Search results

1

Ukryte/niewidoczne niepełnosprawności a polityka tożsamości i etykietowania w życiu codziennym

100%

Racław M., Szawarska D.

|

2018

|

vol. 14

|

issue 3

30-46

EN

This article addresses the issue of hidden/invisible disabilities and the question of identity of individuals with disabilities. The authors use Erving Goffman’s concept of stigma and point to its usefulness for understanding the phenomenon of information management by people with invisible/hidden disabilities. They also broaden the analysis, emphasizing the usefulness of revealing the stigma in the context of identity politics. Final conclusions address the issue of formulating identity politics and its impact on institutionalized public action.

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie ukrytych/niewidocznych niepełnosprawności oraz kwestii tożsamości jednostek posiadających tego typu niepełnosprawność. Autorki wykorzystują koncepcję piętna Ervinga Goffmana (2005) i wskazują na jej użyteczność dla zrozumienia zjawiska zarządzania informacją o sobie oraz zarządzania stygmatyzacją przez osoby z niewidoczną/ukrytą niepełnosprawnością. Akcentują również użyteczność odkrywania piętna w kontekście polityki tożsamości. Wnioski końcowe dotyczą kwestii formułowania polityki tożsamości i jej wpływu na zinstytucjonalizowane działania publiczne.

2

Praca nad autoprezentacją osób doświadczających bezdomności. Kontekst mieszanych sytuacji społecznych

99%

Kostrzyńska M.

Praca Socjalna

|

2020

|

vol. 35(1)

48-70

PL

Artykuł stanowi refleksję nad badaniami uczestniczącymi, przeprowadzonymi przeze mnie wśród bezdomnych przebywających na ulicach dużego miasta, poza systemem pomocy instytucjonalnej (2005–2008) oraz w hostelu utworzonym w ramach jednego ze stowarzyszeń (lata 2007–2013). Usytuowanie tychże badań w orientacji interpretatywnej stwarza szansę poznania perspektywy uczestników (w tym przypadku bezdomnych). Celem jest rekonstrukcja pracy nad autoprezentacją, która ma miejsce w kontekście mieszanych sytuacji społecznych, a więc podczas interakcji nosiciela piętna i normalsa. Ściśle wiąże się z pracą nad piętnem, która w interakcjach mieszanych odgrywa decydującą rolę. Praca nad autoprezentacją opiera się na założeniu symbolicznego interakcjonizmu, zgodnie z którym podstawą interakcji jest definiowanie sytuacji, przebiegające poprzez interpretację, czyli odczytywanie znaczenia działania partnera oraz definicję, czyli informowanie partnera o zamiarach działania. Praca nad autoprezentacją stanowi zatem próbę odczytywania znaczenia działania partnera, opierając się na określonym sposobie wyobrażania sobie partnera, co za tym idzie – sposobie traktowania go oraz mechanizmów towarzyszących pracy nad autoprezentacją.

3

Made in Sachsenhausen. Rekontekstualizacja i reapropriacja odwróconego różowego trójkąta wśród grup gejowsko-lesbijskich w Ameryce Północnej jako przykład kradzieży symbolicznej

71%

Kajda K., Michalik T.

InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer

|

2016

|

issue 11b

170 - 183

PL

Procesy rekontekstualizacji oraz reapropriacji w kontekście dyskursów dotyczących mniejszości seksualnych uznawane są za podstawowe zabiegi umożliwiające znoszenie narzucanych na tą grupę stygmatów. W odnie¬sieniu do wspomnianych procesów, niniejsza praca podejmuje problematykę zmiany konotacji oraz znaczenia silnie uwarunkowanego historycznie symbolu różowego trójkąta. Autorzy poprzez prześledzenie różnych kon¬tekstów, w których współcześnie występuje wspomniany symbol – komemoracyjnych, emancy-pacyjnych oraz związanych z kulturą pop – podejmują refleksję nad konsekwencjami związanymi z dążeniami do odłą¬czenia różowego trójkąta od symboliki holocaustowej. Poprzez zastosowanie metafory kradzieży dodatkowo podjęta zostaje próba zwrócenia uwagi na fakt, że ograniczenia dotyczące prawa własności dotyczą nie tylko przed¬miotów materialnych, ale również wartości symbolicznych. Praca w oparciu o kon¬cepcję performa¬tywności aktów mowy J. Butler, reapriopriacji w ujęciu A. Crooma oraz Goffmanowskie rozumienie piętna zawiera ana¬lizę sposobów wykorzystywania symbolu różowego trójkąta w ramach współczesnych dyskursów tworzonych w USA. Główne pytanie stawiane przez autorów dotyczy kwestii własności. Do kogo zatem współ¬cześnie należy różowy trójkąt – do byłych więźniów, dla których jest on piętnem, do środowisk LGBT noszących go z dumą, czy może do użytkowników współczesnej kultury, używających go jako dodatek do różnego rodzaju gadżetów?

EN

The processes of recontextualization and reappropriation are said to be the basic ways to neutralize the stigma that is imposed on the sexual minority groups. In light to such processes this article looks at the issue of changing connotations and meanings of the historically strongly conditioned symbol of the pink triangle. By the investigation of different contexts in which the symbol occurs today – commemorative, emancipatory, and connected with pop-culture – the authors undertake the reflection on the consequences related to the attempts to dis¬connect the pink triangle from the Holocaust symbolism. Additionally, through the usage of the theft metaphor, the authors pay attention to the fact that the limitations of property rights apply not only to material items, but also to symbolic values. On the basis the J. Butler’s performativity concept, A. Croom’s understanding of reappropriation and E. Goffman’s concept of social stigma, the paper analyzes the ways the pink triangle symbol is used in the framework of contemporary discourses created in the USA. The main question concerns the issue of property. To whom does the pink triangle belong? To the ex-prisoners for whom it is stigmatizing, or to LGBT groups, who wear it with pride, or maybe to the users of contemporary culture, who use it as a supplement to different kinds of gadgets?

4

Żart jako próba przełamywania stereotypu niepełnosprawności

71%

Winiarska J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2019

|

vol. 31

EN

The article deals with the role of jokes in the changing of stereotypes of people with disabilities. The analysis is based on verbal jokes and memes collected online, disseminated by the disabled themselves – therefore, they are not malicious but closer to what Kleiner called a well-meaning and loving laughter. They help build a community and at the same time allow people from outside of it to cope with their fear of otherness, to reconstruct their stereotype of the disabled. This is achieved by activating contradictory conceptual frames, a mechanism that evokes a comical effect, relieving the tension that arises in contact with the different and the unknown. One of the frames is the stereotype of the disabled person, marked with Goffman’s stigma, which downplays all their features except their visible disability: the person is viewed as someone on a wheelchair, without a hand, etc. The inclusion of a person in the category “disabled” activates a stereotypical, culturally grounded knowledge – incorrect but providing a sense of security. The features stereotypically attributed by Poles to disabled people are discussed with reference to sociological research. A safe laughter at the Other facilitates a change of cognitive schemata, and as a result can change the stigma of disability prevalent in Polish society.

PL

Autorka przedstawia rolę dowcipów w zmienianiu stereotypu osób niepełnosprawnych. Materiał analizy stanowią znalezione w Internecie dowcipy słowne oraz memy rozpowszechniane przez samych niepełnosprawnych, a zatem nie złośliwie wyśmiewające, lecz bliższe temu, co Kleiner nazwał śmiechem życzliwym i miłującym. Takie komunikaty budują poczucie wspólnoty i jednocześnie pozwalają osobom spoza niej na bezpieczne oswajanie lęków przed innością i przebudowę własnej stereotypowej wizji osób niepełnosprawnych. Zdaniem autorki mechanizm ten można wyjaśnić uruchamianiem przez żarty sprzecznych ram konceptualnych, co wywołuje efekt komiczny, rozładowujący napięcie pojawiające się w kontakcie z tym, co inne i nieznane. Jedną z przywoływanych ram jest stereotyp osoby niepełnosprawnej, naznaczonej Goffmanowskim piętnem, które przyćmiewa wszystkie jej cechy poza widocznym kalectwem i powoduje postrzeganie jej wyłącznie jako kogoś na wózku, osoby bez ręki itp. Włączenie danej osoby do kategorii ‘niepełnosprawny’ uruchamia stereotypową, kulturowo ugruntowaną wiedzę – nieprawdziwą, lecz zapewniającą poczucie bezpieczeństwa. Cechy stereotypowo przypisywane przez Polaków osobom niepełnosprawnym autorka omawia, odwołując się do badań socjologicznych. Bezpieczny śmiech z Innego pozwala na zmianę schematów poznawczych, a w rezultacie może pomóc zmienić stygmatyzujący sposób postrzegania niepełnosprawności, rozpowszechniony w polskim społeczeństwie.

5

Penologiczne Kopciuszki – sytuacja dziecka w rodzinie naznaczonej piętnem uwięzienia z perspektywy rodziców odbywających kary długoterminowe

71%

Badowska-Hodyr M.

Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka

|

2019

|

vol. 18

|

issue 4

84 – 106

PL

W artykule zaprezentowano wyniki projektów zrealizowanych w jednostkach penitencjarnych Republiki Czech i Polski. Analizie poddano funkcjonowanie w warunkach izolacji więziennej rodziców dzieci do 15 r.ż., mających pełne prawa rodzicielskie i odbywających długoterminową karę pozbawienia wolności, oraz odczuwane przez nich dolegliwości uwięzienia. W szczególności skupiono się na sytuacji dziecka, którego rodzic odbywa karę pozbawienia wolności. Dokonano przeglądu rozwiązań oraz zaleceń prawnych dotyczących osadzonych rodziców i ich dzieci. Ponadto na podstawie zebranego materiału badawczego opracowano rekomendacje oraz zalecenia dla optymalnego i jak najbardziej konstruktywnego modelu postępowania penitencjarnego z osadzonymi odbywającymi długoterminową karę pozbawienia wolności, który będzie uwzględniał sytuację nie tylko osadzonych, ale i ich rodziny, w szczególności dzieci.

EN

In the article were presented results of project examination executed in penitentiary units in Czech Republic and Poland. Analysis were made against functioning of imprisonment conditions of parents who have children up to 15 years old and has full parental rights and are sentenced for long term of imprisonment plus their feeling ailment being imprisoned. Especially researches were focused on child situation whose parents were sentenced for imprisonment. Review were made about possible solutions and law recommendations of imprisoned parents and their children. Additionally, basing on collected research material, recommendation and road maps were made for the most optimal and constructive model of penitentiary order with long-term imprisonment people, which includes not only situation of sentenced but their families and children.

6

Wulnerabilność Doroty Masłowskiej w obliczu „syndromu drugiej powieści” jako temat "Pawia królowej"

71%

Michalak A.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2018

|

vol. 103

|

issue 4

211-224

EN

Basing on the example of Paw królowej [The Queen’s Peacock], the article presents the manner in which Dorota Masłowska problematizes her own situation and position in the world of (pop) culture after the spectacular success of her debut novel White and Red. The paper defines the category of vulnerability and uses it to determine the subject position of the author. Female characters in the book are treated as metaphorical incarnations of Dorota Masłowska, reflecting her emotions related to her vulnerable position.

7

THE MARK OF THE NATIVE LANDSCAPE IN THE ARTISTIC OUTPUT OF JÓZEF SZERMENTOWSKI

71%

Porzucek N.

Literatura Ludowa

|

2020

|

issue 3

EN

The article centres on the analysis of Józef Szermentowski’s works with special attention to how his output was influenced by the native landscape. The author explores the concept of the stigma as an inalienable mark (on the body, in memory, in the artwork) and essential in discussions of the artwork concepts of aura and regionalism. The author brings to light the most important aspects of Szermentowski’s biography and uses them to analyse selected paintings in light of the issues signalled earlier.

PL

Praca jest analizą biografii oraz twórczości Józefa Szermentowskiego pod kątem piętna, jakie odcisnął na nich krajobraz kielecki. Autorka zastanawia się nad samym pojęciem piętna jako niezbywalnego śladu (na ciele, w pamięci, w twórczości artystycznej) oraz nad istotnymi w kontekście omawianej twórczości pojęciami aury i regionalizmu. W tekście przybliżone zostają najważniejsze z perspektywy badaczki aspekty biografii artysty i na ich podstawie przeprowadzona zostaje analiza wybranych, reprezentatywnych dla badanego problemu prac malarskich.

8

Czy nauczyciele myślą źle o eurosierotach? Stereotypy iuprzedzenia nauczycieli wobec dzieci sezonowych migrantów

71%

Trusz S.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2016

|

vol. 8(44)

|

issue 2

67-103

PL

Pojęcie „eurosieroctwo” (i/lub „eurosierota”) pełni funkcję negatywnej etykiety, wpływając niekorzystnie na szereg procesów społeczno-psychologicznych. W klasie szkolnej indywidualna skaza „eurosieroctwa” może wzbudzać u nauczycieli uprzedzenia i skłaniać ich do stereotypowego spostrzegania tej grupy dzieci. Przedstawione założenia przetestowano, prosząc nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów (n = 812) o wskazanie cech kojarzących się z typowym „eurosierotą” (dziewczynką vs chłopcem, w młodszym vs starszym wieku), a następnie o oszacowanie właściwości „eurosierot” dotyczących pięciu dziedzin funkcjonowania ludzi: poznawczej, społecznej, emocjonalnej, zadaniowej i wyglądu zewnętrznego. Analizy frekwencyjne przymiotników służących do opisu czterech kategorii „eurosierot” oraz analizy czynnikowe ujawniły, że „eurosieroctwo” jest głównie kojarzone z niekorzystnymi cechami, które można wiązać z zaburzeniami eksternalizującymi i internalizującymi u dzieci, a stereotypowy obraz „eurosieroty” jest różnicowany przez zmienne płci i wieku wyobrażonego dziecka. Uzyskane wyniki przedyskutowano w świetle teorii poznawczego koneksjonizmu, piętna i społecznego konstruktywizmu.

EN

The term euroorphanhood (and/or euroorphan) acts as a negative label and affects a range of social and psychological processes. Within a school class individuals who are attributed the stigma of euroorphanhood may become a target of teacher's prejudice and can be perceived in stereotypical way. These assumptions have been investigated by asking the teachers of elementary and middle schools (n = 812) to point those features that can be attributed to a typical euroorphan (girl vs. boy, younger vs. older), and then to estimate the euroorphans' attributes in terms of the five domains of human activity: cognitive, social, emotional, task-oriented, and appearance. Frequency analysis of the adjectives used to depict each of the four categories of euroorphans, and factor analysis revealed that the euroorphanhood is associated mainly with unfavorable features that can be connected to externalizing and internalizing disorders, and that the stereotypical image of the euroorphan varies significantly according to gender and age of the depicted child. The results have been discussed by reference to the cognitive connectionism, the stigma and the social constructivism theories.

9

Problem etykietowania i stygmatyzacji wśród wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Socjologiczna analiza zjawiska

57%

Chomczyński P.

Studia Socjologiczne

|

2015

|

issue 4(219)

205-236

XX

Artykuł ma charakter empiryczny i stanowi podsumowanie kilkuletnich terenowych badań jakościowych poświęconych tematyce interakcji grupowych wśród wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Poruszona została tutaj problematyka szeroko pojętych działań stygmatyzacyjnych na poziomie werbalnym i niewerbalnym, dziewcząt i chłopców zarówno wobec siebie (działania autostygmatyzacyjne), jak i siebie nawzajem. W artykule omówione zostały także uwarunkowania leżące u podstaw praktyk stygmatyzacyjnych, inicjowanych przez wychowanków, które determinują ich społeczną percepcję. Analiza materiału empirycznego dokonana została z perspektywy teorii naznaczania oraz koncepcji habitusu Pierre’a Bourdieu oraz Jeana Claude’a Passerona.

EN

The following paper encompasses results of a few years of qualitative field study concerning group interactions among juvenile delinquents from reformatories and shelters. In the article there is discussed the problem of practices oriented on stigmatization both in verbal and nonverbal terms initiated by female and male juveniles. There are discussed conditions lying under self-stigmatization practices taken by inmates, which determine their social perception. In analyses there was helpful habitus theory by Pierre Bourdieu and Jean Claude Passeron but also conceptions of Erving Goffman encompassing social construction of stigma.

10

Wizerunek rodziny transnarodowej w świetle koncepcji piętna i stygmatyzacji

57%

Doiczman N.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2017

|

vol. 79

|

issue 4

313-326

EN

The purpose of this paper is to define the stereotypical image of a transnational family in the context of the concept of stigma and stigmatisation. The analysis is based on the assumptions of the interactive theory, with particular reference to Erving Goffman’s concept of stigma. The introductory part of the paper, dealing with the underlying social consequences of the functioning of transnational families, has been based on the characteristics of Polish post-EU accession migrations, with particular focus on the current issues. Attention has been paid to the legal problem connected with migrations of parents and resulting from these migrations failure of migrant parents to exercise their parental responsibility. The article also presents various views on the definition of a transnational family, being an alternative to the socio-cultural construct of a full family. The key theme in the discussion presented in the paper is the focus on the role of ‘social audience’ in the creation of the stigmatisation of a ‘euro-orphan’.

PL

Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie stereotypowego wizerunku rodzin rozłącznych przestrzennie w świetle koncepcji piętna i stygmatyzacji. Analiza opiera się na założeniach interakcyjnych teorii, ze szczególnym nawiązaniem do koncepcji piętna Ervinga Goffmana. Wprowadzenie do problematyki społecznych konsekwencji funkcjonowania rodzin transnarodowych stanowi charakterystyka polskich migracji poakcesyjnych podkreślająca aktualność poruszanego zagadnienia. Zwrócono uwagę na problem prawny pojawiający się w związku z migracją zarobkową rodziców i niewywiązywaniem się z obowiązku władzy rodzicielskiej. Artykuł przedstawia również różne ujęcia definicyjne rodziny transnarodowej, która jest alternatywną konstrukcją społeczno-kulturową dla rodziny pełnej. Kluczowym wątek rozważań dotyczy roli ,,społecznej widowni” w wytwarzaniu stygmatu ,,eurosieroctwa”.

11

Refleksje nad zagadnieniem piętna w relacjach badacza i badanych na podstawie wywiadów z kobietami świadczącymi usługi seksualne

57%

Ślęzak I.

Nauka i Szkolnictwo Wyższe

|

2013

|

issue 1(41)

153-166

EN

The purpose of the article is to present the process of negotiation of identity and stigma management during interactions between the researcher and sex workers. The data for the analysis are derived from qualitative research conducted in escort agencies. The main techniques used in the project were unstructured interviews and participant observation. Data analysis was carried out according to the procedures of grounded theory methodology. The theoretical frame of the considerations presented in this article is symbolic interactionism.

PL

Niniejszy artykuł jest próbą analizy sposobu, w jaki rozmówczynie, kobiety świadczące usługi seksualne, zarządzały swoim piętnem oraz negocjowały swoją tożsamość w interakcjach z badaczem podczas wywiadów i obserwacji. Analizowane zagadnienie związane było z realizacją projektu badawczego dotyczącego sytuacji pracy kobiet w agencjach towarzyskich. W badaniach wykorzystano techniki jakościowe, zaś analiza danych została przeprowadzona zgodnie procedurami metodologii teorii ugruntowanej. Inspiracją teoretyczną dla prezentowanych w artykule rozważań był symboliczny interakcjonizm.

12

Determinanty readaptacji społecznej byłych osadzonych

57%

Stopa M.

Kultura i Wychowanie

|

2022

|

vol. 22

|

issue 2

131-144

EN

This article reflects on the determinants of social readaptation of former prisoners. Thematic considerations on the indicated issue were explored, as well as on imprisonment in both the custodial and non-custodial systems. In addition, the marginalization and stereotyping of former prisoners as factors that hinder social readaptation was noted. The main implementers of post-penitentiary assistance were identified, and the indicated issues were explored based on the literature on the subject and presented in the context of the author’s own research on the social perception of former prisoners

PL

W niniejszym artykule podjęto temat determinantów readaptacji społecznej byłych osadzonych. Podjęto rozważania tematyczne dotyczące wskazanego zagadnienia, jak również aspekt kary pozbawienia wolności zarówno w systemie izolacyjnym, jak i wolnościowym. Ponadto wskazano również aspekt marginalizacyjny i stereotypizajcę byłych osadzonych jako czynniki utrudniające prawidłową readaptację społeczną. Określono głównych realizatorów pomocy postpenitencjarnej, a wskazane zagadnienia zostały opracowane na podstawie literatury przedmiotu oraz przedstawione w świetle badań własnych, przeprowadzonych na podstawie percepcji społecznej.

13

Analiza procesu rekonstrukcji tożsamości osoby z nabytą dysfunkcją organizmu

57%

Niedbalski (https://orcid.org/0000-0002-2803-7628) J.

Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo

|

2019

|

issue 2(44)

51-67

PL

Celem artykuł jest określenie tego, w jaki sposób powstanie trwałej dysfunkcji organizmu powoduje istotne przemiany w sposobie postrzegania samego siebie przez człowieka dotychczas cieszącego się pełnią władz nad swoim ciałem. W tekście staram się wykazać istniejącą paralelę pomiędzy kryzysem ciała wynikającym z utraty jego pełnej sprawności a kryzysem na poziomie tożsamości. Jednocześnie staram się podkreślić, że nabycie dysfunkcji ciała przyczynia się do zmian sposobu postrzegania siebie samych, co skutkuje dezorganizacją egzystencjalnego ładu i destabilizacją autodefinicji jednostki. W związku z powyższym w artykule zostaną poddane analizie obiektywne wyznaczniki postrzegania swojego ciała w kategoriach nieadekwatności oraz ich społeczne konsekwencje. Jako perspektywę poznawczą przyjmuję symboliczny interakcjonizm oraz goffmanowską teorię stygmatyzacji, zakorzenione w paradygmacie interpretatywnym. Materiał badawczy wykorzystany w tym opracowaniu stanowią osobiste doświadczenia osób, które na skutek różnego rodzaju zdarzeń losowych utraciły pełnię sprawności fizycznej. Z respondentami przeprowadzone zostały wywiady swobodne mało ukierunkowane. Analiza i interpretacja materiału badawczego prowadzona była zgodnie z procedurami metodologii teorii ugruntowanej.

EN

The purpose of the article is to identify how the emergence of a permanent body dysfunction causes significant transformations in the self-perception of a person who previously had full control over their body. In this article, Iattempt to present an existing parallel between a body crisis caused by the loss of its full capacity and a crisis on the identity level. At the same time, I try to highlight that acquiring a body dysfunction contributes to changes in self-perception, leading to the disorganization of the existential order and a destabilization of an individual’s self-definition. Therefore, the text will include an analysis of the objective determinants of a person’s own body perception in the categories of inadequacy as well as its social consequences. In this article, I adopt symbolic interactionism and Goffman’s stigmatization theory as cognitive perspectives, rooted in the interpretative paradigm. The above-mentioned theoretical references, constitute the foundation of this paper. The research material adopted in this work is composed of personal experiences from people who lost physical abilities due to various random events. Unstructured interviews were conducted with members of this group of people. Analysis and interpretation of the research material are performed in accordance with the procedures of grounded theory.

14

Celiakia – perspektywa socjomedyczna

57%

Wieczorkowska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2021

|

issue 79

7-30

EN

Coeliac disease (CD, gluten enteropathy, gluten sprue) is an autoimmune, genetic condition related to possesion of certain combination of genes HLA-DQ2 and HLA-DQ8. In persons suffering from CD eating gluten causes villus atrophy, which in turn effects with absorption disorders and other medical conditions (weight loss, anemy, lack of vitamins, osteoporosis). It is chronic and nontreatable condition and in most cases the sole treatment is restrictive gluten-free diet involving full elimination from meals certain proteins present in cereals – gliadin in wheat, secalin in rye, hordein in barley and avenin in oats. CD is commonly associated with childhood but its prevalence in adult life is more and more frequent. Gluten-free diet, which is the only known therapy requires from the sick person systematicity and consequence and is often related to change in the life style. The aim of the article is to present complexity of medical background of the disease and its implications regarding reactions toward a disease, the life and dealing with it as well as social and environmental determinants influencing improvement in the patients’ condition. It has been assumed that it is a condition still not enough recognized in the society as well as among doctors (which proves the average time of the proper diagnosis). The main thesis of the paper states that the coeliac disease is a complex condition and the lack of the classical medication makes it a disease, that the success of the therapy strongly depends on the patients, their knowledge and determination in the demanding diet. From the social point of view misunderstanding of the patient may frequently negatively influence their illness behavior, which in turn, can have a negative impact on their condition. Additionally, coeliac patients have to deal with limitations in everyday routines – job performance, travelling or meetings. The article is constructed in sociomedical frames. In the first part, the article presents medical image of the disease – its clinical description, types and variants as well as diagnostic path. Presentation of those issues in the first place is crucial to understand properly the essence of the disease and difficulties in dealing with it as well as with the co-existing conditions. The second part is devoted to sociomedical perspective – it describes the disease from the patient’s perspective taking into account their reactions toward the condition, undertaking the sick role, illness behavior, stigma management, relations with others and everyday problems resulting from the disease and diet. Presented reflections don’t exhaust the complexity of the topic and multidimensional problems of the coeliac patients. Subsequent parts of the article are aimed at showing that complexity and can be the starting point for deeper and more detailed analises. The article is based on the review of the Polish and foreign body of work in that field as well as obtainable research in that area.

PL

Celiakia (choroba trzewna, enteropatia glutenowa) to choroba genetyczna (związana z występowaniem u chorych specyficznego wariantu genów HLA-DQ2 oraz HLA-DQ8) o charakterze autoimmunologicznym. U chorych spożywanie glutenu prowadzi do zaniku kosmków znajdujących się w błonie śluzowej dwunastnicy i jelita cienkiego, co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń wchłaniania i innych związanych z tym dolegliwości (utrata masy ciała, anemia, niedobory witamin, osteoporoza). Jest to choroba przewlekła, nieuleczalna i w większości wypadków jedynym lekarstwem jest restrykcyjna dieta polegająca na eliminacji z pożywienia frakcji białek zawartych w takich zbożach jak pszenica (gliadyna), żyto (sekalina), jęczmień (hordeina) i owies (awenina). Celiakia to choroba najczęściej kojarzona z okresem dzieciństwa, jednak coraz częściej rozpoznawana jest w życiu dorosłym. Dieta bezglutenowa, będąca jedynym lekarstwem, wymaga od chorego systematyczności oraz konsekwencji i często wiąże się ze zmianą stylu życia. Celem artykułu jest zaprezentowanie złożoności medycznego podłoża choroby i wynikających z niego implikacji dotyczących reakcji na chorobę, życia i radzenia sobie z nią oraz społecznych i środowiskowych czynników wpływających na poprawę stanu zdrowia chorych na celiakię. Przyjęto bowiem założenie, iż jest to schorzenie wciąż mało rozpoznane w społeczeństwie, a także mało uświadomione w środowisku medycznym (o czym świadczy średni czas diagnozy celiakii). Główna teza artykułu głosi, iż celiakia jest chorobą złożoną, zaś brak klasycznego lekarstwa czyni ją schorzeniem, w którym sukces terapii zależy w ogromnym stopniu od pacjenta, jego wiedzy oraz determinacji w stosowaniu wymagającej diety eliminacyjnej. Z punktu widzenia społeczeństwa niezrozumienie chorego często negatywnie wpływa na jego zachowania w chorobie, co może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. Pacjenci z celiakią borykają się dodatkowo z ograniczeniami w codziennym funkcjonowaniu – pracy, podróżach czy spotkaniach towarzyskich. Artykuł wpisuje się w ramy rozważań socjomedycznych. W pierwszej części prezentuje perspektywę medyczną dotyczącą istoty choroby, jej typów i odmian oraz diagnostyki. Prezentacja tych aspektów w pierwszej kolejności jest kluczowa dla zrozumienia istoty choroby i trudności w radzeniu sobie z nią oraz schorzeniami współwystępującymi. W drugiej części zaprezentowano – na podstawie wybranych koncepcji socjologii medycyny – chorobę z perspektywy pacjenta – jego reakcji i przyjmowania roli chorego, zachowań w chorobie, zarządzania piętnem z nią związanym, relacji z otoczeniem, a także codziennych problemów wynikających z konieczności stosowania diety eliminacyjnej. Prezentowane rozważania nie wyczerpują złożoności tematu i wieloaspektowości problematyki związanej z życiem oraz funkcjonowaniem pacjentów z celiakią. Wyodrębnione podrozdziały mają na celu ukazanie złożoności poruszanej w artykule problematyki i mogą stać się przyczynkiem do dalszych pogłębionych i szczegółowych analiz. Artykuł opiera się na przeglądzie przedmiotowej literatury polskiej i zagranicznej oraz badań w tym obszarze.

15

Autorstwo życia a niepełnosprawność – ponawiane odczytywanie idei normalizacji

50%

Głodkowska J.

Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo

|

2014

|

issue 1(23)

75-96

PL

Artykuł rozpatruje ideę normalizacji, przytaczając na wstępie dwa źródła: psychologię pozytywną oraz filozofię witalistyczną. Pierwsza ukazuje, jak można w człowieku poznawać jego dobrostan i sprzyjać jego rozkwitowi. Druga skupia się na ludzkim życiu, nadając mu sens podstawowy. Autorka podkreśla stanowisko, że normalizacja nie oznacza bycia normalnym i tę ideę interpretuje z punktu widzenia bezwarunkowej przynależności i społecznej tożsamości pozbawionej piętna. W rozważaniach ukazuje także normalizację jako instrument władzy i narzędzie przemocy symbolicznej oraz w kategoriach wspólnego ze społeczeństwem doznawania świata i wspólnego bytowania.

EN

The article examines the normalization principle and quotes two sources at the beginning: positive psychology and vitalism. The first one shows how to learn about a person’s well-being and promote his or her flourishing. The second one focuses on human life, giving it a fundamental meaning. The author emphasizes the position that normalization does not mean being normal and interprets this principle from the point of view of absolute membership and social identity devoid of stigma. She also depicts normalization as an instrument of power and a tool of symbolic abuse and in terms of experiencing the world together with society and shared living.

Refine search results

Ukryte/niewidoczne niepełnosprawności a polityka tożsamości i etykietowania w życiu codziennym

Praca nad autoprezentacją osób doświadczających bezdomności. Kontekst mieszanych sytuacji społecznych

Made in Sachsenhausen. Rekontekstualizacja i reapropriacja odwróconego różowego trójkąta wśród grup gejowsko-lesbijskich w Ameryce Północnej jako przykład kradzieży symbolicznej

Żart jako próba przełamywania stereotypu niepełnosprawności

Penologiczne Kopciuszki – sytuacja dziecka w rodzinie naznaczonej piętnem uwięzienia z perspektywy rodziców odbywających kary długoterminowe

Wulnerabilność Doroty Masłowskiej w obliczu „syndromu drugiej powieści” jako temat "Pawia królowej"

THE MARK OF THE NATIVE LANDSCAPE IN THE ARTISTIC OUTPUT OF JÓZEF SZERMENTOWSKI

Czy nauczyciele myślą źle o eurosierotach? Stereotypy iuprzedzenia nauczycieli wobec dzieci sezonowych migrantów

Problem etykietowania i stygmatyzacji wśród wychowanków zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Socjologiczna analiza zjawiska

Wizerunek rodziny transnarodowej w świetle koncepcji piętna i stygmatyzacji

Refleksje nad zagadnieniem piętna w relacjach badacza i badanych na podstawie wywiadów z kobietami świadczącymi usługi seksualne

Determinanty readaptacji społecznej byłych osadzonych

Analiza procesu rekonstrukcji tożsamości osoby z nabytą dysfunkcją organizmu

Celiakia – perspektywa socjomedyczna

Autorstwo życia a niepełnosprawność – ponawiane odczytywanie idei normalizacji