Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  powstania śląskie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Już po raz jedenasty bibliotekarze, nauczyciele i regionaliści z powiatu gliwickiego spotkali się na Powiatowej Konferencji Regionalnej, która odbyła się 10.10.2019 r. w Paniówkach, w hotelu „Biały Dom”. Wystąpienia prelegentów umożliwiły uczestnikom pogłębić i usystematyzować wiedzę związaną z historią powstań śląskich, a to z kolei pozwoliło na próbę podjęcia polemiki, wśród tych którym bliski jest Śląsk.
PL
Janina Giżycka urodziła się 16 maja 1877 r. w pobliżu Kamieńca Podolskiego. Uzyskała patriotyczne wychowanie. W 1895, zmuszeni do opuszczenia zaboru rosyjskiego, Giżyccy udali się do Krakowa, gdzie Janina podjęła studia na Wyższych Kursach dla Kobiet Baranieckiego i zaangażowała się w działalność Towarzystwa Szkoły Ludowej. W 1900 r. kontynuowała naukę u Urszulanek w Beaugency,potem na Sorbonie i w College de France w Paryżu, a także na kursach pielęgniarstwa w Krakowie, Berlinie i Paryżu. Podczas I wojny światowej pracowała jako siostra Czerwonego Krzyża w szpitalach wojskowych. Prowadziła kursy pielęgniarskie dla dziewcząt. Zaangażowała się w działalność Towarzystwa Opieki nad Legionistami. Po wojnie zamieszkała w Bytomiu na Górnym Śląsku i włączyła się w prace Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i Delegatury Polskiego Czerwonego Krzyża w Bytomiu. Podczas Trzeciego Powstania Śląskiego pracowała jako naczelna pielęgniarka w punktach żywieniowych w Szopienicach i Łabędach. Po podziale Górnego Śląska, jako delegatka Towarzystwa Szkół Ludowych odwiedzała obozy uchodźców i powstańców śląskich. W 1922 r. uczestniczyła w uroczystości zorganizowanej dla uczczenia powrotu Górnego Śląska do Macierzy w Królewskiej Hucie, gdzie zamieszkała i pracowała jako nauczycielka francuskiego w Miejskiej Wyższej Szkole dla Kobiet. Później prowadziła czytelnię miejską i redagowała niedzielny dodatek prasowy dla kobiet. Zmarła 24 sierpnia 1937 r. została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
EN
Janina Giżycka was born on 16 May 1877 near the town Kamieniec Podolski. Her patriotic parents brought her up to be a aware of Polish national traditions and socially responsible person. In 1895, after the expulsion from then-Russian territory, Giżycki’s family moved to Krakow, where Janina started to studies at the Higher Courses for Women in the famous “Baraneum” and also she get involved in activity at the Folk School Society. In 1900 Giżycka continued her studies at the Ursuline Convent in Beaugency, and then in Paris, where she was a student at the Sorbonne and the College de France, and also nursing courses in Krakow, Berlin and Paris. During the Great War she worked as a Red Cross sister in military hospitals. She trained female youth as nurses. At that time she was involved in the activities of the Society of Care for Legionaries as well. After the war she was settled down in Upper Silesia in Bytom, where she joined in the activities of Polish Plebiscite Commissariat and Delegation of the Polish Red Cross in Bytom. In the third Silesian Uprising Janina Giżycka worked as the chief nurse at the nutritional stations in Szopienice and Łabędy. After the division of Upper Silesia into Poland and Germany, as a delegate Folk School Society, she visited refugee and for Silesian insurgents camps. In 1922 she took part in the celebrations of Upper Silesia return to the Motherland in the town of Królewska Huta, where she settled down and worked as a French teacher at the Municipal Female High School. Later, she run a municipal reading room. She also was an editor of a Sunday supplement for women. Janina Giżycka died on 24 September 1937, and was buried in the family grave at the cemetery Rakowice in Krakow.
PL
W 1958 r. władze województwa katowickiego podjęły inicjatywę utworzenia, z okazji 40-lecia powstań śląskich, Panoramy Śląskiej, instytucji łączącej muzeum powstańczych pamiątek, malarską panoramę bitwy o Górę Świętej Anny i pierwsze w Polsce kino panoramiczne. Plany zakładały powstanie placówki muzealno-edukacyjnej pod wieloma względami pionierskiej, nie tylko w skali Polski. Ponieważ niezrealizowana ostatecznie infrastruktura pamięci nie została dotychczas szerzej omówiona w literaturze, pierwsza część artykułu przybliża przebieg prac organizacyjnych, fazy kształtowania się projektu i przyczyny zarzucenia pomysłu. Informacji dostarczyły materiały przechowywane w Archiwum Państwowym w Katowicach oraz notatki prasowe. Planowane upamiętnienie zaprezentowano w kontekście rozwoju technologii kina panoramicznego oraz jej zastosowania w praktyce muzealniczej, wskazano jego miejsce w dziejach starań o utworzenie stałej ekspozycji pamiątek powstań śląskich w województwie katowickim oraz źródła decyzji pomysłodawców o sięgnięciu po gatunek panoramy malarskiej, w omawianym okresie postrzegany jako archaiczny.
EN
Comments on Ryszard Kaczmarek’s book Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka [The Silesian Uprisings 1919–1920–1921. The unknown Polish-German war] (Cracow 2019).
PL
Uwagi w związku z książką Ryszarda Kaczmarka zatytułowaną Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka (Kraków 2019).
EN
The present study examines the image of Wojciech Korfanty as Polish voting commissioner in Upper Silesia in the reporting of four German liberal daily newspapers (Berliner Tageblatt, Deutsche Allgemeine Zeitung, Frankfurter Zeitung, Kölnische Zeitung) from the Weimar Republic. Initially trying to accompany him with a certain distance and prejudice and to give him actual recognition for his rhetorical skills and skilful propaganda activities, Korfanty quickly became the preferred object of German attacks and the third uprising, the intensity and vehemence of the appropriate criticism reached an unimagined level. It cannot be overlooked that during this time the press constantly tried to counter Korfanty himself and his actions with disavowing reports. He thus rose to become the protagonist of German agitation in Up-per Silesia and remained continuously the centre of attention of German attacks. A look at the German liberal newspapers based on the results obtained shows an extremely one-sided and unreservedly negative image of Wojciech Korfanty as the Polish voting commissioner, who terrorized the (German) population in Upper Silesia with his activities and terrified them. But in the statements he was not only associated with hate speech, murder and agitation. In the course of his activities in the voting area, he was seen with his intentions and demands as the embodiment of the Polish dismemberment efforts, who only wanted to cause suffering and damage to the whole Upper Silesian country.
PL
Niniejsze opracowanie analizuje wizerunek Wojciecha Korfantego jako polskiego komisarza plebiscytowego na Górnym Śląsku, widziany z perspektywy czterech niemieckich liberalnych gazet codziennych z Republiki Weimarskiej (Berliner Tageblatt, Deutsche Allgemeine Zeitung, Frankfurter Zeitung, Kölnische Zeitung). Początkowo przedstawiany z pozbawionego uprzedzeń dystansu i cieszący się rzeczywistym uznaniem ze względu na swoje zdolności retoryczne i zręczną działalność propagandową, Korfanty szybko stał się ulubionym obiektem niemieckiej wrogości i ataków. Zwłaszcza pod koniec plebiscytu na Górnym Śląsku i podczas III powstania intensywność i gwałtowność krytyki pod jego adresem osiągnęły niewyobrażalny poziom. Nie można pominąć faktu, ze prasa w tym czasie nieustannie próbowała skompromitować samego Korfantego i jego działania dyskredytującymi doniesieniami. W ten sposób wyrósł on na głównego bohatera niemieckiej agitacji na Górnym Śląsku i nieprzerwanie pozostawał w centrum niemieckich ataków. Analiza tekstów niemieckich gazet codziennych ukazuje skrajnie jednostronny i bezwarunkowo negatywny obraz Wojciecha Korfantego jako polskiego komisarza plebiscytowego terroryzującego (niemiecką) ludność Górnego Śląska, którego - według ówczesnych komentarzy prasowych - kojarzyć należy z mową nienawiści, mordami i agitacją polityczną, a jego intencje i postulaty postrzegać trzeba jako ucieleśnienie polskich wysiłków zmierzających do rozczłonkowania Śląska, z wyrządzeniem szkody całemu regionowi górnośląskiemu jako celem nadrzędnym.
EN
Ignace Jan Paderewski (1860-1941) – a world-famous pianist, composer, politician, statesman and diplomat played a significant role in shaping the reborn Polish state and its borders. He undertook active political activity during the First World War. In the years 1915-1918, he acquired the President of the United States, Woodrow Wilson and his closest associates, as well as over 4 million American Polonia for the Polish cause. He gained real influence on the shaping of the territory and borders of the Polish state after taking office as the Prime Minister of the Polish Government and the Minister of Foreign Affairs. This took place on January 16, 1919. Paderewski led to the recognition of the reborn Polish state in the international arena by the United States (January 30, 1919), France (February 23), Great Britain (February 25), Italy (February 27), and then other countries. He represented Poland in Paris as a delegate to the peace conference. During the several months of deliberations he fought for the incorporation into the Polish state of Eastern Galicia, Cieszyn Silesia and Upper Silesia, as well as Gdańsk together with Pomerania. He was supported in these activities by well-known Polish scholars, both historians (Szymon Askenazy, Oskar Halecki, Władysław Konopczyński) and geographers (Eugeniusz Romer). Together with Roman Dmowski, he signed at Versailles on 28 June 1919 a peace treaty ending World War I. After resigning from the post of prime minister on December 9, 1919 and leaving the country, he was still interested in Polish affairs. He returned to political activity during the Bolshevik invasion of Poland. From July 1920 to May 1921, at the request of the Polish government and the head of state Józef Piłsudski, he was a Polish delegate to international conferences and a representative at the League of Nations.
PL
Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) – światowej sławy pianista, kompozytor, polityk oraz mąż stanu i dyplomata odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu się odrodzonego państwa polskiego i jego granic. Aktywną działalność polityczną podjął w okresie pierwszej wojny światowej. W latach 1915-1918 pozyskał dla sprawy polskiej prezydenta Stanów Zjednoczonych, Woodrowa Wilsona i jego najbliższe otoczenie polityczne oraz ponad 4-milionową Polonię amerykańską. Realny wpływ na kształtowanie się terytorium i granic państwa polskiego zyskał po objęciu urzędu premiera polskiego rządu i ministra spraw zagranicznych, co miało miejsce 16 stycznia 1919 r. Doprowadził on do uznania odrodzonego państwa polskiego na arenie międzynarodowej przez Stany Zjednoczone (30 stycznia 1919 r.), Francję (23 lutego), Wielką Brytanię (25 lutego), Włochy (27 lutego), a następnie inne państwa. Reprezentował Polskę w Paryżu jako delegat na konferencję pokojową. W trakcie kilku miesięcy obrad walczył o włączenie do państwa polskiego Galicji Wschodniej, Śląska Cieszyńskiego i Górnego Śląska oraz Gdańska wraz z Pomorzem. Wspierali go w tych działaniach znani polscy uczeni, zarówno historycy (Szymon Askenazy, Oskar Halecki, Władysław Konopczyński), jak i geografowie (Eugeniusz Romer). Razem z Romanem Dmowskim podpisał w Wersalu w dniu 28 czerwca 1919 r. traktat pokojowy kończący I wojnę światową. Po rezygnacji z funkcji premiera w dniu 9 grudnia 1919 r. i wyjeździe z kraju, nadal interesował się sprawami polskimi. Do działalności politycznej powrócił w okresie inwazji bolszewickiej na Polskę. Od lipca 1920 r. do maja 1921 r. był na prośbę rządu polskiego i naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego polskim delegatem na konferencje międzynarodowe oraz przedstawicielem przy Lidze Narodów.
PL
Artykuł jest prezentacją wyników analizy treści "Panorama Północy" w zakresie problematyki walki o polskość terytorium byłego zaboru pruskiego. Magazyn "Panorama Północy" w PRL był dla mieszkańców Warmii i Mazur jednym ze źródeł wiedzy o historii, kulturze i północnym regionie Polski. Gazeta wypełniała zalecenia ówczesnych władz w opisywaniu historii, ale także podejmowała w tym zakresie własne inicjatywy.
EN
The article is a presentation of the results of content analysis “Panorama Północy” in issues related to fight for independence of the territories of the former Prussian partition. Magazine “Panorama Północy” in PRL was for the residents of the Warmia-Mazury one of the sources of knowledge about history, culture and the north region of Poland. The newspaper fulfilled the recommendations of the then authorities in describing history, but also took its own initiatives.
PL
Autor swoje rozważania oparł na dokumentach ze zbiorów „Powstania górnośląskie” i „Powstania śląskie” z zasobów Centralnego Archiwum Wojskowego i Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Skupiają się one na mieszkańcach Dziergowic (pow. kozielski i Kuźni Raciborskiej (pow. raciborski), którzy wzięli udział w III powstaniu śląskim. Poruszają kwestie związane z wiekiem, wykonywanymi zawodami oraz zaangażowaniem pewnych rodzin w działalność propolską. Artykuł dotyczy również osób zaangażowanych po stronie niemieckiej. Całość zamykają wykazy personalne powstańców, a także heimattreuerów i stosstrupplerów z wyżej wymienionych miejscowości.
EN
The author of the following work based his considerations on documents from the collections of the “Upper Silesian Uprisings” and “Silesian Uprisings” from the resources of the Central Military Archives and the Józef Piłsudski Institute of America based in New York. They focus on the inhabitants of Dziergowice (Kędzierzyn-Koźle County) and Kuźnia Raciborska (Racibórz County) that took part in the Third Silesian Uprising. The investigated documents deal with issues related to age, professions and the involvement of some families in the pro-Polish activities. Furthermore, the article also discusses locals supporting Germany. The whole is closed by the personal register of insurgents, as well as the members of the Upper Silesia Heimat Patriots (German: Heimattreue Oberschlesier) and Stormtroops (German: Stosstruppen) from the aforementioned towns.
PL
Lata 1919–1922 były trudnym okresem tak dla Polski, jak również, szczególnie, dla Górnego Śląska. Niepokoje społeczne i wynikające z nich powstania śląskie oraz kwestia plebiscytu polaryzowały ludność Górnego Śląska. Dodatkowo agitacja w prasie polskiej i niemieckiej, odgrywająca olbrzymią rolę propagandową, była elementem codzienności przed plebiscytem. Wszystkie te elementy pojawiają się na łamach „Przewodnika Wiejskiego”, będącego organem Śląskiego Związku Rolników. Oprócz artykułów propagandowych na jego łamach znaleźć można również artykuły związane z działalnością rolniczą, między innymi poradniki upraw i hodowli. Wspomniane czasopismo jest o tyle ciekawe, że można na jego kartach prześledzić niemal „na żywo” nastroje polityczne i społeczne ludności Górnego Śląska, częściowo reprezentowanej przez autorów zamieszczanych w nim artykułów.
EN
The years 1919–1922 were a difficult period for Poland and especially for Upper Silesia. Social unrest, the resulting from it Silesian Uprisings and the issue of the plebiscite polarized the population of Upper Silesia. In addition, agitation in the Polish and German press, playing a huge propaganda role, was part of everyday life before the plebiscite. All these elements appear on the pages of the “Rural Guide” (Polish: “Przewodnik wiejski”), which is the organ of the Silesian Farmers' Union. In addition to propaganda articles, in the magazine one can also find articles related to agricultural activity, including crop growing and breeding guides. The magazine is interesting because it enables to follow almost “live” the political and social attitudes in Upper Silesia, partly represented by the authors of articles published in the “Rural Guide”.
PL
Autor śledzi wędrówki motywów powstańczo-plebiscytowych w powojennym kinie polskim i proponuje przegląd przedwojennych przejawów ich ekranowego życia. Oprócz Rodziny Milcarków Józefa Wyszomirskiego (1962) i Soli ziemi czarnej Kazimierza Kutza (1969), jedynie kilka odcinków serialu Blisko, coraz bliżej Zbigniewa Chmielewskiego (1982) zostało poświęconych tej tematyce. Swoje fabularne życie powstania zyskują też w innych filmach w formie retrospekcji czy aluzji. Ów skromny korpus dopełnia fabuła Bracia (2006) Józefa Kłyka. Powstania stanowią też temat dokumentów – instrumentalizujących je w duchu wykładni PRL, edukacyjnych bądź tematyzujących kino jako maszynerię pamięci. Ciągle jednak repertuar „krajobrazów pamięci” powstań i plebiscytu pozostaje do wypełnienia.
EN
The author follows the traces of the Silesian uprisings and the plebiscite in post-war Polish cinema. The main thread of the article is preceded by an exploration of the pre-war manifestations of the screen life of these motifs. Apart from the two films from the 1960s: Rodzina Milcarków (The Milcarek Family, 1962) by Józef Wyszomirski and the myth-making folk-ballad Sól ziemi czarnej (Salt of the Black Earth, 1969) by Kazimierz Kutz, only a few episodes of Zbigniew Chmielewski’s television series Blisko, coraz bliżej (Close, Getting Closer, 1982; broadcast on television in 1983-1986) were devoted to this topic. This modest corpus is complemented by Bracia (Brothers, 2006) by Józef Kłyk, an amateur filmmaker. The uprisings were often represented on screen in documentaries, instrumentalized in the ideological spirit of the People’s Republic of Poland, shown in educational contexts or those presenting cinema as a machinery of memory. However, the repertoire of “landscapes of memory” about the uprisings and the plebiscite from a hundred years ago is yet to be completed.
EN
Based in the analysis of press materials, mainly from Gwiazdka Cieszyńska (The Cieszyn Starlet), from 1920-1921, the article presents the links between Upper Silesia and the Republic during the Polish-Bolshevik war, especially in the summer of 1920, when the battle of Warsaw took place. The outcome of “the Miracle of the Vistula” was “the Miracle of the Oder”. The military success of the battle of Warsaw and the third Silesia uprising resulted in the incorporation of Upper Silesia, the second most industrialized region in Europe, into the Republic. The event significantly changed the economic structure of agricultural Poland, making it more similar to capitalist states. Due to its industrial and military potential, incorporating this historical region, which Jan Długosz counted among the parts of “the body of the Polish Crown,” was an important political, economic, and military event. Upper Silesia was the biggest industrial region in the country. This fact was emphasized by Gwiazdka Cieszyńska in the article O znaczeniu Górnego Śląska (“On the importance of Upper Silesia”) published in issue 215 from 1920.
PL
Autor na podstawie kwerendy prasy, głównie „Gwiazdki Cieszyńskiej” z lat 1920-1921, zaprezentował zależności, jakie łączyły Górny Śląsk i Rzeczpospolitą w okresie wojny polsko-bolszewickiej, a w szczególności latem 1920 r., gdy rozegrała się bitwa warszawska. Pokłosiem „cudu nad Wisłą” był „cud nad Odrą”. Powodzenie militarne bitwy warszawskiej i trzeciego powstania śląskiego skutkowało włączeniem w granice II Rzeczypospolitej wschodniej części Górnego Śląska, która była drugim zagłębiem przemysłowym Europy. Wydarzenie to zmieniło w znaczący sposób strukturę gospodarczą rolniczej Polski, upodobniając stosunki polskie do krajów o kulturze kapitalistycznej. Przyłączenie części tej historycznej prowincji, którą Jan Długosz zaliczał do części „ciała Korony Polskiej”, ze względu na wielkość potencjału przemysłowego i wojskowego tego obszaru było dużym wydarzeniem nie tylko politycznym, ale i gospodarczym, a także wojskowym. Górny Śląsk był największym okręgiem przemysłowym w kraju. Fakt ten podkreślała „Gwiazdka Cieszyńska” w artykule O znaczeniu Górnego Śląska opublikowanym w numerze 215 z 1920 r.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.