Search results

1

Konflikt pana i niewolnika w filozofii Hegla

100%

Żelazny M.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Jednym z największych zaniedbań filozofii Zachodu było zagubienie pojęcia karmy.Karma jest tylko magazynem niezużytej energii, niespełnionych pragnień i niezrozumiałych obaw. Magazyn zapełnia się wciąż nowymi pragnieniami i lękami. Ale nie musi tak być zawsze. Niech pan spróbuje zrozumieć istotną przyczynę pańskich obaw (wyobcowania z samego siebie) i pragnień (tęsknota za jaźnią), a pańska karma zniknie jak sen.Wydaje mi się, że w czasach nowożytnych najbliższy zrozumienia tej pradawnej prawdy był Johann Gottlieb Fichte. Zgodnie z jego koncepcją pierwsza faza ludzkiego życia, wczesne dzieciństwo, charakteryzowało się identycznością Ja z samym sobą

2

Prawo i wartość. O pewnych zbieżnościach między Heglem i Radbruchem

100%

Nowak E.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Jak to możliwe, że G.W.F. Hegel, jeden z fundatorów nowoczesnej filozofii prawa, jest we współczesnym dyskursie tejże dyscypliny coraz słabiej obecny? Czy z tego, że kategorie i narzędzia logiczne historyczno-spekulatywnej filozofii prawa zdają się nie przystawać do życia prawnego w demokracji, wnioskować należy, że życie to stało się wpełni rozumne, a wspólnota stanowiąca swe prawa w drodze autonomicznego formowania demokratycznej woli osiągnęła w tejże materii pełne samorozumienie i całkowitą pewność, gdy idzie o kryteria słuszności i sprawiedliwości prawa? Autorce nic nie wiadomo o takim sukcesie ani w szerokich kręgach społecznych jakiegokolwiek państwa, ani wśród filozofów prawa, ani nawet wśród teoretyków prawa: wszyscy oni wciąż na nowo podejmują pytanie o sprawiedliwość, legitymację prawa, demokratyczny proces formowania woli prawnej, jego proceduralne zabezpieczenia itd.

3

Hegel jako teoretyk i krytyk społeczeństwa obywatelskiego

100%

Przyłębski A.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Trzy lata temu, przy okazji rozmowy o zbliżającym się wówczas XXVI Kongresie Heglowskim, który pod hasłem „Filozofia polityczna Hegla” odbył się w 2006 roku w Poznaniu, jeden z kolegów-filozofów zwrócił mi uwagę na dość osobliwą sytuację, z którą mieliśmy do czynienia po upadku tzw. realnego socjalizmu i przywróceniu niepodległości w 1989 roku. Jednym z naczelnym haseł, którymi posługiwali się wówczas politycy, politolodzy i publicyści – że wymienię choćby Pawła Śpiewaka i Jadwigę Staniszkis – było zbudowanie w naszym kraju społeczeństwa obywatelskiego i oparcie na nim nowego ładu społecznego.

4

Konkretny powszechnik

100%

Rojek P.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Andrzej Lepper, zapytany kiedyś o szczegóły programu Samoobrony, odpowiedział: „Wy ze mnie tu alfy i omegi nie róbcie. Ja znam tylko konkrety ogólne”. Wypowiedź ta wywołała rozbawienie dziennikarzy i drwiny ze strony polityków. Wiadomo bowiem, że to, co ogólne, jest abstrakcyjne, a to, co konkretne – jednostkowe, nie moŜna więc mówić o „ogólnych konkretach”.

5

Tragizm i nadzieja. Paradoks Hegla

100%

Guczalska K.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

„Człowiek” to termin, którego Hegel unika, tak jakby pojęcie to nie było dość filozoficzne, i ucieka się do bardziej abstrakcyjnego określenia, do „podmiotu”. Ów podmiot prawdę o sobie odnajduje w religii chrześcijańskiej, która to religia – poddana filozoficznej modyfikacji – wyznacza podstawy Heglowskiego myślenia

6

Heglowska dialektyka Pana i Sługi

100%

Białek P.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Funkcją dialektycznego w swej naturze opisu relacji pomiędzy dwoma samowiedzami jest wyjaśnienie możliwości ukonstytuowania się osobowej rzeczywistości. Oznacza to, że człony fundamentalnego stosunku społecznego – uznawania – nie są przed jego zaistnieniem nośnikami specyficznie ludzkich cech. Na samym początku tej pracy nie można dokładnie powiedzieć, dlaczego Hegel tak sądzi, ponieważ uzasadnienie tej tezy wymagałoby przedstawienia już teraz całej niezwykle złożonej, wieloaspektowej relacji pomiędzy dwoma samowiedzami.

7

Heglowska krytyka logiki formalnej

100%

Woleński J.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

W Nauce logiki Hegla znajdują się liczne i obszerne rozważania z zakresu filozofii logiki czy logiki filozoficznej, rozumianej jako analiza podstawowych pojęć logicznych, a także pewna, chociaż znacznie mniej sza ilość uwag dotyczących spraw formalnych. Te drugie nie przedstawiają żadnej wartości merytorycznej i świadczą o tym, że Hegel nie rozumiał stanu logiki w czasie, gdy pisał swoje dzieło, tj. w latach 1812-1816, a więc, gdy ta dyscyplina nie była jeszcze zbyt rozwinięta

8

Heglowska teoria uniwersaliów

100%

Royce J.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Trzeba jeszcze wspomnieć o jednej zasadniczej kwestii związanej z Nauką logiki. Logika starego typu sama siebie określała jako „formalną”. Rozpatrywała kategorie i metody myślenia, lecz nie podejmowała się konstrukcji konkretnych prawd. Formy myślenia nigdy nie były dla niej czymś rzeczywistym. Kategorie Hegla są oczywiście czymś więcej. Prawa myślenia nie są tylko abstrakcjami, lecz są duszą rzeczy. Nauka logiki konstruuje samą istotę jaźni świata

9

Śmierć Hegla, śmierć filozofii

100%

Hartman J.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Im dłużej zajmuję się filozofią (i metafilozofią, czyli samowiedzą filozofii), tym bardziej ogarnia mnie wyzwalająca świadomość klęski moralnej, intelektualnej i politycznej projektu ogłoszonego światu pod nazwą „filozofia” przez Pitagorasa i Platona. Narcyzm i pycha filozofa ostatecznie zwyciężyły dobre chęci, a szminka ironii i krytycyzmu zdobi jego oblicze niczym barwiczka na zmęczonym, starczym obliczu klowna, żyjącego resztkami złudzeń, że jeszcze kogoś śmieszy. Dlaczego świadomość klęski jest wyzwalająca? Bo rodzi się w niej nadzieja, że wkrótce będzie można przemyśleć to i owo całkiem na serio, nie popadając w narcystyczny solipsyzm „mówienia o filozofii”.

10

Poza zasadą różnorodności, czyli czemu służy krytyka spekulatywna

100%

Ferenc M.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Określeniem najlepiej odpowiadającym sposobowi istnienia filozofii współcześnie, tej przede wszystkim, która wykracza poza swe tradycyjne granice ku eseistyce literackiej, jest wielość. Wielość perspektyw, instancji, podmiotów, form, sytuacji i okoliczności. Wielość autorów, zagadnień, tez, polemik, kontrowersji i oburzeń. Można by mnożyć bez końca, znajdując nawet pewną satysfakcję w geście deiktycznym, którego granice wyznaczają jedynie wola i ostrość spojrzenia. Niemniej wyliczanie, pochłonięta rozplenioną zewnętrznością dyskursywnych modi indukcja, nie byłaby ani czymś pożądanym ani sensownym, nie jest toteż naszym celem.

11

Nieliberalny liberalizm Hegla

100%

Jakubowski M. N.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Zarówno odwołujący się do praw natury kontraktualiści, jak utylitaryści zakładający, że maksimum szczęścia społeczeństwo osiąga wówczas, gdy największa liczba jednostek je osiąga, uznawali autonomię za niezbywalną własność jednostki. Tak pojmowana przez nich autonomia miała charakter przedspołeczny, czy też, inaczej rzecz ujmując, nie była pochodną uspołecznienia.

12

Problem refleksji zewnętrznej w Nauce logiki

100%

Szymański S.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

W często przytaczanym fragmencie Wykładów z historii filozofii Hegel opisuje pewien charakterystyczny punkt widzenia na filozofię; wyraża się on w pełnym wyższości zobojętnieniu na zgłaszane przez filozofię roszczenie do poznania prawdy, a kumuluje w przekonaniu, że historia filozofii to po prostu zbiór przekonań, poglądów, mniemań czy opinii. Na korzyść tego stanowiska działa jeszcze fakt istnienia wielu rozmaitych filozofii, często wzajemnie sprzecznych

13

Doświadczenie a realizm w filozofii percepcji Hegla

100%

Sikora P.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Heglowskie rozumienie początku wiedzy w postaci rudymentarnych elementów doświadczenia, jakimi są dane zmysłowe, jest oczywiście osadzone w ramach negująco-konstytuującej dialektyki. Jednak problem percepcji względem całościowej nauki o doświadczeniach świadomości jest już w swym początkowym momencie wieloznaczny i rozkłada się na szereg istotnych aspektów

14

Wakacje Hegla. Uwagi na temat aktualności rozważań Hegla w Wykładach o estetyce

100%

Rostkowska A.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Szklanka wody stojąca na otwartym, unoszącym się w powietrzu, parasolu. Tak można w kilku słowach opisać obraz belgijskiego malarza René Magritte’a, zatytułowany Wakacje Hegla (Les vacances de Hegel, 1958). Jest to dzieło zaskakujące, gdyż na ogół Hegel nie kojarzy się z wakacyjnym odpoczynkiem, lecz raczej z pełną trudu i wyrzeczeń dialektyczną pracą. Jego teksty nie należą do tych chętnie zabieranych na wakacje; to raczej teksty-wyzwania, a więc takie, do których sięgamy dopiero po wakacjach – i to raczej tylko tych dobrze wykorzystanych.

15

Heglowska filozoficzna ścieŜka rozwoju duchowego

100%

Nowicki Ś. F.

Principia

|

2009

|

vol. 51

PL

Miejsce filozofii w kulturze Zachodu, zdominowanej przez spektakularny rozwój nauki i techniki, jest niepewne, wątpliwe, dyskusyjne. Deprecjonuje się ją i kwestionuje jej sens nie tylko z zewnątrz, ale nawet na gruncie samej filozofii, zwłaszcza że w ramach wielości różnych filozofii występuje też wiele różnych podejść do niej, w tym również podejść z pozycji jawnie antyfilozoficznych

16

O pojęciu języka i roli reguł u późnego Wittgensteina: Cavell versus Pole

100%

Zarębski T.

Principia

|

2010

|

vol. 53

PL

Wedle powszechnej i chyba niepodważalnej dziś opinii Ludwig Wittgenstein należy do nielicznego grona tych filozofów, którzy wywarli największy wpływ na kształt filozofii dwudziestego wieku – zwłaszcza filozofii języka; wpływ ten z pewnością trwa zresztą nadal. W przypadku autora Dociekań filozoficznych panuje jednak niemal równie powszechny brak zgody co do tego, jakie stanowisko filozoficzne rzeczywiście zajmował i jakie konsekwencje można z niego wyprowadzić.

17

Czy można pozostać niewzruszonym wobec powinności? Internalizm i eksternalizm w filozofii moralności

100%

Grzegorek T.

Principia

|

2010

|

vol. 53

PL

Spór między internalizmem i eksternalizmem w filozofii moralności dotyczy tego, czy analiza sądu moralnego (np. „Jan powinien oddać dług”) wymaga uwzględnienia motywacji podmiotu do odpowiedniego postępowania. Internalizm jest stanowiskiem stwierdzającym konieczność takiego uwzględnienia, eksternalizm przeciwnie – postuluje analizę sądu moralnego bez odwołania do motywów. Spór ten można również opisać na płaszczyźnie innej niż logiczna mianowicie, jak ją nazywa Stephen Darwall, „egzystencjalnej”.

18

Maurycy Straszewski – filozofia dziejów filozofii w poszukiwaniu praw i zasad rozwoju filozofii

100%

Tyl M.

Principia

|

2010

|

vol. 53

PL

W dniu 7 V 1900 roku, na posiedzeniu działającego w Wiedniu Towarzystwa Filozoficznego, Maurycy Straszewski (1848-1921) wygłosił wykład pt. Ideen zur Philosphie der Geschichte der Philosophie, którego tekst wydał później w języku polskim, jednak już pod zmienionym tytułem: Pomysł do ujęcia dziejów filozofii w całości. W pierwszych partiach swego wystąpienia, dokonując wstępnej ekspozycji tematu, odwołał się Straszewski do osobliwego wydarzenia, na które raczej nie zwracano w tym czasie uwagi. Chodziło o prawdopodobną rocznicę publicznego ogłoszenia przez Talesa poglądów na temat genezy i natury rzeczywistości, co miało – jego zdaniem – dokonać się około 600 roku p.n.e. i stanowić zarazem początek filozofii. W pełnych patosu słowach mówił dalej o niezerwanej już nigdy później nici tradycji filozoficznego myślenia, o duchowym szlachectwie wszystkich filozofujących, które nie tylko przysparza im i ich dyscyplinie dostojeństwa, lecz które nade wszystko pociąga za sobą określone obowiązki.

19

Ingardenowska teoria imion własnych w świetle sporu o ich semantykę

100%

Cyzman M.

Principia

|

2010

|

vol. 53

PL

Pomysł zaprezentowania i krytycznej analizy koncepcji nazw własnych sformułowanej Romana Ingardena wynika z konieczności uzupełnienia swoistej luki w pracach na temat jego ontologii, estetyki czy teorii dzieła literackiego. Refleksja o nazwach własnych pojawia się w nich bowiem nader rzadko, najczęściej w kontekście rozważań głównych, dla których stanowi jedynie przyczynek, uzupełnienie czy dygresję.

20

lasyka i awangarda w hermeneutycznej refleksji nad sztuką Hansa-Georga Gadamera i Hansa Blumenberga

100%

Zowisło M.

Principia

|

2010

|

vol. 53

PL

Zagadnienie trwałości i zmiany, posiadające swoją ustaloną pozycję itradycję w ramach socjologii jest także istotnym problemem estetyki współczesnej, która rozważa je pod postacią pytania o jedność (ciągłość) czy też ostateczny rozbrat (zerwanie) sztuki współczesnej ze sztuką klasyczną.

Refine search results

Konflikt pana i niewolnika w filozofii Hegla

Prawo i wartość. O pewnych zbieżnościach między Heglem i Radbruchem

Hegel jako teoretyk i krytyk społeczeństwa obywatelskiego

Konkretny powszechnik

Tragizm i nadzieja. Paradoks Hegla

Heglowska dialektyka Pana i Sługi

Heglowska krytyka logiki formalnej

Heglowska teoria uniwersaliów

Śmierć Hegla, śmierć filozofii

Poza zasadą różnorodności, czyli czemu służy krytyka spekulatywna

Nieliberalny liberalizm Hegla

Problem refleksji zewnętrznej w Nauce logiki

Doświadczenie a realizm w filozofii percepcji Hegla

Wakacje Hegla. Uwagi na temat aktualności rozważań Hegla w Wykładach o estetyce

Heglowska filozoficzna ścieŜka rozwoju duchowego

O pojęciu języka i roli reguł u późnego Wittgensteina: Cavell versus Pole

Czy można pozostać niewzruszonym wobec powinności? Internalizm i eksternalizm w filozofii moralności

Maurycy Straszewski – filozofia dziejów filozofii w poszukiwaniu praw i zasad rozwoju filozofii

Ingardenowska teoria imion własnych w świetle sporu o ich semantykę

lasyka i awangarda w hermeneutycznej refleksji nad sztuką Hansa-Georga Gadamera i Hansa Blumenberga