Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  park narodowy
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Artykuł zawiera wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w parkach narodowych w Polsce. Badania skierowano do organów zarządzających parkami narodowymi (dyrekcje parków narodowych oraz struktury organizacyjne zajmujące się turystycznym udostępnianiem parku). Tematyka poruszona w ankiecie dotyczyła postrzegania parków narodowych w trzech kategoriach: systemu rekreacyjnego, produktu turystycznego i zagospodarowania turystycznego. Uzyskane dane pozwoliły na szczegółową analizę podejścia badanych podmiotów do wspomnianych kategorii oraz dały podstawę do sformułowania wniosków dotyczących zagadnień turystycznego i rekreacyjnego użytkowania parków narodowych w Polsce.
PL
Idea zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej promuje poszukiwanie wzorców hodowli lasu w obiektach naturalnych i wyłączonych z gospodarowania. Jest to zadanie trudne ze względu na dużą powierzchnię lasów, długowieczność i złożoność ekosystemów leśnych. Prezentowana praca jest przykładem badań, z wykorzystaniem nowoczesnych statystyczno-matematycznych metod inwentaryzacji i okresowej kontroli lasu. Badania wykonano na obszarze 295 ha, w objętych ochroną zachowawczą lasach Roztoczańskiego Parku Narodowego. Uzyskane rezultaty badań odnoszą się do okresu pomiarowego 1996–2009. Ujawniają one kilka ważnych dla praktyki informacji: 1) w różnych warunkach siedliskowych mogą być realizowane różne warianty gatunkowego złożenia drzewostanów, bez naruszenia ich stabilności; 2) struktura gatunkowa drzewostanów ulega fluktuacji w czasie, zaś naturalne kształtowanie relacji gatunków jest wyrazem aktualnych warunków ich rozwoju; 3) w okresie pomiarowym nastąpiła wyraźna ekspansja buka i grabu. Tendencje przeciwne dotyczyły jodły i dębu; 4) dominacja buków w najniższej warstwie lasu (90%) może być sygnałem kształtowania w przyszłości naturalnych, ubogich gatunkowo, a nawet litych, drzewostanów bukowych.
EN
The idea of sustainable and multifunctional forest management promotes the search for reference of silviculture in natural objects and excluded from management. It is a difficult task due to the large areas of forest, longevity and complexity of forest ecosystems. The presented paper is an example of research using modern statistical and mathematical methods of inventory and periodic control of the forest. The study was performed in the area of 295 ha, strictly protected forests in the Roztocze National Park. The obtained results of research related to the measurement period 1996-2009. They reveal some important information for the practice: (1) in different site conditions can be implemented various species composition of forest stands without disturbing their stability; (2) species structure stands fluctuate over time, and the natural formation of species is an expression of the relationship of current conditions for their development; (3) in the measurement period there was a significant expansion of beech and hornbeam. Opposite trends were observed related to fir and oak; (4) dominance of beech trees in the lowest layer of the forest (90%) may be signal of the future development of natural species-poor, and even solid, beech stands.
PL
Artykuł ma za zadanie przybliżyć problematykę pomiaru ruchu turystycznego w polskich parkach narodowych, zarówno z perspektywy teorii, jak i praktyki, na tle zagranicznych obszarów tej rangi. Badaczki poprzez badanie ankietowe pracowników tych instytucji spróbują opisać rzeczywistość oraz określić potrzeby w zakresie wykorzystywanych metod, współpracy z innymi podmiotami przy opracowywaniu programu monitoringu i jego realizacji. Najważniejszym zaś zadaniem będzie próba oszacowania zmian, jakie zaszły – bądź nie – w kreowanej przez parki funkcji turystycznej na podstawie wyników prowadzonego monitoringu turystycznego oraz ewentualnych jego modyfikacji.
EN
The aim of this paper is to show the issues connected with the measurement of tourism flows in Polish national parks, as well as from the perspective of theory and practice, against the background of these importance foreign areas. Researchers — with the help of questionnaire survey among workers of these institutions — try to describe the reality concerning the monitoring and to determine their needs in the range of using methods, tools, cooperation with other entities during elaboration of monitoring schedule and its execution. The most important thing is to make an attempt to estimate changes, which have happened — or not — in tourist function created by Polish national parks on the basis of tourist monitoring results, and its possible modifications.
PL
Obszary chronione na świecie zyskują na znaczeniu. Wynika to m.in. z odnotowanych w ostatnich dziesięcioleciach wzrostu ich liczby i zajmowanej powierzchni. Powszechnie uznanym na świecie przykładem obszarów chronionych są parki narodowe. Parki narodowe tworzone są przede wszystkim w celu ochrony naturalnych procesów na dużych obszarach. Jednocześnie stanowią bazę dla aktywności naukowej, edukacyjnej, turystycznej. Parki narodowe są często przywoływanym w literaturze przykładem dóbr publicznych. W artykule przedstawiono niemiecki model w zakresie ustalania regionalnych efektów ekonomicznych z turystyki w parkach narodowych, w tym liczby tworzonych miejsc pracy. Na bazie doświadczeń niemieckich wydaje się, że informacje dotyczące skutków gospodarczych związanych z istnieniem parku narodowego powinny być szerzej stosowane w Polsce jako element krajowego systemu społeczno-ekonomicznego monitorowania obszarów chronionych.
|
2020
|
vol. 30
|
issue 1
73-86
PL
Parki narodowe są jednymi z najczęściej odwiedzanych przez turystów miejsc w Polsce. Na ich obszarach koncentruje się blisko 30% krajowego ruchu turystycznego. Corocznie przybywają tam miliony turystów, a ich liczba stale rośnie. Jednakże frekwencja w poszczególnych parkach narodowych jest mocno zróżnicowana. Jedne parki są odwiedzane przez miliony osób, inne zaś – zaledwie przez kilkanaście tysięcy turystów. Artykuł stanowi próbę wskazania głównych przyczyn zróżnicowania liczby tu­rystów odwiedzających parki narodowe. Analizując poszczególne cechy ruchu turystycznego w konkretnych parkach narodowych, szczególnie w tych, w przypadku których różnice są najbardziej widoczne, autor starał się zidentyfikować czynniki wpływające na taki stan rzeczy.
PL
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na fakt obecności dziedzictwa antropogenicznego na najcenniejszych obszarach przyrodniczych w Polsce, jakimi są parki narodowe. To również tego typu walory są chronione – wraz z dziedzictwem naturalnym tworzą niepowtarzalny krajobraz. Jeszcze w latach 90. XX w. zasoby kulturowe nie były wysoko cenione przez dyrekcje parków; obecnie – stają się coraz częściej wykorzystywane w kreowaniu specjalistycznej oferty turystycznej. Autorki podejmują próbę oszacowania tego dziedzictwa w odniesieniu do każdego parku; ponadto przeprowadziły one wywiad kwestionariuszowy z pracownikami parków dotyczący wyżej wymienionej kwestii.
PL
Parki narodowe należą do najbardziej atrakcyjnych turystycznie obszarów Polski. W 2015 roku odwiedziło je 12 323,2 tys. turystów, którzy mogli skorzystać z różnych form turystyki. Celem artykułu jest zbadanie, jak w latach 2006–2015 rozwijał się ruch oraz zagospodarowanie turystyczne w poszczególnych parkach narodowych w Polsce, a także wykazanie negatywnych aspektów związanych z nadmiernym natężeniem ruchu turystycznego. W opracowaniu podjęto próbę analizy zagospodarowania oraz ruchu turystycznego w poszczególnych parkach narodowych. Dokonano przeglądu badań z tego zakresu, a także do analizy wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego. Wykazano, że liczba turystów odwiedzających parki narodowe w 2015 roku wzrosła o 7,41%, zaś długość szlaków turystycznych zwiększyła się o 24,43%. Zmalała zaś liczba dostępnych miejsc noclegowych. Do głównych konsekwencji wzmożonego zainteresowania formą turystyki zaliczono niebezpieczeństwo degradacji środowiska spowodowane nadmiernym zagęszczeniem ruchu turystycznego. Stwierdzono, że formą przeciwdziałania negatywnym aspektom działalności turystycznej na obszarach chronionych jest włączenie do turystyki zasad zrównoważonego rozwoju.
EN
National Parks are the most attractive tourist areas in Poland. In 2015 they were visited by 12 323.2 thousand tourists who can benefit from various forms of tourism. The article aims is to examine how developed a tourist traffic in years 2006–2015 in national parks in Poland and demonstrate the negative aspects associated with excessive tourist traffic. The study attempts to analyze development and tourism in the various national parks. The author made a review of the literature and research on this field and analyze the data from Central Statistic Office. It has been shown that the number of tourists visiting national parks in 2015 increased by 7.41%, while the length of the hiking trails of 24.43%. Decreased the number of available beds. The main consequence of increased interest tourism in national parks is the danger of environmental degradation caused by excessive tourist traffic congestion. It was found that a form of counteracting the negative aspects of tourism in protected areas, is to incorporate the principles of sustainable development.
EN
National parks are a very attractive area for tourists. Millions of tourists come there every year, and their number is still growing. This causes many problems in managing the protected area. Therefore, it is important to provide adequate infrastructure and prepare tourist routes in these areas in order to harm nature as little as possible. The aim of the article is to characterize and evaluate the tourist and recreational development of national parks in Poland in the years 2005‒2015. On the basis of the collected empirical data from the Central Statistical Office a comparison was made of selected elements influencing the development and adaptation of a given area of a national park to tourist traffic. A comparative analysis showed the diversity of the studied parks in the discussed scope. The research shows that campsites and bivouacs had the largest share in the accommodation base in national parks, with a noticeable downward trend in each analyzed year. The number of resorts and holiday homes also decreased slightly. On the other hand, between 2005 and 2015 there is an upward trend in the density and length of trails, pistes, and rain shelters.
PL
Parki narodowe są obszarem bardzo atrakcyjnym turystycznie. Corocznie przybywają tam miliony turystów, a ich liczba ciągle rośnie. Powoduje to wiele problemów w zarządzaniu obszarem chronionym. Stąd też istotne jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury oraz przygotowanie tras turystycznych na tych obszarach tak, aby jak najmniej szkodzić przyrodzie. Celem artykułu jest charakterystyka i ocena zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego parków narodowych w Polsce w latach 2005–2015. Na podstawie zgromadzonych danych empirycznych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego dokonano porównania wybranych elementów wpływających na zagospodarowanie i przystosowanie danego obszaru parku narodowego do ruchu turystycznego, głównie bazy noclegowej i towarzyszącej. Analiza porównawcza wykazała zróżnicowanie badanych parków w omawianym zakresie. Z przeprowadzonych badań wynika, że największy udział w bazie noclegowej w parkach narodowych miały kempingi i biwaki, z zauważalną tendencją spadkową w każdym analizowanym roku. Liczba ośrodków i domów wczasowych również uległa nieznacznemu zmniejszeniu. Ponadto, w latach 2005–2015 zauważa się tendencję wzrostową w gęstości i długości szlaków, długości nartostrad i schronów przeciwdeszczowych.
EN
National parks play a very significant role in the nature conservation system in Poland. The Kampinos National Park situated in immediate vicinity of Warsaw is one of the most valuable protected areas. It stands out for its natural, cultural, social and scientific values. It is important for biodiversity conservation, scientific research and ecological education. Thanks to its attractiveness, it is often visited by tourists. By performing its formal duties, the Park fulfills the Pope Francis’ premise contained in the encyclical Laudato Si’. By preserving wild nature and cultural heritage for future generations, it creates conditions to explore natural, social and economic phenomena. At the same time, it offers excellent conditions for recreation and tourism. A wide offer of educational activities is provided for groups of people of different age and profession. This is how the Park implements Pope Francis’ idea of changing the ecological culture and understanding the responsibility for the natural condition of the environment by all members of the society.
PL
Parki narodowe w Polsce odgrywają ważną rolę w systemie ochrony przyrody. Położony w sąsiedztwie Warszawy Kampinoski Park Narodowy jest jednym z najcenniejszych obszarów chronionych. Wyróżnia się unikatowymi walorami przyrodniczymi, kulturowymi, naukowymi, społecznymi i edukacyjnymi. Ma istotne znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej, badań naukowych, edukacji. Jego atrakcyjność sprawia, że jest bardzo chętnie odwiedzany. Park, realizując zadania wynikające z uwarunkowań prawnych, w praktyczny sposób wypełnia przesłanie papieża Franciszka zawarte w encyklice Laudato si’. Chroniąc zasoby dla przyszłych pokoleń – tworzy warunki do poznawania zjawisk oraz procesów przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych. Jednocześnie umożliwia wszystkim odwiedzającym wypoczynek i uprawianie turystyki. Bogata oferta edukacyjna skierowana jest do różnych grup wiekowych i zawodowych. W ten sposób Park wdraża propagowaną przez papieża Franciszka ideę zmiany kultury ekologicznej i współodpowiedzialności wszystkich członków społeczeństwa za stan środowiska naturalnego.
EN
Measuring the efficiency of a national park is difficult due to, among other factors, the heterogeneity of resources supplied (e.g., budget, staffs) and outcomes expected (e.g., income, visitors’ flow). While this is an issue in protected area management, it has been approached successfully in other fields by using data envelopment analysis (DEA). DEA has a number of advantages over other techniques as it simultaneously uses multiple heterogeneous inputs and outputs to determine which projects are performing most efficiently, referred to as being at the efficiency frontier, when compared to others in the data set. This study therefore uses DEA for the evaluation of management efficiency in Old Oyo National Park for the period of 2001-2015. The results showed that the park was efficient for 11 and 13 years, respectively, in terms of its overall technical and pure technical efficiency with a mean scale efficiency of 97%. Also, the park operated at 80% of its productive scale size. These results, and the use of DEA, highlight both the success of using this technique in helping determine protected area efficiency and those factors to consider while allocating resources for new projects at the park.
PL
Mierzenie efektywności parku narodowego jest trudne ze względu, między innymi, na takie czynniki jak heterogeniczność dostarczonych źródeł (np. dane nt. budżetu, personelu) oraz oczekiwanych rezultatów (np. dochód, przepływ odwiedzających). Gdy tak rzecz wygląda w zarządzaniu obszarem chronionym, w innych dziedzinach podejście może być stosowane z powodzeniem przez wykorzystanie granicznej analizy danych (DEA). DEA ma kilka zalet w porównaniu z innymi technikami gdyż równocześnie wykorzystuje wielorakie heterogeniczne dane wejściowe i wyjściowe w celu określenia które projekty są najskuteczniejsze, które to określa się jako graniczny obszar skuteczności w porównaniu z innymi w zestawie danych. Dlatego też w niniejszym badaniu używa się DEA do oceny skuteczności zarządzania w Parku Narodowym Old Oyo w okresie 2001-2015. Wyniki wskazują, że park ten był efektywnie zarządzany przez 11 i 13 lat, odpowiednio, jeśli idzie o ogólną techniczną oraz czysto techniczną skuteczność w średniej skali efektywności wynoszącej 97%. Również, park ten działał w 80% swojej całkowitej skali produktywności. Te wyniki oraz użycie DEA podkreślają zarówno sukces wykorzystania tej techniki w określaniu skuteczności obszaru chronionego oraz tych czynników, które należy rozważyć przy alokowaniu źródeł przeznaczonych dla projektów realizowanych w Parku.
PL
W pracy zweryfikowano hipotezę, iż obecność imprez biegowych jest okolicznością sprzyjającą rozwojowi przedsiębiorczości na terenie i w sąsiedztwie parków narodowych, w obrębie których wytyczono trasy zawodów sportowych. W tekście wykorzystano dokumentacje 10 edycji Pereł Małopolski i wnioski z czynnego udziału autora w tej cyklicznej imprezie biegowej, organizowanej od 2013 r. w Pienińskim Parku Narodowym, Ojcowskim Parku Narodowym, Babiogórskim Parku Narodowym, Tatrzańskim Parku Narodowym i Gorczańskim Parku Narodowym. Perły Małopolski to nie tylko wydarzenie sportowe, lecz także nowatorski produkt na rynku usług turystycznych. W imprezie biorą udział zarówno wewnętrzni odbiorcy, czyli gospodarze i mieszkańcy jednostek, przez które przebiega trasa biegu, jak i zewnętrzni uczestnicy: biegacze, ich rodziny, turyści, przedsiębiorcy. Cykl ten stał się więc ważnym czynnikiem kształtowania pozytywnego wizerunku danego miejsca. W opracowaniu wykazano duże rezerwy w możliwościach włączania się w opisaną inicjatywę podmiotów lokalnych, znajdujące potwierdzenie w szerszej grupie opracowań nad klimatem dla rozwoju przedsiębiorczości turystycznej w Małopolsce. Cykl Perły Małopolski jest przykładem relacji organizator – lokalny gospodarz, w której władze lokalne, przedsiębiorcy i zarządzający obszarem chronionym stopniowo otwierają się na innowacyjne formy użytkowania i gospodarowania, postrzegając je jako szanse a nie zagrożenie.
EN
The study verified the premise that the presence of running events constitutes a factor conducive to the development of entrepreneurship in and adjacent to national parks, within which routes for competitions are marked. In order to write the article, documentation was employed from ten editions of Pearls of Malopolska and the conclusions of the author’s active participation in this regular, cross-country running event, which has been organised since 2013 in the following National Parks: Pieniński, Ojcowski, Babiogorski, Tatrzański and Gorczanski. Pearls of Malopolska is a sporting event but also an innovative product on the tourist services market. The event involves internal recipients, i.e. the hosts and residents of units through which the routes run, as well as external participants such runners, their families, tourists and businessmen. Pearls of Malopolska has become an important factor in shaping the positive image of a given place. The author has demonstrated large reserves of possibilities of involvement in the described initiative of local entities, which has been confirmed in a larger group of studies on the climate for the development of business tourism in the Malopolska region). The Pearls of Malopolska cycle is an example of the relationship between the administrator and the local host, in which local authorities, businesses and managers of the protected area gradually open up to innovative forms of use and management, seeing it as an opportunity and not as a threat.
Roczniki Nauk Prawnych
|
2013
|
vol. 23
|
issue 4
145-166
EN
The article analyses the provisions of the Polish law regulating various forms of nature conservation, authorised organs, and instruments of nature conservation. The act of 16 April 2004 regulates the goals, principles, and forms of protecting the flora and fauna, inanimate nature, and landscape. According to the legislator, a form of nature conservation is a legal institution serving to achieve goals related to nature conservation. Such a form involves isolating a particular object (area, landmark, species) that is distinguished by some features, declaring it as protected, attributing to it a special legal regime in which it is strongly prohibited to act to the detriment of this object, and determining criminal liability for infringement of such prohibitions. The latest comprehensive regulation in this area is embodied by provisions associated with the area of Natura 2000. However, the overlap of competences that arise from these regulations makes it difficult to undertake investments, which are vital for the development of areas that enjoy special status.
PL
W artykule opisano proste i złożone media wykorzystywane w procesie dydaktycznym. Przedstawiono programy promocyjne realizowane w parkach narodowych w Polsce. Przygotowano projekt multimedialnego przewodnika po Gorczańskim Parku Narodowym. Przewodnik jest przykładem połączenia technologii komputerowej z edukacją. Może być wykorzystywany w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i średnich w ramach zajęć z biologii, ekologii i edukacji ekologicznej.
EN
This article describes simple and complex media used in the didactic process. The promotional programs implemented in the national parks in Poland were presented. A draft of multimedia guide in the Gorce National Park was proposed. The guide is an example of combination of computer technology with education. It can be used in primary, post primary and secondary schools in the course of biology, ecology and environmental education.
PL
Zagrożenia takie, jak proliferacja broni masowego rażenia, terroryzm międzynarodowy, ponadnarodowa przestępczość zorganizowana, nielegalna migracja, piractwo, eskalacja konfliktów między‑ i wewnątrzpaństwowych, stale nabierają intensywności, obejmują kolejne regiony i kraje. Wzrastają regionalne zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego, a ich negatywne skutki mogą spowodować globalny wpływ. Taki stan rzeczy zmusza do ponownej oceny poziomu i wpływu zagrożeń dla życiowych interesów Ukrainy, określenia priorytetów strategicznych dla polityki bezpieczeństwa narodowego oraz wskazania sposobu doskonalenia mechanizmów realizacji tych priorytetów.
EN
Threats such as the proliferation of weapons of mass destruction, international terrorism, transnational organized crime, illegal migration, piracy, escalation of inter and instra-state conflicts are constantly gaining internsity, including new regions and countries. Regional threats to international security are increasing, and their negative effects may cause global impact. This state of affairs forces us to reassess the level and impact of threats to Ukraine’s life interests, to define strategic priorites for national security policy and to indicate how to improve the machanisms for implementing these priorites.
PL
Artykuł ten ma na celu przybliżyć kwestia związane z kontrolą przestrzegania przepisów na terenie dwóch obszarowych form ochronnych tj. parku narodowego i rezerwatu przyrody. W opracowaniu tym zwraca się uwagę na różnice występujące nie tyle w reżimie ochronnym wynikającym z art. 15 ustawy o ochronie przyrody, gdyż te są nieznaczne, co w kontroli właśnie. Szczególną uwagę poświęcono odpowiedzialności wykroczeniowej przewidzianej w u.o.p. ograniczając się jedynie do zasygnalizowania odpowiedzialności karnej sensu stricto. Ponadto dostrzeżono nie tylko kwestie problematyczne w zakresie omawianej materii, ale także sformułowano wnioski de lege ferenda.
EN
This article aims to bring the issue related to compliance control in two area conservation forms: the national park and nature reserve. This study draws attention to the differences occurring not so much in the protection regime resulting from art. 15 of the Nature Conservation Act, because these are insignificant, and from control just. In addition, not only problematic issues in the scope of the discussed matter were noticed, but also de lege ferenda conclusions were formulated.
RU
В статье рассматриваются вопросы контроля над соблюдением запретов на территории двух видов охраняемых акваторий — национального парка и природного заповедника. Автор статьи обращает внимание не столько на различия в природоохранном режиме, которые обозначены в статье 15 закона об охране природы, поскольку они весьма незначительны, сколько на различия в системе контроля. Особое внимание отводится ответственности за нарушения, предусмотренной законом об охране природы, при этом вопросы уголовной ответственности в узком смысле затрагиваются обзорно. Автор не только выявляет основные проблемы в данной области, но и приводит целый ряд выводов de lege ferenda (с точки зрения законодательного предположения).
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.