Search results

1

Paranoja : teoretické modely a psychické mechanizmy

100%

Straková A., Hajdúk M.

Československá psychologie (Czechoslovak Psychology)

|

2020

|

vol. 64

|

issue 3

331-341

EN

According to dimensional model of mental disorders paranoia represents a construct across the normal – pathological continuum. Persecutory delusions, as a symptom of many mental disorders, can be considered an extremely expressed end of the paranoid continuum. In general, the literature provides several theories which, to different degrees, emphasize the psychological and neurobiological mechanisms responsible for the formation and maintenance of paranoid symptomatology and persecutory delusions. The aim of the paper is to describe and explain the current theoretical concepts of paranoia and persecutory delusions, with an emphasis on psychological mechanisms contributing to their formation and maintenance. In Bentall’s concept, it is proposed that paranoia is a psychological defense against low self-esteem. Cognitive model of Freeman and Garety, however, suggested low self-esteem to be just one of many factors involved in the occurrence of paranoia. Models are compared and confronted with current empirical evidence. Implications for clinical practice are discussed.

SK

Podľa dimenzionálneho modelu psychických porúch predstavuje paranoja konštrukt ležiaci na kontinuu od normy až po identifikovateľnú patológiu. Perzekučné bludy ako symptóm prítomný pri viacerých psychických poruchách môžu byť považované za extrémne vyjadrený koniec paranoidného kontinua. Literatúra vo všeobecnosti poskytuje niekoľko teórií, ktoré v rôznej miere zdôrazňujú psychické a neurobiologické mechanizmy zodpovedné za vznik a udržiavanie paranoidnej symptomatiky a perzekučných bludov. Cieľom príspevku je popis a vysvetlenie súčasných teoretických koncepcií paranoje a perzekučných bludov, s dôrazom na psychické mechanizmy, ktoré prispievajú k ich vzniku a udržiavaniu. Základom Bentallovej koncepcie je nazeranie na paranoju ako na psychickú obranu pred nízkou sebaúctou. Kognitívny model Freemana a Garetyovej naopak považuje nízku sebaúctu len za jeden z mnohých faktorov, ktoré sa podieľajú na výskyte paranoje. Modely sú vzájomné porovnávané a konfrontované so súčasnou empirickou evidenciou. Implikácie pre klinickú prax sú diskutované.

2

Piękna paranoja i Freud, czyli afera plagiatowa wokół teorii dwupłciowości Wilhelma Fließa

86%

Dybel P.

Przegląd Humanistyczny

|

2019

|

vol. 63(3 (466))

39-60

PL

The article presents the dispute between Freud and Fließ concerning the bisexual theory of the latter. According to Fließ, Freud inadvertently conveyed the main ideas of this theory to his patient, Hermann Swoboda, who included them in his article, which he published. Not enough of this. The latter conveyed them to Otto Weininger, who also drew on them in his famous book Sex and Character. The result was public accusation of plagiarism made by Fließ against Swoboda and Weininger and the breaking of friendship with Freud. In the article, I argue that in this case the issue of alleged plagiarism is problematic and at least ambiguous, not allowing the formulation of categorical opinions.

3

PARANOJA I SADYZM INSTYTUCJI. O BIESIADZIE U HRABINY KOTŁUBAJ WITOLDA GOMBROWICZA

81%

Warkocki B.

Porównania

|

2017

|

vol. 21

|

issue 2

EN

The article offers a close reading of Witold Gombrowicz’s short story Banquet at Countess Kotłubaj’s from his debut collection Memoirs from a Time of Immaturity (later published under the title Bakakaj or Bacacay in the English translation). It is based on two theoretical concepts: on the one hand – a paranoid plot (according to Eve Kosofsky Sedgwick 2014), on the other hand – sadism (as non-complementary to masochism) in the sense of Gilles Deleuze (from his essay Coldness and cruelty). The author is looking for social subversion in the grotesque images of class and finds it in the sadism of the institution of aristocracy which moves the main character into a paranoid position.

PL

Artykuł prezentuje „bliskie czytanie” (close reading) opowiadania Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza z jego debiutanckiego tomu Pamiętnik z okresu dojrzewania z 1933 roku. Zasadza się na dwóch na dwóch konceptach teoretycznych: z jednej strony jest to narracja paranoiczna w znaczeniu, jakie nadała temu pojęciu Eve Kosofsky Sedgwick, a z drugiej strony – sadyzm (jako niekomplementarny w stosunku do masochizmu) w znaczeniu Gilles’a Deleuze’a (z eseju Chłód i okrucieństwo). Autor poszukuje subwersji społecznej w tej groteskowej wizji obrazów klas u Gombrowicza i odnajduje ją w sadyzmie instytucji arystokracji, która przesuwa głównego bohatera opowiadania na „pozycję paranoiczną”.

4

Queer gothic – queer modernism

75%

Sobolczyk P.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2014

|

issue 24

71-93

EN

The article discusses the motifs of queerness (homosexuality) in classical (English) Gothic novels and indicates a parallel with the modern practices of reading and writing queerness. Additionally, it defines the place of queer Gothic on the map of queer Modernism at the turn of the 19th century and in the 20th century. Simultaneously, he poses a question about the reason for pushing this aesthetics to the margins of that whichis “highly artistic”, or its presence only in the mainstream – basically through pastiche, grotesque, stylization or the sole use of formal elements in a polyphonic or Silva rerum structure.

5

Pieniactwo sądowe na przykładzie spraw toczących się przed Sądem Metropolitalnym w Lublinie

58%

Bzdyrak k. G.

Studia Prawnicze KUL

|

2019

|

issue 1

61-77

EN

The activities of court barraters hinder the functioning of judiciary, including church judicature in the cases regarding the annulment of marriage. The purpose of the marriage annulment proceedings is to arrive at the objective truth about the challenged marriage. A petitioner who tries to prove certain reasons for his marriage in a “specific” way must not be disrespected. A person overwhelmed with the barratry fever must not be allowed to control the proceedings and force judges to make certain decisions in line with his or her expectations. However, one should bear in mind that in the majority of cases barratry is associated with some mental disorders. Consequently, a sick person is involved in the proceedings, which determines a specific way of conduct on the part of the people involved. There are at least three typical causes of barratry: paranoia, psychosis and rowdiness, with only two of them having a pathological background, while only the third one can be associated with human’s personality or character.

PL

Działania pieniaczy sądowych utrudniają funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, nie wyłączając sądownictwa kościelnego w sprawach o nieważność małżeństwa. Zadaniem procesu o nieważność małżeństwa jest dojście do prawdy obiektywnej o zaskarżonym małżeństwie. Nie można lekceważyć petenta, który w sposób „specyficzny”, próbuje dowieść pewnych racji co do swojego małżeństwa. Nie należy dopuścić, aby osoba owładnięta obłędem pieniaczym sterowała procesem i wymuszała na sędziach określone decyzje, zgodne z jej oczekiwaniami. Jednak należy pamiętać, że w większości przypadków, pieniactwo związane jest z zaburzeniami psychicznymi, a więc w sprawie bierze udział osoba chora, co determinuje określony sposób działania ze strony osób uczestniczących w postępowaniu. Wyróżnia się co najmniej trzy charakterystyczne przyczyny pieniactwa: paranoję, psychozę i warcholstwo, przy czym tylko dwie mają podłoże chorobowe, natomiast jedynie trzecia łączy się z osobowością lub charakterem człowieka.

6

Paranoja noir. Ukryta rzeczywistość czarnego kryminału

58%

Włodek P.

Kwartalnik Filmowy

|

2022

|

issue 117 Kino nieznane/ukryte

77-97

PL

Paranoja jest częstym tematem filmowo-serialowym, ujawniającym się zarówno w udramatyzowanych reprezentacjach zaburzeń, jak i w narracjach spiskowych. Niekiedy paranoja funkcjonuje nie tylko jako element fabularny, ale też określa strukturę narracji oraz dobór pozostałych środków filmowych. Może również funkcjonować jako metafora. Przykładem zjawiska filmowego, w którego tożsamość jest wpisana – zarówno jako temat, jak i kategoria determinująca atmosferę danego dzieła – jest film noir. W trzech konwencjach należących do szerokiego spektrum filmowego czarnego kryminału paranoja stanowi także metaforę i pozwala zbudować komentarz do świata pozaekranowego. Są to gothic noir, puzzle/mind-game films i stoner noir, których twórcy, posługując się subiektywizującymi zabiegami narracyjnymi, łączą jednostkowe postrzeganie paranoiczne z obiektywnie istniejącymi spiskami, problematyzując w ten sposób rzeczywistość współczesną realizacji w kategoriach zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych.

EN

Paranoia is a frequent cinematic subject in movies depicting both representations of paranoid personalities and conspiracy theories. It might be not only part of the plot (events), but also an important factor influencing the narrative structure and other filmic devices. It might also serve as a metaphor. This happens in film noir, where paranoia is both a subject and an element influencing the general vibe. In three categories of film noir – gothic noir, puzzle/mind- -game films and stoner noir – filmmakers use subjectivisation and other narrative devices in order to introduce paranoia both as a metaphor and a commentary on contemporary social reality.

7

Król Saul jako przykład osoby chorej psychicznie w Starym Testamencie

51%

Rosińska K.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2016

|

issue 23

121-133

PL

Choroby psychiczne są bardzo dużym problemem współczesnego świata. Coraz więcej osób jest dotkniętych jakimiś zaburzeniami psychicznymi i niemal już w każdej rodzinie można spotkać kogoś z takimi trudnościami. Ta praca przedstawia analizę stanu psychicznego Saula, pierwszego króla Izraela. Przypadek Saula jest na pewno skomplikowany, ale jednocześnie daje ogromne przesłanki, by przypuszczać, że pierwszy król Izraela miał problemy psychiczne. Najbardziej prawdopodobne w jego przypadku wydawały się trzy choroby. Była to schizofrenia, zespół urojeniowy oraz choroba dwubiegunowa. Aby jeszcze dokładniej określić, na którą z tych chorób cierpiał Saul, przyjęto trzy kryteria. Pierwszym z nich było kryterium wieku, w którym zaczęły pojawiać się pierwsze objawy. To kryterium wyeliminowało schizofrenię, gdyż okazało się, że pierwsze objawy choroby wystąpiły u Saula po 30. r.ż., co w przypadku schizofrenii raczej się nie zdarza. Drugie kryterium dotyczyło rodzajów urojeń, jakie miał Saul. Były to urojenia paranoiczne, dość logiczne, bez omamów. Ten rodzaj urojeń potwierdza prawdopodobieństwo, że Saul cierpiał na zespół paranoiczny. Ostatnie kryterium dotyczyło zmienności w zachowaniu króla. Okazało się, że zmiany te były niewystarczające, by uznać je za chorobę afektywną dwubiegunową. Ostateczną diagnozą jest więc zespół paranoiczny skoncentrowany w osobie Dawida. Ponieważ nie ma możliwości bezpośredniej konfrontacji z pacjentem ani obserwacji jego zachowania, te rozważania są jedynie analizą objawów opisanych w Biblii. Nie wiadomo, na ile dokładnie opisał je autor, dlatego nie można być do końca pewnym diagnozy. Przypadek Saula pokazuje coś jeszcze. Odrzucenie i osamotnienie są podstawą chorób psychicznych. Zwłaszcza w dzisiejszym świecie, kiedy tak wielu ludzi nie czuje się akceptowanymi i kochanymi, znacznie wzrasta ryzyko występowania chorób związanych z psychiką człowieka.

EN

Mental illnesses are an enormous problem in the contemporary world. An increasing number of people suffer with psychiatric disorders and almost every family has members with some such difficulty. This dissertation presents an analysis of the mental state of Saul, the first king of Israel. Saul’s case is certainly complex, and simultaneously provides a greater certainty of the first king of Israel’s psychological problems. Three illnesses appear to be most likely in his case: schizophrenia, a delusional syndrome, or bipolar disorder. Three criteria have been adopted to make a better identification of the illness that affected Saul. The first criterion is related to the subject’s age at the onset of symptoms. This criterion eliminated schizophrenia as the first symptoms of Saul’s illness appeared after he was thirty, which does not usually occur in cases of schizophrenia. The second criterion pertains to the type of delusions experienced by Saul. They were paranoid, relatively logical and without hallucinations. This type of delusion attests to the likelihood that Saul suffered from paranoid syndrome. The final criterion is related to the changeability of the king’s behaviour. Consequently, it revealed that the changes were not significant enough to be identified as a bipolar affective disorder. Since a direct confrontation with the patients and observation of their behaviour is impossible, these considerations are only an analysis of symptoms described in the Bible. It is unknown how accurately they were described by the author, and thus a diagnosis cannot be certain in the end. The case of Saul also reveals that rejection and isolation are at the foundation of psychological illnesses. The risk of mental illnesses significantly increases in the contemporary world when so many people do not feel accepted or loved.

Refine search results

1 Kwartalnik Filmowy

1 Porównania

1 Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

1 Przegląd Humanistyczny

1 Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

1 Studia Prawnicze KUL

1 Československá psychologie (Czechoslovak Psychology)

1 2022

1 2020

2 2019

1 2017

1 2016

1 2014

1 Bzdyrak k. G.

1 Dybel P.

1 Hajdúk M.

1 Rosińska K.

1 Sobolczyk P.

1 Straková A.

1 Warkocki B.