Search results

1

Odbudowa materialna powiatu ostrołęckiego w latach 1915–1921

100%

Budelewski D.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2021

|

issue XXXV

121-133

PL

W wyniku działań wojennych podczas I wojny światowej zniszczeniu uległy Ostrołęka i większość miejscowości wiejskich powiatu ostrołęckiego. Odzyskanie niepodległości przez Polskę 11 listopada 1918 r. zakończyło okupację niemiecką. Najważniejszym zadaniem całego społeczeństwa była odbudowa ze zniszczeń wojennych oraz zapewnienie sprawnej aprowizacji. Ożywiony ruch odbudowy przerwał najazd bolszewicki. 23 sierpnia 1920 r. wyzwolona została Ostrołęka. Wojna polsko-bolszewicka powiększyła zniszczenia na terenie powiatu ostrołęckiego oraz opóźniła proces odbudowy. Jednak po wygranej wojnie ludność powiatu jeszcze z większym entuzjazmem i ze zdwojoną siłą przystąpiła do likwidacji zniszczeń i organizacji życia społeczno-gospodarczego.

2

Przekształcenia przestrzenne kościoła w Powsinie k. Warszawy od XVIII do XX stulecia

88%

Majdowski A.

Ochrona Zabytków

|

1992

|

issue 4

296-323

EN

The beginnings of the Powsin parish date back to the end of the fourteenth century. This was also the period of the original church. The letter was a wooden edifice to which a brick presbytery was/added with time. There are no dates which would make it possible to attempt a reconstruction of the history of the church prior to the eighteenth century. In the years 1726-1728 Elżbieta Sieniawska founded a brick church whose design was probably made by Jozef Fontana ( ca. 1670-1740). Sieniawska's foundation was an example of provincial Baroque characterised by mediocre artistic merits. The illusion of opulence was created by a much pilastered facade which concealed a considerably narrower two- span corps. The proportions of the nave, more Gothic than Baroque, did not quite harmonize with the front elevation. True disharmony was introduced by the low solid of the overly elongated galilee which upset the spatial composition of the whole. Possibly, this was a remnant of the old presbytery, which, in accordance with the medieval canon, closed the wooden nave from the east. The church survived unaltered until the of the nineteenth century, and was subjected to several renovations which did not undermine its spatial structure. The first attempt at a radical reconstruction was undertaken in 1887, upon the basis of a plan made by Stanisław Adamczewski (1830-1916). Once the construction work was initiated, tne original designer was replaced by Jozef Huss (18461904). In contrast to Adamczewski, whose plans are an example of a model-like expansion of a sacral building, Huss's design was distinctly unsuccessful. True, he resolved his task in accordance with the general plan of his rival, but he resigned from those components which were decisive for the aesthetic values of the earlier project. The delicate contrast between the facade and the Classicistic decoration of the side naves was supplanted by the impact of the Baroque, the letter begin the outcome of an „archeologically” comprehended doctrine about the unity of style. Creative ambitions were overcome by a tendency to leave one's own mark, that falsified the true age of the object. This inclination was particularly visible on the front wall of the vestibule with an added imitation of a portal, aggresively displayed against the background of the tower elevations, embellished with niches containing statues of the saints. In addition, the squat towers, placed next to the galilee, completely deformed the building. It is easier to notice the mystification in a side view of the church, which makes it obvious that we are dealing with an alien addition to a church which, albeit not overly magnificent, possessed a certain unassuming and individualised charm. The glaring mistakes were put right by Joxef Dziekoński who was entrusted with a successive reconstruction, performed in the years 1921 -1924. This renowned architect and specialist dealing with church architecture, endowed the parish church in Powsin with a truly original appearance. The merits of local tradition, discernible up to this very day, effectively compensate double as regards the method or nature of introduced changes. Their range allowed the structure of the church to regain, some two hundred years after Sieniawska's foundation, features enabling to regard it as a complete product of architectonic art. Once again, in establishing criteria of appraisal, one should refer more to the domain of emotions than to pass objective judgements concerning historicism, whose aesthetics became outdated before the decision about the expansion was even made.

3

Zasady konserwacji : Ewangelia Yorku według Derka Linstruma

88%

Linstrum D.

Ochrona Zabytków

|

1990

|

issue 3

121-122

EN

The article has been written on basis of the lecture inaugurating classes of the Institute of Advanced Architectural Studies. University of York. The author presents his own views on the conservation of monuments, drawing attention to the necessity of observing the principles of conservation.

4

STANISŁAW LORENTZ. WSPOMNIENIE W 115 ROCZNICĘ URODZIN.

88%

Majewski P.

Muzealnictwo

|

2014

|

vol. 55

240-242

EN

Stanisław Lorentz’s life represents an experience of the last century. He was given a chance of living through the first Polish independence, followed by the tragedy of losing it, then years under occupation, and years of hope for better post-war reality. When it eventually came, far from expectations, it brought about necessity to make difficult choices. Nowadays, the privilege of having been born at a later date allows for the formulation of frequently too simplified assessments of the times in question. Stanisław Lorentz, whose life experience waits to be recorded by a biographer, was blessed to witness the fulfilment of one of the objectives that he had been pursuing for half of his adult life, i.e. the reconstruction of the Royal Castle in Warsaw. For the man that reached maturity in the Second Republic of Poland, the symbolism of the Castle, a royal and presidential abode, was related with the independence of the state, and that is the reason why the reconstruction of the destroyed residence became so important for Lorentz. On 17 September 1939, he was among those rescuing historical movables from the Castle’s interiors. He was supported by employees of the National Museum in Warsaw which he had run as its director for many years. For Lorentz and for his generation, a response to challenges posed by post-war years involved maintaining the symbolic representation of a sovereign state, enchanted in the reconstructed matter. Lorentz’s efforts for the reconstruction of the Castle became even more justified when it turned out that it was the socialist realism that was the ‘new thing’. If I could venture to indicate Lorentz’s specific merit in the post-war history, I would however indicate the so-called little stabilisation decade under the rule of Gomułka, when the vacant space left by the Castle started to become an integral part of the landscape and when it was necessary to fight not even for the reconstruction itself, but for merely keeping alive the obligation to undertake the reconstruction. A decision to reconstruct the Castle was taken in January 1971, once sounds of shots fired at the Polish seaside had died away. Memories on the beginnings of the Castle’s reconstruction are memories about December 1970. In intentions of people like Stanisław Lorentz, thousands of those who for the subsequent decade supported the reconstruction with their financial aid and in-kind contributions, the reconstruction served as a statement that there existed values more permanent than changeable political regimes. Even perceiving the Polish culture of the post-war decades highly critically, it is impossible not to admit that it was the time of restoring symbolical objects, aimed at supporting the spiritual sovereignty of the Polish society. Without Lorentz and his generation, many places symbolic for the national memory would be missing, while a great deal of provenance disputes today calling for settlement would remain purely theoretical.

PL

Doświadczenie życiowe Stanisława Lorentza to doświadczenie minionego stulecia. Dane mu było przeżywać pierwszą polską niepodległość, tragizm jej utraty, lata okupacji, lata nadziei na lepszą powojenną rzeczywistość. Kiedy już ona nadeszła, daleka od oczekiwań, przyniosła konieczność dokonywania trudnych wyborów. Dziś, przywilej późnego urodzenia pozwala na formułowanie często zbyt prostych ocen tych czasów. Stanisławowi Lorentzowi, którego życiowe doświadczenie czeka na pióro biografa, dane było doczekać spełnienia jednego z celów, który absorbował go przez połowę dorosłego życia – odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Dla człowieka osiągającego dojrzałość w Drugiej Rzeczypospolitej symbolika Zamku – królewskiej i prezydenckiej siedziby, wiązała się z niepodległością państwa i dlatego odbudowa zniszczonej rezydencji stała się dla Lorentza tak istotna. 17 września 1939 r. uczestniczył w akcji ratowania z wnętrz zamkowych zabytkowych mobiliów. Wspierali go pracownicy Muzeum Narodowego w Warszawie, którego był wieloletnim dyrektorem. Dla S. Lorentza i jego pokolenia odpowiedzią na wyzwania powojennych czasów było podtrzymanie symboliki suwerennego państwa, zaklętej w odbudowywanej materii. Zaangażowanie Lorentza na rzecz odbudowy Zamku tym bardziej znalazło uzasadnienie, gdy okazało się, iż „nowym” jest socrealizm. Jeśli miałbym pokusić się o wskazanie szczególnej zasługi Lorentza w powojennej historii, wskazałbym jednak na gomułkowską dekadę „małej stabilizacji”, kiedy puste miejsce po Zamku zaczęło wrastać w krajobraz, kiedy należało walczyć nie tyle o odbudowę, ile o zachowanie w pamięci obowiązku jej podjęcia. Decyzja o odbudowie Zamku zapadła w styczniu 1971 r., gdy ucichły strzały na Wybrzeżu. Pamięć o początkach odbudowy Zamku jest pamięcią o Grudniu roku 1970. W intencjach ludzi, takich jak Stanisław Lorentz, tysięcy, którzy przez kolejną dekadę wspierali odbudowę datkami finansowymi i darami rzeczowymi, odbudowa ta jawiła jako deklaracja, iż istnieją wartości trwalsze od zmiennych politycznych ustrojów. Patrząc nawet bardzo krytycznie na świat polskiej kultury powojennych dekad, nie sposób nie przyznać, iż był to czas przywracania symbolicznych obiektów, służących podtrzymaniu duchowej suwerenności polskiego społeczeństwa. Bez S. Lorentza i jego pokolenia nie byłoby wielu miejsc symbolicznych dla narodowej pamięci, zaś wiele wymagających dziś rozstrzygnięcia sporów proweniencyjnych, pozostałoby w sferze teorii.

5

Przyczyny zniszczeń elewacji Starego Ratusza w Poznaniu

75%

Skibiński S.

Ochrona Zabytków

|

1998

|

issue 2

116-132

EN

Historic buildings subjected to post-1945 revalorization succumb to rapid damage. On the one hand, their state is the outcome of the impact of increased environmental pollution and on the other hand — of imperfect and insufficient conservation expertise in combining old and new technologies and material. Construction-conservation work dealing with historic objects erected with old techniques and traditional material (timber, differently baked bricks, natural and artificial stone, lime mortar, etc.) is conducted upon the basis of a new construction philosophy, resorting to novel techniques and material such as cement, reinforced concrete, paint,etc. In Poland, the progressing destruction of historic buildings conserved by means of new techniques and material has remained unexamined although long-term observations prove that such techniques do not always pass the test. In 1993-1995, a team established by the National Museum in Poznań and cooperating with the Poznań Polytechnic and Ateliers for Research and Conservation of Historical Monuments in Toruń prepared a complex programme for salvaging the Town Hall, based on interdisciplinary studies. The Programme assumes parallel conservation and implementation studies.

6

Odbudowa i rozwój społeczno-gospodarczy powiatu makowskiego w pierwszych latach Polski Ludowej

75%

Budelewski D.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2022

|

vol. zeszyt

|

issue XXXVI

207-220

EN

The liberation of the Maków Mazowiecki district began a new period in its history – it was the period of reconstruction and the socio- economic development. The Maków Mazowiecki county was one of the most damaged counties in the Warsaw province. The liberation of this county caused its great rebuilt and the reconstruction process as well as the reconstruction of the local government authorities. The war losses were rebuilt soon as a result of the great efforts of the inhabitants, villagers and the state aid. A large increase in agricultural production also took place. The number of smaller industrial plants, service establishments and food cooperatives gradually increased. The backlog in road infrastructure was also being made up slowly. The health and felting centers have been established as well as the hospital in Maków Mazowiecki. In order to eliminate illiteracy, the network of primary and secondary schools were set up. Along with the development of education in Maków Mazowiecki district, also culture and sport highly developed in this area.

PL

Wyzwolenie powiatu makowskiego rozpoczęło nowy okres w jego historii, okres odbudowy i rozwoju społeczno-gospodarczego. Powiat makowski należał do najbardziej zniszczonych powiatów w województwie warszawskim. Wraz z wyzwoleniem powiatu rozpoczął się proces odbudowy i organizacji organów władz samorządowych. W wyniku dużego wysiłku mieszkańców wsi oraz wyraźnej pomocy państwa szybko odrobione zostały straty wojenne i dokonał się duży postęp w produkcji rolnej. Stopniowo zwiększała się liczba mniejszych zakładów przemysłowych i usługowych oraz spółdzielni spożywczych. Powoli odrabiano też zaległości w infrastrukturze drogowej. W ramach opieki medycznej utworzono ośrodki zdrowia i punkty felczerskie oraz otwarto szpital w Makowie. W celu likwidacji analfabetyzmu przystąpiono do stworzenia sieci szkół podstawowych i średnich. Wraz z rozwojem oświaty rozwijała się też makowska kultura i sport.

7

Z problemów konserwacji zespołów zabytkowych

63%

Misiorowski A.

Ochrona Zabytków

|

1969

|

issue 3

198-205

FR

L’évolution rapide des villes et le développement technique donnent l ’essor à d’incessantes transformations des aménagements urbains. A cet effet, les ensembles historiques de vieilles cités sont menacés soit d’une destruction totale soit de dégradation et de retranchement graduel de la vie courante. Il est donc indispensable de protéger et de conserver non seulement des objectifs isolés mais aussi des ensembles historiques dans leur totalité. Les premiers pas sur la voie de la conservation des sites historiques urbains ont été faits en Pologne avant la seconde guerre mondiale (Zamość, Sandomierz, Cracovie). Après la guerre — ce problème est devenu d’une actualité pressante. Pour ordonner les problèmes ayant trait au sujet précité, l ’auteur du présent article propose la classification ci-après des ensembles historiques: 1) Groupes d’habitations — en premier lieu donc, des centres urbains, mais aussi des agglomérations rurales pourvues de valeurs spéciales soit du fait de leur composition soit de leur histoire. L’on a pas le droit d’oublier aussi les aménagements urbains du XIXe siècle les plus susceptibles d’être détruits en raison de la modernisation des villes et pourtant dotés de valeurs réelles (Łódź, Zgierz). 2) Les unités architectoniques urbaines, c’est à dire les ensembles inclus dans le cadre d’un système d’architecture défini, affectés à une fonction générale indépendamment de leur situation dans la ville soit dans l ’agglomération, par ex. les couvents, les citadelles, les établissement industriels, les systèmes d’irrigation et d’eaux flottables. 3) Les ensembles résidentiels inclus dans le cadre du paysage. En première ligne ce sont les châteaux et les palais. Les valeurs du paysage résultent de la composition spatiale, soit encore, elles apparaissent fortuitement après l ’élévation du monument principal (la majorité des châteaux médiévaux). Cet état de fait appelle la protection de l ’entourage du monument, soit par un aménagement du terrain, soit par l’élévation d’autres bâtiments, soit encore par la composition d’un décor floral et des espaces verts. Afin de profiter d’une protection réelle, tous ces ensembles historiques, indépendamment de leur caractère doivent être inclus dans la vie courante de la société contemporaine et servir à ses besoins. A cet effet il est indispensable d’établir des programmes fonctionnels détaillés. La nécessité d’une participation de spécialistes-conservateurs des monuments s ’impose, quant aux travaux des organes chargés d’établir les plans d’aménagement de l’espace. Elle garantirait la mise en valeur de ces monuments ainsi que leur affectation à des services et buts utiles. Tous les traitements auquels ont été soumis les ensembles historiques jusqu’à ce temps ont été désignés par le mot d ’„assainissement”. Ledit terme manquant de précision, l’auteur en propose quelques autres dont chacun indiquerait un autre mode de traitement: 1. Dégagement (liberazione) — consiste à la démolition des elements parasites altérant la composition historique et la beauté du monument, y compris les éléments nuisibles aux conditions sanitaires du bâtiment et à son utilité '(bâtisses, masures, annexes etc.). 2) Restauration (ricostruzione) — consiste à dégager l ’ensemble historique et mettre en valeur sa composition en corrigeant les gabarits, créant des percées, bouchant des manques dans l’alignement des bâtiments, restituant les dominantes et les points culminants de son programme tels que: les dispositifs de défense, la „petite architecture”, les monuments commémoratifs etc. 3) Adaptation (rinovazione) — c’est le principal traitement pour la majorité de vieilles cités. L’adaptation s’effectue en diverses formes — elle est planifiée ou fortuite. Afin qu’elle constitue un traitement de conservation, elle doit être basée sur un programme d’affectation et de conservation de l ’ensemble visé. Un tel programme devra indiquer la fonction générale de l ’ensemble à l ’échelle de la municipalité, puis préciser les services affectoires de chaque pâté de maisons ou même de chaque bâtiment en particulier. Il sera strictement lié à la restauration, au complètement de l ’architecture et à l ’équipement technique de l ’ensemble afin de lui garantir l’utilité en vue de ses nouvelles fonctions. Au cours de l’adaptation il est indispensable d’inserrer l’ensemble historique dans le cadre de son entourage en prenant compte des services affectoires qui lui seront alloués. 4. La réintégration (reintegrazione) — constitue une opération réalisée sur l’objectif en question ou en dehors de cet objectif. Cette intervention consiste à la restauration et à l’adaptation de l’ensemble historique ainsi qu’à une transformation et recomposition de son entourage le plus proche, ce dernier devant lui former un cadre qui mettrait ses valeurs en lumière. Le programme fonctionnel, dans ce cas, joue aussi un rôle important. 5) Réaménagement (ricomposizione) — en principe, ce n’est pas un traitement de conservation, toutefois il empiète sur son domaine. Dans notre pays, l ’expérience démontre la nécessité d’une participation des conservateurs à l’oeuvre du réaménagement, qui ne devrait pas se traduire par une reconstruction architectonique mais seulement par le respect de la composition et la mise en valeur de l ’ensemble historique. Elle peut s’effectuer de différente manière, mais elle est indispensable quant il s ’agit d’un monument tombant en dégradation et toujours vivant grâce à ses valeurs historiques. Pour terminer, les suivantes conclusions s ’imposent: a) L’ensemble historique doit être lié à la vie courante, b) Pour qu’il profite des traitements de conservation, il faut qu’un programme fonctionnel soit établi à son sujet, c) Les nouvelles formes architectoniques dans le voisinage direct du l’ensemble historique ne seraient admises qu’avec la plus grande circonspection, d) Chaque intervention doit être précédée par des recherches historiques détaillées. L’article présent pose des motions et appelle à élargir les cadres de la discussion, au cours de laquelle les termes proposés pourraient être précisés et admis dans la science relative à la protection des monuments historiques.

8

Osiągnięcia stabilizacji i odbudowy Afganistanu

63%

Jureńczyk Ł.

Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

|

2018

|

issue 3

105-117

EN

The issues of the article concern the achievements of the stabilization and reconstruction of Afghanistan. They are considered in four main areas – security as well as political, economic and social aspects. Despite the fact of considerable personal sacrifice and financial commitment, the achievements of the stabilization and reconstruction of Afghanistan are limited. The worst situation is in the area of national security. There was a thesis submitted in the article that the external support for Afghanistan should be maintained, including the involvement of military forces, because without it, the Taliban may seize power and undermine the existing achievements. At the same time, efforts for national reconciliation should be continued in order to end the multi-annual military conflict and maintain the gains of recent years.

PL

Zagadnienia osiągnięć stabilizacji i odbudowy Afganistanu rozpatrywane są w artykule w czterech zasadniczych obszarach – bezpieczeństwa, politycznym, gospodarczym i społecznym. Mimo znacznego zaangażowania osobowego i finansowego efekty stabilizacji i odbudowy Afganistanu są ograniczone. Najgorzej prezentuje się sytuacja w zakresie bezpieczeństwa państwa. W artykule postawiono tezę, że należy utrzymać zewnętrzne wsparcie dla Afganistanu, włącznie z zaangażowaniem sił wojskowych, ponieważ w przeciwnym wypadku może dojść do przejęcia władzy przez talibów i zaprzepaszczenia dotychczasowych osiągnięć. Jednocześnie należy kontynuować działania na rzecz pojednania narodowego, aby zakończyć wieloletni konflikt zbrojny i utrzymać zdobycze ostatnich lat.

9

Tak zwany Zajazd Kościuszkowski w Krakowie. Burzliwe dzieje jednego zabytku

63%

Dettloff P.

Ochrona Zabytków

|

2013

|

issue 1-4

5-22

EN

The theme of this article is the history of the inn known as the Kosciuszko Inn - the former country inn now located within the boundaries of Krakow. Built in 1752, it used to belong to the historical complex of Krakow bishops’ mansion buildings in Bialy Pradnik. Together with the opposite building, it is one of the few remaining elements of the impressive Late Baroque mansion project. The building survived until the 20th century without any major alterations, preserving its 18th-century-style architectural shape. After World War II, its fate was typical of historical sites in the People’s Republic of Poland. Confiscated from private owners, it was used for residential purposes and gradually fell into decline. The building’s condition temporarily improved after the major restoration that took place between 1951 and 1953. Some of the elements and details of the original style, lost over the centuries, were restored. Since 1970s, it had been planned to once again overhaul the building and adapt it to new functions, but the plans never materialised. In 2000, the vacated and devastated building burnt down. Before the fire, the building’s new owner had obtained approval for the concept of the overhaul and adaptation, but he failed to take any further actions. Neither did he comply with the order to secure the building after the fire. Given the situation, at the initiative of the Historic Preservation Unit of the Krakow City Office, the site was expropriated by the gmina. The legal basis for administrative actions was Article 37.1 of the Cultural Heritage Protection Act of 15 February 1962. Expropriation by the gmina enabled reconstruction of the destroyed historical building in 2006. Unfortunately, due to the high degree of destruction of the stone walls, it was decided to dismantle them almost entirely and reconstruct using new materials (only the middle part of the front wall was left). The site, even though devoid of most of its original substance, was restored to the landscape and, what is important, still plays the role of a vital component of the historical complex of palace buildings. The exterior architectural shape and details were reconstructed to resemble those of the original 18th century building. Inside, a part of the former layout was preserved, while the rest of the building was adapted to suit the new functions. Currently, the building is used by the District Cultural Centre.

10

Odbudowa zachodniej pierzei Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego – czy specustawa jest potrzebna?

63%

Wieczorek A., Gorzelak M.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2023

|

issue 45

91-101

EN

The Act on the preparation and implementation of investments in the reconstruction of the Saxon Palace, the Brühl Palace and tenement houses at Królewska Street in Warsaw entered into force in 2021. This is another of many of so-called special acts that suspend the implementation of generally applicable regulations. In 1939, the Saxon Palace, the Brühl Palace and the tenement houses at Królewska Street formed the western frontage of the square which was named after Marshal Józef Piłsudski. The aim of the article is to demonstrate that generally applicable regulations are sufficient to organize the reconstruction, in particular to determine the location of above-mentioned buildings.

PL

W 2021 r. uchwalono ustawę o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie. To kolejna z wielu tzw. specustaw, które zawieszają stosowanie powszechnie obowiązujących przepisów. Pałace Saski i Brühla oraz kamienice przy ulicy Królewskiej w 1939 r. tworzyły zachodnią pierzeję Placu, który podobnie jak dzisiaj nosił nazwę Marszałka Józefa Piłsudskiego. Celem artykułu jest wykazanie, że do zorganizowania odbudowy, w szczególności do ustalenia lokalizacji powyższych budynków, wystarczają przepisy ogólnie obowiązujące.

11

Działania społeczne na rzecz odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie na przykładzie Towarzystwa Przyjaciół Warszawy

63%

Michalec B.

Społeczeństwo i Polityka

|

2022

|

issue 3(72)

23-35

EN

The not only historical society of Warsaw has repeatedly emphasized the need to rebuild the Royal Castle and demanded that the prepared scientific and conservation works need to be started. At the plenary meetings of the Society of Friends of Warsaw from the moment the association was established, a resolution was passed every year about the need to rebuild the Royal Castle and to undertake thorough research into its history. TPW members organized social campaigns, spreading the idea of rebuilding a monument of Polish culture. The greatest authority in the reconstruction of the Royal Castle in Warsaw was prof. Stanisław Lorentz, director of the National Museum in Warsaw, co-founder and first president of TPW. This article presents the great social contribution made by the members of the Society of Friends of Warsaw to the reconstruction of the Royal Castle in Warsaw. The social commitment and generosity of the society exceeded all expectations. Thanks to the tireless attitude of Stanisław Lorentz and many activists of the Society of Friends of Warsaw, today the Royal Castle in Warsaw – Museum – The Residence of the Kings and (Commonwealth) the Republic of Poland entered the 50th anniversary of reconstruction.

PL

Środowisko historyczne Warszawy (i nie tylko) wielokrotnie podkreślało konieczność odbudowy Zamku oraz domagało się rozpoczęcia przygotowanych prac naukowych i konserwatorskich. Na plenarnych zebraniach Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, od momentu powołania do życia stowarzyszenia, corocznie podejmowano uchwałę o potrzebie odbudowy Zamku i podjęciu gruntownych badań nad jego dziejami. Członkowie TPW organizowali akcje społeczne, szerząc ideę odbudowy pomnika kultury polskiej. Największym autorytetem w dziele odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie był prof. Stanisław Lorentz, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, zarazem współzałożyciel i pierwszy prezes TPW. W niniejszym artykule przedstawiono wielki wkład społeczny członków Towarzystwa Przyjaciół Warszawy w dzieło odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Społeczne zaangażowanie i ofiarność przekroczyły wszelkie oczekiwania. Dzięki niestrudzonej postawie Stanisława Lorentza i wielu działaczy Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, dziś Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej wkroczył w jubileusz 50-lecia odbudowy.

12

Restoration of the Market Square in Opole as the creation of a new vision of the city's history

63%

Szczepańska B.

Architectus

|

2021

|

issue 3 (67)

35-44

PL

Celem artykułu było zaprezentowanie powojennej odbudowy Rynku w Opolu jako kreacji nowej historii miasta. Przedmiotem prac były kamienice tworzące pierzeje Rynku w Opolu, które zostały zniszczone w wyniku działań wojennych w 1945 r. i odbudowane w latach 50. XX w. W artykule przedstawiono proces odbudowy opolskiego Rynku w kontekście zmienionej przynależności państwowej Opola i związanych z tym kwestii ideologicznych i tożsamościowych, które miały wpływ na ostateczną formę odbudowanych kamienic. Podczas badań dokonano analizy przede wszystkim materiałów archiwalnych: piśmienniczych, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Opolu, oraz projektowych, znajdujących się w Archiwum Państwowym w Katowicach. Badania uzupełniła literatura przedmiotu, w której poruszany był temat odbudowy obszarów staromiejskich, publikacje historyczne poświęcone Opolu oraz lokalna prasa. W czasie prac udało się ustalić, że wygląd opolskiego Rynku po jego odbudowie znacznie różni się od tego, jak obszar ten prezentował się przed II wojną światową. Analiza materiałów ikonograficznych (przedwojennych pocztówek i fotografii oraz fotografii współczesnych) pozwoliła ukazać, że podczas odbudowy XIX-wieczne kamienice o zróżnicowanej szacie stylistycznej zastąpione zostały w dużej mierze przez zunifikowane barokizujące budowle. Analiza materiałów archiwalnych poświęconych odbudowie opolskiego Rynku wskazuje, że proces ten miał nie tylko przywrócić spójność przestrzenną obszarowi staromiejskiemu, odtworzyć śródmiejską infrastrukturę i zapewnić nowe mieszkania, ale także ukazać zaradność lokalnych władz i udowodnić, że Opole było miastem odwiecznie polskim, które w 1945 r. powróciło do Macierzy. Wyraźne różnice pomiędzy przed- i powojennym wyglądem opolskiego Rynku każą zadawać pytania o tożsamościowe znaczenie procesu odbudowy, wartości wiązane z konkretnymi stylami architektonicznymi oraz próby kreacji zupełnie nowej wizji historii Opola, w której wątki „polskie” zostają wyeksponowane po to, by legitymizować włączenie miasta do granic Polski i ukonstytuować zupełnie nową tożsamość miasta.

EN

The article aims to present the post-war restoration of the Market Square in Opole as a process of creating the city's new history. The research subject included the tenement houses in the frontages of Opole's Market Square, which were destroyed in 1945 and rebuilt in the 1950s. The article analyses the process of restoring Opole's Market Square, which is presented in the context of Opole's changed national affiliation and the ideological and identity issues, therefore, ultimately impacting the form of restored tenement houses. The archival materials analysed during the research process were: written materials, kept in the State Archive in Opole, and design projects, kept in the State Archive in Katowice. The research is complemented by subject literature, in which the topic of Old Town restoration was present, historical publications concerning Opole and local press. Our research established that Opole's Market Square's post-restoration image differs significantly from how it looked before World War II. The analysis of iconographical materials (pre-war postcards and photographs, as well as contemporary photographs) showed that, in the restoration process, the 19th-century tenement houses that differed from each other stylistically, became replaced with unified baroque-like buildings. The analysis of archival materials pertaining to the restoration of Opole's Market Square proves that this process was not only meant to restore the Old Town's spatial cohesion, reconstruct inner-city infrastructure and create new apartments, but also to present local authorities' resourcefulness and to show that Opole has always been a Polish city, brought back to its Motherland in 1945. Stark differences between the pre- and post-war image of Opole's Market Square provoke questions concerning identity in the context of restoration, values related to particular architectural styles and attempts to create a brand new vision of Opole's history, in which "Polish" elements were displayed to legitimise incorporating the city into Poland and to constitute the city’s brand new identity.

13

Spatial structure transformations in small towns in view of rehabilitation and gentrification processes

51%

Kwiatek-Sołtys A., Wedermann K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica

|

2014

|

vol. 5

31-40

EN

During the time of centrally controlled economy Polish cities were shaped by processes and structures typical of a socialist state. When changes in the economic, social and political system in Poland begun, Polish cities and towns entered a transformation process. The aim of the paper is to answer the question whether and to what extent spatial transformations of small towns in Poland show symptoms of gentrification. Authors analyse the problems of towns genesis, population changes, changes in the spatial and functional structures of towns as well as the modernization of the central districts of small towns in Małopolska Province. In view of present changes that take place in the structures of small towns in Europe and the widely undertaken actions towards the revitalization of small towns’ centres in Poland, the authors attempted to analyse spatial, economic and social transformations in the light of wider processes of gentrification, however at the present stage of development of small towns it is difficult to speak of gentrification processes itself.

14

MEANDRY WSPÓŁCZESNEJ ODBUDOWY

51%

Guranowska-Gruszecka K.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2019

|

issue 66(3) Architektura

5-17

PL

W artykule przedstawiono obowiązujące do czasów obecnych doktryny konserwatorskie związane z ochroną dziedzictwa kulturowego (utrwalone po II wojnie światowej) zarówno w skali architektonicznej, jak i urbanistycznej. Dokonano wyboru charakterystycznych przykładów odbudowy z Polski i ze świata. Następnie przeprowadzono syntetyczną analizę porównawczą wybranych współczesnych przykładów odbudowy z doktrynami konserwatorskimi. Wydobyto te elementy działań realizacyjnych, które odstawały od przyjętych wcześniej zasad teoretycznych. Opisano przeanalizowane kierunki, realizacji odbudowy wskazanych zespołów historycznych. Przeprowadzono także analizę jakie czynniki i argumenty wpływają na działania, będące odstępstwem od doktryn konserwatorskich.

EN

The article presents conservation doctrines binding up to the present time, and connected with the protection of cultural heritage (recorded after World War II) both on an architectural and urban scale. Characteristic examples of reconstruction from Poland and the World were chosen. A synthetic comparative analysis of selected contemporary examples of reconstruction with these conservation doctrines was then carried out. Elements of implementation activities were extracted that departed from theoretical principles adopted earlier. The analyzed directions and implementation of the reconstruction of selected historical complexes were described. An analysis was also made of what factors and arguments affect activities that are a departure from conservation doctrines. To maintain the logic of these considerations, the article began with an objective presentation of the clear rules of dealing with the historical urban space, which were in force at the end of the 20th century, and which have not been officially changed until today. On this background, an analysis was carried out of the selected issues concerning Polish examples from Warsaw and Elbląg, as well as from the Asian continent from China and Iraqi Kurdistan. A today’s necessity is to open a multilateral scientific discourse aimed at formulating conclusions about further preferences in dealing with damaged buildings in the context of global trends.

15

Dworzec PKP Wawer – kolejowa architektura „odwilży”

51%

Skalimowski A., Tucholski Z.

Ochrona Zabytków

|

2017

|

issue 1

77-102

PL

Tematem artykułu jest historia projektowania i budowy dworca na stacji kolejowej Warszawa-Wawer. Zaprojektowany przez inż. arch. Wacława Nowińskiego zespół dworca, zrealizowany w latach 1959-1961, był pierwszą awangardową, modernistyczną realizacją przełamującą socrealizm w architekturze kolejowej. Charakterystyczną dominantą budynku jest dach w formie cienkościennej łupiny żelbetowej oraz witrażowe doświetlenia jego wnętrza. Dworzec w latach 90. XX w. i pierwszych latach XXI w. uległ znacznej degradacji, zaś jego pierwotny detal został zniszczony i zatarty.

EN

The article describes the history of the design and construction of the station building at the Warszawa-Wawer railway station. Designed by the architect Wacław Nowiński and constructed in the years 1959-1961, this railway station complex was the first avant-garde, modernist structure that put an end to the domination of socialist realism in railway architecture. The characteristic features of the building are the roof, having the form of a thin shell made of reinforced concrete, and the stained-glass windows lighting the interior. In the 1990s and in the early 21st c., the condition of the building seriously deteriorated and its original details were destroyed and wore off.

16

Dekoracje architektury Starego Miasta w Olsztynie

51%

Czernik Z.

Ochrona Zabytków

|

2010

|

issue 1-4

61-72

EN

In 1945, the liberating Red Army caused enormous devastations to the Old Town in Olsztyn. Damaged, burnt and destroyed buildings – that was the picture of the liberation of the city, but also an unusual challenge for those who started to settle Olsztyn already from February 1945. In further years, the city was gradually cleared of debris and a non-uniform reconstruction process was eventually started, referring both to historicist (neo-Baroque) forms and the broadly understood modernism. By the beginning of the 1960s the Old Town in Olsztyn was reconstructed to a large extent. Among people engaged in the reconstruction of the Old Town there were also artists from Olsztyn. Their task was to arrange colours of selected objects and to design and prepare decorative motifs. Most of the artists living in the city participated in the performance of the above works, including Andrzej Samulowski, Bolesław Wolski, Maria Szymańska, Eugeniusz Kochanowski, Henryk Oszczakiewicz, Roman Ilkiewicz, Ryszard Wachowski, Maria Wachowska and Hieronim Skurpski. Works of those artists can still be seen today on the Olsztyn Market Square, Staromiejska, Prosta and Staszica streets, and we can also encounter single items on streets going beyond the area of the old historic Olsztyn. The thematic scope of the Old Town works oscillates around the subject of human labour. It can be categorised into several groups: the first of them comprises activities connected with the Warmia region and shown in a folk fashion. The second group is related to motifs referring to the intended use of buildings, which illustrate their functions connected with work and daily activities. The third group comprises geometrical motifs that complement figural decorations or occur as independent decorations. Another group represents the free use of plant motifs. We can also distinguish single independent decorations that are not linked thematically to the above, but refer to the Warmia and Masuria region. This undoubtedly interesting collection of works from Olsztyn is worth special attention. Inspired presumably by the Warsaw Old Town, it has become an integral part of the reconstructed city. It is also a testimony to the involvement of artists in the aesthetic aspect of the reconstruction. The prevailing technique is sgraffito, which is the most suitable technique for works of this kind because of its durability; the latter is best reflected by the fact that after more than 50 years decorations are still lucid and retain their colour. Painting & sculpture works in Olsztyn that are of interest to us are not covered by conservation protection; the same goes for most of the buildings decorated by them. As objects not entered into the register of monuments, they are handled without restraint, deformed or even destroyed fragmentarily or entirely. However, it is impossible to ignore their artistic values or grounds for their protection.

17

Krajobraz po wojnie: anatomia rozpadu świata społecznego na przykładzie Polski w okresie II wojny światowej

51%

Wylegała A.

Studia Socjologiczne

|

2016

|

issue 3(222)

133-163

PL

Tekst analizuje wpływ II wojny światowej na więzi społeczne, normy, wartości i strukturę ówczesnego społeczeństwa polskiego. W części pierwszej omawia proces wojennej destrukcji, skupiając się na czterech jej głównych elementach: rozpadzie struktur społecznych, eksterminacji ludzi, brutalizacji życia codziennego i upadku norm. Część druga pokazuje, dlaczego powojenna odbudowa była tak trudna. Skupia się na takich kwestiach, jak: niepewność polityczna i poczucie ﬁzycznego zagrożenia, przemoc na tle etnicznym i rabunkowym, bieda, ogólna demoralizacja i brak elit, a także trudności związane z adaptacją i zakorzenieniem się osób przesiedlonych. Tekst powstał na podstawie kwerendy w dokumentach osobistych z takich kolekcji, jak Archiwum Wschodnie, Archiwum Historii Mówionej, Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Narodowa, Ossolineum, United States Holocaust Memorial Museum oraz liczne źródła opublikowane.

EN

This text analyses the inﬂuence of the Second World War on the social bonds, values, and structure of postwar Polish society. In the ﬁrst part, the author discusses the process of wartime destruction, focusing on four issues: the disintegration of social structures, the extermination of people, the brutalization of everyday life, and the destruction of values and standards. In the second part, the author shows why the postwar reconstruction was such an arduous process, focusing on such problems as political instability and feelings of physical danger, ethnic cleansing and criminal violence, poverty, general demoralization and lack of elites, and the difﬁculties caused by mass migrations and deportations. The text is based on extensive research in the ego-documents in such collections as the Eastern Archives, the Oral History Archives, the Jagiellonian Library, the National Library, Ossolineum, the United States Holocaust Memorial Museum, and numerous published sources.

18

Zarządzanie logistyczne podczas niemilitarnych sytuacji kryzysowych

51%

Ficoń K., Sokołowski W.

De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności

|

2022

|

issue 1(8)

96-108

PL

W niniejszej pracy przedstawiono zarys problematyki zarządzania logistycznego w trakcie niemilitarnych sytuacji kryzysowych. Na wstępie omówiono zadania i cele zarządzania kryzysowego w strukturze administracji publicznej. Kolejno zaprezentowano cele i zadania logistyki kryzysowej w prakseologicznym systemie zarządzania kryzysowego, zwracając szczególną uwagę na logistyczne potrzeby ludności poszkodowanej i realne możliwości zabezpieczenia i wsparcia logistycznego. Istotnym elementem zarządzania logistycznego w sytuacji kryzysowej są możliwości potencjałowe (kadrowe, organizacyjne, materiałowe, usługowe), które podlegają ścisłemu bilansowaniu na tle potrzeb aktualnego scenariusza zabezpieczenia logistycznego konkretnej sytuacji kryzysowej. W zakończeniu zwrócono uwagę na specyficzne zasady i rangę zarządzania logistycznego w każdej sytuacji kryzysowej i jego podstawowe znaczenie we wszechstronnym zabezpieczeniu logistycznym ludności poszkodowanej. Główna teza pracy wskazuje na decydujące znaczenie efektywnego zarządzania logistycznego w kształtowaniu wysokich standardów egzystencji ludności poszkodowanej podczas sytuacji kryzysowej.

EN

The paper presents an outline of the issues of logistics management during nonmilitary crisis situations. At the beginning, the tasks and goals of crisis management in the structure of public administration are discussed. Successively, the goals and tasks of crisis logistics in the praxeological crisis management system are presented, paying particular attention to the logistic needs of the injured population and the real possibilities of securing and logistic support. An important element of logistic management in a crisis situation are potential possibilities (personnel, organizational, material, service), which are subject to strict balancing against the needs of the current logistic support scenario for a specific crisis situation. The conclusion highlights the specific principles and importance of logistic management in any crisis situation and its fundamental importance in the comprehensive logistical support of the injured population. The main thesis indicates the decisive importance of effective logistic management in shaping high standards of existence of the population aggrieved during a crisis situation.

19

Manifest PKWN i osiągnięcia Polski Ludowej

51%

Karbowska M.

Studia Krytyczne/ Critical Studies

|

2019

|

issue 7

45-71

PL

Manifest PKWN oraz jego realizacja przez powstającą PRL stanowi wprowadzenie w życie programu o jaki polska lewica walczyła od wielu dziesięcioleci: reforma rolna poprzez parcelację majątków ziemskich i likwidację feudalnej struktury społecznej, masowy dostęp do edukacji, ubezpieczenia społeczne, budowa mieszkań dla ludu, budowa Polski ze stabilnymi granicami i dobrymi stosunkami z sąsiednimi państwami. PKWN zapoczątkował także politykę emancypacji kobiet oraz dzieci i końca rodziny patriarchalnej. O ile bezsprzecznie skazą PKWN był fakt, że został ustanowiony przez władze ZSRR w momencie wkroczenia Armii Radzieckiej na tereny Polski, jego powstanie było zgodne z postanowieniami zachodnich aliantów. Właśnie kompromis ZSRR z zachodnimi mocarstwami przyniósł Polsce jej obecne, „idealne” dla interesu państwa granice, granice których dzisiejsza prawica wcale nie kwestionuje. Dla Polaków 1989 roku, także dla opozycji solidarnościowej, program PKWN był ważnym etapem modernizacji Polski. Celem było dopełnienie tej modernizacji poprzez demokratyzację państwa. Ustanowienie w 1945 roku Tymczasowego Rządu RP i wprowadzenie w życie programu PKWN powoduje szybkie zmiany w społeczeństwie polskim: reforma rolna likwiduje polityczną zależność chłopów od obszarników, setki tysięcy ludzi ze wsi korzysta z ogromnej mobilności i awansu społecznego w budowie nowego państwa – odbudowie z ruin, zagospodarowaniu ziem poniemieckich, dostępu do edukacji i pracy w nowo tworzonym przemyśle. Powstaje nowoczesna Polska taka jaką znamy. Równocześnie aparat przymusu PRL represjonuje opozycję, a politycy PZPR popełniają szereg strategicznych błędów, które w późniejszym czasie odbiorą władzy jej społeczną legitymizację. PZPR pozostaje u władzy przez cztery dziesięciolecia, gdyż jest to zgodne z interesami Zachodu, zgodne z kompromisem jakie mocarstwa Zachodu zawarły z ZSRR w latach 1943-46. Gdy w 1989 roku Zachód wycofuje się z kompromisu, a ZSRR wycofuje się z dominacji nad Europą Wschodnią, Polska popada w zależność wobec Zachodu, w której znajdujemy się do dzisiaj. Polakom nie udało się zdobyć na wizje niezależności i zamieniają jedno lenno na drugie. W bilansie PRL jako osiągnięcia należy zapisać powszechną oświatę i dostęp do kultury, rozdział Kościoła i Państwa, a w latach sześćdziesiątych rozwinięcie aktywnej i oryginalnej polityki zagranicznej (współpracy kulturowej, naukowej i technicznej z Francją, wsparcia pokojowej polityki ONZ, polityki kooperacji z krajami Afryki i krajami Arabskimi). Za błędy PRL należy uznać spłacanie przedwojennego długu II RP i ponowne zadłużenie prowadzące do kryzysu długu 1980 roku. Także niewykorzenienie antysemityzmu, nacjonalizmu oraz rasizmu należy uznać za ciemną stronę PRL. Wraz z brakiem legitymizacji demokratycznej oraz zadłużeniem wobec Zachodu upadek systemu był przesądzony w momencie wycofania się jego wschodniego protektora.

20

Wykaz zniszczeń w obiektach sakralnych diecezji lubelskiej po II wojnie światowej

51%

Kumor-Mielnik J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2019

|

vol. 111

161-184

EN

The post-war picture of damage to parish churches of the Lublin diocese presented in the paper was based on the material gathered primarily in the Archdiocesan Archive of Lublin. The sources for the tabular study are derived from the forms containing information on damage to churches. These forms were sent by the administrators of the parishes to the Curia in Lublin in 1948. Their analysis reveals that a great number of churches in the Lublin diocese were affected by war. The deaneries which suffered the most serious damage were as follows: Zamość, Hrubieszów, Tarnogród, Tomaszów (south-east and east ones) as well as Puławy and Opole (west deaneries). Due to the shortage of material, it was impossible to present the whole damage done to all the churches in the Lublin diocese. The fragmentary presentation of the losses the parish churches in the Lublin diocese sustained during World War II shows that in most cases the external elements of the churches were damaged: roofs, towers, window panes, walls, fences; moreover, several churches were converted into granaries or Orthodox churches, while others were burnt down. The commitment of the faithful engaged in rebuilding the churches, as well as the Committee for the Reconstruction of the Churches in the Lublin Diocese set up by the Ordinary Bishop of Lublin, Stefan Wyszyński, played the major role in the restoration of the ruined churches.

PL

Przedstawiony w tekście powojenny obraz zniszczeń kościołów parafialnych diecezji lubelskiej, został oparty na materiale zgromadzonym przede wszystkim w lubelskim Archiwum Archidiecezjalnym. Podstawą do jego tabelarycznego opracowania stały się formularze zawierające informacje o zniszczeniach kościołów, nadsyłane w 1948 roku przez administratorów poszczególnych parafii do kurii biskupiej w Lublinie. Z ich zestawienia wynika, że znaczna liczba świątyń diecezji lubelskiej została dotknięta skutkami wojny. Największych zniszczeń doznały dekanaty południowo-wschodnie i wschodnie jak dekanat: zamojski, hrubieszowski, tarnogrodzki, tomaszowski, ale także dekanaty zachodnie jak: puławski i opolski. Z uwagi na braki w materiale archiwalnym nie było możliwe ukazanie w tekście pełnej skali zniszczeń, z uwzględnieniem wszystkich kościołów diecezji lubelskiej. Z przedstawionego przeze mnie cząstkowego obrazu strat w świątyniach parafialnych diecezji lubelskiej po II wojnie światowej wynika, że na skutek działań wojennych przeważająca liczba kościołów doznała uszkodzeń zewnętrznych w postaci zniszczonych pokryć i wież, wybitych szyb, uszkodzonych ścian, parkanów; ponadto kilka świątyń zamieniono na magazyny zbożowe, na cerkwie prawosławne lub też zostało spalonych. Ofiarność wiernych, zaangażowanych w odbudowę miejsc kultu, a także powołany przez biskupa ordynariusza lubelskiego – Stefana Wyszyńskiego – Komitet Odbudowy Kościołów Diecezji Lubelskiej odegrały największą rolę w reparacji uszkodzonych i odbudowie zrujnowanych świątyń.

Refine search results

Odbudowa materialna powiatu ostrołęckiego w latach 1915–1921

Przekształcenia przestrzenne kościoła w Powsinie k. Warszawy od XVIII do XX stulecia

Zasady konserwacji : Ewangelia Yorku według Derka Linstruma

STANISŁAW LORENTZ. WSPOMNIENIE W 115 ROCZNICĘ URODZIN.

Przyczyny zniszczeń elewacji Starego Ratusza w Poznaniu

Odbudowa i rozwój społeczno-gospodarczy powiatu makowskiego w pierwszych latach Polski Ludowej

Z problemów konserwacji zespołów zabytkowych

Osiągnięcia stabilizacji i odbudowy Afganistanu

Tak zwany Zajazd Kościuszkowski w Krakowie. Burzliwe dzieje jednego zabytku

Odbudowa zachodniej pierzei Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego – czy specustawa jest potrzebna?

Działania społeczne na rzecz odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie na przykładzie Towarzystwa Przyjaciół Warszawy

Restoration of the Market Square in Opole as the creation of a new vision of the city's history

Spatial structure transformations in small towns in view of rehabilitation and gentrification processes

MEANDRY WSPÓŁCZESNEJ ODBUDOWY

Dworzec PKP Wawer – kolejowa architektura „odwilży”

Dekoracje architektury Starego Miasta w Olsztynie

Krajobraz po wojnie: anatomia rozpadu świata społecznego na przykładzie Polski w okresie II wojny światowej

Zarządzanie logistyczne podczas niemilitarnych sytuacji kryzysowych

Manifest PKWN i osiągnięcia Polski Ludowej

Wykaz zniszczeń w obiektach sakralnych diecezji lubelskiej po II wojnie światowej