Search results

1

Pojęcie rodziny a jej ochrona w procesie stanowienia i stosowania prawa

100%

Stojanowska, W., Kosek M.

Ius Matrimoniale

|

2017

|

vol. 28

|

issue 1

5-27

EN

The subject of this article is to discuss the notion of family within the procedure of enacting and applying the law. The authors analyze the way of defining the said notion by the legislator in a selection of legislative acts situated in the context of the provisions of the Polish constitution as well as the Family and Guardianship Code pertaining to the notion of family. Additionally, the authors take into consideration the Polish judicial practice related to the court interpretation of the said notion. The article contains several suggestions and proposals de lege lata and de lege ferenda. The authors propose, among other things, an amendment to the procedure of law enactment by agreeing upon a single definition of family within the entire legal system, which has already been introduced in the Family and Guardianship Code, so that the definition would not need to be modified depending on the subject of the provision of law, and so that the legislator would be allowed to distribute the rights related to the family also to other entities without having to incorporate the aforementioned entities in an “unnatural” way into the notion of family.

2

Ochrona rodziny w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczących zawarcia małżeństwa

71%

Mirosław K.

Acta Iuris Stetinensis

|

2014

|

issue 6

PL

Przedmiotem refleksji w niniejszym artykule jest sposób i zakres realizacji zasady ochrony rodziny w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszących się do zawarcia małżeństwa. Podstawowym celem jest wyeksponowanie tych obszarów regulacji kodeksowej, w których zasada ochrony rodziny wydaje się wymagać dzisiaj szczególnej troski, zarówno ustawodawcy, jak i podmiotów stosujących prawo, w kontekście obserwowanych zmian społecznych i proponowanych zmian legislacyjnych. Do wspomnianych wyżej „obszarów” należy m.in. przepis art. 12 k.r.o. normujący możliwość zawarcia małżeństwa przez osoby z zaburzeniami psychicznymi, szczególnie w kontekście ratyfikacji przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Autor podkreśla, że zmiana prawa, szczególnie w odniesieniu do norm tak newralgicznych, jak normy prawa rodzinnego, powinna być dokonywana szczególnie rozważnie. Nie może być ona prostą funkcją takiej czy innej zmiany społecznej, ale powinna być poprzedzona oceną kierunku zmian, w perspektywie podstawowych wartości, którymi kieruje się dane społeczeństwo.

EN

The aim of this article is to ponder on the manner and the scope of implementation of the rule of family protection stipulated in the provisions of the Family and Guardianship Code pertaining to contracting marriage. The main aim is to highlight the areas of legislation in which, nowadays, the aforementioned rule seems to require special care on the part of the legislator and the entities applying the law, in the context of the observed social changes and proposed changes in the law. One of the provisions belonging to the aforementioned "area" is Article 12 of the Family and Guardianship Code providing for the possibility of contracting marriage by persons with mental disorders, in particular in the context of the ratification of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities. The author stresses that changes in the law should be made in a particularly prudent way, especially those regarding such delicate provisions of law as the ones pertaining to family law. It cannot be a simple result of a social change, but it should be primed by assessment of the direction in which the changes are evolving, taking into account the basic values cherished by the society.

3

Protection of Family Against Testamentary Disposi ons in English Law. Recent Case of Ilo v. Mitson: On the Road to a Regime of Forced Heirship?

60%

Załucki M.

Studia Prawnicze: rozprawy i materiały

|

2016

|

issue 1(18)

27-38

EN

The English Inheritance (Provision for Family and Dependents) Act 1975 is one of the legislative solutions that provides, based on the discretionary power of the judge, a possibility of interference of the court in the fate of the inheritance estate after the death ofthe testator. Recently, the English court has decided a case on the grounds of this Act. The judgement is controversial and bring England closer to the forced heirship rules of many European countries. The article discusses this judgement.

PL

Angielskie prawo spadkowe należy do rozwiązań legislacyjnych, które przewidują rozwiązania oparte na dyskrecjonalnej władzy sędziego, pozwalające na ingerencję w ostatnią wolę spadkodawcy, po jego śmierci. Ostatnio angielski sąd rozpoznał – na gruncie obowiązujących w tej mierze przepisów – sprawę, której kontrowersyjne rozstrzygnięcie może pozwolić na zerwanie w Anglii z wieloletnią tradycją i zbliżenie tamtejszego systemu do tych systemów, które przewidują obowiązkową część spadku. Artykuł omawia to orzeczenie.

4

Optymalność zachowku wobec przemian rodzinno-społecznych

60%

Partyk A.

Studia Prawnicze: rozprawy i materiały

|

2020

|

issue 1(26)

119-132

EN

In Polish legal system the protection of the closest relatives of the deceased is based on the system of legitim. The benefit, which results from art. 991 of the Civil Code, is granted only to the spouse, descendants and parents of the deceased, who would be appointed to the succession by virtue of the Act. This regulation has been in force in Polish law continuously since the adoption of the Civil Code. It is characterized by rigidity and formalization. Meanwhile, over the years, Polish society, relations within the family, have changed. Despite the social changes, the provisions of inheritance law relating to a reserved portion of an estate have not been changed. In other legal systems, however, there are alternative solutions in force, which differently regulate the protection of the testator’s relatives from harm. One of the examples of such a system is in particular the quasi-alimentary family provision under English and Welsh law. The article compares both institutions, pointing out that the family provision system allows the court to issue a decision that is appropriate to the realities of a given case, since the court adjudicating on the legitimacy of the entitled person’s claim assesses in particular whether the person making the claim was actually (and not only formally) close to the deceased and whether they require financial support.

PL

W prawie polskim ochrona osób najbliższych zmarłego oparta na jest na systemie zachowku. Świadczenie to, co wynika z art. 991 k.c., przysługuje wyłącznie małżonkowi, zstępnym i rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do dziedziczenia z mocy ustawy. Regulacja ta obowiązuje w polskim prawie nieprzerwanie od uchwalenia Kodeksu cywilnego. Cechuje ją sztywność i sformalizowanie, tymczasem na przestrzeni lat zmieniło się polskie społeczeństwo oraz relacje wewnątrz rodziny. Mimo zaistniałych przemian społecznych przepisy prawa spadkowego odnoszące się do zachowku obowiązują w sposób niezmieniony. Natomiast w innych systemach prawnych obowiązują inne rozwiązania, które zgoła odmiennie regulują zabezpieczenie bliskich spadkodawcy przed ich pokrzywdzeniem. Takim systemem jest w szczególności funkcjonujący w prawie angielskim i walijskim system quasi-alimentacyjny (family provision). W artykule porównano obie instytucje, zwracając uwagę, iż system family provision pozwala na wydanie przez sąd rozstrzygnięcia, które jest adekwatne do realiów danego przypadku, skoro sąd orzekający o zasadności roszczenia uprawnionego ocenia w szczególności to, czy osoba występująca z żądaniem była faktycznie (a nie jedynie formalnie) bliska zmarłemu i czy wymaga ona wsparcia finansowego.

5

Funkcjonowanie instytucji separacji w świetle analizy danych statystycznych dotyczących orzecznictwa sądowego

60%

Stojanowska W., Kosek M., Sych A.

Prawo w Działaniu

|

2022

|

issue 52

50-80

EN

The subject of considerations contained in the article is the functioning of the institution of separation, introduced to the Family and Guardianship Code by the amendment of 1999. The analysis uses the results of empirical research (files) published in the literature on the adjudication of separation and its abolition – in the practice of Polish courts – and, above all, data statistics on the institution in question, published by the Central Statistical Office in the years 2000–2020. The considerations contained in the article allow for the formulation of several conclusions. Statistical data clearly show that the number of adjudicated separations is successively decreasing, while the number of divorces is increasing. More and more couples are therefore choosing divorce rather than separation as a way of resolving difficulties in marital life. However, the process described above applies primarily to couples of short duration. This group of married couples is not interested in the effort to maintain the marriage, rather they strive to end it quickly and “put their lives in order” again. The institution of separation, especially according to this group, is only a temporary solution, which ultimately leads to the dissatisfaction of the spouses with the legal situation between them. Based on the analysis made in the article, it can be concluded that there is a certain category of marriages for which the discussed institution meets the assumptions adopted by the legislator when it was adopted. This is evidenced by the practice of abolition of separation. Despite the decrease in the number of adjudicated separations, the number of abolished separations has remained at a similar level for years. The discussed institution will probably continue to evolve and “look for its proper place” in changing social contexts, implementing the legislator’s intention and related functions, including, in particular, helping married couples in crisis. In this context, according to the authors of the article, it would be worth considering various possibilities of institutional support for separated married couples, who are currently left to their own devices. Perhaps this is where the reasons for the process of decreasing the attractiveness of the separation institution, according to the opinion of the spouses, should be sought.

PL

Przedmiotem rozważań zawartych w artykule jest funkcjonowanie instytucji separacji, wprowadzonej do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nowelizacją z 1999 r. W analizie wykorzystano zamieszczone w literaturze wyniki badań empirycznych (aktowych) w zakresie orzekania separacji i jej zniesienia – w praktyce sądów polskich – oraz przede wszystkim dane statystyczne dotyczące przedmiotowej instytucji, publikowane przez Główny Urząd Statystyczny w latach 2000–2020. Zawarte w artykule rozważania pozwalają na sformułowanie kilku wniosków. Dane statystyczne wyraźnie pokazują, że liczba orzekanych separacji sukcesywnie spada, przy jednoczesnym wzroście liczby rozwodów. Coraz więcej małżeństw wybiera zatem rozwód, a nie separację, jako sposób rozwiązania trudności w pożyciu małżeńskim. Opisywany proces dotyczy jednak przede wszystkim małżeństw o niewielkim stażu. Ta grupa małżeństw nie jest zainteresowana wysiłkiem utrzymania małżeństwa, dąży raczej do szybkiego jego zakończenia i „poukładania sobie” życia na nowo. Instytucja separacji, zwłaszcza według tej grupy, stanowi jedynie rozwiązanie chwilowe, które docelowo prowadzi do niezadowolenia małżonków z zaistniałej między nimi sytuacji prawnej. Na podstawie dokonanej w artykule analizy nasuwa się wniosek, że istnieje pewna kategoria małżeństw, wobec których omawiana instytucja spełnia założenia przyjęte przez ustawodawcę przy jej uchwalaniu. Świadczy o tym praktyka w zakresie zniesienia separacji. Pomimo spadku liczby orzekanych separacji liczba separacji zniesionych pozostaje od lat na zbliżonym poziomie. Omawiana instytucja zapewne będzie nadal ewoluować i „szukać sobie właściwego miejsca” w zmieniających się kontekstach społecznych, realizując zamysł ustawodawcy i związane z nim funkcje, w tym zwłaszcza pomoc małżeństwom pozostającym w kryzysie. Warto byłoby zatem, zdaniem autorów artykułu, rozważyć także różne możliwości instytucjonalnej pomocy małżeństwom pozostającym w separacji, które obecnie pozostawione są samym sobie. Być może tutaj należy szukać przyczyn procesu obniżania się atrakcyjności instytucji separacji według opinii małżonków.

6

O wydziedziczeniu z powodu uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy

60%

Wolak G.

Studia Prawnicze KUL

|

2020

|

issue 3

355-374

EN

Disinheritance, regulated in art.1008 – 10011 of the Polish Civil Code serves as the deprivation of the right to legitimate portion, of the persons entitled to it, i.e. the testator’s spouse, his or her descendants or parents who would have been appointed by law to inherit. It can only be done in the testament, and only for reasons indicated in art.1008 p.1-3 of the Polish Civil Code. This is a closed catalogue of causes for disinheritance, and one of them is persistent failure to fulfil family obligations towards the testator (p.3). For example, in the decision of 23 March 2018, I CSK 424/17, the Supreme Court recognized that children who do not fulfil family responsibilities – they do not support their father in need, can be disinherited, even if the testator contributed to the family conflict. In the article, the issue of the cause for disinheritance is discussed with reference to selected case law indicated in art.1008 p. 3 of the Polish Civil Code.

PL

Wydziedziczenie uregulowane w art. 1008-1011 K.c. służy pozbawieniu prawa do zachowku osób uprawnionych do niego, tj. małżonka spadkodawcy, jego zstępnych oraz rodziców, którzy byliby powołani z mocy ustawy do dziedziczenia. Może być ono dokonane tylko w testamencie oraz tylko z przyczyn wskazanych w art. 1008 pkt 1-3 K.c. Jest to zamknięty katalog przyczyn wydziedziczenia. Jedną z nich jest uporczywie niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (pkt 3). Dla przykładu w wyroku z dnia 23 marca 2018 r., I CSK 424/17, Sąd Najwyższy uznał, że dzieci, które nie wypełniają obowiązków rodzinnych – nie wspierają ojca w potrzebie, mogą zostać wydziedziczone, nawet jeśli spadkodawca przyczyniał się do powstania konfliktu rodzinnego. W artykule omówiono, z powołaniem się na wybrane orzecznictwo sądowe, przedmiotową przesłankę wydziedziczenia.

7

Karta Praw Rodziny z 1983 roku a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku

60%

Stadniczeńko S.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2023

|

vol. 18

|

issue 20 (2)

269-293

EN

The Author reflects on the position of the family in these acts as fundamental for society, the state, the community and institutions. The Charter of Family Rights is the only document of its kind that presents a universal model, a prototypical structure, a model to be taken into account in undertaking work on pro-family legislation and a family policy based on its foundation. It is important to emphasize the axiological and ethical nature of the Charter, which refers to an awareness of the truth about the human being in the context of its occurrence in the Charter; the rights presented in the Charter are expressed with an awareness of who the human being is. Both in a legal sense and in a moral sense, the rights of the family are presented in the Charter in such a way that their natural and universal character is consequently brought out and emphasized. The family has not been given legal subjectivity in the 1997 Constitution of the Republic of Poland, but it is a subject of legal protection, and Article 71 over-cautiously guarantees that the state in its social and economic policies takes into account the good of the family, which has not been precisely defined. By emphasizing the subjectivity of the family, its rank and high place in the hierarchy of values, and its important social functions, the Charter sets out for society and the state an attitude towards the family corresponding to the value of the family and its importance. There is no reference in the Polish Constitution either to any deeper truth about man or the family. The approach to man presented therein is vague. Man appears here as a human being, a citizen, a Polish citizen. The following phrases are used: each, everybody, nobody. The term “person” often appears in the Constitution, but only as a synonym for the terms “individual.” It would be in vain to look for a definition of family in positive Polish law, both at the level of ordinary legislation and at the level of the Constitution. Traces of the Charter’s influence can be found in the Constitution with regard to the treatment of certain family rights. The Constitution states that “the inherent and inalienable dignity of the human being is the source of human and civil liberties and rights,” and alongside liberties and rights there are also duties, these have, as a rule, only pragmatic references. Consequently, freedom and duties in the Constitution do not appear in the sense we associate with the philosophical understanding of the relationship between freedom and responsibility on the basis of personalist thinking. Man has various forms of cognition: sensory, intellectual, discursive and intuitive. The actions of each human being, if fully conscious and free, involve the totality of the person. This applies to the mental life as well as to the life related to the bio-psycho-social and spiritual planes. It seems that mental-intellectual cognition detached from the foundation as a subject is suspended in a void. In contrast to the Charter, the Polish Constitution defines neither the values, nor the place and importance, and the role of the family in the life of society. Indeed, I am aware that the Constitution is always a creation of compromise.

PL

Autor podejmuje refleksję na temat ujęcia pozycji rodziny w tych aktach jako fundamentalnych dla społeczeństwa, państwa, wspólnoty i instytucji. Karta Praw Rodziny jako jedyny tego rodzaju dokument prezentuje uniwersalny model, prototypową konstrukcję, wzór, który należy uwzględnić przy podejmowaniu pracy nad prorodzinnym ustawodawstwem i nad opartą na jego fundamencie polityką rodzinną. Podkreślić należy aksjologiczny i etyczny charakter Karty, która odwołuje się do świadomości prawdy o człowieku w kontekście występowania jej w Karcie; przedstawione w Karcie prawa są wyrażone ze świadomością kim jest człowiek. Zarówno w znaczeniu prawnym, jak i moralnym prawa rodziny przedstawiono w Karcie w taki sposób, że w konsekwencji wydobyto z nich i zaakcentowano ich naturalny i uniwersalny charakter. Rodzina w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. nie uzyskała podmiotowości prawnej, lecz jest podmiotem ochrony prawnej, a art. 71 nader ostrożnie gwarantuje, iż państwo w polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, które nie zostało precyzyjnie dookreślone. Karta akcentując podmiotowość rodziny, jej rangę i wysokie miejsce w hierarchii wartości, jej ważne funkcje społeczne – wyznacza społeczeństwu i państwu stosunek do rodziny odpowiadający wartości rodziny i jej znaczeniu. W Konstytucji RP nie ma żadnego odniesienia ani do jakiejś głębszej prawdy o człowieku, ani o rodzinie. Zaprezentowane w niej podejście do człowieka jest ogólnikowe. Występuje on tu jako człowiek, obywatel, obywatel polski. Używa się zwrotów: każdy, wszyscy, nikt. Nierzadko co prawda pojawia się w Konstytucji RP termin osoba, ale wyłącznie jako synonim terminów jednostka, osobnik. Próżno by szukać definicji rodziny w pozytywnym prawie polskim, tak na poziomie ustawodawstwa zwykłego, jak i na poziomie Konstytucji RP. Można oczywiście znaleźć w Konstytucji RP ślady wpływu Karty w zakresie ujęcia niektórych praw rodziny. W Konstytucji RP stwierdza się, że „przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela”, a obok wolności i praw występują tu również obowiązki, to mają one odniesienia z zasady wyłącznie pragmatyczne. W konsekwencji wolność i obowiązki w Konstytucji RP nie występują w znaczeniu, jakie łączymy z filozoficznym pojmowaniem powiązań między wolnością i odpowiedzialnością na gruncie myślenia personalistycznego. Człowiek dysponuje różnymi formami poznania: zmysłowego, intelektualnego, dyskursywnego i intuicyjnego. Działania każdego człowieka, jeśli są w pełni świadome i wolne, angażują całość jego osoby. Dotyczy to życia zarówno umysłowego, jak i życia związanego z płaszczyzną bio-psycho-społeczną i duchową. Wydaje się, że poznanie umysłowo-intelektualne oderwane od fundamentu jako podmiotu zawieszone jest w próżni. W odróżnieniu od Karty Konstytucja RP nie określa ani wartości, ani miejsca i znaczenia, ani roli rodziny w życiu społeczeństwa. Mam świadomość, że Konstytucja RP jest zawsze dziełem kompromisu.

8

Rodzina w świetle wybranych aktów prawnych z okresu Polski Ludowej

48%

Dajnowicz-Piesiecka D.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2021

|

issue 2(11)

197-208

PL

Rodzina była istotną składową społeczeństwa w okresie Polski Ludowej, ponieważ miała swój udział w zaspokajaniu ideologiczno-politycznych potrzeb państwa poprzez dostarczanie nowych budowniczych socjalizmu. Mając na uwadze znaczenie rodziny, zarówno to historyczne, jak i współczesne, w niniejszym artykule przedstawiono i omówiono wybrane akty prawne uchwalone w okresie Polski Ludowej, które obejmowały ochroną podstawową komórkę społeczną, jaką jest rodzina. Na podstawie omówienia postanowień Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 r., kodeksu rodzinnego z 1950 r., kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 1969 r., kodeksu karnego z 1969 r. oraz ustawy o funduszu alimentacyjnym z 1974 r. ukazano, w jakim zakresie rodzina pozostawała w latach 1944–1989 w zainteresowaniu ustawodawcy.

EN

The family was an important component of society in the period of the People’s Republic of Poland because it had its share in meeting the ideological and political needs of the state by providing new builders of socialism. Bearing in mind the importance of the family, both historical and contemporary, this article presents and discusses selected legal acts enacted in the period of the People’s Republic of Poland, which protected the basic social cell, the family. Based on the discussion of the provisions of the Constitution of the People’s Republic of Poland of 1952, the Family Code of 1950, the Family and Guardianship Code of 1969, the Penal Code of 1969 and the Alimony Fund Act of 1974, it is shown to what extent the family remained in the interest of the legislature in the years 1944–1989.

Refine search results

2 Studia Prawnicze: rozprawy i materiały

1 Acta Iuris Stetinensis

1 Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

1 Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

1 Ius Matrimoniale

1 Prawo w Działaniu

1 Studia Prawnicze KUL

1 2023

1 2022

1 2021

2 2020

1 2017

1 2016

1 2014

2 Kosek M.

1 Dajnowicz-Piesiecka D.

1 Mirosław K.

1 Partyk A.

1 Stadniczeńko S.

1 Stojanowska W.

1 Stojanowska, W.

1 Sych A.

1 Wolak G.

1 Załucki M.