Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 16

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  pisarz
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Tworzywo językowe zawarte w tekstach literatury pięknej może być, i bywa, rozmaicie postrzegane przez badaczy. Językoznawcy najczęściej zwracają uwagę na elementy słownikowe, specyficzne nazewnictwo czy określone formy gramatyczne lub słowotwórcze, a także na tekstową funkcjonalność poszczególnych leksemów czy form lub ich grup albo zbiorów tematycznych. Niektórzy śledzą również tropy stylistyczne, zwłaszcza metafory i porównania. Rzadziej spotykamy analizy wykraczające swoim zasięgiem poza tekst literacki jako płaszczyznę penetracji badawczej, czyli poza relację: tekst–badacz. Tymczasem ujęcie szersze, w którym uwzględni się trójstronną relację: pisarz–tekst–badacz, pozwala dostrzec więcej aspektów niemal każdego badanego zagadnienia czy tematu. Przy tym pisarza należy tu postrzegać nie tylko jako autora, kreatora tekstu, nadawcę komunikatu, twórcę oryginalnego warsztatu pisarskiego, ale również jako jednostkę ludzką, egzystującą w określonym czasie i miejscu/miejscach, osobowość o określonej tożsamości, obdarzoną swoistymi cechami, mającą określone upodobania, poglądy i preferencje. Z tak nakreślonej perspektywy autorka przedstawia tutaj wybraną jednostkę językową – wyraz skrzydło (częściej używany, ze względu na parzystość tego narządu, w formie liczby mnogiej skrzydła) oraz formy przymiotnika skrzydlaty, które występują w zbiorze tekstów jednego pisarza. Nie przypadkiem jest nim Stefan Żeromski, ponieważ on potrafił zawrzeć w swoim piśmiennictwie niespotykane gdzie indziej w literaturze polskiej bogactwo słownictwa – różnorodnego słowotwórczo, semantycznie i funkcjonalnie. W badanym zbiorze znalazło się 257 kontekstów, w których pojawił się wyraz skrzydło i pochodne – w różnych znaczeniach podstawowych i wtórnych oraz w metaforycznych funkcjach tekstowych.
EN
The linguistic material of the belles-lettres texts can be, and quite often is, variously perceived by the researchers. The linguists most frequently pay attention to the lexical elements, specific nomenclature, particular grammatical forms or the word-formation, as well as to the textual functionality of the lexemes, forms or their groups, or thematic sets. Some linguists also trace the rhetorical devices, particularly the metaphors and comparisons. Less frequently the analyses go beyond the literary text as a basis of the research exploration, i. e. beyond the relationship text – researcher. However, the broader approach, which takes into account the trilateral relationship writer – text – researcher, allows to grasp more aspects of nearly every problem or subject under examination. Additionally, the writer should be perceived here not only as an author or creator of the text, the message sender, the creator of his genuine writing craft, but also as a human individual, existing in a particular time and place/places, a personality, endowed with a concrete identity, specific traits, likings, opinions, and preferences. From such perspective the author presents here the selected linguistic unit – the word wing (more frequently, because of the nature of this paired organ, used in plural – wings) and the adjectival forms winged, as they occur in the set of texts of one writer. Quite not incidentally this writer is Stefan Żeromski, as he was capable of encompassing in his writings the lexical wealth, unparalleled elsewhere in the Polish literature – diverse as it in the word-formation, semantic, and functional aspects. The examined set include 257 contexts in which the word wing and its derivatives have occurred – with their various basic and secondary meanings, as well as the metaphoric textual functions.
2
100%
EN
The article shows that the biggest beneficiary of possibilities opened by infrastructure of information society is not contemporary literary avant-garde (hypertexts, electronic literature etc.) but popular literature ingrained in the very centre of social communication. Authors like Dehnel and Witkowski through their media activity, writing features in newspapers, blogging, using Facebook, organizing events in public space etc. blur the line between book and media environment and create interactive, transmedia literary space. Literature goes beyond books and libraries, like previously visual arts left traditional space of museum. Texts go out of books, enter a public space, meet people, connect with other media, setting up literary database scattered throughout the culture, which can be used in a different ways.
3
100%
EN
Descriptions of nature are usually skipped by readers and treated as boring fragments. It is typ-ical of school children. Descriptions of nature were one of the types of descriptions, which were atypical literary technique of the 19th century. Descriptions of nature de facto contain numer-ous values: artistic, esthetic, cognitive and educational, which has been presented in the article and illustrated with various fragments taken from the books written by Stefan Żeromski, an outstanding Polish creator of images of nature.
PL
Opisy przyrody niesłusznie są pomijane w toku lektury i uznawane za nudne fragmenty utworów epickich. Jest to częste zjawisko zwłaszcza w środowisku uczniowskim. Opisy przyrody stanowiły jedną z realizacji opisu – typowej techniki literackiej XIX wieku. De facto odznaczają się wieloma walorami: artystycznymi, estetycznymi, poznawczymi i edukacyjnymi, co w tym artykule zostało omówione i zilustrowane różnorodnymi fragmentami prozy Stefana Żeromskiego, wybitnego polskiego twórcy obrazów natury.
PL
Praca odnosi się do postaci chyba najwybitniejszego pisarza ziemi kurpiowskiej Henryka Syski. Za Leszkiem Kołakowskim można powtórzyć, że każda „mała Ojczyzna” staje się dla człowieka, a tym bardziej pisarza, swoistym „centrum świata”. Autor artykułu, przybliżając dorobek Syski, wykazuje, że w gruncie rzeczy „jądrem” twórczości pisarza była właśnie Kurpiowszczyzna.
EN
The work refers to Henryk Syska – perhaps the most prominent writer of Kurpie Land. It can be repeated after Leszek Kołakowski that every “small Homeland” becomes to a man, and even more to a writer, a kind of “the center of the world”. The author of the article, presenting the output of Syska, shows that, in essence, “the core” of the writer’s work was the Kurpie region.
5
Content available remote

Żakiewicz jeden a dwoisty (wspomnienie)

100%
PL
Tekst wspomnieniowy napisany z okazji piątej rocznicy śmierci pisarza i wykładowcy - dr Zbigniewa Żakiewicza. Stanowi syntetyczny przegląd najbardziej znanych utworów literackich Żakiewicza, nawiązujących do rodzinnych Kresów.
PL
Artykuł przypomina postać Klementyny z Tańskich Hoffmanowej (1798- 1845) – pierwszej pisarki na gruncie polskim, która stworzyła bogaty księgozbiór dla szerokiego grona odbiorców w języku polskim – czasopisma i książki dla dzieci, powieści dla młodzieży i dorosłych. Twórczość Hoffmanowej wzbogacała pamięć małych czytelników wiadomościami z dziejów polskich, wzbudzała umiłowanie ojczystej mowy, poznawanie przeszłości kraju, uwielbienie ważnych postaci ukazanych w szerokim tle historycznym oraz zawierała szereg wskazówek pedagogicznych, kierowanych do rodziców i wychowawców. Pisarka narzuciła opinii publicznej jasno sprecyzowany ideał wychowawczy dla kobiet i przedstawiła odpowiedni dla nich program naukowy. W jej utworach i współczesny Polak znajdzie wartości ponadczasowe: wskazówki prawdziwego patriotyzmu, kult języka i kultury narodowej, znaczenie wychowania rodzinnego i społecznego, a także takie przesłania, jak: miłość, koleżeństwo, szacunek dla rodziców i starszych, wyrozumiałość, oddanie, poświęcenie, ofiarność, uczynność.
PL
Koncepcja badania tworzywa językowego tekstów literatury przy utrzymywaniu w procesie badawczym stałej relacji w obrębie triady: pisarz – tworzywo językowe – tekst oraz pisarz – tekst – badacz. Dominantą jest postrzeganie pisarza nie tylko jako autora i kreatora tekstu, nadawcę komunikatu, twórcę oryginalnego warsztatu pisarskiego, ale również jako jednostkę ludzką, egzystującą w określonym czasie i miejscu/miejscach, osobowość o konkretnej tożsamości, obdarzoną swoistymi właściwościami, posiadającą sobie właściwe: wiedzę, doświadczenia, upodobania, poglądy, preferencje i emocje. Pisarz jest twórcą tekstu a badacz powinien uszanować jego prawa autorskie, ale jednocześnie jak najlepiej ukazać wszystko to, co pisarz zawał w swoim tekście.
EN
The concept of researching linguistic material of literary texts while in the research process maintaining the constant relation within the triad of ‘writer – linguistic material – text’ and the one of ‘writer – text – researcher’. The dominant element is perceiving the writer not only as the author and creator of the text, the sender of the message, and the creator of an original literary workshop, but also as a human being existing at a specific time and place/places, a personality with a specific identity, with specific features and characteristics such as a certain level of knowledge, experience, preferences, views and emotions. The writer is the creator of the text and the researcher should respect his or her copyrights, but – at the same time – should present everything the writer has included in his or her text in the best possible way.
PL
Artykuł dotyczy adaptacji fi lmowych sześciu książek Bohumila Hrabala (Perełki na dnie, Pociągi pod specjalnym nadzorem, Sprzedam dom, w którym już nie chcę mieszkać, Postrzyżyny, Święto przebiśniegu, Obsługiwałem angielskiego króla), stworzonych przez Jiříego Menzla. Zawiera krótkie opisy sylwetek pisarza i reżysera oraz próbę specyfi kacji ich relacji na płaszczyźnie tworzenia obrazu fi lmowego. Przeanalizowana została w nim tematyka poszczególnych dzieł oraz charakterystyczne cechy ich ekranizacji.
EN
The article concerns six movie adaptations of Bohumil Hrabal’s books (Pearls of the deep, Closely observed trains, I’ll sell the house in which I can live no more, Cutt ing it short, The snowdrop festival, I served the king of England), created by Jiří Menzel. It includes not only short profi les of both the writer and the director and an attempt at describing those two’s relationship while making the movies, but also an analysis of the work’s themes and distinguishing features of their movie versions.
EN
Franciszek Xawery Puslowski was born in France on 16 June 1875. In accordance with the requirements set by his parents, he received a thorough home education.From childhood he was taught foreign languages, which were used during conversations in the Puslowski household. Although he did not graduate from university, he had an impressive knowledge of law and the humanities. After World War I, he served as an officer in the Polish Army and was also a diplomat. Moreover, he was a poet who collaborated with many newspapers. He was an active member of many organizations and social associations. In his palace in Cracow he ran a parlor that was a place of interesting social meetings. After the end of World War II, he worked as a teacher of foreign languages and was active in social organizations. He was a well--known figure in Cracow, often perceived as an eccentric and a representative of the old social elites.
PL
Franciszek Xawery Pusłowski urodził się we Francji 16 czerwca 1875 r. Zgodnie z wymaganiami stawianymi przez rodziców, uzyskał staranne domowe wykształcenie. Od dzieciństwa był uczony języków obcych, którymi posługiwano się w rozmowach w domu Pusłowskich. Chociaż nie ukończył studiów, dysponował imponującą wiedzą w dziedzinie nauk prawnych i humanistycznych. Po I wojnie światowej pełnił służbę jako oficer w Wojsku Polskim oraz w dyplomacji. Był również poetą oraz współpracował z wieloma gazetami. Był aktywnym działaczem licznych organizacji i stowarzyszeń społecznych. Jego pałac w Krakowie był miejscem interesujących spotkań towarzyskich. Po II wojnie światowej pracował jako nauczyciel języków obcych i działał w organizacjach społecznych. Był postacią znaną w Krakowie, postrzeganą często jako ekscentryczny przedstawiciel dawnych elit społecznych.
10
Content available remote

Kwadrat Zbigniewa Żakiewicza

84%
PL
Na tekst składają się cztery recenzje autorstwa Grzegorza Ojcewicza opublikowane przed laty w „Pomeranii”, a także w "Acta Polono-Ruthenica", dotyczące dorobku literackiego i naukowego dr Zbigniewa Żakiewicza. Są to teksty: "I ta dusza po polsku płacze", "Gdy prosta jest tylko droga życia", "Żyj TERAZ!", "Jaka jesteś, Rosjo?".
EN
The article stems from a media linguistic perspective and serves as a case study for comparing the roles of a journalist and a writer. The author chose a textual experiment for that purpose, namely the 23–24 April 2016 edition of Gazeta Wyborcza, a Polish daily. On that day the paper turned into Writers’ Newspaper and was prepared in full by several dozen writers from Poland and abroad. The project’s aim was to promote reading the press and literature. The author analysed metatextual and paratextual elements along with self-commentaries regarding the project. The results show the experiment indicated the communicative specificity of the journalistic profession: the particularities of the editorial office, the importance of the topic, of character limits and fact-checking. As a communication experiment, the newspaper underlined the interactive nature of the modern-day press and its openness to the reader.
PL
W artykule przedstawione zostały wybrane obrazki z życia i twórczości prof. Jana Czochralskiego (1885–1953), wybitnego polskiego chemika, metaloznawcy i krystalografa oraz mecenasa sztuki, poety i pisarza. Z bogatego dorobku naukowego naszkicowane zostały trzy najważniejsze jego osiągnięcia: radiomikroskop, który można uważać za pierwowzór skaningowego mikroskopu analizującego (SPM) nagrodzonego Nagrodą Nobla w 1986 r., stop do łożysk kolejowych znany jako „metal B”, który przyniósł Czochralskiemu sławę i bogactwo, oraz tz w. metoda Czochralskiego otrzymywania monokryształów, dzięki której nazwano uczonego „ojcem współczesnej elektroniki”. Nie bez znaczenia są inne jego wynalazki, takie jak płyn do trwałej ondulacji czy „proszek od kataru z Gołąbkiem”. Mimo takich osiągnięć, nazwisko Jana Czochralskiego było w Polsce objęte infamią za rzekomą kolaborację z Niemcami w czasie II wojny światowej. Jednak, po ostatecznym udowodnieniu wiosną 2011 roku faktu jego współpracy z Armią Krajową, przywrócono mu dobre imię na Politechnice Warszawskiej. Słusznie więc rok 2013 został przez Sejm RP ogłoszony Rokiem Jana Czochralskiego.
EN
The presented paper is a report from a presentation delivered in December 2013, at the end of the “Year of Jan Czochralski” celebrated in Poland. For that reason the life and achievements of Prof. Jan Czochralski (1885–1953) were presented in a very short way. Jan Czochralski was a well known Polish chemist and metallurgist of the fi rst half of the 20th century working in Germany and Poland. His achievements were numerous and only three were presented in a more detailed way. The fi rst was a “radiomicroscope” for examination of the surface of metallic samples, which may be regarded as a prototype of modern scanning probe microscope (SPM) awarded with the Nobel Prize in 1986. The second achievement made Czochralski a famous scientist and a rich man prior to WWII – this was a special alloy for railway sliding bearing shells called “B -metal”. The third discovery gave the world recognition to Jan Czochralski after the war – this was the so -called “Czochralski method” for pulling a single crystal from the melt. Without this method used to obtain single silicon crystals necessary to modern electronics, our contemporary civilization would not have been possible. Among his other achievements it is worth mentioning a development of a type of hair perm lotion and a powder against nasal infections, as well as his activities as a patron of culture, poet and novelist. Despite these achievements, the name of Jan Czochralski was a subject of infamy in Poland, for his alleged collaboration with the Germans during World War II. After he fi nally had given proof to his patriotic cooperation with the Home Army (Armia Krajowa), he regained his good name in the spring of 2011. Therefore, the year 2013 was rightly declared by the Parliament of the Republic of Poland as the “Year of Jan Czochralski”.
EN
The author of the article analyzes Ukrainian literature of the past century as a part of the history of literature. He draws attention to the peculiarities of the literary canon as well as to the interruption in the process of literary development during the different colonial and totalitarian periods. Adverse social conditions determined the neglect of the tradition. Colonial and totalitarian circumstances slowed down the search for a proper form for a long time, and only during the period of Ukraine’s independence did it become possible to make up for past losses. Overcoming all crises, Ukrainian literature has shown extraordinary vitality and resilience. Such circumstances created the conditions at the end of the twentieth century for the realization of a new quality in its literature, which is being formed to this day.
PL
Autor ujmuje literaturę ukraińską XX stulecia jako część historii literatury. Wskazuje na specyfikę tworzenia kanonu literackiego, a także analizuje przerwy w rozwoju literatury. Niekorzystne warunki społeczne spowodowały zaniedbanie tradycji. Kolonialne i totalitarne okoliczności przez długi czas spowalniały poszukiwanie właściwej formy i tylko w okresie niepodległości Ukrainy udało się zrekompensować straty z przeszłości. Przezwyciężając pęknięcia i kryzysy, literatura ukraińska wykazała się niezwykłą żywiołowością i odpornością. Pod koniec XX wieku stworzyło to warunki, aby osiągnąć nową jakość i ten proces trwa do dziś.
Porównania
|
2018
|
vol. 23
|
issue 2
47-62
PL
Po II wojnie światowej antologia literacka staje się jednym z najważnejszych sposobów reprezentacji literatury ukraińskiej, który zmienia się w zależności od definiowania i redefiniowania statusu pisarza. Podczas gdy w literaturze radzieckiej pod opieką Akademii Nauk pojawiają się wydania wielotomowe, konstruujące postać pisarza jako uczestnika socjalistycznej reorganizacji rzeczywistości, antologie emigracyjne rozwijają mit o pisarzu jako twórcy świata słów, stającego się nową „przestrzenią spotkania” dla całej wspólnoty kulturowej.Antologie literackie opublikowane po upadku Związku Radzieckiego (których liczba rośnie wielokrotnie) odzwierciedlają wszystkie problemy transformacji tożsamości autorów od wieszcza do gracza w niepewnej rzeczywistości, a także różne modele mitologizacji twórczości od romantyzmu do postmodernizmu. W tym kontekście szczególnie widoczna staje się zmiana natury gatunkowej antologii, która stopniowo przechodzi z kolekcji do projektu. Z jednej strony zauważalny jest efekt komercjalizacji literatury w warunkach rynkowych, przekształcenie pisarza w „producenta” towaru tekstowego. Z drugiej strony, obok klasycznego pisarza, który w uznawany przez czytelników sposób reprezentuje wartości estetyczne, powstaje postać pisarza jako intelektualisty publicznego, podejmującego wyzwanie tworzenia nowych zmysłów i nowych formwypowiedzi na aktualne tematy.
EN
After the II World War, literary anthology has become one of the most important means of representing Ukrainian literature, and it has changed depending on the definition and redefinition of the writer’s status. In the meantime, in the Soviet literature under the supervision of the Academy of Sciences, there appear multi-volume editions constructing the figure of the writer as a participant in the socialist reorganization of reality, emigration anthologies develop the myth of the writer as the creator of the textual world, becoming a new “common place” for the entire cultural community. Literary anthologies published after the collapse of the USSR (whose number has grown manyfold) reflect all the problems of transforming the identity of the author from the prophet to the player in an uncertain reality, as well as various models of mythologizing creativity from romanticism to postmodernism. In this context, the change in the genre of anthology becomes especially noticeable; it gradually moves from the collection to the project. On the one hand, commercialization of literature in market conditions and the transformation of the writer into a “producer” of textual goods are visible. On the other hand, next to the classic writer who, in a manner recognized by readers, represents aesthetic values, there emerges the figure of a writer as a public intellectual who undertakes the challenge of creating new meanings and new forms of expression on current issues.
PL
Autor rozważa twórczość Swietłany Aleksijewicz w szerokim cywilizacyjno-kulturowym kontekście naszego czasu. Sama pisarka przynaje, że obrazuje koniec epoki homo sovieticus. Jej uwagę przyciąga przede wszystkim doświadczenie istoty traumatycznej z tamtej epoki, niezależnie od tego, czy pochodzi od osób będących czynnymi budowniczymi systemu sowieckiego, czy też od tych, którzy od niego cierpieli, represjonowanych i dysydentów. Całokształt twórczości Swietłany Aleksijewicz charakteryzuje patos humanistyczny, nacelowany na rewaloryzację indywidualności i prywatności we współczesnym społeczeństwie.
EN
The article dedicated to the Svetlana Aleksievich literary works in the cultural and social context of our time. As writer has recognized, she writes about the end of the epoch which was called homo sovieticus. She paid a great attention to the traumatic experience and doesn’t matter whom it belongs: to the soviet servants or theirs victims – that ones who was repressed and called as dissidents. Humanistic pathos is one of the main feature of Svetlana Aleksievich’s writings. It overestimates the value of individuality and private life in the contemporary society.
RU
Автор рассматривает творчество Светланы Алексиевич в широком цивилизационно-культурном контексте нашего времени. Сама писательница признает, что изображает конец эпохи homo sovieticus. Ее внимание привлекает прежде всего травматический опыт этой эпохи, независимо от того, кому он принадлежит: активным созидателям советской системы или пострадавшим от нее, репрессированным и диссидентам. В целом для творчества Светланы Алексиевич характерен пафос гуманизма, нацеленный на возвращение ценности индивидуального и частного в современном обществе.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.