Search results

1

Nowe kierunki w obszarze konserwacji-restauracji zabytkowych kodeksów

100%

Pronobis- Gajdzis M., Czuczko J., Jutrzenka-Supryn D.

Toruńskie Studia Bibliologiczne

|

2015

|

vol. 8

|

issue 2(15)

157-188

PL

Po drugiej wojnie światowej nastąpiło w Polsce zliberalizowanie zasad konserwacji-restauracji zabytków. Tzw. „polska szkoła konserwacji” dopuszczała dużą ingerencję w zabytek, co często podyktowane było nie tylko uzyskaniem dobrego stanu technicznego zabytku, ale nadmiernej – szczególnie w kontekście dzisiejszych odniesień – jego estetyzacji. Takie podejście do praktyki konserwatorskiej pozostawało w rozdźwięku do definiowanej, w tym czasie, w Europie zachodniej teorii konserwatorskiej. Zjawisko to jednak w Polsce dostrzeżono i uporządkowano, zaczynając od stworzenia doktryn i zasad konserwatorskich oraz kodeksu etyki zawodowej. W praktyce spotyka się ciągle jednak działania poza obowiązującymi zasadami, tkwiące w dawnej estetyce. Świadomość dokonanych zmian na polu konserwacji-restauracji musi przeniknąć także do środowisk pozakonserwatorskich: zleceniodawców, właścicieli, opiekunów zabytków. Muszą oni mieć świadomość zmian, bo po ich stronie leży konserwacja zapobiegawcza oraz zlecanie prac konserwatorskich, a tym samym współdecydowanie o ich programie. Celem artykułu jest uświadomienie opiekunom zabytkowych księgozbiorów dokonanych zmian, aby wspólnie – w wyniku współpracy różnych środowisk decydujących o kondycji kolekcji – stworzyć jak najlepsze programy opieki konserwatorskiej, na wszystkich poziomach (od konserwacji profilaktycznej po konserwację-restaurację).

EN

After World War II, the rules of conservation-restoration of historic objects in Poland were liberalised. The so called “Polish school of conservation” allowed significant interferences in the historic objects, which was often dictated not only by the will to obtain good technical condition of an object, but also – especially when compared to contemporary tendencies – excessive enhancement of aesthetic qualities. That approach to conservation practice existed in dissonance with the conservation theory in Western Europe at the time. This fact was noticed in Poland and sorted out, starting with the creation of conservation doctrines and rules, and also a code of ethics for the profession. In practice, however, there are still examples of actions anchored in the former aesthetics, carried out not according to the compulsory rules. Awareness of the changes made in the field of conservation-restoration must also reach non-conservation domains: principals, owners, collection keepers. They need to be aware of these changes, because it is their role to provide preventive conservation and commission conservations, and thus co-decide on the programme. The article’s goal is to inform the keepers of historic book collections about the changes, so that together, as a result of cooperation between various fields deciding about the condition of collections, it will be possible to create the best possible programmes of conservational care on every level (from preventive conservation to conservation-restoration).

2

Relokacja muzykaliów po II wojnie światowej – przypadek Pomorza Zachodniego

80%

Górny T.

Muzyka

|

2023

|

vol. 68

|

issue 3

77-97

EN

The first section of this article describes how library collections were safeguarded in postwar Poland. On the basis of earlier findings (mainly by Ryszard Nowicki), three periods have been distinguished: 1944–46: the legal framework was formed, along with the key terms applied during the book-and-archive protection campaign. A branch of the Ministry of Education was established in Kraków for the protection of book collections ‘abandoned or left behind’. During this period, work focused on physically protecting the many collections from perishing; 1947–49: Centres for Protected Book Collections were established in Kraków, Toruń, Gdańsk, Szczecin, Katowice, Poznań and Wrocław, for the purpose of sorting the previously secured materials and assigning them to appropriate institutions throughout Poland; 1950–55: most of the above-mentioned centres closed down, and the task of protecting and redistributing library collections was entrusted to the Centre for Protected Book Collections in Katowice. The second section of the article attempts to reconstruct how music-related sources were protected and relocated in Szczecin and West Pomerania between the end of the Second World War and the early 1950s. This study is based on archive research carried out in the Pomeranian Library in Szczecin, Central Archives of Modern Records (AAN) in Warsaw and Jagiellonian Library in Kraków. The principles behind the protecting and redistributing process are discussed, and the main places to which sheet music and books on music were sent are outlined. In addition, previously unknown materials concerning the fate of the Berlin Preußische Staatsbibliothek’s collections hidden in Gleźno (Hohenwalde) and Szczęsne (Billerbeck, now Nadarzyn) are analysed. Finally, the author points out the need for further research into both the music collections in the Pomeranian Library and the relocating of music sources, such as the cimelia transported from Berlin to Parsowo (Parsow), Mierzyn (Altmarrin) and Skoczów (Schötzow).

PL

W pierwszej części artykułu opisany został proces zabezpieczania zbiorów bibliotecznych w powojennej Polsce. Na podstawie wcześniejszych ustaleń (głównie prof. Ryszarda Nowickiego) podzielono ów proces na trzy okresy: Lata 1944–1946: kształtowanie się ram prawnych oraz podstawowych pojęć stosowanych w trakcie akcji ochrony książek i archiwaliów, a także powołanie do życia Delegatury Ministerstwa Oświaty do zabezpieczenia księgozbiorów opuszczonych i porzuconych w Krakowie. W okresie tym prace skupiały się na fizycznej ochronie licznych kolekcji przed zagładą. Lata 1947–1949: powołanie do życia Zbiornic Księgozbiorów Zabezpieczonych w Krakowie, Toruniu, Gdańsku, Szczecinie, Katowicach, Poznaniu oraz Wrocławiu. Ich zadaniem było przede wszystkim sortowanie zabezpieczonych wcześniej materiałów i rozdzielanie ich do odpowiednich instytucji na terenie całej Polski. Lata 1950–1955: likwidacja większości zbiornic i powierzenie zadań ochrony i repartycji zasobów bibliotecznych Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Katowicach. W drugiej części artykułu na podstawie badań archiwalnych przeprowadzonych w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie, Archiwum Akt Nowych w Warszawie oraz Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie podjęto próbę rekonstrukcji procesu zabezpieczania i relokacji muzykaliów na terenie Szczecina i Pomorza Zachodniego w okresie od zakończenia II wojny światowej do początku lat 50. Omówiono zasady procesu zabezpieczania i repartycji, a także zarysowano podstawowe kierunki przekazywania nut i książek o tematyce muzycznej. Ponadto analizie poddano nieznane dotąd w literaturze przedmiotu materiały na temat losów zbiorów Berlińskiej Preußische Staatsbibliothek, które ukryte zostały w miejscowościach Gleźno oraz Szczęsne (obecnie: Nadarzyn). Wreszcie zwrócono uwagę na konieczność dalszych badań: zarówno nad zasobami muzycznymi Książnicy Pomorskiej, jak i procesem relokacji muzykaliów, np. cymeliów wywiezionymi z Berlina do miejscowości Parsowo, Mierzyn oraz Skoczów.

3

Rola zabytkoznawczej analizy wartościującej w ustalaniu priorytetów konserwatorskich. Przypadek księgozbioru starych druków z opactwa Benedyktynek w Żarnowcu

80%

Pronobis-Gajdzis M., Kłosiewicz M., Nehring G. B.

Toruńskie Studia Bibliologiczne

|

2017

|

vol. 10

|

issue 2(19)

9-26

PL

Opieka nad zabytkowymi księgozbiorami to skomplikowany, wieloetapowy proces, wymagający świadomego i odpowiedniego postępowania właścicieli, opiekunów i użytkowników, ale także dobrze rozplanowanych działań konserwatorów. Wspólnym celem wszystkich osób związanych z każdą kolekcją jest bez wątpienia zachowanie jej w możliwie najlepszej kondycji. Niestety, warunki przechowywania i stan zachowania artefaktów w wielu przypadkach wymagają natychmiastowej interwencji konserwatorskiej. Usystematyzowanie tych działań i ustalenie priorytetów konserwatorskich nie jest łatwe do wykonania, a jeszcze trudniejsze do zobiektywizowania. Ułatwieniem może być prezentowane w niniejszym artykule narzędzie, czyli zabytkoznawcza analiza wartościująca i badania konserwatorskie, które pozwoliły na ustalenie zakresu prac i wyznaczenie obiektów, które w pierwszej kolejności zostały poddane pracom w ramach projektu konserwacji zachowawczej dla księgozbioru starych druków z opactwa Benedyktynek w Żarnowcu.

EN

Protection of antique book collections is a complicated and multistage process that demands deliberated maintenance among users, caretakers and owners as well as the appropriate conservation procedures. Undoubtedly, the common goal of everyone who is involved in this process is to keep the collection it in the best possible condition. Unfortunately, storage conditions of books and their state of preservation require in many cases the immediate intervention. Systematization of demanded actions and establishment of conservation priorities are difficult and very hard to objectivize tasks. In this article we would like to present a method (heritage studies-based evaluation analysis) that may help in solving above mentioned problems. This method is shown in the example of the Żarnowiec Convents old print collection. It has enabled determination of the scope of work and designated objects to be firstly taken care of under the conservation programme.

Refine search results

2 Toruńskie Studia Bibliologiczne

1 Muzyka

1 2023

1 2017

1 2015

1 Czuczko J.

1 Górny T.

1 Jutrzenka-Supryn D.

1 Kłosiewicz M.

1 Nehring G. B.

1 Pronobis- Gajdzis M.

1 Pronobis-Gajdzis M.

Nowe kierunki w obszarze konserwacji-restauracji zabytkowych kodeksów

Relokacja muzykaliów po II wojnie światowej – przypadek Pomorza Zachodniego

Rola zabytkoznawczej analizy wartościującej w ustalaniu priorytetów konserwatorskich. Przypadek księgozbioru starych druków z opactwa Benedyktynek w Żarnowcu