminy (minimum w 50%) został objęty siecią Natura 2000. W celu dokonania analizy atrakcyjności turystycznej badanych gmin wykorzystano zestaw trzech wskaźników: wskaźnik Baretje’a i Deferta, wskaźnik Charvata oraz wskaźnik Schneidera. Szansą na wszechstronny rozwój tych gmin jest właściwe zagospodarowanie obszarów przyrodniczo cennych zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.
PL
Ograniczenia działalności gospodarczej na terenach przyrodniczo cennych stwarzają specyficzny lokalny rynek pracy. Artykuł przedstawia skalę bezrobocia na obszarach chronionych województwa świętokrzyskiego, które posiada najwięcej terenów objętych prawną ochroną w Polsce.
EN
The area covered by protected areas in Poland sums up to 33.1% and amount of it varies as far as single regions are concerned; the region with the highest percentage of areas covered by them is in Świętokrzyskie Province - 62%. The researches were carried out in the Świętokrzyskie Province. The paper shows the scale and structure of unemployment in the communes of Świętokrzyskie Province on protected areas in year 2003. The market economy introduction exposes imperfection of the labour market and the structure of employment in Poland. Process of shifting unemployment from urban to rural areas. Over 38 percent of total Polish population live in the country but share of unemployment in the rural areas exceeds 50 percent - taking into consideration both open and hidden unemployment. On the ground of a simple analysis you can draw a conclusion that unemployment in protected areas vary in particular parishes of the Świętokrzyskie province (the highest in the parishes of the Starachowicki district, the lowest in the Kazimierski district) and it depends on local conditions. Moreover, it is necessary to carry out detailed research in order to check, what kind of influence the protected areas have on the development of enterprise and unemployment rate. Presumably this process is likely to continue at least till 2010.
EN
Financial shortfalls are typical for protected areas (PA) in many countries. The data collected in the mid-90s of the twentieth century indicate that globally there is a deficit in the amount of $2.3 billion for efficient protection of PA. Therefore, there is a growing interest in accounting for PA costs and a need to increase the efficiency of using resources. The article described Polish National Parks (NP) and presented the analysis of efficiency of using their resources with DEA method. The research was conducted in the area of tourist and scientific activity, which, along with the protection of biodiversity is the essence of NP.
PL
Niedobory finansowania są wspólne dla obszarów chronionych (PA) w wielu krajach. Dane zebrane w połowie lat 90. XX wieku świadczą, że w skali świata występuje deficyt w kwocie 2,3 mld USD na skuteczną ochronę funkcjonujących PA. Dlatego rośnie zainteresowanie rozliczaniem kosztów funkcjonowania PA oraz potrzeba zwiększenia efektywności wykorzystania środków finansowych. W artykule scharakteryzowano polskie parki narodowe (PN) oraz przeprowadzono analizę efektywności wykorzystania ich zasobów przy zastosowaniu metody Data Envelopment Analysis (DEA). Badanie przeprowadzono w obszarze działalności turystycznej i naukowej, które wraz z ochroną różnorodności biologicznej stanowią istotę funkcjonowania PN.
EN
The Białowieska Forest is one of Poland’s ten UNESCO Biosphere Reserves, which protect unique nature and cultural values of the area. In 2008, the Polish part of the Białowieska Forest was covered with the Natura 2000 PLC200004 protection. Therefore, it is a unique area, where forest management calls for special care and respecting of regulations on nature protection. However, as a result of the decisions on increased felling of trees, justified with the intention to reduce massive attacks of the European spruce bark beetle, on 20th July 2017 the European Commission filed a complaint to the EU Court of Justice claiming Poland had failed to meet the requ irements stemming from the Bird Directive and the Habitats Directive. On 17th April 2018, the Court of Justice confirmed the stance of the Commission. As a result, from July 2018 to January 2019, the Supreme Audit Office of Poland conducted the audit to check whether forest management in the Białowieska Forest was compliant with the law, including nature protection requirements.
PL
Białowieski Park Narodowy należy do światowego dziedzictwa UNESCO od 1979 r. W 1992 r. jego obszar powiększono o białoruską część Puszczy Białowieskiej, a w 2014 r. ponownie go poszerzono. Obecnie obejmuje cały jej teren po obu stronach granicy o powierzchni 141 885 ha. Obowiązkiem Polski jako strony Konwencji UNESCO z 1972 r. dotyczącej Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego jest ochrona Puszczy przed zniszczeniem i zachowanie jej w niezmienionej postaci dla przyszłych pokoleń. Z ustaleń kontroli NIK wynika jednak, że w latach 2008–2018 nie opracowano opartej na merytorycznych podstawach strategii prowadzenia gospodarki leśnej w Puszczy, która służyłaby jej ochronie. Prowadzenie cięć w drzewostanach zagrożonych obecnością kornika drukarza nie zawsze było zaś poprzedzone wnikliwą oceną ich wpływu na siedliska i gatunki chronione.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.