Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  pole tematyczne
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Badanie pola tematycznego z zakresu stroju ludowego na podstawie danych z Korpusu Spiskiego

100%
Grochola-Szczepanek H.
Gwary Dziś
|
2021
|
vol. 14
81-94
EN
The purpose of the article is to discuss the names of folk costumes from contemporary speech of the inhabitants of Spiš in Poland. It is common knowledge that as the traditional forms of rural life disappear, so do archaic names replaced by new, more general terms.The data come from the Spiš Dialect Corpus. The obtained results consist of a collection of about 150 names of elements of folk costumes. The description is divided into thematic fields concerning men’s and women’s outfits. The names vary in terms of formality, semantics, geography and frequency.
PL
Celem artykułu jest omówienie leksyki z zakresu stroju ludowego, utrzymującej się współcześnie w mowie mieszkańców Spisza. Powszechnie wiadomo, że archaiczne nazwy zanikają wraz z wymieraniem tradycyjnych form życia wiejskiego, a ich miejsce zastępują nowe, ogólne określenia. Dane do badania pola tematycznego pochodzą z Korpusu Spiskiego. Otrzymane wyniki stanowią zbiór ok. 150 nazw elementów stroju ludowego. W opisie stosuje się podział na makro- i mikropola w obrębie stroju męskiego oraz kobiecego. Leksyka zróżnicowana jest pod względem formalnym, semantycznym, geograficznym oraz frekwencyjnym.
2
Publication available in full text mode
Content available

Leksyka mikropola tematycznego MUCHA w języku mieszkańców okolic Pobiedzisk w środkowej Wielkopolsce

84%
Kobus J.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 12
201-211
EN
The author of the article discusses a narrow group of vocabulary focused around the topic of FLY. The field credentials come from the most recent exploration in the area of Pobiedziska, a town located in the vicinity of Poznań. The author emphasizes the value of cooperation with schools in acquiring the local lexis.
PL
Autorka artykułu omawia wąską grupę słownictwa skupionego wokół tematu MUCHA. Przytaczane w tekście poświadczenia terenowe pochodzą z najnowszych eksploracji w okolicach Pobiedzisk, miasta położonego w niedalekiej odległości od Poznania. Autorka podkreśla wartość współpracy ze szkołami w pozyskiwaniu lokalnej leksyki.
3
Publication available in full text mode
Content available

Nowe nazwy potraw, napojów i produktów spożywczych w polszczyźnie – formalno-genetyczne mechanizmy nominacyjne (rekonesans leksykograficzny)

84%
Witaszek-Samborska M.
Poradnik Językowy
|
2023
|
vol. 808
|
issue 9
54-66
EN
This article is an attempt to present the formal and genetic nominative mechanisms in the new nomenclature of dishes, beverages, and foods in the Polish language. The author adopts a comparative perspective, making the description of these mechanisms in the monograph Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie (Studies on the culinary vocabulary in the contemporary Polish language) of 2005 the basis for her review. The contemporary material comes from two online lexicographical sources that are being developed on an ongoing basis. An analysis of the formal and genetic structure of the most recent names of dishes, beverages, and foods with the structure of the analogous lexical and semantic fi eld from almost 20 years ago leads to the conclusion that the nominative mechanisms are characterised by flexible stability, and the predominance of the activity of the word-formation system over the importation of foreign lexemes that is observed currently (in contrast to the early 21st century) results from extralinguistic changes.
PL
Artykuł stanowi próbę przedstawienia formalno-genetycznych mechanizmów nominacyjnych w nowym nazewnictwie potraw, napojów i produktów spożywczych w polszczyźnie. Autorka przyjmuje perspektywę komparatywną, podstawą weryfikacji czyniąc opis tych mechanizmów w monografii Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie z 2005 roku. Materiał współczesny pochodzi z dwu opracowywanych na bieżąco źródeł leksykograficznych dostępnych online. Analiza struktury formalno-genetycznej najnowszych nazw potraw, napojów i produktów spożywczych ze strukturą analogicznego pola leksykalno-semantycznego sprzed prawie 20 lat prowadzi do wniosku, że mechanizmy nominacyjne cechuje elastyczna stabilność, a obserwowana współcześnie przewaga aktywności systemu słowotwórczego nad importacją leksemów obcych (odwrotnie niż na początku XXI wieku) jest wynikiem zmian zewnętrznojęzykowych.
4
Publication available in full text mode
Content available

Nowe nazwy potraw, napojów i produktów spożywczych w polszczyźnie jako zwierciadło współczesnych tendencji żywieniowych (rekonesans leksykograficzny)

84%
Witaszek-Samborska M.
Poradnik Językowy
|
2023
|
vol. 809
|
issue 10
7-18
EN
The culinary recipe is a genre that has undergone numerous modifications related to its transmission medium over the centuries. Originally, it functioned in the oral form, but with the development of writing, it began to appear in the written form as well. After the invention of audiovisual media, cooking advice began to be made available via television and, over time, also via the Internet (YouTube, Instagram, TikTok). The first recipes were formulated by people widely regarded as authorities, but later any Internet user could become a creator. The type of audience has also changed. The passive reader has become an active and dynamic co-creator of culinary advice.
PL
Artykuł zawiera przegląd współczesnych tendencji żywieniowych utrwalonych w XXI-wiecznych jednostkach siatki nominacyjnej pola leksykalno-semantycznego POTRAWY, NAPOJE I PRODUKTY SPOŻYWCZE polszczyzny. Ma charakter rekonesansu, bo oparty został wyłącznie na analizie leksyki zarejestrowanej w dwu opracowywanych na bieżąco słownikach, a nieobecnej w monograficznym opracowaniu leksyki kulinarnej z 2005 roku. Można jednak zauważyć najogólniejsze prawidłowości. Przede wszystkim kontynuowane są silne glokalizacyjne i prozdrowotne tendencje nazwotwórcze obecne w tym polu co najmniej od ostatniego dziesięciolecia XX wieku. Uzupełniają je procesy nowsze, skutkujące pojawianiem się w słownictwie niewielkich zakresowo, kilkuelementowych kategorii semantycznych. Najwyraźniej dochodzą wśród nich do głosu poglądy ekologiczne (wegetarianizm i weganizm) oraz traktowanie pożywienia jako źródła przyjemności (określenia zmysłowe, nazwy używki, żywność komfortowa).
5
Publication available in full text mode
Content available

Zapożyczenia niemieckie w gwarze spiskiej (na podstawie materiału zgromadzonego w Korpusie spiskim)

67%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2019
|
vol. 11
EN
The article is an attempt at defining the range of lexical Germanisms in thematic fields in the Spisz dialect. This will allow to indicate which areas were most affected and to determine the numer of borrowings in specific semantic fields. The basis for the discussion is the Corps of Spisz.
PL
Artykuł jest próbą określenia na podstawie gwary spiskiej zasięgu germanizmów leksykalnych w polach tematycznych, które pozwolą wskazać, przez jakie dziedziny życia szerzyły się one najbardziej, z określeniem liczby zapożyczeń w poszczególnych polach semantycznych. Podstawą omówienia jest powstały Korpus spiski.
6
Publication available in full text mode
Content available

Cioty, duchy, zmory jako ginący element języka i kultury ludowej okolic Gniezna

67%
Kobus J.
Polonistyka. Innowacje
|
2019
|
issue 9
155-170
EN
The article presents the results of dialectological and ethnographic research of an educational project concerning the holidays, beliefs and superstitions in the region of Gniezno. Objectives of the project and the problems associated with fieldwork were discussed. Thanks to the joint research of dialectologists and students, we managed to obtain a material that would enable the description of changes in the thematic, among others, magic and folk demonology. Analysis of selected examples is presented in the article.
PL
W artykule zostały zaprezentowane wyniki badań dialektologiczno-etnograficznego projektu edukacyjnego dotyczącego świąt wierzeń i przesądów w okolicach Gniezna. Omówiono założenia projektu oraz problemy związane z badaniami terenowymi. Dzięki wspólnym badaniom dialektologów i uczniów udało się uzyskać materiał umożliwiający opis zmian między innymi w mikropolu tematycznym magia i demonologia ludowa. Analiza wybranych przykładów została przedstawiona w artykule.
7
Content available remote

Poprawność polityczno-kulturowa w słowniku. Pola tematyczne a typy mikrostrukturalnych informacji leksykograficznych

67%
Biesaga M.
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
|
2018
|
vol. 74
145-156
PL
W artykule omówiony został problem poprawności polityczno-kulturowej w słowniku. Istotność zagadnienia wzrasta wraz z rozwojem leksykografii internetowej i komputerowej, umożliwiającej łatwe prezentowanie onomazjologicznego porządku haseł, w tym również grup znaczeń potencjalnie wrażliwych kulturowo. Stąd w niniejszym artykule wskazane zostaną te pola tematyczne leksyki, które są w szczególny sposób związane z poprawnością polityczno-kulturową. Następnie omówionych zostanie kilka wybranych przykładów (odnoszących się do różnych elementów mikrostruktury słownika: definicji, cytatów, kolokacji, ilustracji), które pozwolą praktycznie zanalizować ten problem.
EN
The aim of this paper is to address the problem of political and cultural correctness in dictionaries. Its significance increases in parallel to the development of electronic lexicography which facilitates the presentation of the onomasiological ordering of dictionary entries, including meanings that are potentially culturesensitive. The article focuses on those thematic fields that are related to political and cultural correctness. A discussion of selected examples referring to various elements of the dictionary microstructure, such as definitions, citations, collocations, and illustrations, will serve as an illustration of the analysed issues.
8
Publication available in full text mode
Content available

Językowy obraz świata zdehumanizowanego: na przykładzie obrazu chorych umysłowo w powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin i jej przekładzie na język polski autorstwa Ryszarda Turczyna

59%
Kubaszczyk J. M.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2019
|
vol. 31
EN
The article analyzes a fragment of the novel Die Klavierspielerin by Elfriede Jelinek and its translation into Polish by Ryszard Turczyn. Jelinek’s novel can be regarded as a social novel, in which the author performs not only an analysis of individual fate but also of the society, where an individual is treated as a “social product”. The analysis of the human and social condition takes place in Jelinek’s work through a language that mercilessly reveals the way the protagonists think, as well as social mechanisms. The article shows how Jelinek’s language reveals contemporary dehumanization in relation to the elderly and the mentally ill. Based on the theory of cognitive metaphors, the author analyzes textual worldview: she assumes after Lakoff and Johnson, and indirectly also after Jelinek, that linguistic metaphors are manifestations of conceptual metaphors. At the same time, the article attempts to investigate whether and how much this linguistic worldview has been reproduced in the Polish translation of the book.
PL
Przedmiotem analizy jest fragment powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin oraz jej przekład na język polski dokonany przez Ryszarda Turczyna. Powieść Jelinek można uznać za powieść społeczną, w której autorka przeprowadza nie tyle analizę jednostkowego losu, ile analizę społeczeństwa, przedstawioną na przykładzie jednostki będącej „produktem” społecznym. Analiza kondycji człowieka i społeczeństwa odbywa się u Jelinek poprzez język, który bezlitośnie dezawuuje sposób myślenia bohaterów i mechanizmy społeczne. W artykule pokazane jest, w jaki sposób poprzez język Jelinek odsłania współczesną dehumanizację w odniesieniu do osób starszych i chorych psychicznie. Autorka w oparciu o teorię metafory kognitywnej analizuje tekstowy obraz świata, zakładając za Lakoffem i Johnsonem i pośrednio również za Jelinek, że metafory językowe można traktować jako manifestacje metafor myślowych. Jednocześnie stara się odpowiedzieć na pytanie, czy i na ile ten językowy obraz świata został odtworzony w przekładzie na język polski.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.