Search results

1

Zasada państwa prawa w Konstytucji Republiki Czeskiej (kilka uwag z punktu widzenia doświadczenia polskiego)

100%

Kruk M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2018

|

vol. 84

47-62

EN

The present considerations are devoted to the principle of a democratic state governed by the rule of law laid down in the Constitution of the Czech Republic of 1992: the way the principle is presented, its guarantees and protection that the Constitution provides for the essence of the state of law and the consequences of this regulation for both social and political life as well as for the development of the doctrine of constitutional law with respect to that issue. It is especially important that, apart from the declaration that the Czech Republic is a democratic state governed by the rule of law (Article 1 (1)), there is an additional reservation stipulating that any amendments violating this principle are impermissible (the eternity clause) and legal norms may not be interpreted in the way allowing such changes (Article 9 (2) and (3)). Moreover, other provisions of the Constitution connected with the principle are analysed, especially the rule that the majority decision-making shall take into consideration the interests of the minority (Article 6) and the citizens’ right to resist formulated expresis verbis (Article 23 Charter of Fundamental Rights and Freedoms).

PL

Niniejsze rozważania poświęcone są zawartej w tekście Konstytucji Republiki Czeskiej z 1992 roku zasadzie demokratycznego państwa prawnego: sposobowi konstytucyjnego ujęcia tej zasady, jej gwarancjom i ochronie, jaką konstytucja udziela istocie państwa prawnego oraz konsekwencjom takiej regulacji, zarówno dla życia społecznego i politycznego, jak i dla rozwoju doktryny prawa konstytucyjnego w tym zakresie. Szczególne znaczenie ma bowiem – obok deklaracji, że Republika Czeska jest demokratycznym państwem prawa (art. 1, ust. 1) – dodatkowe zastrzeżenie, iż w konstytucji nie mogą być dokonywane zmiany naruszające istotę tej zasady (tzw. klauzula wieczności), ani w tym kierunku interpretowane normy prawne (art. 9 ust. 2 i 3). Ponadto poddane zostały analizie także współgrające z tą zasadą inne przepisy konstytucji, zwłaszcza zastrzeżenie, iż podejmując decyzje większość respektuje prawa mniejszości (art. 6) oraz wyrażone expressis verbis obywatelskie prawo do oporu (art. 23 Karty podstawowych praw i wolności).

2

Praktyczne zastosowania wolności sumienia. Obywatelskie nieposłuszeństwo, sprzeciw sumienia, klauzula sumienia

89%

Szabliński M.

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

|

2017

|

issue Numer Specjalny

141-159

PL

W artykule przedstawiono instytucje prawne służące ochronie sumienia osoby, które można wyróżnić ze względu na wspólną podstawę aksjologiczną, jaką jest godność osoby ludzkiej. Omówione zostały instytucje obywatelskiego nieposłuszeństwa, sprzeciwu sumienia (odmowy dyktowanej sumieniem) oraz jego szczególny przypadek – klauzuli sumienia w zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Obywatelskie nieposłuszeństwo charakteryzuje się jako akt o charakterze publicznym, bez użycia przemocy, dyktowany sumieniem, ale z uwzględnieniem politycznego charakteru, sprzeczny z prawem, mający na celu zmianę prawa. Sprzeciw sumienia rozumiany jest jako akt o charakterze subiektywnym. Osoba dokonująca sprzeciwu, tzw. objector, powołuje się na uznawane przez niego normy spoza systemu prawnego, najczęściej o charakterze moralnym lub religijnym. Instytucja sprzeciwu sumienia zostanie omówiona na przykładzie sprzeciwu sumienia względem obowiązkowej służby wojskowej oraz polskich uregulowań prawnych dotyczących tej sfery. Różnice między obywatelskim nieposłuszeństwem a odmową dyktowaną sumieniem wskazał w swojej pracy J. Rawls. Propozycje te zostały skomentowane i poszerzone przez polskich badaczy. Na gruncie tych ustaleń możliwe jest zakwalifikowanie klauzuli sumienia w zawodzie lekarza i lekarza dentysty jako instytucji odmowy dyktowanej sumieniem (sprzeciwu sumienia). W pracy wskazuje się, że aksjologiczną podstawą omawianych instytucji jest przyrodzona godność oraz wynikające bezpośrednio z niej sumienie, rozumiane jako indywidualna władza poznawcza osoby.

EN

The text presents legal institutions aiming at the protection of conscience of a person, which can be distinguished due to common axiological basis - dignity of a human being. The institution of civil disobedience, conscientious objection (objection based on conscience) and its special kind - clause of conscience in the profession of a doctor and a dentist have been elaborated. Civil disobedience is characterized as a public act, nonviolent, dictated by conscience but with a political character, against the law, intended for the change of the law. Conscientious objection is understood as a subjective act. An objecting person i.e. objector refers to standards one recognizes outside the legal system, most often of moral or religious nature. The institution of conscientious objection is discussed on the example of conscientious objection to compulsory military service and Polish regulations concerning this area. The differences between civil disobedience and conscientious objection were pointed out by J. Rawls in his work. These proposals have been commented and extended by Polish researchers. On the basis of these findings it is possible to classify the conscience clause in the profession of a doctor and a dentist as a conscientious objection (refusal of conscience). The paper indicates that the axiological basis of the discussed institutions is the inherent dignity and the conscience resulting therefrom directly understood as an individual cognitive authority of an individual person.

3

Civil Disobedience and Its Ethical Meaning

89%

Rozmarynowska K.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 2

63-77

PL

Celem rozważań podjętych w artykule jest rozpoznanie etycznego wymiaru obywatelskiego nieposłuszeństwa. Stawiając sobie takie zadanie, autorka zastanawia się, czym różni się nieposłuszeństwo obywatelskie od innych form społecznego sprzeciwu, a także usiłuje rozpoznać jego istotę. W tym celu identyfikuje kluczowe cechy oraz przedmiot aktu nieposłuszeństwa. Wyjaśnienie, na czym polega obywatelski charakter omawianego działania, pozwala na omówienie jego moralnego i etycznego znaczenia. Podkreślając osobowy charakter obywatelskiego nieposłuszeństwa, autorka ujmuje je jako wyraz etyczności.

EN

The goal of the discussion presented in the article is to recognize the ethical dimension of civil disobedience. Setting out to achieve that goal, the author analyses the difference between civil disobedience and other forms of social protest, and attempts to define its essential substance. With that goal in view, she identifies the key features and the subject matter of an act of disobedience. Having explained the civil character of disobedience, she then goes on to discuss its moral and ethical significance. Emphasizing the personal character of civil disobedience, the author presents it as an expression of ethics.

4

Jeszcze raz o obywatelskim nieposłuszeństwie – interpretacje, spory wokół pojęcia

89%

Stoczewska B.

Krakowskie Studia Międzynarodowe

|

2017

|

issue 3

83-99

PL

Pojęcie obywatelskiego nieposłuszeństwa wiąże się tradycyjnie z postacią Henry`ego Davida Thorea, którego słynny esej z 1848 roku pt. Resitance to Civil Government, stał się inspiracją dla rozwoju współczesnej refl eksji nad obywatelskim nieposłuszeństwem, a także źródłem nieustannych poszukiwań jego istoty. Rozważania nad nieposłuszeństwem obywatelskim prowadzili też Hannah Arendt, a także John Rawls, Joseph Ratz oraz Ronald Dworkin. Stworzone przez tych autorów defi nicje obywatelskiego nieposłuszeństwa zawierają pewien katalog cech składających się na to pojęcie. Najważniejszymi spośród nich są zakaz stosowania przemocy oraz gotowość poddania się karze. Na gruncie polskim problematyka ta omawiana była przez Andrzeja Rzeplińskiego, Ewę Łętowską, a ostatnio przez Artura Szutę i Michała Rocha Kaczmarczyka. W historii Polski symbolem obywatelskiego nieposłuszeństwa jest Tadeusz Rejtan. Ostatnio działania wykazujące cechy obywatelskiego nieposłuszeństwa podejmują Obywatele RP. Obywatelskie nieposłuszeństwo może być mylone z takimi pojęciami jak prawo do oporu, sprzeciw sumienia lub nieposłuszeństwo rewolucyjne. Niezależnie od wielu kontrowersji związanych z samym pojęciem, nie ma wątpliwości, że instytucja ta ma do spełnienia szereg bardzo pozytywnych ról. Pozwala na zainicjowanie niezależnej, niekontrolowanej przez władzę dyskusji. Zapewnia partycypację polityczną oraz stwarza warunki sprzyjające możliwości oddziaływania na władzę. Odgrywa też niebagatelną funkcję informacyjną. Ale przede wszystkim przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

EN

Over the past few decades, civil disobedience has become one of the most widely studied subjects in jurisprudence. The name which is widely recognized and associated with the term is that of Henry David Thorea for it was his essay, published in 1849 under the title “Resistance to Civil Government” and later renamed “Essay on Civil Disobedience” that fi rst brought this idea to the public attention. After his landmark lectures were published in 1866, the term began to appear in numerous sermons and lectures relating to civil or social oppression in its many forms. In 1866, four years after his death, the term had achieved fairly widespread usage. Among Thorea’s numerous followers were Hannah Arendt, John Rawls, Joseph Ratz and Ronald Dworkin who all, in their own way and method, contributed to the catalog of features associated with the term as we know it today: the active, professed refusal to obey certain laws, demands or commands of a government, or of an occupying international power. Civil disobedience is relatively often defi ned as essentially and profoundly nonviolent. Actions or undertakings which strive to be labelled as such will, therefore, have to be equated with nonviolent resistance and prepared to suff er the penalties set out in the law. In Poland civil disobedience has been discussed in the works of Andrzej Rzepliński, Ewa Łętowska and, most recently, by Artur Szuta and Michał Roch Kaczmarczyk. The most symbolic depiction of the issue held dear in the sentiments of Polish patriots will be the 18th century Polish parliamentarian Tadeusz Rejtan. Today, Polish civil disobedients have chosen a variety of diff erent methods to manifest their discontent. Civil disobedience is often mistaken for the right of resistance, conscientious objection, revolutionary disobedience. But, regardless the confusion those terms might cause, their social standing and signifi cance remain undisputed. It gives rise to independent and spontaneous public debate, free of authoritarian intrusion or imposition. It acts as a free and independent public platform. And, last but not least, it helps to build civil society in its own right.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

1 Krakowskie Studia Międzynarodowe

1 Roczniki Filozoficzne

1 Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

1 Kruk M.

1 Rozmarynowska K.

1 Stoczewska B.

1 Szabliński M.

1 2018

2 2017

1 2016

Zasada państwa prawa w Konstytucji Republiki Czeskiej (kilka uwag z punktu widzenia doświadczenia polskiego)

Praktyczne zastosowania wolności sumienia. Obywatelskie nieposłuszeństwo, sprzeciw sumienia, klauzula sumienia

Civil Disobedience and Its Ethical Meaning

Jeszcze raz o obywatelskim nieposłuszeństwie – interpretacje, spory wokół pojęcia