Search results

1

Trylogia Eugenii Żmijewskiej jako przykład powieści psychologicznej

100%

Banot A.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

270-286

PL

Eugenii Żmijewskiej, żyjącej na przełomie XIX i XX wieku pisarki i publicystki, próżno szukać w wielotomowych słownikach biograficznych. Polski Słownik Biograficzny nie zawiera tomu z ostatnią literą polskiego alfabetu, hasła „Eugenia Żmijewska” nie ma także w żadnym z tomów Bibliografii Literatury Polskiej (tzw. Nowym Korbucie) ani w serii Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Niewielkie wpisy znajduję jednak w Starym Korbucie1 z 1931 roku oraz w drugim tomie encyklopedycznej Literatury Polskiej2 i w przewodniku Pisarski współczesne3 – publikacjach wydanych pod koniec XX wieku. Dwa pierwsze hasła informują o datach i miejscach urodzenia i śmierci pisarki (ur. ok. 1865, Ukraina – zm. 1923, Warszawa), wymieniają jej najważniejsze utwory (m.in. trylogię: Płomyk, Dola, Serduszko) i zaznaczają główny obszar zainteresowań (problemy emancypacji kobiet), a także opisują jej działalność dziennikarską, związaną z pracą redakcyjną i publicystyczną m. in. w „Słowie”, „Kurierze Polskim”, „Bluszczu”. Spełniając swoją funkcję informacyjną, nie przedstawiają szczegółowo tematyki poruszanej przez Żmijewską ani nie dokonują oceny jej twórczości. Taką próbę podejmuje Grażyna Borkowska w krótkim omówieniu wymienionej trylogii. Badaczka zauważyła, że proza Żmijewskiej wpisuje się w popularny na początku XX wieku nurt powieści o dojrzewaniu kobiety, a autorka Młodych akcentuje także wątki dotyczące dojrzewania psychoseksualnego. Wyeksponowanie tego aspektu dojrzewania stanowi o oryginalności Żmijewskiej i jej wyczuciu modernistycznych konwencji, choć pisarka nie używa takich określeń, jak erotyczne, seksualne, cielesne, intymne4. Nie zmienia to faktu, że jej talent literacki postrzegany był w niejednoznaczny sposób. W ocenie wartości artystycznej trylogii Żmijewskiej Borkowska posługuje się wypowiedzią Elizy Orzeszkowej, która w liście do Tadeusza Bochwica przyznała, że na autorkę Płomyka szkoda „czasu i atłasu”5. Co ciekawe, Orzeszkowa w Przedmowie do drugiego wydania Doli z 1910 roku zaprzecza swojej wypowiedzi, pisząc o Żmijewskiej jako o „utalentowanej autorce”6. Podobną opinię wyraziła kilka lat wcześniej, oceniając Płomyka. W liście do Żmijewskiej z 25 maja 1904 roku pisała o rzadkim wyrazie artystycznym, który został nadany historii Doli7. Być może te rozbieżności w postrzeganiu talentu młodszej koleżanki po piórze wynikały z ostrożności doświadczonej pisarki, jej kultury i taktu – nie chciała urazić Żmijewskiej ani zrazić jej do dalszych prób literackich. Być może jednak Orzeszkowa uznała, że Dola jest słabszą powieścią niż pierwsza część trylogii.

2

Modernistyczne przejawy dezintegracji psychicznej… Wokół Marzyciela Władysława Stanisława Reymonta

89%

Borowski D.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 5

161-171

EN

The purpose of the article is to analyse and interpret Władysław Stanisław Reymont’s novelistic sketch entitled The Dreamer. The article opens with background information on the socio-cultural context of the modernist period of Young Poland (Młoda Polska), the transformations of its novels and its psychological interests. In the next part, the author offers a short presentation of Reymont’s literary output, which is followed by a detailed analysis of the main protagonist’s behaviour with regard to the symptoms of his mental disintegration (dereism, dysphoria, depersonalisation).

PL

Celem artykułu jest analiza i interpretacja szkicu powieściowego Marzyciel Władysława Stanisława Reymonta. Na początku scharakteryzowany został kontekst społeczno-kulturowy Młodej Polski z uwzględnieniem przemian powieści młodopolskiej i jej zainteresowań psychologicznych. Następnie krótko omówiona została twórczość Reymonta. W dalszej części następuje dokładna analiza zachowania tytułowego bohatera pod kątem obecności w nim przejawów dezintegracji psychicznej (dereizm, dysforia, depersonalizacja).

3

„Malwina” po włosku, czyli o domyślności tłumacza. Rec.: Maria Wirtemberska, Malvina. L’intuito del cuore. A cura di Luigi Marinelli. Venezia 2021. „Letteratura universale Marsilio”

63%

Rudkowska M.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 4

249-252

PL

Recenzja stanowi omówienie włoskiego przekładu powieści „Malwina, czyli Domyślność serca” (1816) Marii Wirtemberskiej. Autor przekładu i wstępu, wybitny polonista i slawista, Luigi Marinelli przedstawia włoskiemu czytelnikowi „Malwinę” jako nowoczesną powieść psychologiczną. Starannie wydana książka wraz z błyskotliwym wstępem jest udaną próbą przywrócenia miejsca tej polskiej powieści sentymentalnej w kanonie literatury europejskiej, z którego autorka czerpała inspiracje u progu XIX wieku, tworząc swoje dzieło w ścisłej relacji z literacką tradycją świata zachodniego i wschodniego.

EN

The review is a discussion on the Italian translation of Maria Wirtemberska’s book entitled „Malvina, or the Heart’s Intuition” (1816). The author of the translation and of the introduction, an outstanding Polish and Slavic philologist, Luigi Marinelli, introduced Malvina to Italian readers as a modern psychological novel. The carefully published book with a brilliant foreword is a successful attempt to bring the Polish sentimental novel back to the canon of European literature, from which Wirtemberska drew her inspiration at the beginning of the 19th century, creating her work in close connection with the literary tradition of the Western and Eastern world.

4

REKONFIGURACJA. DMITRIJ GŁUCHOWSKI NA GRUNCIE REALIZMU

51%

Przybysz A.

Porównania

|

2018

|

vol. 23

|

issue 2

127-137

EN

This article is an attempt to look at the latest novel by Dmitry Glukhovsky – Text – against the writer’s previous work. The author of the article draws attention to the continuous creative evolution of the Russian artist, as well as the wide range of his writing skills. The Text is a psychological novel that constitutes a successful marriage of classic themes, motifs or problems with what is current and strongly related to the progress of technology and changes in the perception of the reality. The author of the Text appears as a watchful observer of the world around him, who in his first realistic novel makes an accurate diagnosis of the condition of modern man.

PL

Niniejszy artykuł stanowi próbę usytuowania ostatniej jak dotąd powieści Dmitrija Głuchowskiego – Tekst – na tle wcześniejszej twórczości pisarza. Autorka artykułu zwraca uwagę na nieustanną ewolucję twórczą rosyjskiego artysty, a także na szeroki wachlarz jego umiejętności warsztatowych. Tekst to powieść psychologiczna, stanowiąca udany mariaż klasycznych wątków, motywów czy problemów z tym, co aktualne, mocno związane z postępem techniki i zmianami w sposobie postrzegania rzeczywistości. Autor Tekstu jawi się jako baczny obserwator otaczającego świata, który w swej pierwszej realistycznej powieści dokonuje trafnej diagnozy kondycji współczesnego człowieka.

5

Edytorskie niepokoje. „Namiętny pielgrzym” Anatola Sterna w perspektywie materiałów archiwalnych

51%

Własiuk Ł.

Pamiętnik Literacki

|

2023

|

vol. 114

|

issue 3

213-222

PL

Artykuł dotyczy powieści „Namiętny pielgrzym” Anatola Sterna. Ze względu na sytuację pisarza i zmiany polityczne zachodzące po drugiej wojnie światowej jest ona przykładem materiału trudnego do opracowania w ramach tradycyjnej, papierowej edycji. Opierając się na materiałach archiwalnych, badacz przedstawia położenie Sterna, który przez długi czas pozostawał w niełasce polityków, a później miał problemy z cenzurą. W analizie egzemplarza autorskiego uwidacznia się rozwój warsztatu, dzięki czemu w wielu aspektach tekst staje się bardziej dopracowany. Na koniec przedstawiono główne problemy tradycyjnych edycji w przypadku takich tekstów oraz ukazano przewagę edycji wykorzystujących standard DTD i możliwości hipertekstowe.

EN

The paper refers to Anatol Stern’s novel “Namiętny pielgrzym” (“A Passionate Pilgrim”). Owing to the writer’s situation and the political changes that took place after the World War II, it serves as an example of a text that proves challenging to prepare for publication within the framework of traditional paper edition. Based on archive materials, the researcher describes Stern’s situation who for a long time was in political disgrace and later faced censorship problems. An analysis of the author’s copy reveals the development of Stern’s workshop, due to which the text in many places gains finishing touch. Ultimately, the article presents the main assumptions of traditional editions for such texts and depicts the advantage of editions that employ DTD standard and hypertext potential.

6

"Id", "ego" i deficyt superego w obrazie psychologicznym bohaterów powieści "Zazdrość i medycyna" Michała Choromańskiego

51%

Setlak W.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura

|

2018

|

issue 10(2)

133-148

PL

Opublikowana w roku 1933 powieść Zazdrość i medycyna Michała Choromańskiego wyłamuje się zdecydowanie z dominującej w prozie dwudziestolecia międzywojennego konwencji realizmu psychologicznego wykorzystującego zdobycze psychologii behawioralnej. Dzieło Choromańskiego to nowatorski eksperyment kompozycyjny i myślowy; świat przedstawiony w Zazdrości i medycynie przypomina psychotyczną malignę czy oniryczną wizję. Całość powieści skłania do badań interdyscyplinarnych z wykorzystaniem np. psychoanalizy Sigmunda Freuda, metody psychokrytycznej Charles’a Maurona, współczesnej psychologii procesu twórczego i tych metodologii badań psychologicznych, które akceptuje i niekiedy wykorzystuje współczesne literaturoznawstwo. Powieść Choromańskiego uchodzi za najbardziej wnikliwe, merytoryczne studium zazdrości w literaturze międzywojnia.

EN

Id, ego and superego deficit in a psychological image of the protagonists of ″Jealousy and Medicine″ by Michał Choromański Jealousy and Medicine – a novel by Michał Choromański, published in 1933, evidently breaks out of the convention of psychological realism thriving on the achievements of behavioural psychology, dominant in the interwar period. Choromański’s work is an innovatory experiment on composition and thought; the world shown in the novel resembles a psychotic maligna or oneiric vision. The whole novel prompts interdisciplinary research using psychoanalysis of Sigismund Freud, Charles Mauron’s psychocritical method, being a transformation of classical Freudian psychoanalysis (with Otto Rank’s modifications), contemporary psychology of a creative process and the methodologies of psychological research which are accepted and occasionally used by contemporary literary studies. Choromański’s novel is deemed the most discerning studium of jealousy in interwar literature.

Refine search results

2 Pamiętnik Literacki

1 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Porównania

1 Świat i Słowo

1 2023

1 2021

1 2020

2 2018

1 2016

1 Banot A.

1 Borowski D.

1 Przybysz A.

1 Rudkowska M.