Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: opozycja prosty – krzywy

Sort By:

Limit search:

Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach

100%

Dukova U., Borowiec H.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1992

vol. 5

45–52

Opozycja prawy – lewy jest, od najdawniejszych czasów, wyrażana zarówno przez sztukę, jak i mitologię i rytualne systemy, zajmując ważne miejsce w światopoglądzie wszystkich narodów. W języku bułgarskim oraz w innych językach południowosłowiańskich istnieje opozycja desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), w niektórych zaś regionach opozycja *prāvъ – *krivъ. Zwroty zawierające dèsen ‘prawy’, prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’, a szczególnie ljav ‘lewy’, kriv ‘krzywy’ z dzisiejszego punktu widzenia pozbawione są motywacji. Celem artykułu jest objaśnienie mitologicznych podstaw współczesnych użyć tych słów. Autorka rozpatruje trzy typy wyrażeń: (1) zawierające element lewy paralelnie do użyć krzywy; (2) wyrażenia, w których element ljav (lewy) odnosi się do strony mającej pierwszeństwo w praktykach magicznych i implikuje wieź z „drugim światem”; (3) wyrażenia z kriv (krzywy) o przypuszczalnym znaczeniu ljav (lewy), m.in.: krìvija vjàtyr ‘rodzaj zachodniego wiatru’ i krìva dùpka (krzywa dziurka) ‘tchawica’ – w przeciwstawieniu do przełyku.

The opposition right – left is, since ancient times, expressed through art as well as mythology and ritual systems that occupy an important place in the worldview of all the nations. In the Bulgarian language and in other South Slavic languages there is an opposition desen – ljav (*desnъ – *lěvъ), whereas in other regions the opposition *prāvъ – *krivъ. Expressions which contain the words dèsen ‘prawy’ [right], prav ‘prawy’, ‘sprawiedliwy, słuszny’ [right, righteous, correct], and especially ljav ‘lewy’ [left], kriv ‘krzywy’[crooked/ skew] from the present day point of view seem to lack any motivation. The aim of this article is to delineate the mythical basis of current day use of these words. The author considers three types of expressions: (1) the ones containing the element lewy [left] parallel to the uses of krzywy [crooked/ curved]; (2) the ones in which the element ljav (lewy) [left] refers to the party that has priority in magical practices and implies the connection with the ‘other world’; (3) the ones containing kriv (krzywy) [crooked] with a presumed meaning of ljav (lewy) [left], e.g. krìvija vjàtyr ‘a kind of West wind’ and krìva dùpka [crooked hole] ‘tchawica’ [trachea] – as opposed to ‘przełyk’ [oesophagus].

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 1992

1 Borowiec H.

1 Dukova U.

Search results

Mitologiczna opozycja »prawy« i »lewy« w bułgarskich dialektach