Search results

1

Językowe wykładniki barw w międzywojennych wierszach Jana Lechonia

100%

Dyszak A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2014

|

vol. 13

67-90

EN

This article presents linguistic exponents of colors that Jan Lechoń used in poems of poetry volumes: Karmazynowy poemat (The Crimson Poem) and Srebrne i czarne (The Silver and The Black). The poet has used two types of colors exponents: lexical (adjectives, such as czarny = black, nouns, such as fiolet = violet, verbs, such as pobieleć = to whiten, adverb srebrzyście – silvery) and non-lexical (comparative expression jak mlekiem oblany = as bathed in milk and syntactic structure ogień żarzy = fire glows). The lexical exponents of colors co-creation of various syntactic relationships in which their meaning is revealed. Most linguistic exponents of colors serve as descriptive in the analyzed poems, for example: białe chmurki = white clouds, żółty blask = yellow glow. Sometimes the exponents describe imaginary phenomenons, see mgła wspomnień błękitna = the blue haze of memories. Some exponents of colors are symbolic, cf. śpiewają bielą, amarantem = (they) sing white, amaranth (white and amaranth is the Polish national symbols). The metonymic meanings are also interesting, as in the phrase upił się miodnym złotem = (he) got drunk honey gold.

2

Składniowe środki kreacji świata przedstawionego w wierszach z tomu "Lutnia po Bekwarku" Jana Lechonia

100%

Dyszak A. S.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2015

|

vol. 14

349-366

XX

The personal and impersonal forms of verbs (in various grammatical modes and times) designate different plans for poetic expression: in the first person (I, we), in the second person (You) and in the third person (he/she/it, they). However, it is also possible that the determinant of any of these plans is not the form of any verb, but some other component of the sentence. The purpose of the analysis of poetic texts from "Lutnia po Bekwarku" by Jan Lechoń (London 1942) is an attempt to answer the questions: What personal forms of verbs the poet used and how he expressed the forms in the text of poems? What types of predicates these forms constitute? Is the grammatical category of persons expressed in their morphology (grammatical person) is identical to the semantic category of persons (semantic person)? What are other means of expressing of the semantic person?

3

Gramatykalizacja podmiotu mówiącego w emigracyjnych tomikach poetyckich Jana Lechonia

84%

Dyszak A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2018

|

vol. 17

81-103

PL

W niniejszym artykule swoje zainteresowanie skupiam na sposobach gramatykalizacji podmiotu mówiącego („ja” lirycznego) w wierszach Jana Lechonia z dwóch ostatnich zbiorów jego poezji (Aria z kurantem 1945 oraz Marmur i róża 1954). Przedmiotem opisu są te utwory, w których można utożsamić podmiot mówiący z samym ich autorem (np. Naśladowanie Or-Ota, Wieczór w Salamance, Cytata). Chcąc wyrazić swoje uczucia, doznania, przeżycia, poeta wypowiada się albo w formach pierwszoosobowych, do których zaliczam do nich zarówno formy czasownikowe, np. wiem, tęsknie, jak i zaimkowe, np. mi (por. „Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny”), które są jednoznacznie nacechowane, albo w innych formach, jak formy czasownikowe 2. os. lm, np. mógłbyś, zaimki drugoosobowe, np. ci (por. „Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zda ci się głęboką.”), dokonując wówczas substytucji stylistycznej, w wyniku której pewne formy gramatyczne stają się nośnikami innej wartości niż wartość, która jest im przypisana systemowo (inaczej rzecz ujmując, wykładniki podmiotu mówiącego występują w funkcji niezgodnej z ich cechami systemowymi, pełniąc funkcję pierwszej osoby, por. mógłbyś = mógłbym, ci = mi). Przedstawione procesy o charakterze gramatycznym są przykładem akomodacji stylistycznej i spełniają różnorodne funkcje w tekście poetyckim. Wprowadzanie w miejsce form pierwszoosobowych innych form służyć może np. generalizacji (funkcja ogarniająca, por. „Nieraz potop nas zalewał”) czy uniwersalizacji (funkcja uogólniająca, por. „Trzeba z tym się zgodzić”) wskazywanych za ich pomocą zjawisk.

EN

In the article the attention is focused on the ways of grammaticalisation of the speaking subject (the lyric subject) in the poetry by Jan Lechoń in his last two collections (Aria z kurantem [‘Aria with Carillon’], 1945, and Marmur i róża [‘Marble and a Rose’], 1954). Only the pieces in which the speaking subject may be equated with the author himself have been chosen for examination (e.g. Naśladowanie Or-Ota [‘Imitating Or-Ot’], Wieczór w Salamance [‘An Evening i n Salamanca’], and Cytata [‘Quotation’]). In order to present his feelings, sensations, and experiences the poet expresses himself either in first person singular or in other forms. The former include both verbal forms, e.g. wiem [I know], tęsknię [I miss] and pronominal forms, e.g. mi [me] (compare: Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny [‘I know what is necessary for me to live: my home country’]), which are unambiguously marked. The latter may be the verbal forms such as second person singular, e.g. mógłbyś [‘you might’], or pronouns of second person, e.g. ci [‘thee’] (compare: Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zda ci się głęboką [‘The same flowers you might look at a hundred times’ / And at the verdancy that seems deeper and deeper’]. What takes place then is a stylistic substitution, as a result of which certain grammatical forms become carriers of other value than the one that is ascribed to them normally; in other words, the exponents of the speaking subject perform the function of first person (compare: mógłbyś = mógłbym [‘you could = I could’], ci = mi [‘thee = me’]), which is incompatible with their systematic characteristics. The grammatical processes presented in the article are examples of stylistic accommodation and perform diverse functions in a poetic text. Introducing other forms instead of the first-person ones may serve as a generalisation (the embracing function, compare: Nieraz potop nas zalewał [‘Many a time had we been inundated with a deluge’]) or universalisation (the generalising function, compare: Trzeba z tym się zgodzić [‘It is necessary to agree with that’]) of the phenomena indicated by them.

Refine search results

3 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

1 2018

1 2015

1 2014

2 Dyszak A.

1 Dyszak A. S.

Językowe wykładniki barw w międzywojennych wierszach Jana Lechonia

Składniowe środki kreacji świata przedstawionego w wierszach z tomu "Lutnia po Bekwarku" Jana Lechonia

Gramatykalizacja podmiotu mówiącego w emigracyjnych tomikach poetyckich Jana Lechonia