Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help

Results found: 35

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  okupacja niemiecka
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
EN
The article is a part of a more comprehensive study. Part I encompasses a period of time from the 1st of September 1939 to the 31st of July 1940, while the second part contains a period from the 1st of August 1940 to the 31st of July 1941. The present paper constitutes part III which encapsulates a period covering the time between the 1st of August 1941 and the 27th of December 1944. The purpose of this article is to present the competences of the bodies of the German territorial administration in the General Government during the indicated time period. These competences stemmed from the provisions introduced by the German occupation authorities. The internal structure of the study is based on a mixed criterion (chronological and substantive). In the first place, the regulations concerning the addition of the new Galicia district to the General Government are delineated. Later, the paper presents regulations concerning administration at a district, country, and commune level as well as selected acts in the field of special administration. In the subsequent parts, normative acts are referenced in chronological order (with concessions made to the substantive criterion).
PL
Artykuł stanowi część obszerniejszego opracowania. Jego część I obejmuje okres od 1.09.1939 r. do 31.07.1940 r., część II – okres od 1.08.1940 r. do 31.07.1941 r., a niniejsze opracowanie to część III – ukazująca okres od 1.08.1941 r. do 27.12.1944 r. Przedstawiono w nim kompetencje organów niemieckiej administracji terytorialnej w Generalnym Gubernatorstwie we wskazanym okresie. Wynikały one z przepisów ustanawianych przez niemieckie władze okupacyjne. Struktura opracowania opiera się na kryterium mieszanym (chronologicznym i merytorycznym). W pierwszej kolejności zaprezentowano uregulowania dotyczące przyłączenia do GG nowego dystryktu Galicja, dalej przepisy odnoszące się do administracji na szczeblu dystryktu, powiatu i gminy, a także wybrane akty z zakresu administracji specjalnej. W kolejnych fragmentach przywoływano akty normatywne w kolejności chronologicznej (z ustępstwami na rzecz kryterium merytorycznego).
EN
The article presents the course of the crime committed against 20 Polish citizens in August 1942. It discusses the description of crime in the Polish and German perspective as well as its consequences.
PL
Artykuł przedstawia przebieg zbrodni dokonanej w Słupnie w powiecie płockim na 20 polskich obywatelach w sierpniu 1942 r. W artykule zostały zaprezentowane i omówione opisy zbrodni w relacjach strony polskiej, jak i niemieckiej oraz jej konsekwencje.
EN
Judiciary during the Second World War and occupation of the Polish territories by the Third German Reich still need comprehensive studies. Overall opinion on the publications issued in recent years is positive, even optimistic. It needs to be emphasized that these works are published not only by the experienced researches but also by young researches at the beginning of their scientific careers. All of the works mentioned in this publication were based on good archival sources. The state of our knowledge about the judiciary during the Second World War and the occupation of Polish lands by the Third German Reich has been significantly expanded and deepened. Another reason for optimism is announcements of new monographs and source studies.
PL
Problematyka sądownictwa w okresie II wojny światowej i okupacji ziem polskich przez III Rzeszę Niemiecką wciąż wymaga dalszych pogłębionych badań. Ogólna ocena dorobku publikacyjnego ostatnich lat jest jednak pozytywna, a nawet optymistyczna. Na podkreślenie zasługuje fakt, że obok prac znanych i doświadczonych historyków ustroju i prawa pojawiły się pozycje innych uczonych, dla których jest to początek badań na tej niwie. Wszystkie przywołane w niniejszym artykule publikacje naukowe oparte zostały na solidnej bazie źródłowej. Stan naszej wiedzy na temat sądownictwa w okresie II wojny światowej i okupacji ziem polskich przez III Rzeszę został znacznie poszerzony i pogłębiony. Źródłem optymizmu są też zapowiedzi nowych monografii i opracowań źródłowych.
EN
Priests – martyrs of the deanery of Łasin from the time of the Second World War The deanery of Łasin is marked with the blood of priests, who served there during the Second World War. They were the priesthood of Diocese of Chełm, today known as the Diocese of Toruń, which was the victim of the martyrdom. The witnesses of their deaths are the silent boards located in the churches in the deanery, which force people living nowadays to save sacrafice and memories of the martyrs. The article presents biographical notes about the martyrs from Łasin, Dąbrówka Królewska, Szembruk, Szynwałd, Strzelce i Święte. These described characters and the way in which they were deprived of their lives show the enormous suffering written in the history of Łasin and its neighbourhood.
PL
Kapłani – męczennicy dekanatu łasińskiego z czasów II wojny światowej Dekanat łasiński naznaczony jest krwią kapłanów, którzy posługiwali w nim w czasie II wojny światowej. Stanowili oni duchowieństwo ówczesnej diecezji chełmińskiej, dziś diecezji toruńskiej, które padło ofiarą męczeństwa. Świadkami ich śmierci są nieme tablice umieszczone w kościołach dekanatu, które wołają do żyjących, by ocalić ich pamięć i ofiarę. Artykuł przedstawia biogramy męczenników z Łasina, Dąbrówki Królewskiej, Szembruka, Szynwałdu, Strzelec i Świętego. Opisane postacie oraz sposób pozbawiania ich życia przez okupanta pokazują jak wielkie cierpienie wpisane jest w historię Łasina i jego okolic.
PL
Artykuł jest przeglądem archiwalnych dokumentów z okresu drugiej wojny światowej. Dokumenty stanowią własność autora, który podejmuje próbę rekonstrukcji wizji przyszłości Łodzi jako piątego co do wielkości miasta Rzeszy – Litzmannstadt. Jawi się perspektywa rozwoju miasta nieco karykaturalna, lecz budząca chwilami grozę. Jest ona świadectwem czasów na szczęście minionych.
PL
W czasie niewoli narodowej oraz w dwudziestoleciu międzywojennym rosła symboliczna rola Gniezna, religijna i narodowa. Symbolika ta skupiała się wokół katedry i wyraziła się w upamiętnianiu tablicami i pomnikami ważnych osób i wydarzeń, w publikacjach książkowych o charakterze historycznym oraz w uroczystościach religijnych. W czasie zaborów Niemcy starali się ograniczać symboliczną rolę katedry. Podczas II wojny światowej zamknęli katedrę dla Polaków a z czasem wykluczyli z niej kult religijny. Dzieła zniszczenia niemal dopełniła Armia Czerwona, która bez powodu zbombardowała katedrę dwa dni po „wyzwoleniu”.
EN
In the time of partitions of Poland and in the interwar period the national and religious symbolic significance of Gniezno was increasing. This symbolism focused on its cathedral and was expressed in tables and monuments dedicated to important persons and events, in publications on history, in common prayer of the Polish Catholics. In the Prussian times the civil authorities strove to limit the symbolic role of Gniezno. During the World War II the Germans closed the cathedral for the Polish people and later excluded from it any religious service. Their work of destruction has been almost completed by the Red Army who bombarded the church two days after the “liberation”.
EN
The hundredth anniversary of the outbreak of the First World War represents an opportunity to remind the general public of some research demands that have not been elaborated up to date. One of them is the role of German military units stationed in the town of Ostrołęka in the occupational system of the Military Governorate of Łomża in the years 1915–1918. This article sets out the names of such German military units including those that were stationed in that town in November 1918. As a result of an analysis, it was found that the German Command did not make a full use of the potential of the military barracks complex located in the vicinity of the town of Ostrołęka: the size of the complex outgrew the scale and the military needs of the Military Governorate of Łomża. It is also supposed that the importance of the Ostrołęka–Willenberg (Wielbark) railway line for the process of Poland’s regaining independence is still underestimated. The line was in 1918 an important route of evacuation of German army and its administrative apparatus from the territory of the northeast part of the Masovia region.
PL
Setna rocznica wybuchu I wojny światowej stanowi okazję do przypomnienia postulatów badawczych, które nie zostały dotąd opracowane. Jednym z nich jest rola niemieckich jednostek stacjonujących w Ostrołęce w systemie okupacyjnym Gubernatorstwa Wojskowego Łomża w latach 1915–1918. W artykule zostały sprecyzowane nazwy jednostek niemieckich, także tych stacjonujących w mieście w listopadzie 1918 r. W wyniku analizy stwierdzono, że dowództwo niemieckie nie wykorzystało w pełni potencjału militarnego kompleksu koszarowego pod Ostrołęką. Swoimi rozmiarami przerastał on skalę i potrzeby militarne Gubernatorstwa Wojskowego Łomża. Jednocześnie wydaje się, że wciąż niedoceniane jest znaczenie linii kolejowej: Ostrołęka–Willenberg (Wielbark) w procesie odzyskania przez Polskę niepodległości. W listopadzie 1918 r. była ważną trasą ewakuacji niemieckiego wojska i aparatu administracyjnego z północno-wschodniego Mazowsza.
PL
Celem artykułu jest analiza funkcjonowania handlu w Krakowie i okręgu w latach 1939–1944. Do badań zastosowano metodę statystyczną oraz analizę materiału źródłowego. Analizą został objęty głównie handel legalny, działający zgodnie z obowiązującym ówcześnie systemem prawnym. Po zajęciu ziem polskich w 1939 r. przez wojska niemieckie z części terytorium utworzono Generalne Gubernatorstwo, którego stolicą został Kraków. Obszar ten podzielono na mniejsze jednostki administracyjne – dystrykty. Władze okupacyjne przejęły znaczną część majątku, zwłaszcza żydowskiego, w tym wiele firm handlowych. W okresie okupacji wzrosła w Krakowie i dystrykcie liczba firm zajmujących się handlem hurtowym. Były one w większości własnością niemiecką. Nastąpił natomiast spadek liczby firm handlu detalicznego. W handlu detalicznym dominowały sklepy będące własnością polską. Pod względem branżowym na czołowym miejscu znajdowały się sklepy branży spożywczej lub wielobranżowe. Oprócz handlu oficjalnego rozwijał się handel nielegalny, który stanowił ważne źródło zaopatrzenia mieszkańców. Ceny na rynku nielegalnym były wielokrotnie wyższe niż na legalnym.
EN
The article examines the trade sector in and around Kraków in the years 1939–1944. The statistical method and analysis of the source material were used for its preparation. The analysis covers mainly legal trade operating on the basis of law. After German troops seized Polish lands in 1939, the General Government was formed from a part of the territory, the capital of which was Kraków. This area was divided into smaller administrative units called districts. The occupation authorities took over a large part of the property, especially Jewish property, including numerous trading companies. During the occupation, the number of companies dealing in wholesale trade increased in Kraków and the district. For the most part, the companies were German property. At the same time, the number of retail trade companies, which were owned mainly by Polish citizens, decreased. In terms of industry, food shops and department stores prevailed. In addition to official trade, illegal trade developed and was an important source of supply for residents. Illegal market prices were many times higher than the ones set by legal trade.
PL
W listopadzie 1918 r. jedynie część ziem polskich mogła cieszyć się niepodległością. Natomiast północno-wschodnie obszary przedrozbiorowej Rzeczypospolitej pozostawały nadal pod okupacją niemiecką i musiały oczekiwać na niepodległość jeszcze kilka miesięcy. Wiązało się to z sytuacją wojskowo-polityczną w tej części Europy, gdzie Niemcy dysponowały poważnymi siłami wojskowymi, ciągle zachowującymi dyscyplinę i zdolność bojową. Należy też zaznaczyć, że system okupacyjny na obszarze podległym dowódcy frontu wschodniego (Oberbefehlshaber Ost – w skrócie Ober-Ost) był dużo bardziej represyjny i uciążliwy dla mieszkańców niż np. w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Władze okupacyjne prowadziły bezwzględną eksploatację gospodarczą okupowanych terytoriów. Mieszkańców poddano ścisłej kontroli. Wprowadzono zakaz działalności politycznej oraz ostrą cenzurę prasy i wszelkich publikacji. Zakazano zgromadzeń publicznych oraz wprowadzono ograniczenia w możliwości przemieszczania się ludności.
PL
Zahajki są miejscowością znajdująca się w gminie Wyryki, w powiecie włodawskim. II wojna światowa była okresem, gdzie każda miejscowość miała swoje konkretne wydarzenia, które odcisnęły konkretne piętno na lokalnym społeczeństwie. Mała wieś znajdująca się pośród lasów, przechodziła liczne takie wydarzenia. Tutaj dochodziło do pogromu ludności żydowskiej, a także pacyfikacji poprzez naloty na wieś przez Luftwaffe. W tym rejonie stacjonowała także partyzantka sowiecka, która razem współdziałała z 27 Wołyńską Dywizją Armii Krajowej. Ludność wsi Zahajki przeżyła okropne wydarzenia, które zmusiły ludność do obawy o własne życie.
EN
Zahajki is a village located in the Wyryki commune, in the Włodawa poviat. World War II was a period where each town had its own specific events that left a particular mark on the local society. A small village located in the midst of forests has undergone numerous such events. Here, there was a murdering the Jewish community, as well as pacification through the Luftwaffe air raids on the countryside. In this area, a Soviet partisan was stationed, which cooperated with the 27th Volhynia Division of the Armia Krajowa. The population of the village of Zahajki experienced horrible events that forced the population to fear for their own lives.
EN
The aim of this article is to try to establish what kind of relations arose between the Polish population and retreating groups of German troops and the Germans living in connection with the occupation of the Kingdom of Poland in 1918. To collect and present descriptions of these relations and the attitude of the Polish population towards the German troops and to determine whether the German occupation, especially in its final stage, was unequivocally bad or whether it brought some positives.
PL
Celem artykułu jest próba ustalenia, jakie relacje powstawały pomiędzy  ludnością polską, a wycofującymi się grupami wojsk niemieckich i Niemcami zamieszkującymi w związku z okupacją Królestwo Polskie w 1918 roku.   Zebranie i przedstawienie opisów tych relacji i stosunku polskiej ludności do wojsk niemieckich oraz stwierdzenie, czy okupacja niemiecka, zwłaszcza w końcowym jej etapie, była jednoznacznie zła, czy też może przyniosła jakieś pozytywy.
EN
From the first moments after the invasion of Poland on 1 September 1939, the German occupier began the process of destroying Polish education and science. Lessons on history, geography, literature and contemporary Poland were systematically removed from school curricula. Vocational schools were just to educate skilled workers for the German war industry. The organisation of education and teaching principles were different in the General Government, in the territories incorporated into the Third Reich, and in the territories occupied by the Germans after the aggression against the USSR. Research on the history of education of this period began immediately after the end of the war. Several hundred scientific works have been written so far, illustrating the occupant’s policy towards Polish education, the organisation and range of secret teaching, as well as personal losses suffered by the teaching and research community. This subject is taken up mainly by researchers dealing with the history of education, upbringing, teaching profession, matters of organisation of education and science. They include in particular Professor Marian Walczak - the author of many books and articles devoted to the history of Polish education. Among the many periodicals that have published texts on the history of education under the German occupation, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” [History and Education Review] deserves special attention. A number of articles and source materials concerning, among other things, the history of clandestine teaching and other forms of the struggle for Polish science, schools and culture have been published so far.
PL
Już od pierwszych dni po napaści na Polskę 1 września 1939 roku niemiecki okupant przystąpił do procesu niszczenia polskiej oświaty i nauki. Ze szkolnych programów usunięto lekcje historii, geografii, literatury, nauki o współczesnej Polsce. Szkoły zawodowe miały kształcić wykwalifikowanych robotników na potrzeby niemieckiego przemysłu wojennego. Organizacja szkolnictwa i zasady nauczania inaczej wyglądały na obszarze Generalnego Gubernatorstwa, inaczej na terenach włączonych do III Rzeszy, jeszcze inaczej na terenach zajętych przez Niemców po agresji na ZSRR. Badania nad dziejami oświaty i edukacji tego okresu rozpoczęły się tuż po zakończeniu wojny. Do tej pory powstało kilkaset prac naukowych ilustrujących politykę okupanta wobec polskiego szkolnictwa, organizację i zasięg tajnego nauczania, a także straty osobowe poniesione przez środowiska nauczycielskie i naukowe. Tematykę tę podejmują przede wszystkim badacze zajmujący się historią oświaty, wychowania, zawodu nauczycielskiego, sprawami organizacji oświaty i nauki. Należy do nich w szczególności Marian Walczak – autor wielu książek i artykułów poświęconych dziejom polskiej edukacji. Spośród periodyków, na łamach których opublikowano teksty poświęcone dziejom edukacji pod okupacją niemiecką, na szczególną uwagę zasługuje „Przegląd Historyczno-Oświatowy”. Zamieszczono w nim dotąd szereg artykułów i materiałów źródłowych dotyczących między innymi dziejów tajnego nauczania i innych form walki o polską naukę, szkołę i kulturę.
PL
Podczas okupacji niemieckiej 1915–1918 Sztab Generalny Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego tworzył nadrzędną strukturę w stosunku do niemieckiego Zarządu Cywilnego GGW. Wytyczne sztabu realizowało jedenaście gubernatorstw wojskowych, a ich zwierzchnicy de facto nadzorowali działania administracji lokalnej. Sprawując władzę, posługiwali się batalionami landszturmu, które tworzyły trzon wojsk okupacyjnych. Na ziemiach polskich sztab GGW utrzymywał rodzaj frontu wewnętrznego, który istniał przez całą okupację, nawet po ogłoszeniu Aktu 5 listopada 1916 r. During the German occupation of 1915–1918 the General Staff of the General Government of Warsaw established the structure superior to the German Civil Administration of the GGW. Guidelines of the Staff were followed by eleven military governments, and their superiors de facto supervised operations of the local authorities. Military governments used Landsturm troops that formed the core of the occupation army. In the Polish territory, the Staff of the GGW maintained a kind of internal front throughout the whole occupation period, even after the declaration of the 5th November Act of 1916.
EN
Propaganda was part of the total war between the Nazi and Soviet regimes in 1941–45. In the territory of Belorussia occupied by the Germans, both states used all propaganda tools possible to mobilize or intimidate people. Initially, the communist press, distributed under conspirational circumstances, both that printed in Russia, and in underground printing houses, motivated to the struggle against the occupiers, and from 1943 on, was convincing people of the necessity to restore the communist system and account people for the fulfilment of their obligations towards the Soviet country.
PL
Propaganda stanowiła część wojny totalnej reżimów hitlerowskiego i sowieckiego, prowadzonej w latach 1941–1945. Na obszarze okupowanej przez Niemców Białorusi każda ze stron wykorzystywała wszystkie środki propagandowe do mobilizacji lub zastraszania społeczeństwa. Prasa komunistyczna, rozpowszechniana w warunkach konspiracyjnych, zarówno drukowana w Rosji, jak w podziemnych drukarniach, początkowo mobilizowała do walki z okupantami, a od 1943 r. przekonywała społeczeństwo o nieuchronności powrotu systemu komunistycznego i konieczności rozliczenia z wykonania obowiązków wobec sowieckiej ojczyzny.
Dzieje Najnowsze
|
2022
|
vol. 54
|
issue 1
85-102
EN
The article’s subject is the arrests and deportations to concentration camps in the Reich carried out by the Gestapo in April and May 1940 on Polish territory incorporated into the Reich. An attempt has been made to determine the overall size of the Intelligenzaktion based on data concerning the scale of arrests in individual Reich districts, provinces, and regions, confronted with the number of transports to concentration camps in Dachau, Ravensbrück, and Sachsenhausen.
PL
Przedmiotem artykułu są aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych w Rzeszy przeprowadzone przez Gestapo w kwietniu i maju 1940 r. na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy. Na podstawie danych dotyczących skali aresztowań w poszczególnych okręgach Rzeszy, prowincjach i rejencjach, skonfrontowanych z liczebnością transportów do obozów koncentracyjnych Dachau, Ravensbrück i Sachsenhausen, podjęto próbę ustalenia ogólnych rozmiarów Intelligenzaktion.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.