Search results

1

Słów kilka o Stanisławie, niekoniecznie o Ulaszku

100%

Szcześniak K.

Studia Rossica Gedanensia

|

2015

|

issue 2

487-491

PL

Artykuł ma charakter przeglądu onomastycznego, koncentruje się na imieniu "Stanisław". Zawiera syntetyczna analizę pragmatyczną imienia, także w ujęciu porównawczym (autorka zebrała odpowiedniki imienia w różnych językach europejskich). Tekst dedykowany jest dr Stanisławowi Ulaszkowi z okazji 45-lecia pracy dydaktycznej na Uniwersytecie Gdańskim.

2

Transpozycja elementów onomastycznych języków słowiańskich w języku białoruskim

76%

Haponienka I.

Studia Białorutenistyczne

|

2020

|

vol. 14

EN

In the article, the methods of transposition of onomastic units from Slavic languages into Belarusian are investigated. The relevance of this study is due to the investigation of the issues of transmission of proper names of one language by means of another against the background of the modern expansion of the processes of cultural and economic communication. When working on the topic, we proceeded from the assumption that presently the general principles of transposition of Slavic onyms in the Belarusian onomastic practice have been clearly defined, and the algorithms of their application to a specific language material are still under development. The applicability of the existing principles of interlingual transposition (translation, transcription, transliteration) to the onomastic vocabulary is shown, the objective difficulties ofinclusion of the foreign onyms in the Belarusian language context are analyzed. The results of the work carried out by the Belarusian onomasts and state services on normalization and standardization of written registration of various types of Slavic onyms in the Belarusian language system was reviewed. The relevant normative documents regulating this sphere of onomastics were listed. The undeveloped aspects of the problem of Slavic-Belarusian onomastic contacts were analysed. This paper uses the descriptive, comparative, review-analytical methods, as well as the method of analogy. In conclusion, the performed analysis revealed the exceptional importance of the regulation of the principles and rules of the Slavic-Belarusian transposition of onyms. Based on the results of the study, the main directions of promising activities in this area are suggested in the improvement of the existing normative documentation and the creation of new instructions that would cover all the Slavic languages and the maximum number of onymic varieties

PL

W artykule analizowane są sposoby transpozycji jednostek onomastycznych z języków słowiańskich do języka białoruskiego. Znaczenie takich badań jest związane z intensyfikacją problemów przeniesienia nazw własnych jednego języka za pomocą środków innego na tle współczesnego rozszerzenia procesów komunikacji kulturowej i ekonomicznej. Podczas pracy nad tematem autorka wychodziła z założenia, że obecnie w białoruskiej praktyce onomastycznej zostały wyraźnie określone ogólne zasady transponowania onimów słowiańskich, a algorytmy ich zastosowania do konkretnego materiału językowego znajdują się na razie w fazie opracowania. Przedstawiono przydatność dla leksyki onomastycznej istniejących zasad międzyjęzykowej transpozycji (tłumaczenie, transkrypcja, transliteracja), poddano analizie obiektywne trudności włączenia obcojęzycznych onimów w białoruski kontekst językowy. Dokonano przeglądu wyników prac przeprowadzonych przez onomastów białoruskich i służby państwowe, dotyczących normalizacji i standaryzacji pisemnego opracowania różnych rodzajów słowiańskich onimów w systemie języka białoruskiego. Wymienione zostały odpowiednie przepisy regulujące tę sferę onomastyki. Przeanalizowano nieopracowane aspekty problematyki słowiańsko-białoruskich kontaktów onomastycznych. W pracy wykorzystano metodę opisową, porównawczą, przeglądowo-analityczną oraz metodę analogii. W sumie analiza wykazała, jak istotne znaczenie ma uregulowanie zasad i reguł słowiańsko-białoruskiego przeniesienia onimów. Uwzględnienie wyników badań pozwala usytuować główne kierunki przyszłych działań w tej dziedzinie w obrębie doskonalenia obowiązującej normy w dokumentacji i tworzenia nowych instrukcji, które obejmowałyby wszystkie języki słowiańskie i maksymalną ilość wariantów onimicznych.

RU

У артыкуле даследаваны спосабы трансляцыі анамастычных адзінак са славянскіх моў у беларускую мову. Актуальнасць такога даследавання абумоўлена абвастрэннем пытанняў перадачы ўласных імёнаў адной мовы сродкамі другой на фоне сучаснага пашырэння працэсаў культурнай і эканамічнай камунікацыі. Пры працы над тэмай мы зыходзілі з меркавання, што на сённяшні дзень у беларускай анамастычнай практыцы дакладна вызначаны агульныя прынцыпы трансляцыі славянскіх онімаў, а алгарытмы іх прымянення да канкрэтнага моўнага матэрыялу пакуль знаходзяцца на стадыі распрацоўкі. Паказана магчымасць прымянення да анамастычнай лексікі існуючых прынцыпаў міжмоўнай трансляцыі (пераклад, транскрыпцыя, транслітарацыя), праналізаваны аб'ектыўныя складанасці пры ўключэнні іншамоўных онімаў у беларускі моўны кантэкст. Зроблены агляд вынікаў праведзенай беларускімі анамастамі і дзяржаўнымі службамі работы па нармалізацыі і стандартызацыі пісьмовага афармлення розных відаў славянскіх онімаў у сістэме беларускай мовы. Пералічаны адпаведныя нарматыўныя дакументы, якія рэгулююць гэтую сферу анамастыкі. Разгледжаны нераспрацаваныя аспекты праблемы славянска-беларускіх анамастычных кантактаў. У рабоце прымяняліся апісальны, супастаўляльны, аглядна-аналітычны метады, а таксама метад аналогіі. У цэлым аналіз паказаў выключную важнасць урэгулявання прынцыпаў і правіл славянска-беларускай трансляцыі онімаў. Зыходзячы з вынікаў даследавання, асноўныя кірункі перспектыўнай дзейнасці ў гэтай галіне бачацца ва ўдасканаленні дзеючай нарматыўнай дакументацыі і стварэнні новых інструкцый, якія б ахоплівалі ўсе славянскія мовы і максімальную колькасць онімных разўнавіднасцей.

UK

W artykule analizuje się sposoby translacji jednostek onomastycznych z języków słowiańskich do języka białoruskiego. Znaczenie takich badań jest związane z intensyfikacją problemów transpozycji nazw własnych jednego języka za pomocą środków innego na tle współczesnego rozszerzenia procesów komunikacji kulturowej i ekonomicznej.Przy opracowywaniu tematu wychodziliśmy z założenia, że obecnie w białoruskiej praktyce onomastycznej zostały wyraźnie określone ogólne zasady transponowania onimów słowiańskich, a algorytmy ich zastosowania do konkretnego materiału językowego znajdują się na razie w fazie opracowania. Przedstawiono przydatność dla leksyki onomastycznej istniejących zasad międzyjęzykowej translacji (tłumaczenie, transkrypcja, transliteracja), poddano analizie obiektywne trudności włączenia obcojęzycznych onimów w białoruski kontekst językowy. Dokonano przeglądu wyników prac przeprowadzonych przez onomastów białoruskich i służby państwowe, dotyczących normalizacji i standaryzacji pisemnego opracowania różnych rodzajów słowiańskich onimów w systemie języka białoruskiego. Wymienione zostały odpowiednie przepisy regulujące tę sferę onomastyki. Przeanalizowano nieopracowane aspekty problematyki słowiańsko-białoruskich kontaktów onomastycznych.W pracy wykorzystano metodę opisową, porównawczą, przeglądowo-analityczną oraz metodę analogii.W sumie analiza wykazała, jak istotne znaczenie ma uregulowanie zasad i reguł słowiańsko-białoruskiej translacji onimów. Uwzględnienie wyników badań pozwala usytuować główne kierunki przyszłych działań w tej dziedzinie w obrębie doskonalenia obowiązującej normy w dokumentacji i tworzenia nowych instrukcji, które obejmowałyby wszystkie języki słowiańskie i maksymalną ilość wariantów onimicznych.

3

Konotacje nazw własnych i ich frazeotwórczy potencjał w ujęciu konfrontatywnym

63%

Szerszunowicz J.

Prace Językoznawcze

|

2009

|

issue 11

191-208

EN

The paper discusses connotations of proper names from the point of view of their phrase-creative potential in a confrontative perspective. The following kinds of units containing deonymic components are discussed: units registered in phrase-graphic works, units bordering on phraseology and syntax, occasional units and paraphrased units. The focal point concentrates on the cross-linguistic equivalents of the units at issue, discussed and exemplified in the paper. The conclusion is that the equivalence relies heavily on the connotations of a given proper noun and the existence or lack of a given unit or model in the target language.

4

Nazwa własna a nazwa pospolita – dylematy z pogranicza chrematonimii

51%

Lech-Kirstein D.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2019

|

vol. 37

|

issue 2

EN

The subject matter of the paper is the names of confectionery products which, as chrematonyms, belong to the category of proper names. The objective of the deliberations is to provide an answer to the questions in the area of onomastics: where is the borderline between proper names and common names and is it possible to determine this precisely? The properties of onyms, the specification of their (marketing-persuasive) function, as well as grammatical tests (a predicative and pronominal test) which the particular entities have undergone lead to the division of the product names into three groups: common names, common names with a differential marker, and proper names. There exist, however, borderline elements which can denote individual products in specific contexts, and a group of products with identical characteristics in other contexts.

PL

Przedmiotem artykułu są nazwy produktów cukierniczych, które jako chrematonimy sytuują się na pograniczu nazw własnych. Materiał wyekscerpowany został z różnych blogów kulinarnych, dostępnych w latach 2017–2018. Cel rozważań to odpowiedź na pytania z zakresu onomastyki, gdzie jest granica między nazwą własną a pospolitą i czy jest możliwe precyzyjne jej wyznaczenie. Analiza semantyczna onimów, określenie ich funkcji (marketingowo-perswazyjnej) i testy gramatyczne (test orzecznikowy i zaimkowy), którym poddano poszczególne jednostki, prowadzą do podziału nazw produktów na trzy grupy: nazwy pospolite, nazwy pospolite z członem dyferencjalnym i nazwy własne. Istnieją jednak elementy pograniczne, które w określonych kontekstach mogą oznaczać produkty indywidualne, a w innych grupę produktów o takich samych zespołach cech.

5

Skot – wardęga – bydło w polskiej leksyce i onomastykonie

51%

Wójcik U.

Polonica

|

2016

|

vol. 36

67-75

EN

In the paper, I describe and analyse the Old Polish synonymous chain skot – wardęga – bydło from the angle of its etymology. The review of examples is mainly intended to illustrate the thesis that the category of proper names in a diachronic perspective developed in close relation with the development of the appellative sphere. It is a secondary category, subordinate in relation to the appellative sphere as proper names were, and continue to be, the building blocks of onyms. A parallel analysis of appellatives and onyms confirms the high word-formative variantive quality of the early stages of the Polish language. On the sidelines of the main considerations, I show to what extent the polysemy of lexemes i.e. words building proper names and the appellative homonymy and homonymy of proper names in these words makes it difficult, indeed sometimes even impossible, to reconstruct the semantic motivation.

6

Kiedy swój staje się obcym

45%

Chlebda W.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2007

|

vol. 19

89-98

PL

W teorii stereotypów „obcy” z reguły wiązany jest z przeciwstawieniami międzyetnicznymi, ale obcość może się pojawiać także w ramach jednej i tej samej grupy etnicznej. Polactwo pochodzący z gwary rzeczownik zbiorowy upowszechniany był w latach 30. przez Edmunda Osmańczyka jako nazwa „wspólnoty walczącej o jedną sprawę gromady”. Kilkadziesiąt lat później za sprawą książki Rafała Ziemkiewicza ten sam wyraz rozpowszechnił się w polszczyźnie jako pogardliwa nazwa biernej, nieufnej, wstecznej części polskiego społeczeństwa postpeerelowskiego. Wyraz Polactwo stał się więc przykładem enantiosemii: semantyczno-funkcjonalnego rozszczepienia jednego i tego samego wyrazu na dwa przeciwstawne sobie warianty leksykalno-semantyczne i aksjologiczne. Analiza innych pochodnych od onimów Polska, Polak (polskość, polackość, polskojęzyczny), pokazuje, że cecha enantiosemiczności zdaje się przenikać cały dzisiejszy dyskurs polski, ujawniając głębokie podziały w tożsamości Polaków.

EN

In the theory of stereotypes, the “us-them” opposition is usually associated with inter-ethnic relations, but the conception of foreignness may also appear within a single ethnic group. The peasant-dialectal collective noun Polactwo ‘Polishness’ was in the 1930’s popularized by Edmund Osmańczyk as the name of a “community fighting for a single cause”. Several decades later, through a book by Rafał Ziemkiewicz, the same word gained currency as a contemptuous term for a passive, distrustful, backward portion of the Polish post-socialist society. The word thus became an example of enantosemy: a semanticfunctional split of one and the same word into two opposite lexicalsemantic and axiological variants. The analysis of other words derived from Polska ‘Poland’, Polak ‘Pole’ (polskość, polackość ‘Polishness’, polskojęzyczny ‘Polish-speaking’) shows that the enantosemy seems to infiltrate the whole contemporary Polish discourse, revealing deep divisions in the identity of Poles.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Polonica

1 Prace Językoznawcze

1 Studia Białorutenistyczne

1 Studia Rossica Gedanensia

1 2020

1 2019

1 2016

1 2015

1 2009

1 2007

1 Chlebda W.

1 Haponienka I.

1 Lech-Kirstein D.

1 Szcześniak K.