Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  początek
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Wizja prapoczątków świata w „Heksaemeronie” Bazylego Wielkiego

100%
Osek E.
Vox Patrum
|
1999
|
vol. 36
237-257
EN
Secundum sanctum Basilium omnia quae vivunt universi elementorum vel inanimatae naturae ornatus sunt: plantae et terrestria animalia terrae, aquatilia aquae, volati!ia aeris apparatus, supplementum et decus.
2
Publication available in full text mode
Content available

Refleksja nad początkami wszechświata w traktacie Be-reszit Raba

100%
Rucki M., Prończuk M.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2017
|
vol. 14
329-349
PL
Z punktu widzenia dzisiejszej metodologii naukowej Biblia nie stanowi źródła wiedzy naukowej, przynajmniej w zakresie nauk przyrodniczych. Przez wiele wieków teksty Biblii były jednak źródłem refleksji, w tym filozoficznej, nad początkiem istnienia wszechrzeczy. Przykładem takiej refleksji jest traktat Midrasz Raba zawierający komentarze do Księgi Rodzaju. I choć rozważania rabiniczne mają raczej charakter praktyczny (są ukierunkowane na wypełnianie przepisów Prawa Mojżeszowego), to często odwołują się do pytań egzystencjalnych i filozoficznych. Jest to szczególnie zauważalne w przytaczanych w traktacie dyskusjach z filozofami greckimi. Przeprowadzona analiza wskazuje na sensowność wielu refleksji rabinicznych, nawet w świetle dzisiejszej wiedzy naukowej o świecie i jego początkach, mimo że rabini nie odwoływali się do wiedzy przyrodniczej, a bazowali wyłącznie na tekstach biblijnych.
EN
From the perspective of today’s scientific methodology, the Bible does not count as a scientific source, at least as far as the natural sciences are concerned. However, for many centuries biblical texts have inspired reflections — including those of a philosophical kind — on the beginning of the existence of all things. The treatise Midrash Rabbah, with its commentary on the Book of Genesis, is an example of such reflections. In spite of the fact that rabbinic interpretation focuses on practical aspects of the Mosaic Law, it often raises philosophical and existential questions, especially in the context of those discussions that involve the gentile philosophers referred to in the treatise. The analysis undertaken here seeks to highlight those rabbinic reflections that appear reasonable even from the perspective of modern science aimed at describing the world and its origin — even though the rabbis were not themselves engaged in any form of the natural sciences and based their reflections exclusively on biblical texts.
3
Publication available in full text mode
Content available

Początek Wszechświata - między teologicznym stworzeniem a kosmologicznym przekształceniem

100%
Świeżyński A.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2023
|
vol. 20
|
issue 1
1-36
EN
The history of the co-existence of natural science and theology is marked by attempts to confront each of these two levels of cognition of reality with the other. Nowadays, such aims are also pursued in relation to cosmological and theological views regarding the origins of the Universe. In particular, there is a widespread view that the evolutionary nature of the latter’s existence, and the inescapable possibility that it has no temporal beginning, furnish grounds for rejecting a Divine act of creation as being causally responsible for the supposed duration of its existence. It seems that the most important source of this erroneous claim is the mixing up of strictly philosophical (metaphysical) principles and terms with natural science. Contrary to what is sometimes held to be the case, the ontological understanding of the beginning of the Universe as a coming into being of all matter resulting from creative agency on the part of God, construed from the standpoint of Christian theology, does not presuppose at all that this coming into being took place within the framework of linear time, and points instead to a permanent, timeless dependence of creation on the Creator. It should also be emphasized that an analysis of the range of research methods used in the natural sciences leads to the conclusion that they are not capable of furnishing a definitive resolution of the question of the temporal commencement of the material Universe. In fact, taking natural science as one’s sole basis, one can only legitimately consider the question of the temporal onset of the currently observed, physical state of the Universe. It follows that in order to correctly understand the nature of the relationship obtaining between the cosmological and theological conceptions of cosmogenesis it is of crucial importance to have a precise and accurate understanding of the meaning of the concepts used in both conceptions of the origins of the Universe, where these belong to two epistemologically distinct levels of cognition of reality. The aim of this article is to present and compare the cosmological and theological approaches to understanding the beginnings of the Universe, and to answer the question of whether these positions are mutually exclusive or complementary.
PL
Historia współistnienia nauk przyrodniczych i teologii naznaczona jest próbami przeciwstawiania sobie tych dwóch płaszczyzn poznania rzeczywistości. Współcześnie takie próby podejmowane są także względem kosmologicznej i teologicznej wizji powstania Wszechświata. Chodzi przede wszystkim o rozpowszechnianie się poglądu, jakoby ewolucyjny charakter istnienia Wszechświata oraz niedająca się wykluczyć możliwość, że nie posiada on początku czasowego, stanowiły argumenty zaprzeczające działaniu Boskiego aktu stworzenia jako przyczyny trwania rzeczywistości. Wydaje się, że najważniejszym źródłem tego błędnego twierdzenia jest mieszanie zasad i terminów ściśle filozoficznych (metafizycznych) z przyrodniczymi. Wbrew temu, co niekiedy próbuje się głosić, stosowane w obrębie teologii chrześcijańskiej ontologiczne rozumienie początku Wszechświata jako zaistnienia wszelkiej materii wskutek stwórczego oddziaływania Boga nie zakłada wcale, że zaistnienie to dokonało się w ramach czasu linearnego, ale wskazuje na stałą, ponadczasową zależność stworzenia od Stwórcy. Podkreślić trzeba również, że analiza zakresu metod badawczych stosowanych w naukach przyrodniczych prowadzi do wniosku o ich niewystarczalności do definitywnego rozstrzygnięcia kwestii czasowego początku Wszechświata materialnego. Na gruncie przyrodoznawstwa można bowiem w sposób uprawniony rozpatrywać wyłącznie zagadnienie początku czasowego obecnie obserwowanego, fizycznego stanu Wszechświata. Wynika z tego, że dla poprawnego zrozumienia natury relacji zachodzącej między kosmologiczną i teologiczną koncepcją kosmogenezy kluczowe znaczenie ma precyzyjne i ścisłe rozumienie znaczenia pojęć zastosowanych w obu koncepcjach powstania Wszechświata, które przynależą do dwóch odrębnych epistemologicznie płaszczyzn poznania rzeczywistości. Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie kosmologicznego i teologicznego rozumienia początku Wszechświata oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy są to stanowiska wzajemnie wykluczające się czy komplementarne.
4
Publication available in full text mode
Content available

Eternity and Time in the Gospel of John

100%
Jojko B.
Verbum Vitae
|
2019
|
vol. 35
245-278
PL
Relacja między wiecznością a czasem jest przedmiotem nieprzerwanych studiów Janowych. Odwieczne Słowo Boże wkracza bowiem w czas i w konkretną historię ludzkości, łącząc wieczność i czas. Ewangelista opisuje zarówno boskość Jezusa jako Słowa istniejącego w odwiecznym, ponadczasowym „początku” (1,1), jak i prawdziwe człowieczeństwo Jezusa jako postaci historycznej, która stała się „ciałem” (1,14), przyjmując na siebie ludzką kondycję w całej kruchości: w jej doczesności, cierpieniu i śmierci. Jego ziemska misja została wypełniona „w czasie” - w konkretnej „godzinie”. Czytanie Czwartej Ewangelii w tym świetle może więc uwydatnić Janowe rozumienie wieczności i czasu. Niniejsza publikacja przedstawia różne interpretacje wyrażenia „na początku” oraz związanego z czasem rzeczownika „godzina”, używanego przez ewangelistę przy pewnych okazjach: „Było to około dziesiątej godziny” (1,39); „było to około szóstej godziny” (4,6; 19,14); „o siódmej godzinie” (4,52), odnosząc się każdorazowo do chronologicznego, określonego punktu w czasie. Jednakże niniejszy artykuł nie ustala znaczenia liczb wskazujących daną godzinę. Jego celem jest uwypuklenie związków każdej godziny ze słowami i czynami Jezusa, ktore jej towarzyszą.
EN
The relationship between eternity and time has been a perennial issue in Johannine studies. Consider that the pre-existent Word of God enters in time and within concrete human history, thus bridging eternity and time. The evangelist describes both Jesus’ divinity as the Logos, existing in an  eternal, timeless “beginning” (1:1), and Jesus’ true humanity as the historical person who was made “flesh” (1:14), taking on the human condition in all its fragility, in its temporality, suffering and death. His earthly mission was fulfilled “in time” – in a concrete “hour”. Reading the Fourth Gospel in this light may help us appreciate the Johannine understanding of eternity and time. This survey presents the various interpretations of the expression “in the beginning” and also of the time-related noun “hour”, used by the evangelist on certain occasions with detailed precision: “it was about the tenth hour” (1:39); “it was about the sixth hour” (4:6; 19:14); and “at the seventh hour” (4:52), referring always to a particular chronological point in time. However, this article does not place undue emphasis on the  numbers recounting the particular hour, but rather tries to identify the links of each hour with the accompanying words and deeds of Jesus.
5
Publication available in full text mode
Content available

Dzieje oddziaływania hellenizmu na chrześcijaństwo

85%
Liszka P.
Ruch Biblijny i Liturgiczny
|
2017
|
vol. 70
|
issue 1
EN
The impact of Hellenism on Christianity has been present right from the start up to the present day, and it will certainly remain so till the end of the world. It poses a threat, since the phenomenon is all-encompassing, difficult to pinpoint, and hence hard to deal with. Not everything in this cultural amalgamation is bad, however. The danger arises when cultures are mixed, which leads up to the contention that everything is good and what we call evil may, as it is argued, be regarded as good when coupled with the good as a complementary element. Hellenism poses a threat to Christianity. Some of its elements may only be useful when Christian principles are not compromised, and when full orthodoxy is preserved. 
PL
Oddziaływanie hellenizmu na chrześcijaństwo istniało od początku do dziś i z pewnością będzie aż do końca świata. Zagrożenie stąd płynące jest poważne dlatego, że zjawisko to jest totalne, ogarnia wszelkie zakresy życia ludzkiego, a ponadto jest trudne do uchwycenia i trudno się przed nim ustrzec. Nie wszystko w tej kulturowej mieszance jest złe. W poszczególnych kulturach zawarte są jakieś wartości. Niebezpieczne jest mieszanie kultur, prowadzące do stwierdzenia, że wszystko jest dobre, a to, co nazywamy złem, może być wartością wtedy, gdy jest zespolone z dobrem, jako czynnik uzupełniający. Hellenizm dla chrześcijaństwa jest zagrożeniem. Niektóre jego elementy mogą być użyteczne wtedy, gdy zachowana jest wierność podstawowym zasadom chrześcijańskim, czyli w sytuacji zachowania pełnej ortodoksji.
6
Publication available in full text mode
Content available

Literatura zombiecentryczna jako narracje końca i początku

80%
Olkusz K.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
|
2016
|
vol. 34
|
issue 2
EN
Although post-apocalyptic literature is particularly characterized by attempts to depict the world being destroyed by a cataclysm, some researchers emphasize its germinative nature. This predilection stems from the fact that the plots of the narratives of the dawn of the anthropocene era centre around characters-survivors, who – having endured the catastrophe – try to domesticate the danger area. While the chaotic and haphazard actions of many protagonists are not volitional, but rather a result of fortunate coincidences, they do in fact acquire specific goals, which may include finding a safe retreat, getting the lost family back together, or building the future in a completely new habitat. In this perspective, the end of the world actually signifies only the end of a certain era, or civilizational stage, and becomes a turning point indicating the beginning of a new order, different from the previous one. The prefix “post” in such narratives signals an aesthetic intention to create a “re-started” biotope, which is different from the constructs that imitate the reality known to the readers. Therefore, the worldbuilding strategies of the authors focus on the description of the end and subsequent revival, the new beginning.
PL
Literatura postapokaliptyczna charakteryzuje się szczególnym dążeniem do prezentacji świata pochłanianego przez kataklizm, choć jednocześnie niektórzy badacze podkreślają paradoksalnie zawiązkowy charakter fabuł traktujących o zmierzchu antropocenu. Ta predylekcja wynika z usytuowania fabuły wokół losów bohaterów–ocaleńców, którzy – przetrwawszy ów punkt dywergencji – starają się oswoić przestrzeń zagrożenia. Wielu protagonistów czyni to wprawdzie niejako pozawolicjonalnie, raczej w efekcie fortunnego zbiegu okoliczności. Jednakże rezultatem ich chaotycznych i stochastycznych manewrów jest zyskanie skonkretyzowanego celu, jakim może być próba znalezienia azylu, odzyskania zaginionej rodziny, budowania przyszłości w zupełnie nowym habitacie. W tym ujęciu koniec świata oznacza w praktyce zaledwie finał jakiejś epoki, etapu cywilizacyjnego i staje się cezurą wyznaczającą odmienny od poprzedniego porządek istnienia. Przedrostek „post” wskazuje w takich narracjach na estetyczny zamiar kreacji biotopu w pewien sposób „zrestartowanego”, różnego od konstruktów imitujących znane czytelnikom realia. Wysiłek światotwórczy autorów skupia się zatem na deskrypcji końca i następującego po nim odrodzenia, nowego początku.
7
Publication available in full text mode
Content available

Feniks w gnostyckim traktacie "O początku świata" (NHC II, 5; p. 121, 27 - 123, 2)

80%
Myszor W.
Vox Patrum
|
2008
|
vol. 52
|
issue 1
677-681
EN
Ein allegorische Exkurs p. 121,27-123,2 im gnostischen, titellosen Schrift Vom Ursprung der Welt gehórt zu den religionsgeschichtlichen Aussagen und Besonderheiten dieses Traktats. Die Anspielung an der trichotomische Anthropologie kónnte ein Zeugnis der valentinianischen Gnosis sein, aber scheint es viel mehr an der Motiv des Phónix liegen; die Erneuerung aus der Asche in drei Stadien. Auch „Paradies Gottes” ist es ein Stiick des Mythos vom Phónix, wie auch der Bezug zu Agypten. Phónix ais Symbol des Christus bleibt im Zusammenhang mit Ps 21,7 so fur das Tod wie auch fur die Auferstehung Christi. Das Feuer, ais Mittel der Erneuerung (die gnostische Sakrament der Salbung?) scheint es polemisch gegen das Wasser (die Taufe) dargestellt. Zur polnischen Ubersetzung des Abschnitt werden die Bemer- kungen ais Kommentar beigegeben.
8
Content available remote

Wolność jest z daru prawdy

61%
Grygiel S.
Paedagogia Christiana
|
2022
|
vol. 1/49
11-23
PL
Wydana niedawno Medytacja na temat bezinteresownego daru św. Jana Pawła II wprowadza nas w prawdę osoby ludzkiej, odsłanianą przez tajemnicę miłości. Jej światło bije od zawsze z Boskiego aktu stwarzania człowieka mężczyzną i kobietą posłanymi do siebie nawzajem. Nie rozumie człowieka ten, kto nie kontempluje go w świetle tego aktu, czyli w świetle Początku, do którego odnosząc „wszechświat i historię”, św. Jan Paweł II (Redemptor hominis [RH], 1979, nr 1) otwierał się na przyjęcie daru prawdy. Dar prawdy przychodzi do każdego człowieka poprzez osobę, do której jest on posłany. Jednoczenie się mężczyzny i kobiety w „jedno ciało” stanowiło dla św. Jana Pawła II podstawę pojmowania wszystkich innych wspólnot osobowych, w tym także Trynitarnej Wspólnoty Osób Boskich. Na bezinteresownym darze, stanowiącym fundament małżeństwa, Jan Paweł II budował antropologię adekwatną oraz teologię ciała. Negacja Początku, jakim jest akt stworzenia, dokonana przez nowożytność, zamknęła ludziom drogę do daru prawdy, skazując ich na tragedię tzw. wolności absolutnej, która przekreśla tożsamość człowieka i wywołuje chaos niszczący małżeństwo, rodzinę, naród, a w nich Kościół i społeczeństwo. Odrodzenie społeczeństwa i Kościoła dokona się nie przez takie czy inne reformy instytucji, w których się one wyrażają, lecz w osobach powracających do Początku. Do tego powrotu wzywa je i „zachwyca” osobowe piękno człowieka, będące „obrazem i podobieństwem” Piękna Osób Boskich. W osobowym Pięknie odsłania się Prawda i Droga wiodąca do Życia, do którego człowiek jest skierowany na Początku. Nowożytność, negująca akt stworzenia, odrywa człowieka od Prawdy i zsyła go na bezdroża, na których czeka na niego tylko śmierć.
EN
The recently published Meditation on Giveness by John Paul II introduces us to the truth of a person through the mystery of love. Its light originates in God’s act of ‘creating man as man and woman’ as a gift of self for one another. One cannot understand humanity without contemplating man in the light of this act (the Beginning), ‘the universe and history’ referred to by John Paul II (Redemptor hominis [RH], 1979, No. 1), and opening oneself to the gift of truth. The latter comes to every person through the person to whom it is sent. According to John Paul II, the foundation for the understanding of all personal communions, including the Holy Trinity of Divine Persons, lies in the communion of man and woman in ‘one body.’ Adequate anthropology and theology of the body were developed around the idea of giveness as the foundation of marriage. The negation of the Beginning, or the Act of Creation, by modernity has blocked people’s path to the gift of truth, condemning them to the tragedy of absolute freedom that destroys human identity and introduces chaos into marriage, family, and nation, and through them also the Church and society. The Church and society shall be reborn not through a reform of the institutions they use to express themselves but through people who return to the Beginning. They are summoned by the personal beauty of man and the ‘image and likeness’ of the Beauty of the Divine Persons. It is through this personal Beauty that the Truth and the Path to Life, to which man is directed at the Beginning, are revealed. By denying the Act of Creation, modernity separates man away from the Truth and sends him toward pathless tracts where only death awaits him.
9
Publication available in full text mode
Content available

Odnalezione w krajobrazie – początek

57%
Łapińska J.
inAW Journal – Multidisciplinary Academic magazine
|
2020
|
vol. 1
|
issue 1
EN
“I could be myself, but without surprise, and this would mean being someone else” – Wisława Szymborska: “W zatrzęsieniu” The article and the research task, “Found in the landscape – inconspicuous / coveted – imagined spaces”, in which this article is written, were inspired by Wisława Szymborska’s poem “W zatrzęsieniu”, which emphasized the value of an attitude rejecting schemes, seeking, focused on affirmation and positive surprise. This approach to the surrounding world allows you to discover new values, images, places, which can be the beginning of a creative process. The article is a prelude to the above research task: it explains the title, assumptions and introduces the first forms – imagined spaces found in the landscape.
PL
Mogłam być sobą – ale bez zdziwienia, a to by oznaczało, że kimś całkiem innym. (Wisława Szymborska, W zatrzęsieniu / fragment) Artykuł oraz zadanie badawcze „Odnalezione w krajobrazie – niepozorne / upragnione – przestrzenie wyobrażone”, w ramach którego ten artykuł jest pisany, zostały zapoczątkowane inspiracją wierszem Wisławy Szymborskiej „W zatrzęsieniu”, w którym podkreślona została wartość postawy odrzucającej schematy, poszukującej, nastawionej na afirmację i pozytywne zaskoczenie. Takie podejście do otaczającego świata pozwala na odkrywanie nowych wartości, obrazów, miejsc, co stanowić może zaczątek procesu twórczego. Artykuł stanowi wstęp do powyższego zadania badawczego: wyjaśnia tytuł, założenia i wprowadza pierwsze formy – przestrzenie wyobrażone odnalezione w krajobrazie.
10
Content available remote

Ewangelizacja rodziny drogą do odnalezienia tożsamości (30 lat po Familiaris consortio)

51%
Zielonka I.
Teologia i Moralność
|
2011
|
vol. 6
|
issue 1(9)
51-61
EN
John Paul II in Familiaris consortio p. 17, when speaking about the tasks of the Christian family, indicates the need to reach out to „the beginning" of the creative act of God. Today it appears that what the family needs above all is re-evangelization. This is to be understood as rediscovering God's original plan for marriage and the family and returning „to the beginning" with faith as a way of life. It is about bringing humans to a personal relationship with God Personality. Today the family is affected by many illnesses. So what can be done to „heal" it? What is the cure? Programs alone are insufficient, similarly as mere pastoral and catechetical instruction, which become like building a house without foundations. Today we have the problem of people practicing religion, but in fact being unbelievers. In addition to the methods developed over the centuries, there is an urgent need for the ministry of exorcists, spiritual liberation from slavery, which affects more and more people, and spiritual discernment on a larger scale. Many of the problems are the causes of spiritual diseases. What is needed is information and formation of priests and lay people, raising awareness about current threats and ways of protecting oneself against them.
PL
Jan Paweł II w „Familiaris consortio” w punkcie 17, mówiąc o zadaniach rodziny chrześcijańskiej, wskazuje na konieczność dotarcia do "początku" aktu twórczego Boga. Dziś wydaje się, że tym, czego potrzebuje rodzina jest przede wszystkim nowa ewangelizacja. Należy to rozumieć jak odkrycie pierwotnego planu Boga wobec małżeństwa i rodziny oraz powrotu "do początku" z wiarą , jako własny sposób życia. Chodzi o wprowadzenie ludzi do osobistej osobowej relacji z Bogiem.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.