Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help

Results found: 43

first rewind previous Page / 3 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  prakseologia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 3 next fast forward last
EN
ccording to Dietrich Benner (born in 1941), the separation of educational reflection from educational reality and its explanation have led to a great crisis in the contemporary philosophy of education. Benner states that the only chance of surmounting the crisis lies in a kind of rediscovery of the activity (in Greek – praxis ) as a fundamental element both for the educational reality and educational theory. The first paragraph of the article presents an explanation of praxis as a human phenomenon. Benner defines the activity as object-oriented as well as subject-forming. Therefore, praxis is viewed as a way to become human. There are six individual and social manifestations of praxis , that is economics, ethics, pedagogy, politics, art and religion. Although each one of them, in Benner’s opinion, has become distinct in modern times, they still share some specific features as physicality, freedom, history and language. In the second paragraph the pedagogical praxis is described and education is presented as fin- ish-oriented and of paradoxical character. The third paragraph gives an overview of two modes of pedagogical activity. The first one, originating from the antiquity, is based on social experience and teaching. The second mode began in modern times and presumes that education is not a self-governing process, but one mediated by pedagogical institutions, whose main aim is to prepare young people for their adult life. The last paragraph is devoted to the range of pedagogical praxis realization. According to Benner the realization of pedagogical praxis takes place in three dimensions, that is self-negating relation of authority, education through teaching and transition to cooperation between generations.
PL
Gwałtowane przemiany otoczenia Polski wymuszają podejmowanie działań systemowych w obszarze bezpieczeństwa państwa. Niezbędne jest zatem spojrzenie na bezpieczeństwo państwa oraz system bezpieczeństwa przez pryzmat prakseologii
EN
Rapid changes in the Polish environment require systemic actions in the area of state security. Therefore, a praxeological view on the security of the state and its security system is necessary
PL
W pracy wyznaczono cztery zadania do realizacji. Po pierwsze, przybliżenie sensu istnienia oraz celów i zadań pedagogiki ogólnej, opracowanych przez D. Bennera w książce: Pedagogika ogólna. Wprowadzenie do myślenia i działania pedagogicznego w ujęciu systematycznym i historyczno-problemowym (Allgemeine Pädagogik: eine systematisch-problemgeschichtliche Einführung in die Grundstruktur pädagogischen Denkens und Handelns). Po drugie, oparte na poglądach D. Bennera na temat pedagogicznej praxis, opracowanie procesualnej struktury pedagogiki ogólnej i położenie w niej nacisku na prakseologię i nieafimacyjność. Po trzecie, odniesienie się poprzez poglądy D. Bennera, do pedagogiki ogólnej w opracowaniu polskich pedagogów. I po czwarte, podanie kilku autorskich propozycji dotyczących pedagogiki ogólnej.
PL
Policja jest powołana do zapewnienia bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Część z jej działań wykonywana jest w warunkach szczególnego zagrożenia dla życia, zdrowia, mienia ludzi oraz majątku narodowego. Niniejszy artykuł ma na celu wskazanie form działania Policji w warunkach poważnego niebezpieczeństwa.
EN
This paper presents the problem of the Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), organized in 2020 on the basis of 15 states (Australia, Brunei, Cambodia, China, Indonesia, Japan, Singapore, Laos, Malaisia, Myanmar, New Zealand, Philippines, South Korea, Thailand, Vietnam). The USA and India are not members of this Partnership. There are a number of problems ‘in statu nascendi’, such as the question of the ownership of submarine reserves of oil and gas in the South- and Eastchinese Seas. The problems of the Partnership are presented in a wider, global context.
PL
W artykule przedstawiono problem Regionalnego Kompleksowego Partnerstwa Gospodarczego (RCEP), które utworzono w 2020 roku na bazie 15 państw (Australia, Brunei, Kambodża, ChRL, Indonezja, Japonia, Laos, Malezja, Mjanma, Nowa Zelandia, Filipiny, Singapur, Korea Południowa, Tajlandia i Wietnam). Obecnie umowa jest na etapie ratyfikacji. Do RCEP nie należą USA, które, podobnie jak i Indie, wycofały się z negocjacji. W organizacji tej istnieje sporo problemów spornych – in statu nascendi (m.in. kwestia własności złóż surowców energetycznych pod Morzami Wschodnio- i Południowochińskim). W tekście tym podjęto próbę przedstawienia problemu RCEP w szerszym, globalnym kontekście.
EN
This paper presents some reflections on the so-called “political correctness”, “group thinking” and related problems in the light of praxeology, which deals, inter alia, with factors increasing or/and decreasing efficiency, efficacity of human actions/activities such as decision making.
PL
W artykule przedstawiono kilka refleksji na temat tzw. politycznej poprawności, grupowego myślenia i pokrewnych problemów. Prakseologia zajmuje się, między innymi, czynnikami zwiększającymi lub/i zmniejszającymi efektywność działań ludzkich, np. podejmowania decyzji.
|
2016
|
vol. 37
|
issue 110
33-48
PL
Tekst przedstawia system zarządzania kryzysowego w ujęciu prawnym i w oparciu o literaturęprzedmiotu. Ukazuje interpretacje pojęć takich jak: zarządzanie kryzysowe, sytuacja kryzysowa,kryzys. Treść w szczególności koncentruje się na prakseologicznym ujęciu jakości wraz z analizą jejistotnych wyznaczników. Do wyznaczników tych zaliczono: sprawność, w zakres której polska szkołaprakseologii zalicza np. skuteczność, ekonomiczność, efektywność. Tekst charakteryzuje te walory takżez punktu widzenia literatury nowszej. Autorka akcentuje rolę, jaką może pełnić kultura bezpieczeństwaw doskonaleniu funkcjonowania systemu zarządzania kryzysowego.
PL
W artykule podjęto próbę identyfikacji komponentów i określenia struktury procesu decyzyjnego w ochronie środowiska. Zwrócono uwagę na jego uwarunkowania i kontekst. Problemy związane z ochroną środowiska przedstawiono w perspektywie systemowej, akcentując ich praktyczny charakter. Praktyczne działania na rzecz ochrony środowiska wymagają podejmowania decyzji, które mogą być ujęte w ramy określonego schematu postępowania. Autor konstruuje takie schematy odnosząc się do systemu sterowania zaproponowanego przez Mariana Mazura oraz cyklu Deminga. Wskazuje na wytyczne i formy sprawnego działania, dzięki którym szeroko pojęty proces podejmowania decyzji staje się bardziej efektywny i skuteczny. Zwraca szczególną uwagę na etap optymalizacji, a w tym na wybór najbardziej efektywnego czy skutecznego działania. Wybór ten pociąga za sobą konieczność uwzględnienia pewnych obszarów odniesienia. Wśród nich, poza obszarem prakseologicznym, wskazany został obszar aksjologiczny.
EN
In the paper, the author attempts to identify the components and a course of the decision-making process in the area of environmental protection. Simultaneously, he pays attention to its conditions and context. The issues related to environmental protection are presented in a systemic approach with an emphasis on their practical nature. It is due to the necessity of decision making and a specific scheme of conduct. The author constructs such a scheme referring to a control system (in the context of a decision-making problems-solving) proposed by Marian Mazur and presented in the Deming cycle. At the same time, he points to the guidelines and characters of the efficient operation, whereby the broadly understood decision-making process becomes more efficient and more effective. He also pays special attention to the optimization stage including the selection of a precise (the most efficient and the most effective) action meaning a decision. The choice mentioned entails necessity of including certain criteria. Thus, it is disclosed that a decision-making process depends on the defined set of values.
EN
In the paper, the author makes an attempt to identify the components and a course of decision-making process in the area of environmental protection. Simultaneously, he pays attention to its conditions and context. The issues related to environmental protection are presented in a systemic approach with emphasis on their practical nature. It is due to the necessity of decision making and a specific scheme of conduct. The author constructs such a scheme referring to a control system (in the context of a decision-making problems-solving) proposed by Marian Mazur and presented in the Deming cycle. At the same time, he points to the guidelines and characters of the efficient operation, whereby the broadly understood decision-making process becomes more efficient and more effective. He also pays special attention to the optimization stage including the selection of a precise (the most efficient and the most effective) action meaning a decision. The choice mentioned entails necessity of including certain criteria. Thus, it is disclosed that a decision-making process depends on the defined set of values.
PL
W artykule podjęto próbę identyfikacji komponentów i określenia struktury procesu decyzyjnego w ochronie środowiska. Zwrócono uwagę na jego uwarunkowania i kontekst. Problemy związane z ochroną środowiska przedstawiono w perspektywie systemowej, akcentując ich praktyczny charakter. Praktyczne działania na rzecz ochrony środowiska wymagają podejmowania decyzji, które mogą być ujęte w ramy określonego schematu postępowania. Autor konstruuje takie schematy odnosząc się do systemu sterowania zaproponowanego przez Mariana Mazura oraz cyklu Deminga. Wskazuje na wytyczne i formy sprawnego działania, dzięki którym szeroko pojęty proces podejmowania decyzji staje się bardziej efektywny i skuteczny. Zwraca szczególną uwagę na etap optymalizacji, a w tym na wybór najbardziej efektywnego czy skutecznego działania. Wybór ten pociąga za sobą konieczność uwzględnienia pewnych obszarów odniesienia. Wśród nich, poza obszarem prakseologicznym, wskazany został obszar aksjologiczny.
PL
Zakres znaczeniowy pojęcia korupcji uległ współcześnie rozszerzeniu. Zarzuty związane z tym procederem nie dotyczą już jedynie urzędników państwowych czy osób pełniących funkcje publiczne. Powszechną praktyką jest stosowanie tego terminu w odniesieniu do nielegalnych i nietycznych działań o charakterze biznesowym, naukowym czy też społecznym. Powstają nowe formy korupcji, w tym też niezwiązane z naruszeniem prawa, a w niektórych przypadkach do działań o charakterze korupcyjnym wykorzystuje się nawet obowiązujące przepisy prawne. W artykule ukazano wybrane przykłady korupcji miękkiej, czyli przekupstwa bez naruszenia prawa. Dotyczą one ogłaszania publikacji naukowych za wysoką opłatą i wycofywania protestów ekologicznych związanych z nowymi inwestycjami po dokonaniu wpłaty na rachunek stowarzyszeń ochrony przyrody. Korupcja miękka powinna być jednak rozpatrywana względem swej szkodliwości nie tylko w kategoriach prawnych, lecz także moralnych. Dlatego też znalazła się w kręgu zainteresowania etyki społecznej, w tym jej odmiany stosowanej, czyli etyki biznesu. Analiza prakseologiczna i etyczna służyć ma ocenie wymienionych przypadków korupcji miękkiej.
EN
Contemporary range of the term “corruption” has been vastly enlarged. It doesn’t concern only public officials and administrators anymore. It has become a common practice to use this term in order to describe many cases of illegal and non-ethical actions in business, science and variety of social organizations. New forms of corruption arise, amongst them is the corruption which is not associated with unlawful activities and in some instances the legal procedures are even used to guide the corruption itself. In the article, we show the examples of soft corruption, the existing bribery processes which do not include breaking of the law. These examples concern the scientific papers being paid for, withdrawal of the ecological protest against new investments after payments are made to ecological associations etc. Praxeological and ethical analysis serves as a tool to make an assessment of those cases of soft corruption.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie teoretycznej dyskusji wokół pojęcia "innowacja". Znaczenie innowacji zostanie zarazem omówione w odniesieniu do koncepcji mających swoje podwaliny w ekonomii, jak i filozofii czy antropologii społecznej. Punktem wyjścia do dyskusji na temat rozumienia innowacji we współczesnym świecie będzie teoria wzrostu wraz z koncepcjami zaproponowanymi przez Josepha Schumpetera i szkołę harwardzką. Następnie innowacja zostanie zaprezentowana na tle determinizmu technologicznego ze wskazaniem na czołowych przedstawicieli kierunku (William Ogburn, Daniel Bell, Thorstein Veblen). Z kolei ostatnie z zaproponowanych w dyskusji ujęć odniesie innowację do prakseologicznej teorii czynu oraz do rozumowania antropologicznego. Dzięki temu zabiegowi innowacja "zostanie przeniesiona w ręce użytkownika", stając się tym samym przedmiotem doświadczenia człowieka. Ostatecznie zatem zaproponowana tu dyskusja stanowi próbę zbudowania pomostu między gospodarczym a społecznym ujęciem innowacji, tj. między światem techniki i zysku a rzeczywistością ludzkich potrzeb i doświadczeń. Przyjętą metodą analizy w podjętej tu pracy będą studia literaturowe zmierzające w kierunku rekonstrukcji socjologicznej teorii innowacji.
EN
The main purpose of the article is to present theoretical discussion about the notions "innovation". The meaning of innovation will be discussed in reference to economic concepts as well as philosophy and social anthropology. The starting point in discussion about understanding the innovation in contemporary world will be the theory of economic growth and the concepts proposed by Joseph Schumpeter and Harvard’s school. Next the innovation will be presented in relation to the technical determinism. In this part of article, theory created by William Ogburn, Daniel Bell and Thorstein Veblen will be presented. The last, proposed in the discussion, approach refers the domain "innovation" to philosophical theory of phraseology and anthropology. Finally, thanks to this, the innovation "will be given in the hands of the user," being at the same time the subject of human experience. Therefore, the discussion will become an attempt to build a bridge between the economic and the social recognition of innovation. Method of analysis is literature studies confiding towards the reconstruction of sociological theory of innovation.
PL
Prakseologia stworzona przez T. Kotarbińskiego była wyjątkowym osiągnięciem polskiej szkoły filozoficznej XX wieku. Poszukiwanie uzasadnień dla sprawnego działania odnosiło się do każdego świadomego i celowego funkcjonowania człowieka. Również zagadnienia etyczne stanowiły dla T. Kotarbińskiego istotny wymiar egzystencji osoby, szczególnie w odniesieniu do innych. Pomimo upływu czasu racjonalne założenia prakseologii mogą być i współcześnie punktem odniesienia dla założeń etycznych i zarządczych w nowoczesnej firmie. Wartości prezentowane przez jednostkę mogą przyczyniać się do osiągnięcia wymiernego sukcesu każdego przedsiębiorstwa.
EN
The praxeology created by T. Kotarbiński was exceptional achieving the Polish philosophical school of the 20th century. Seeking grounds for efficient action referred to every deliberate and intentional human activity. Ethical issues also constituted for essential T. Kotarbiński dimension of existence of the person, particularly in the reference to other. In spite of the passage of time rational assumptions of these ethics can be a point of reference in our times for ethical and managerial assumptions in the modern company. Values presented by the person can contribute to achieve the measurable success of every company.
13
84%
PL
W wyniku rewolucji naukowo-technicznej, w tym organizacyjnej, XX wieku, a także znacznego, wraz z tym, wzrostu zużywania zasobów życia – naturalnych i przyrodniczych - oraz liczebności ludzkiej populacji, światowa społeczność znalazła się w jakościowo nowej sytuacji: w Stanie Zmian i Ryzyka (SZiR). Towarzyszący temu radykalny wzrost tempa zmian w wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowaniach życia Człowieka, w połączeniu ze znacznym wzrostem organizacyjnej bezwładności, spowodował konieczność opanowania, z pomocą nauki, umiejętności wyprzedzającego nadchodzące zmiany w tych uwarunkowaniach podejmowania działań, względem nich, adaptacyjnych, Bezwzględny brak możliwości w pełni skutecznego prognozowania tych zmian i skutków działań adaptacyjnych, powoduje ponadto konieczność budowy rezerw zasobów intelektualno-materialnych „na wszelki wypadek” - dla eliminowania zagrożeń odpowiednio wcześnie nie rozpoznanych lub będących skutkiem błędów adaptacyjnych. SZiR stawia jakościowo nowe wymagania odnośnie metod i zakresu rozwoju nauki i, z jej pomocą - techniki. Szczególnym zadaniem staje się konieczność opanowania umiejętności eliminowania negatywnych konsekwencji coraz szybciej współcześnie – zwłaszcza wraz z rozwojem nauki i techniki - postępującej moralnej destrukcji form życia do niedawna poprawnych, lecz już niezgodnych z nowymi jego uwarunkowaniami. W świetle systemowych badań istoty kryzysu globalnego oraz uwarunkowań trwałego rozwoju (sustainable development) światowej społeczności istnieje konieczność dostosowania metod rozwoju społeczno-gospodarczego do jakościowo nowych wymogów życia wspomaganego wysoko rozwiniętą nauką i techniką. W świetle tych badań obecny kryzys jawi się jako kryzys strukturalny i cywilizacyjny. Jest on spowodowany niedostosowaniem światowej społeczności do życia w SZiR. Istotnym warunkiem jego przezwyciężenia jest radykalne zwiększenie informacyjnej sprawności oraz sztuczną inteligencją wspomaganej poznawczo-innowacyjnej aktywności twórczej. Wymaga to odrzucenia socjal-darwinistycznego egoizmu na rzecz ekohumanizmu.
EN
Background. The aim of the study was to describe models of the efficiency of basketball players playing at different positions in the top sports teams based on observation in direct elimination matches of the 2010 World Championships. Material and methods. An observation method was used in the study. Data was recorded on the authors’ observation sheets. Activity, efficiency and reliability during both offensive and defensive actions were subject to this examination. The play of basketball players was analysed in 7 basketball direct elimination matches of the World Championships. Results. It was revealed that most actions of the point guard (taking into account activity and efficiency) are aimed at handling and passing the ball, creating scoring opportunities and executing 3-point throws. 3 points are also often scored by the shooting guard and the power forward. On the other hand – the center and the power forward are especially active in creating scoring opportunities and in scoring 2 points. The power forward, the small forward, the shooting guard and the point guard prevent from losing 3 points. In the actions preparing for the situation to score a point and in actions preventing situations to score a point players of different positions perform a similar activity of action. Conclusions. Detailed analysis of actions applied in the game may indicate differences in the performance among players of different positions, implying the appropriate selection of individual training.
PL
W artykule przedstawiono podstawowe elementy działań przedsiębiorczych rozpatrywanych z punktu widzenia prakseologii oraz etyki, w nawiązaniu do wcześniejszych publikacji zagranicznych i krajowych. Zarysowano prakseologiczne ujęcie przedsiębiorczości zarówno według prakseologii wywodzącej się ze szkoły Tadeusza Kotarbińskiego, jak i prakseologii Misesiańskiej. Przedstawiono charakterystykę przedsiębiorczości związaną z religiami monoteistycznymi, przypomniano przy tym te fragmenty encyklik papieskich, w których nawiązują one do przedsiębiorczości. Odnotowano zagadnienia związane z etycznym wymiarem przedsiębiorczości, ze szczególnym uwypukleniem krytykowanych w literaturze przedmiotu manipulacji i oszustw występujących we współczesnym biznesie i ekonomii. Odpowiedzialna przedsiębiorczość wymaga kierowania się imperatywem technologicznym.
EN
The article presents the basic elements of entrepreneurial activities considered from the point of view of praxeology and ethics, in reference to previous foreign and domestic publications. The praxiological approach to entrepreneurship was outlined both according to the praxiology derived from Kotarbiński’s school and Misesian praxeology. The characteristics of entrepreneurship related to monotheistic religions were presented, while the fragments of the papal encyclicals in which they refer directly to entrepreneurship activities are quoted. Issues related to the ethical dimension of entrepreneurship were noted, with particular emphasis on the manipulations and frauds of the contemporary business and economy criticized in the literature. Responsible entrepreneurship should observe the technological imperative.
EN
The main aim of this paper is to point out that the concept of Tadeusz Kotarbiński’s praxeology is still valid. The so-called theory of efficient operation, which can also be specified as the theory of “good work,” can be treated as a tool for reflection in political science. In this text the Kotarbiński’s concept is applied to the study of politics. It turns out that the social and political activities can be interpreted as a kind of “good job.” Of course, they must be satisfied some conditions. First – Kotarbiński demands to determine the objective to be achieved. Second – on the basis of the objective to formulate specific and precise political plan. Thirdly – the plan must be effectively implemented. Detailed rules and recommended steps will be discussed in the text.
PL
Zasadniczym celem niniejszego tekstu jest wskazanie aktualności koncepcji prakseologii Tadeusza Kotarbińskiego. Teoria sprawnego działania, którą możemy określać również mianem teorii „dobrej roboty”, może być potraktowana jako narzędzie refleksji politologicznej. W niniejszym tekście koncepcja Kotarbińskiego zostaje zaaplikowana do badań nad polityką. Okazuje się, że również działalność społeczną i polityczną można postrzegać jako swego rodzaju „dobrą robotę”. Oczywiście muszą być spełnione odpowiednie warunki. Po pierwsze – Kotarbiński domaga się wyznaczenia celu działań, jakie mają być podjęte. Po drugie – na bazie niniejszego celu trzeba sformułować określony i precyzyjny plan polityczny. Po trzecie – plan ów trzeba w sposób skuteczny zrealizować. Szczegółowe zasady i wskazane etapy, o których mówi filozof, zostaną omówione w tekście.
17
84%
EN
Praxeological dimension of working time is undoubtedly influenced by current sociopolitical system invoking the axiology being commonly recognized values. This means that in enacting public and legal regulations the state may not isolate the employees facing exceptional hardship or even unforeseeable situations assuming the form of peculiar force majeure. Thus, both employees’ wellbeing and the welfare in general are vital. For that reason the labour law should praxeologically be a way to control real situations and the needs of working people and the society. The labour law should also praxeologically create a system of institutions reconciling social emotions in order to protect social peace which constitutes common welfare
PL
Na prakseologiczny wymiar prawa pracy wpływa niewątpliwie obecny system społeczno-polityczny odwołujący się do aksjologii, a więc powszechnie uznanych wartości, co powoduje, iż państwo poprzez unormowania publiczno-prawne nie może pozostawić pracowników w osamotnieniu w sytuacjach szczególnie trudnych, a nawet nieprzewidywalnych, mających swoisty rodzaj siły wyższej. Ważny jest zatem ogólny dobrostan nie tylko ludzi świata pracy, lecz w ogóle dobrostan społeczeństwa. Z tego też względu prawo pracy w wymiarze prakseologicznym winno stanowić sposób zapanowania nad rzeczywistymi sytuacjami i potrzebami ludzi pracy oraz społeczeństwa. Prawo pracy winno w wymiarze prakseologicznym tworzyć system instytucji godzących emocje społeczne w celu ochrony wspólnego dobra, jakim jest pokój społeczny
EN
The paper presents formal and practical problems of the Common Policy of Security and Defence of the EU – and the so-called Brexit – in the context of efficiency.
PL
W artykule przedstawiono formalne i praktyczne problemy wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) w Unii Europejskiej (UE) oraz z brexitu, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii korzystności, skuteczności i sprawności działań.
PL
Myśl filozoficzna lokuje się zwykle z dala od codziennego doświadczenia. Z koncepcjami filozoficznymi Kotarbińskiego jest inaczej. Sformułowane przez niego zasady prakseologii stosowane są do zarządzania przedsiębiorstwem i do zarządzania samym sobą. W obu przypadkach liczy się skuteczne dążenie do wymiernego celu, namysł, prostota, korzystanie ze sprawdzonych rozwiązań. W myśli Kotarbińskiego jest też miejsce na moralność, tak przedstawioną, by nie zakłócać instrumentalnego charakteru prakseologii i nie zaciemniać celu. Bardzo podobne ujęcie sprawności pojawia się w podręcznikach zarządzania współczesnymi korporacjami i w konstruowaniu życiowych strategii przez pojedyncze osoby.
EN
Philosophical thought is usually located far away from everyday life. Kotarbiński’s philosophical concepts are different. The principles of praxeology formulated by him are used to manage the enterprise and to manage oneself. In both cases the most important are measurable goal, reflection, simplicity and the use of proven solutions.Kotarbiński’s thought contains also reference to morality, so presented in the way that it does not interfere with the instrumental nature of praxeology and does not obscure the aim of human activities. A very similar approach to efficiency appears in the textbooks of management and in guides which teach individuals how to construct their life strategies.
EN
Presented paper highlights the methodological approach towards economic science elaborated by one of the most influential proponents of the Austrian School of Economics, Ludwig von Mises. Since author's main attempt was to consider Mises as a philosopher, his contributions to methodology are described with a special regard to their philosophical, particularly epistemologicalfoundations. An image ofMises that emergesfrom the article is the one of a profound thinker who came up with a truly wide-ranging thought, covering issues such as the proper method of economics, methodological monism and pluralism, an autonomy of the humane sciences as well as their epistemological status, and - finally - classical problems of western philosophy, namely the questions of the sources and limits of human knowledge, realism and idealism, determinism and indeterminism, the existence of a free will, and the body-mind problem. Even though Mises declared himself to be just an economist and many philosophical remarks are given in his works merely as hints, it seems as if he was fully aware of the complex matters which the economic science relies upon. In terms of the methodology of humane sciences, primarily economics, Mises invented a new understanding of the a priori method: the system of claims logically derived from the self-evident action axiom that has become a starting point of the contemporary Austrian School of economic analysis ever since. Having taken the position of a methodological dualism, he introduced the distinction between the realms of natural and humane sciences, which was the reason for his sharply critical assessment of the neopositivist ideal of an unified science. In the field offundamental questions ofphilosophy, Mises appears to be supportivefor Kantian trancscendentalism, nonetheless authorfinds his standpoint modified around a couple ofinnovationsfollowingfrom the Misesian praxeology, for instance a theory of a priori forms as tools of action or the hypothesis of their evolutionary genesis. In author's opinion, it makes Mises a so called "activist kantian".
PL
Prezentowany artykuł naświetla metodologiczne podejście do nauki ekonomii rozwinięte przez jednego z najbardziej wpływowych przedstawicieli austriackiej szkoły ekonomicznej Ludwiga von Misesa. Ponieważ głównym zamysłem autora było dokonanie charakterystyki Misesa jako filozofa, jego wkład w dziedzinę metodologii zostały opisany ze szczególnym uwzględnieniem fundamentów filozoficznych (w szczególności: epistemologicznych), z których wyrasta. Z artykułu wyłania się obraz głębokiego myśliciela, który pozostawił po sobie myśl autentycznie wielowątkową, obejmującą zagadnienia takie jak: właściwa metoda ekonomii, metodologiczny monizm i pluralizm, autonomia nauk o człowieku oraz ich epistemologiczny status i wreszcie - klasyczne problemy filozofii Zachodu, a mianowicie pytania o źródła i granice ludzkiej wiedzy, realizm i idealizm, determinizm i indeterminizm, istnienie wolnej woli czy problem ciało-umysł. Mimo że sam Mises uważał się jedynie za ekonomistę i wiele spośród sformułowanych przezeń uwag filozoficznych przybiera w jego dziełach postać zaledwie sugestii, wydaje się on w pełni świadom skomplikowanej filozoficznie materii, na której wspiera się nauka ekonomii. W zakresie metodologii nauk humanistycznych, w szczególności ekonomii, Mises wypracował nowe rozumienie metody apriorycznej jako systemu twierdzeń logicznie wyprowadzanych z oczywistego aksjomatu działania, który stał się odtąd punktem wyjścia dla analizy ekonomicznej prowadzonej w ramach szkoły austriackiej. Zająwszy stanowisko metodologicznego dualizmu, Mises wprowadził wyraźne rozróżnienie pomiędzy domenami nauk przyrodniczych i ekonomicznych, z czym wiązała się jego ostro krytyczna recepcja neopozytywistycznego ideału nauki zunifikowanej. W odniesieniu do fundamentalnych problemów filozofii, Mises prezentuje się jako zwolennik kantow­skiego transcendentalizmu. Niemniej jednak autor artykułu uznaje jego stanowisko za zmodyfikowane w oparciu o kilka innowacji wywodzących się z prakseologii. Na przykład rozumienie apriorycznych form jako narzędzi działania czy też hipoteza o ich ewolucyjnej genezie. W opinii autora daje to podstawę do scharakteryzowania Misesa jako „aktywistycznego kantysty".
first rewind previous Page / 3 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.