Search results

1

Zachować srebra rodowe. Zezwolenia na wywóz zabytków oraz instrumentów muzycznych za granicę jako źródło do historii Żydów po II wojnie światowej

100%

Sroka Ł. T.

|

2017

|

vol. 49

|

issue 1

PL

Artykuł stanowi owoc prac autora nad wkładem Żydów polskich w budowę niepodległego Izraela. Uwaga czytelnika skierowana została na kwestię ocalałych z Zagłady Żydów, którzy emigrując z Polski, pragnęli zabrać ze sobą zachowane z okresu przedwojennego dobra, na które składały się m.in. zabytki oraz instrumenty muzyczne. Przeprowadzona analiza materiałów źródłowych zachowanych w Archiwum Narodowym w Krakowie pozwala wnioskować, iż po zakończeniu wojny w rękach Żydów znajdowały się już tylko szczątki posiadanych przez nich wcześniej kosztowności. Nadto trafili oni na poważną przeszkodę w postaci długotrwałej i sformalizowanej procedury (związanej także z wymogiem poniesienia opłat), którą należało przeprowadzić, by móc legalnie wywieźć zachowane dobra materialne. Ponieważ po zakończeniu wojny spora część Żydów opuszczała Polskę w pośpiechu, to mamy prawo zakładać, że nie wszyscy spośród nich zdołali lub zechcieli zalegalizować wywóz majątku. Stąd też niektórzy próbowali uczynić to nielegalnie, jeszcze inni możliwie szybko starali się go spieniężyć lub przekazywali go instytucjom kultury.Poddany analizie materiał archiwalny, choć niekompletny i odnoszący się tylko do pojedynczej kwestii (wywozu zabytków oraz instrumentów muzycznych), stanowi bardzo ważne źródło wiedzy na temat sytuacji Żydów polskich w okresie powojennym. Są to archiwalia, które mogą zainteresować nie tylko historyków, lecz także historyków sztuki (choćby z uwagi na bogatą dokumentację techniczną i fotograficzną). To keep the “family silver”. Permits for exportation of antiques and musical instruments as a source to the post-war history of JewsThis article is a fruit of author’s work about the contribution of Polish Jews to creation of independent Israel. The reader’s attention is focused on the issue of Jewish survivors from the Holocaust who emigrated and who wanted to take with them their goods saved from the interwar period, e.g. antiques and musical instruments. An analysis of collected source materials preserved in the National Archives in Krakow, allows to draw the conclusion that after the end of the war, what remained in the hands of Jews, were only remnants of their goods. In addition, they encountered a serious obstacle – a long and formalised procedure (connected with the requirement of charges), which had to be conducted to legally export saved material goods. Many Jews left Poland in a hurry, we can assume that not all of them managed or wanted to legalize the export of the things. Thus, some of them tried to do it illegally or to turn it into cash or give to cultural institutions.The analysed archival material, although incomplete and referring only to a single issue (export of goods and musical instruments), constitutes an important source of information about the situation of Polish Jews in the post-war period. These are the archives which can interest not only historians but also art historians (due to rich technical and photographic documentation).

2

Przedwojnie i powojnie – podzielony świat w wizji modernizacji powojennej prasy codziennej (Łódź 1945–1948)

84%

Zysiak A.

Przegląd Socjologiczny

|

2018

|

vol. LXVII (67)

|

issue 4

37-57

PL

Pierwsze lata powojenne to moment konstruowania świata na nowo. Moment umożliwiający redefinicję – nadanie znaczenia starym słowom. Przyglądając się wydawanej w Łodzi powojennej prasie codziennej, można stwierdzić, że jedną z zauważalnych cech dyskursu jest jego organizacja wokół dwóch przeciwstawnych kategorii: tego, co było przed wojną – czyli „Polski przedwrześniowej”, oraz chwili obecnej i projektowanej przyszłości, czyli tego, co nastąpiło po II wojnie światowej. Na przykładzie czterech dzienników publikowanych w latach 1945–1949 śledzę binaryzującą logikę kształtującego się dyskursu socjalistycznego. Rekonstruuję, jak definiowany był powojenny świat, w tym rola robotniczego miasta w odradzającej się Polsce. Jaki punkt odniesienia dla modernizacyjnych wizji przywoływała prasa? Jakie były płaszczyzny nadchodzącej zmiany? Czy warto było wrócić do poprzedniej rzeczywistości społecznej II Rzeczpospolitej lub odtworzyć jej elementy? W poniższej analizie proponuję także spojrzeć na powojenną prasę w nieco innym niż zazwyczaj świetle. Po pierwsze, dystansuję się wobec ujmowania powojennego języka prasy jako nowomowy. Po drugie, podkreślam nie tyle znaczenie politycznej mobilizacji przypisywanej powojennej prasie, ile politycznego wyciszenia i budowy jak najszerszej koalicji dla rekonstrukcji kraju pod przewodnictwem nowego rządu. Z tej perspektywy binaryzująca logika dyskursu staje się uniwersalną charakterystyką języka próbującego narzucić swoją hegemoniczną wizję świata, a jej celem jest nie tyle aktywizacja, ile inkluzja.

EN

The first years after WWII were a time to create the world anew. I t was a moment of redefinition and settling on a new meaning for old words. My examination of postwar press reveals its organisation around two opposite categories: the prewar and the postwar reality. A nalysing four dailies published in the Polish industrial centre of Łódź between 1945 and 1949, I trace a binary logic of discourse. I reconstruct how meanings were settled anew as was the role of the industrial city in postwar Poland. W hat was a reference point for the modernisation visions described by the press? W here were the described social changes taking place? W as there any reason to reconstruct elements of the prewar period? T his paper also examines the postwar press from a slightly different angle than is usually done. Firstly, it opposes the newspeak perspective. Secondly, it underlines not the political mobilisation but rather the cooling-down of political emotions and the coalition-building for the country’s reconstruction. From this perspective, the binary logic of discourse is just a universal feature of any hegemonic language and it aims at inclusion, not mobilisation.

3

Alternacja społeczno-kulturowa mazurskiego pogranicza na przykładzie powiatu ełckiego (1945-1947)

84%

Marcinkiewicz S. M.

Studia – konteksty pogranicza

|

2022

|

issue 6

9-26

EN

The article concerns the social and cultural change that took place in the Ełk county after 1945. Socio-cultural alternation is a process of profound and radical transformation of the socio-cultural space resulting from rapid changes taking place in the wider environment. As a result of the war and political decisions, the area belonging to Germany became part of the Polish state. From 1945, it was settled mainly by the ethnically Polish population. Most of the pre-war German inhabitants left this area during the war or after the war. The physical space was rapidly dominated by Polish residents. In line with the general tendency, it was degermanized and polonized. The legitimacy of the actions was ensured by the narrative of the “Regained Territories”, according to which Poles returned to the old Polish lands. This narrative was supplemented with local elements from the very beginning (including Michał Kajka, Jan Malecki and Hieronim Malecki). At that time, it was fulfilling its integrating function.

PL

Artykuł dotyczy zmiany społecznej i kulturowej, jaka miała miejsce w powiecie ełckim po 1945 roku. Alternacja społeczno-kulturowa to proces głębokiej i radykalnej przemiany przestrzeni społeczno-kulturowej będący efektem gwałtownych zmian zachodzących w szerszym otoczeniu. W wyniku wojny i decyzji politycznych obszar należący do Niemiec stał się częścią państwa polskiego. Od 1945 roku został zasiedlony głównie przez ludność etnicznie polską. Większość przedwojennych, niemieckich mieszkańców opuściła ten obszar w czasie działań wojennych lub po zakończeniu wojny. W szybkim tempie przestrzeń fizyczna została zdominowana przez polskich mieszkańców. Zgodnie z ogólną tendencją została zdegermanizowana i spolonizowana. Legitymizację działań zapewniała narracja Ziem Odzyskanych, zgodnie z którą Polacy powracali na prastare, polskie ziemie. Narracja ta była od początku uzupełniana o elementy lokalne (m.in. Michał Kajka, Jan i Hieronim Malleccy). W tym czasie wypełniała swoją integracyjną funkcję.

4

Od skromnej modernizacji do inwestycyjnej gigantomanii. Wizje rozwoju miasta czasu „łagodnej rewolucji” (Łódź, 1945–1949)

67%

Piskała K., Zysiak A.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2020

|

issue 3(81)

94-114

PL

Miasto socjalistyczne kojarzy się głównie z imperialną architekturą Mińska czy wschodniego Berlina, funkcjonalnym podziałem dzielnic, monumentalnymi budynkami publicznymi bądź blokowiskami. Artykuł ma na celu rekonstrukcję wizji rozwoju miasta w pierwszym okresie powojennym 1945–1949. Na przykładzie Łodzi, największego miasta Polski przy zburzonej Warszawie i robotniczej stolicy przemysłu włókienniczego, rekonstruuje prasowe dyskursy modernizacyjne, pokazując, że w pierwszym okresie odbudowy proponowano skromne wizje rozwoju miasta, dostosowane do potrzeb mieszkańców i wygody życia codziennego. Dopiero z zaostrzeniem kursu politycznego po 1948 r. zostały one zastąpione przez śmiałe wizje socjalistycznego miasta, gigantycznych inwestycji i budowy nowych dzielnic dla robotniczych mas.

EN

A socialist city is mainly associated with the imperial architecture of Minsk or East Berlin, the functional division into districts, monumental public buildings, or housing developments. This article aims at restructuring the prospect of city development in the first post-war period, i.e. 1945-1949. Based on the example of Łódź – Poland’s biggest city in view of the demolished Warsaw as well as the working-class capital of textiles – I reconstruct modernisation discourses in press, showing that in the first period of the reconstruction, modest suggestions as to the city development were made, ones adjusted to the needs of its inhabitants and the comfort of everyday life. It was only with the aggravation of the political course after the year 1948 when these were replaced with more daring prospects of a socialist city, gigantic investments, and the construction of new districts for the working-class masses.

5

„Bramy uniwersytetu otwarte dla klas pracujących!” Powojenna przebudowa imaginarium społecznego i projekt uniwersytetu socjalistycznego

67%

Zysiak A.

Nauka i Szkolnictwo Wyższe

|

2016

|

issue 1(47)

53-86

EN

Mobilization is a key for any modernization attempt. It was true also for rebuilding of Poland after 1945 and designing a new socialist university. Taking as a starting point the social revolution argument, interpreting the WWII and postwar time as a period of profound change of Polish society, I assume that this change brought a deep reconstruction of social imaginary and creation of educational desires among working classes. A conceptual horizon undergone irreversible shift. A common understating, personal expectations, ideal types as well as knowledge about our relation towards the world and other social groups went trough a profound revisions in a result of both the war and the postwar reconstruction. What was a role of universities in this new constellation of meanings? What duties and privileges were assigned to professors, students, working classes in daily press? The article offers an analysis of postwar media not as a propaganda tool, but a medium which reconstructed meanings. Educational desires evoked, horizons of expectations widened for those who never before could imagine enrolling to university.

PL

Każdy zryw modernizacyjny musi zakładać mobilizację do jego realizacji. Tak też było podczas odbudowy kraju po 1945 r. i budowaniu nowego socjalistycznego uniwersytetu. Przyjmując tezę o rewolucji społecznej, mającej miejsce w Polsce po 1939 r., zakładałam, że zmiana ta miała przynieść konsekwencje w przebudowie imaginarium społecznego oraz wykreowania pragnień edukacyjnych wśród klas pracujących. Horyzont pojęciowy uległ nieodwracalnej zmianie. Wspólne rozumienie spraw, zestaw horyzontów oczekiwań, typów idealnych i wiedza o naszej relacji do świata i innych grup uległy daleko idącym przekształceniom, tak w wyniku wojny, jak i powojennej odbudowy. Jaką rolę w nowej konstelacji pojęć odgrywały uniwersytety? Jakie obowiązki i przywileje przypisywano w prasie codziennej profesorom, studentom, ale także klasom pracującym i ogółowi społeczeństwa? Artykuł przedstawia analizę powojennej prasy codziennej nie jako narzędzie propagandy, ale język rekonstrukcji znaczeń. Rozbudzano pragnienia edukacyjne i poszerzano horyzont oczekiwań tych, dla których wcześniej edukacja, szczególnie na wyższym poziomie, była niewyobrażalna.

Refine search results

1 Dzieje Najnowsze

1 Nauka i Szkolnictwo Wyższe

1 Przegląd Socjologiczny

1 Studia Regionalne i Lokalne

1 Studia – konteksty pogranicza

1 2022

1 2020

1 2018

1 2017

1 2016

3 Zysiak A.

1 Marcinkiewicz S. M.

1 Piskała K.

1 Sroka Ł. T.

Zachować srebra rodowe. Zezwolenia na wywóz zabytków oraz instrumentów muzycznych za granicę jako źródło do historii Żydów po II wojnie światowej

Przedwojnie i powojnie – podzielony świat w wizji modernizacji powojennej prasy codziennej (Łódź 1945–1948)

Alternacja społeczno-kulturowa mazurskiego pogranicza na przykładzie powiatu ełckiego (1945-1947)

Od skromnej modernizacji do inwestycyjnej gigantomanii. Wizje rozwoju miasta czasu „łagodnej rewolucji” (Łódź, 1945–1949)

„Bramy uniwersytetu otwarte dla klas pracujących!” Powojenna przebudowa imaginarium społecznego i projekt uniwersytetu socjalistycznego