Search results

1

Symbolika miecza w polskich XVI-wiecznych kompendiach prawa miejskiego

100%

Bryl G.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2021

|

vol. 73

|

issue 1

399-414

EN

Printed legal works based on the Magdeburg Law began to appear in Polish towns in the 16th century. The article analyzes them in terms of the presence of references to the symbol of the sword which was significant in this law. The use of the word “sword/gladius” in the works of Cervus-Tucholczyk, Jaskier, Cerasinus, Groicki and Szczerbic was typologized according to the intensity of their symbolic sense ("literal meaning," "language and customs," "a symbol of abstract concepts"). Cases belonging to particular categories were analyzed. Their presence in individual texts was also examined, which led to the conclusion that the intensity (qualitative and quantitative) of these references depends on the degree of closeness of a given text to Sachsenspiegel and Weichbild as well as on the presence of a gloss in a given text. It leads to a conclusion that there was a negligible reception in Polish towns to the ideas contained within the contents of the German law. There are three proposals to explain this phenomenon. The first one refers to a lack of distinction between towns with and without ius gladii in Poland. The second proposal concerns the differences between the political structures in Poland and in German-speaking territories. The last one is connected with the deeply-rooted symbol of the sword in German lands, which was expressed and reinforced by the existence of Roland statues. The symbolism of the sword in Poland was devoid of support in the urban space and in political perceptions. A thesis was also put forwarded which stated that the Magdeburg Law was not used to define the position of Polish towns in a wider structure nor to provide an ideological basis for their functioning as political communities.

PL

W XVI w. w polskich miastach zaczęły powstawać drukowane dzieła prawnicze oparte na prawie magdeburskim. W artykule przeanalizowano je pod kątem obecności odwołań do istotnego w tym prawie symbolu miecza. Użycia słowa miecz/gladius w pracach Cervusa-Tucholczyka, Jaskiera, Cerasinusa, Groickiego i Szczerbica poddano typologii według intensywności sensu symbolicznego („znaczenie dosłowne”, „język i obyczajowość”, „symbol pojęć abstrakcyjnych”). Przeanalizowano przypadki należące do poszczególnych kategorii. Zbadano także ich obecność w poszczególnych tekstach, co doprowadziło do wniosku o zależności intensywności (jakościowej i ilościowej) tych odwołań od stopnia bliskości danego tekstu do Zwierciadła saskiego i Weichbildu oraz od obecności w danym tekście glosy. Postawiono wniosek o nikłej recepcji ideowych treści prawa niemieckiego w miastach polskich. Propozycje wyjaśnienia tego zjawiska odwołują się do 1) braku w Polsce rozróżnienia między miastami dysponującymi i niedysponującymi iure gladii, 2) odmienności struktur politycznych Polski i obszaru niemieckojęzycznego, 3) zakorzenienia symbolu miecza na obszarach niemieckich, wyrażającego się i wtórnie wzmacnianego istnieniem figur Rolandów. Symbolika miecza była zatem w Polsce pozbawiona oparcia w przestrzeni miejskiej i w wyobrażeniach politycznych. Postawiono także tezę, że prawo magdeburskie nie służyło określaniu pozycji polskich miast w szerszej strukturze ani zapewnianiu ideowych podstaw ich funkcjonowania jako wspólnot politycznych.

2

Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-XIV wieku

86%

Okniński P.

Roczniki Historyczne

|

2016

|

vol. 82

PL

Die wichtigsten Entwicklungsetappen der Lokationsstadt Sandomir im 13.-14. JahrhundertZusammenfassungSeit den 1950er Jahren ist die Geschichte des mittelalterlichen Sandomir Gegenstand systematischer Forschungen von Historikern und Archäologen. Die Ergebnisse dieser Untersuchungen fanden in zahlreichen Veröﬀentlichungen ihren Niederschlag, die sich durch Mannigfaltigkeit der Thesen, Perspektiven und Forschungswerkzeuge unterscheiden. Das Ziel dieses Beitrags ist es, den bisherigen Forschungsstand zur Entwicklung der Lokationsstadt Sandomir im 13.-14. Jahrhundert zusammenzufassen sowie einige in der bisherigen Literatur vorkommende Feststellungen und Interpretationen einer Überprüfung zu unterziehen. Viele dieser Ansichten wurden aus der ersten Monographie zur Geschichte Sandomirs, die der Sandomirer Kanoniker und Historiker M. Buliński 1879 verfaßte, unkritisch übernommen. Der Autor des Beitrags stellt sich ebenfalls die Aufgabe, die Geschichte der mittelalterlichen Stadtaussetzung in vergleichender Perspektive und vor dem Hintergrund der Urbanisierung Polens im Rahmen der sog. Besiedlung nach deutschem Recht darzustellen. Die genaue Analyse aller zur Verfügung stehenden Quellenzeugnisse zur Geschichte Sandomirs erlaubt es, die Lokation der Stadt als einen zeitlich ausgedehnten Prozeß aufzuzeigen. Als ersten Schritt kann man die Ausbildung einer Gemeinde deutscher Kauﬂeute an der Kirche St. Paul auf den Altstadthügeln im ersten Viertel des 13. Jahrhunderts, höchstwahrscheinlich in der Herrschaftszeit Leszeks des Weißen († 1227), ausmachen. Die zweite, quellenmäßig am besten beleuchtete Etappe bestand in der Verlegung der ursprünglichen Siedlung auf die Stadthügel sowie ihre rechtliche und ﬂächenmäßige Umsetzung nach Magdeburger Recht im Jahre 1286 durch Herzog Leszek den Schwarzen. Die dritte, schwächer erforschte Phase in der Entwicklung der Lokationsstadt fällt in die Herrschaftszeit Kasimirs des Großen. Die damals eingeführten Neuerungen standen mit der erstarkten Stellung der Stadt innerhalb der Fernhandelswege im Zusammenhang und kamen in der Erweiterung der Stadtﬂäche sowie der Errichtung der Stadtmauer und der Burg zum Ausdruck. Das Vorgehen des Königs begünstige wohl auch die Ausweitung der Befugnisse der Selbstverwaltung. Alle drei aufgezeigten Etappen im Aussetzungsprozeß der Stadt verliefen entsprechend den damaligen Standards der Städtepolitik und riefen folglich den Widerstand kirchlicher Einrichtungen hervor. Main stages of forming the locational town in Sandomierz in the 13th-14th centuriesAbstractThe paper presents an attempt at summing up and veriﬁcation of the current state of research on the location of medieval Sandomierz. The author shows that town location as a long-lasting process, consisting of a number of stages: 1. creating a trade community in Old Town Hills in the ﬁrst quarter of the 13th century; 2. moving the settlements to the Town Hill in 1286, together with deﬁning regular building layout; 3. expansion of the town and its economic and legal stabilisation about mid-14th century.

3

Miasta prywatne Kijowszczyzny w XVI i pierwszej połowie XVII w.: specyfika rozwoju i funkcjonowania

86%

Biłous N.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 77

PL

XVI w. i pierwsza połowa XVII w. to okres dynamicznego rozwoju sieci miejskiej w województwie kijowskim. Ważną cezurą w nasileniu tego procesu było zawarcie unii lubelskiej w 1569 r. W artykule omówiono dotychczasowe ustalenia dotyczące liczby miast. Według przeprowadzonych badań przed 1648 r. istniało tam 328 miast prywatnych, w tym 20 w dobrach kościelnych. Przedstawiono również funkcje miast Kijowszczyzny oraz specyfikę ich rozwoju jako ośrodków pogranicznych.

4

Mury obronne miasta Lublina

72%

Gawarecki H.

Ochrona Zabytków

|

1954

|

issue 3

170-177

5

Aegro corpore sana mente. Prawne znaczenie klauzuli poświadczającej zdrowie psychiczne spadkodawcy w testamentach sporządzonych przez notariusza w dawnym prawie miejskim

72%

Dyjakowska M.

Rejent

|

2023

|

issue 5 (385)

11-28

EN

The subject of this paper is the probative force of the clause on mental health of the testator, usually posted by the writers writing down the content of the oral disposition of the testator’s last will. The answer to the question whether such a clause really proves the testator’s mental health is important because health was one of the legal requirements for the validity of a will. The considerations will concern wills drawn up in accordance with the municipal law of pre-partition Poland. After presenting the institution of the will in the light of Magdeburg law, the author discussed reflections of Pedro Ruiz de Moros on the importance of certifying the testator’s mental health by the city writer. The conclusions were placed at the end of the paper.

6

Opus isagogicus. Uwagi nad książką Marcina Starzyńskiego Krakowska rada miejska w średniowieczu (Societas Vistulana, Kraków 2010, ss. 402, summary)

58%

Mikuła M.

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

|

2012

|

vol. 5

|

issue 3

287–293

EN

The book by Marcin Starzyński recapitulates, rectifies and complements what we at present know about the medieval City Council of Cracow as an institution. The discussed monograph collected the most important issues devoted to the medieval Council of Cracow. The monograph pointed also to the directions along which further research should be continued. The volume therefore does not conclude the study of the aforementioned institution. Its task is rather to introduce further research whose subject-matter might include: the prosopographic studies, the law-creating accomplishments of the Council and the political role that it played in the medieval Kingdom of Poland. It is worthwhile to note that half the volume is covered by the appendices that inform of the city councilors, include the register of the Council-produced wilkurs and specify the debts incurred by the Council in order to achieve the measures needed for lending money to the Kings.

7

Lokacja Lublina na prawie magdeburskim i jego droga ku świetności w XIV w.

58%

Szczygieł R.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2017

|

vol. 72

DE

Zu Beginn des 14. Jahrhunderts erreichte die Bewegung der Lokation von Dörfern und Städten nach deutschem Recht auch das Lubliner Land. Die erste Stadt auf diesem Territorium, die nach dem Lokationsmodell modernisiert wurde, war Lublin. Die Rechtsgrundlage dieser Investition, die von Maciej (Matthias) durchgeführt wurde, dem Landhauptmann von Krakau und Sandomir und zugleich Erbvogt in der Stadt Opatowiec (Sandomirer Land), bildete das Lokationsprivileg des Herzogs Władysław Łokietek (Ellenlang), das am 15. August 1317 „bei Krakau“ ausgestellt wurde.Bis zu dieser Zeit war Lublin ein Siedlungsensemble, das aus mehreren, auf Hügeln gelegenen Siedlungsbereichen bestand: auf dem Schlosshügel (die Burg), dem Altstadthügel (eine protostädtische Siedlung), Czwartek und Żmigród. Die Stadtinvestition wurde auf dem Altstadthügel mit einer Fläche von 7 Hektar in schachbrettartiger Ordnung geplant und durchgeführt. Es entstand auch eine Stadtgemeinde, die sich nach Magdeburger Recht regieren sollte; an ihrer Spitze stand der Erbvogt Maciej. Die Bewohner der Stadt erhielten zahlreiche Privilegien, u.a. eine zwanzigjährige Freistellung von Steuern für den Herzog sowie die Befreiung von Zollgebühren auf dem Territorium seines Staates.Der Lokationsprozess dauerte auch unter der Herrschaft von König Kasimir dem Großen fort. Damals entstanden zahlreiche gemauerte Gebäude, und es wurden auch Wehrmauern errichtet. Lublin war damals ein grenznahes Etappenziel für den Großhandel und eine Basis für Kriegszüge des Königs gegen die Rus‘. Die Rolle der Stadt wuchs rapide nach der Polnisch-Litauischen Union in den Jahren 1385–1386, als sie sich im Zentrum der Monarchie von Władysław Jagiełło zwischen Polen, Litauen und der Rus‘ befand und als Zentrum für den Handelsaustausch und für Hoftage der politischen Eliten beider Staaten – des polnischen und des litauischen – fungierte. Im Verlauf des 15. Jahrhunderts stieg Lublin in die Liga der wichtigsten Städte der Jagiellonenmonarchie auf.

EN

At the beginning of the 14th century the German town laws, spread of Lublin region prompted the development of villages and cities. The Lublin was the first city of region which implemented The Law of Magdeburg. The legal ground of this investment, led by Maciej, the Cracow- and of Sandomierz governer and also the first hereditary vogt (advocatus) in town Opatowiec (the Sandomir), was the location privilege the prince of Ladislaus the Elbow-high, issue “under Cracow” on August 15, 1317.Till then Lublin was a community, composite from several settlements, situated on hills: Castle-Hill, Old Town-Hill, Thursday, Żmigród. The municipal investment was led on the Old Town-Hill about the area 7 ha, where space was arranged as the chessboard-layout, superbly integrated into the shape of this hill. Municipality was also founded, which use Magdeburg municipal law, at the head which became the hereditary vogt Maciej. Citizens received numerous privileges, i.a. the dismissal from taxes in the interest of the prince during 20 years and the freedom from the payment of the customs duty on the states.The process of implementation of Magdeburg municipal law was continued under the reign of the king of Kazimir the Great. In this time a number of buildings with stone also defense walls were made. Lublin was a then frontier stage-center of the great trade and the base for expeditions of Russia. The role of Lublin quickly grew up after the union Polish-Lithuanian from 1385–1386, when the city was found in the center of the monarchy of Ladislaus Jagiełło. Lublin situated between Poland, Lithuania, and Russia, performing functions as a center of the commercial exchange and a place of meeting of political elites of both states, Polish and Lithuanian. During the 15th century, the city was promoted to the group of the most important cities of the Jagiellonian Monarchy.

PL

W początkach XIV stulecia ruch lokacyjny wsi i miast na prawie niemieckim dotarł do ziemi lubelskiej. Pierwszym miastem tego terytorium, które zostało zmodernizowane według modelu lokacyjnego, był Lublin. Podstawę prawną tej inwestycji, prowadzonej przez Macieja, wielkorządcę krakowskiego i sandomierskiego, a zarazem wójta dziedzicznego w mieście Opatowiec (ziemia sandomierska), był przywilej lokacyjny księcia Władysława Łokietka, wystawiony „pod Krakowem” 15 sierpnia 1317 r.Do tego czasu Lublin był zespołem osadniczym, złożonym z kilku osad zlokalizowanych na wzgórzach: Zamkowym (gród), Staromiejskim (osada protomiejska), Czwartek, Żmigród. Inwestycja miejska była prowadzona na Wzgórzu Staromiejskim o obszarze 7 ha, gdzie przeprowadzono rozplanowanie według układu szachownicowego, znakomicie wkomponowane w kształt tego wzgórza. Powstała też gmina miejska, która miała się rządzić prawem magdeburskim, na czele której stał wójt dziedziczny Maciej. Obywatele miasta otrzymali liczne przywileje, m.in. zwolnienie na 20 lat od podatków na rzecz księcia i wolność od opłaty cła na terenie jego państwa.Proces lokacyjny trwał także za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Wówczas powstały liczne budowle murowane, zbudowano też mury obronne. Lublin był wtedy nadgranicznym ośrodkiem etapowym wielkiego handlu oraz bazą dla wypraw króla na Ruś. Jego rola szybko rosła po unii polsko-litewskiej z lat 1385–1386, gdy znalazł się w centrum monarchii Władysława Jagiełły, między Polską, Litwą a Rusią, pełniąc funkcje centrum wymiany handlowej oraz zjazdów elit politycznych obydwu państw, polskiego i litewskiego. W ciągu XV w. awansował do grupy najważniejszych miast monarchii Jagiellonów.

8

Samorząd miasta Krakowa w czasach przedprzemysłowych

58%

Noga Z.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2017

|

vol. 72

DE

Die Stadt Krakau funktionierte seit ihrer Lokation (1257) bis zur Verfassung vom 3. Mai 1791 nach Magdeburger Recht, aber auch die örtlichen Zünfte besaßen eine Stadtgemeindeordnung. In der Anfangszeit der Lokationsstadt spielten Erbvögte und die sog. Gerichtsbank die Hauptrolle. Nach der Konfiszierung des Vogtamtes durch Herzog Władysław Łokietek (Ellenlang) im Jahre 1312 infolge einer Rebellion des Vogtes Albert kam es dann zur Degradierung dieses Organs. Seitdem übten die Vögte nur noch Gerichts- und Polizeifunktionen aus und waren vom Stadtrat abhängig.Dieses Organ war kurz nach der Lokation der Stadt entstanden. Anfangs vom Vogt ernannt und danach durch Kooptierung ergänzt, war es ein echter Repräsentant der Stadtbewohner. Eine Konsequenz der Rebellion des Vogtes Albert war der Verlust der vollen Autonomie der Stadtgemeinde, und von nun ab ernannte den Rat alljährlich der Herrscher oder sein Beamter, seit dem 15. Jahrhundert der Krakauer Wojewode, der acht amtierende Ratsherren auswählte, während die vorher amtierenden Ratsherren, die in diesem Jahr nicht ausgewählt wurden, einen 16 Personen starken Altenrat bildeten. Das Amt war auf Lebenszeit. Erst Ende des 17. Jahrhunderts erlangte der Rat das Recht, neue Ratsherren zu wählen. Dieses Organ erlangte eine privilegierte Position in der Stadt und konzentrierte in seiner Hand alle wichtigsten Kompetenzen, darunter die Nominierung der Schöffen und der Berufsbeamten mit dem Schreiber und dem Syndikus an der Spitze, sowie die Vertretung der Stadt in den Kontakten nach außen. Von einer zahlenmäßig kleinen Gruppe von Familien besetzt, wurde es zu einer oligarchischen Institution, die sich hauptsächlich um die Interessen der eigenen Gruppe kümmerte, zum Nachteil der meisten Bürger, die erst nach Konflikten im 16. Jahrhundert das Recht auf Kontrolle der öffentlichen Finanzen durch eine als Quadragintavirat bezeichnete eigene Vertretung erlangten. Schließlich bildete sich in de zweiten Hälfte des 17. Jahrhunderts eine breite Vertretung des einfachen Volkes – der communitas – heraus, die die Funktionen des Quadragintavirats übernahm. Diese Institutionen wachten über die Autonomie der Stadtgemeinde und gestalteten über Jahrhunderte hinweg die bürgerlichen Haltungen der Krakauer.

EN

The city of Cracow functioned from the times of its founding (1257) to the Constitution of 3 May 1791 on the Magdeburg Law, but the municipality also had local characteristics. In the beginning of the city’s founding, the main role was played by hereditary mayors (wójt) and courtroom juries. After Władysław the Short had confiscated the mayor’s office in 1312, as a result of a rebellion of Mayor Albert, the degradation of this body followed. From that time, the mayors performed only judicial and police function and they were dependent on city council.This body was created shortly after the city had been founded. Initially appointed by the mayor and then by co-optation, it was the real representative of citizens. As a consequence of the rebellion of Mayor Albert, the municipality lost its entire autonomy; thereafter, the council was annually appointed by the monarch or his official, from the 15th century – by the governor (wojewoda) of Cracow, who selected 8 councillors-in-office (rajca) while the councillors, who had been in office previously, but were not selected in that given year, formed a 16-person old council. It was a lifelong office. Only towards the end of the 17th century the council retrieved the right to choose new councillors. The body gained a privileged position in the city, accumulating in its hands all the most important competences, including nominations for aldermen and professional officials, with a scribe and liquidator at its forefront, but also the representation of the city in external affairs. Staffed with a small group of families, it became an oligarchic institution, advocating mainly the interests of its own group to the disadvantage of the entire population who, after all the conflicts, received in the 16th century a right to control public finances and their own representatives who became referred to as a quadragintavirate. Finally, in the second half of the 17th century a broader representation of common people was formed – communitas – which took over the function of the quadragintavirate. These structural institutions have upheld the autonomy of the municipality and for centuries have shaped civic attitudes of the inhabitants of Cracow.

PL

Miasto Kraków funkcjonowało od czasu lokacji (1257) do Konstytucji 3 Maja (1791) na prawie magdeburskim, ale ustrój gminy miejskiej miał także cechy lokalne. W początkach miasta lokacyjnego główną rolę odgrywali wójtowie dziedziczni i ława sądowa. Po konfiskacie wójtostwa przez księcia Władysława Łokietka w 1312 r., będącej skutkiem buntu wójta Alberta, nastąpiła degradacja tego organu. Odtąd wójtowie pełnili tylko funkcje sądowe i policyjne i byli zależni od rady miejskiej.Ten organ powstał wkrótce po lokacji miasta. Początkowo mianowany przez wójta, a następnie przez kooptację, był rzeczywistym reprezentantem obywateli. Konsekwencją buntu wójta Alberta była utrata pełnej autonomii gminy miejskiej. Odtąd radę mianował corocznie władca lub jego urzędnik; od XV w. wojewoda krakowski wybierał 8 rajców urzędujących, a rajcy wcześniej urzędujący, nie wybrani w tym roku, tworzyli 16-osobową radę starą. Urząd był dożywotni. Dopiero w końcu XVII w. rada odzyskała prawo do wyboru nowych rajców. Organ ten zyskał uprzywilejowaną pozycję w mieście, skupiając w swoich rękach wszystkie najważniejsze kompetencje, w tym nominacje ławników i urzędników zawodowych, z pisarzem i syndykiem na czele, a także reprezentację miasta w kontaktach zewnętrznych. Obsadzany przez nieliczną grupę rodzin, stał się instytucją oligarchiczną, zabiegającą głównie o interesy własnej grupy na niekorzyść ogółu obywateli, którzy po konfliktach uzyskali w XVI w. prawo do kontroli finansów publicznych przez własną reprezentację, zwaną quadragintaviratem. Wreszcie w drugiej połowie XVII w. wykształciła się szersza reprezentacja pospólstwa (communitas), która przejęła funkcje quadragintaviratu. Te instytucje ustrojowe stały na straży autonomii gminy miejskiej i kształtowały przez wieki postawy obywatelskie krakowian.

9

The Beginnings of Bohemian Municipal Books Demonstrated on Hradec (Králové) (Contribution to Bohemian and Silesian Relations)

58%

Vojtíšková J.

Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka

|

2020

|

vol. 75

|

issue 4

5-31

EN

The paper focuses on the beginnings of the Hradec Králové municipal chancellery and aims to prove that the Silesian region, which with its experience of municipal official activities, contributed through the established Silesian–Bohemian and Bohemian– Silesian contacts to the creation of the oldest Hradec court book based on Magdeburg law.

10

Miejski i sądowy ustrój Hetmanatu w drugiej połowie XVII wieku

58%

Horodnytskyi B.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2019

|

vol. XVI (2019)

|

issue 3: Rzeczpospolita i Wschód, pod red. Artura Góraka

107-126

PL

W artykule przeanalizowano samorząd miejski i sądownictwo miast Hetmanatu, po powstaniu Bohdana Chmielnickiego. Przeanalizowano zwłaszcza miejsce uprzywilejowanych miast tego terytorium w polityce hetmanów, a także carskiej i królewskiej administracji w pierwszych dekadach po powstaniu. Podjęto próbę określenia zasadniczych różnic w postępowaniu sądowym (głównie karnym) miast uprzywilejowanych i wszystkich innych (ratuszowych). Wskazano hierarchiczną strukturę, istniejących na Ukrainie, kozackich sądów miejskich oraz zasięg ich władzy. Przeanalizowano także skład sądów zajmujących się sprawami karnymi i opisano obowiązki urzędników sądowych. Autor stawia tezę, że dla rozpatrzenia spraw karnych w miasteczkach sotni, które teoretycznie przewidywały karę cielesną lub karę śmierci, konieczna była obecność przedstawicieli starszyzny pułkowej.

EN

The article analyzes the state of municipal government and the judiciary of the cities of the Hetmanate after the Khmelnytsky Uprising. Especially the place of privileged cities of this territory in the politics of hetmans, as well as of the tsarist and royal administration in the first decades after the uprising was analyzed. An attempt was made to determine the fundamental differences in court proceeding (mainly criminal) in privileged cities and all other (town hall). The hierarchical structure of Cossack municipal courts existing in Ukraine and the limits of their power were given. The composition of courts dealing with criminal matters was also analyzed and the duties of court officials were described. The Author puts forward a thesis that for consideration of criminal cases in the towns of the sotnia, which theoretically provided for corporal punishment or death penalty, the presence of representatives of the Cossack elders was necessary

RU

В статье анализируется муниципальное управление и судебная система городов Гетманатa, после восстания Богдана Хмельницкого. Особенно проанализировано место привилегированных городов этой территории в политике гетманов, а также королевской и царской администрации в первые десятилетия после восстания. Была предпринята попытка определить принципиальные различия в судебных процессах (в основном уголовных) в привилегированных городах и во всех других (ратуша). Указана иерархическая структура существующих в Украине казачьих муниципальных судов и степень их полномочий. Был также проанализирован состав судов, занимающихся уголовными делами, и были описаны обязанности судебных чиновников. Автор ставить тезис о том, что для рассмотрения уголовных дел в сотенных городах, которые теоретически предусматривали телесные наказания или смертную казнь, было необходимо присутствие представителей полковых старшин

11

Służebność w Hetmanacie a prawo rzymskie

58%

Kovalyk G.

Studia Prawnicze KUL

|

2016

|

issue 1

161-172

EN

Ukrainian people have struggled for their independence throughout the history. One of such periods of Ukrainian history is the period of Ukrainian Cossack state when Ukrainians tried to separate from the Polish–Lithuanian Commonwealth. At that time, the following sources of law were obliged: the Statute of Lithuania 1588, law books of Magdeburg Rights, Hetman statutes, Ukrainian customary law, and Russian legislation. As there was no uniformity in legal regulation, the necessity of codification arose. The result of the codification commission work was the act entitled “Rights, under which the Little Russian judges”. Among servitudes, “Rights” presented a few praedial and one personal servitude. The right to cross another’s land was taken from the Statute of Lithuania 1588. “Right” was the first act in Ukrainian legal history that regulated issues of praedial urban servitudes. The following servitudes were present in Cossack Hetmanate: the right to cross another’s land, the right to forbid building of the house above the determined altitude, the right of light (the right to demand unobstructed light access from the neighbor); the right to transfer rainwater from the roof to the neighbor’s land; the right to build the particular beam into the neighbor’s wall; the usufruct.

PL

Jednym z okresów historii narodu ukraińskiego jest okres Hetmańszczyzny, kiedy to naród ukraiński próbował wywalczyć niepodległość i oddzielić się od Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Obowiązywały wówczas różne źródła prawa: Statut Litewski z 1588 roku, zbiory prawa magdeburskiego, akty prawne Hetmana, prawo ukraińskie zwyczajowe i prawodawstwo rosyjskie. Ze względu na brak jednolitości w uregulowaniu podobnych stosunków prawnych, nastąpiła potrzeba kodyfikacji prawa. Wynikiem pracy komisji był akt zatytułowany Prawa, według których sądzi się naród małorosyjski. Wśród służebności Prawa wskazują kilka służebności gruntowych i jedną osobistą - prawo użytkowania. Normy o prawie przejścia po cudzym gruncie były bezpośrednio zapożyczone ze Statutu Litewskiego z 1588 roku. Prawa po raz pierwszy w historii ukraińskiego prawa regulują zagadnienie służebności gruntów miejskich. W Hetmanacie istniały następujące służebności: prawo przejścia po cudzym gruncie, prawo zakazujące wznoszenia budynku ponad określoną wysokość, prawo żądania, aby sąsiad w jakikolwiek sposób nie przeszkadzał dostępowi do światła, prawo do odprowadzania deszczówki na grunt służebny za zgodą sąsiada, prawo wpuszczania poszczególnych belek w ścianę sąsiada, użytkowanie.

12

Магдебурзьке право в Україні

51%

Kobyleckyi M.

Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze

|

2019

|

vol. 10

9-21

EN

Magdeburg Law began to spread to Ukrainian lands along with the German colonists at the end of the XIII century and at the beginning of the XIV century. The last Galicia-Volyn ruler granted the city of Syanok Magdeburg Law in 1339. According to the Ukrainian, Polish and German researchers, Lviv, Volodymyr, Peremyshil and other cities obtained Magdeburg Law in the period of the Rus Kingdom. In 1356 Magdeburg Law was given to the city of Lviv. In the opinion of the German researcher R. Lieberwrit, the city of Lviv was granted the Magdeburg-Wroclaw systematic law 1261–1295. Magdeburg Law was granted to other cities of Galicia. Austrian researcher R. Candelle wrote that in Galicia more than 400 cities and villages had Magdeburg law. On the Ukrainian lands, that were included in the Grand Duchy of Lithuania, Magdeburg Law began to spread somewhat later and not so fast. In 1374 Magdeburg Law was given to the city of Kyamnets-Podilskyand others: to the capital of Ukraine-Kyiv in 1498, to Korsun in 1585, to BilaTserkva in 1615. In the left-bank Ukraine, Magdeburg law began to be extended at the end of the XVI century. In 1585 it was given to the city of Pereyaslav and others Starodub (1620), Chernihiv (1623), Nizhyn (1627) and others. The Galician Magdeburg Law was functioning until 1786, when Austria expanded its own self-government. On the Ukrainian lands, which were included in Russian Empire, Magdeburg law existed until 1831 and in Kyiv until December 1834. All Ukrainian cities, that owned Magdeburg Law, Ukrainian researchers, (including A. Yakovlev), were divided into three groups. The first group consisted of the cities with the so-called full Magdeburg Law (Lviv, Kamyanets-Podilsky, Kyiv) where two boards were active: the first one – advisers and burmisters, who mostly performed administrative functions, andviit (mayors) who performed court functions. The second one was the cities with incomplete Magdeburg law, where a joint board operated with the participation of the burgomaster, advisers, viit (mayor), members of the court board («lava» court), who served administrative and judicial functions. The third group consisted of private-ownership cities, which had their own authorities of local self-government, but were under the control of the owners of cities. In addition to Magdeburg Law, its varieties – the Hellenic and Schröder lawoperated in Ukraine.In the Hetman state Magdeburg law along with the Lithuanian status of 1588 and normative legal acts of Ukrainian government became one of the main sources of codification of Ukrainian law in the eighteenth and early nineteenth centuries. In particular «The Process of Short Orders» (1734), «The rights under which the Malorossiysky people» (1743), «Trial and punishment of Malorossiyskyrights» 1750–(1758), «Extract of Malorossiysky Rights» (1767), «Collection of Malorossiysky Rights» (1807), etc. Ukrainian lands were under various models Magdeburg Law. The first model functioned in Western Ukrainian lands, where it began to spread to the Galician-Volyn state and was carried out through the German colonists. Here, the city leaders were burmisters, who were subsequently elected from among advisers. Another model operating in the city of Kyiv and other Ukrainian cities, that still were a part of the Grand Duchy of Lithuania, and later the Commonwealth. The city leaders were mayors, who serve administrative and judicial functions. The third model of municipal self-government functioned in the cities of the Hetmanate (1648-1764), where the Cossack administration was influenced by the activities of local self-government athorities. Here, along with Magdeburg law were used the Lithuanian Statute (1588), the customary law and regulations of the Hetmanate. Magdeburg law in the Hetmanate was a national law, because it was used in the activity of cities, in national courts and in the codification of Ukrainian law. In addition to the German sources of law, in Ukraine the works of the Polish researchers of the Magdeburg Law were widely used: Bartholomiy Groitsky, Mykola Yasker, Pavel Shcherbich, etc. Magdeburg law was in force on Ukrainian lands for more than 500 years and influenced the formation of the European sense of justice among Ukrainians and became a part of the Ukrainian sense of justice. The Magdeburg Law served the formation of the Ukrainian philistinism as a social state, which enabled to protect the interests of the townspeople before the state authorities, magnates and gentry. Almost all Ukrainian cities that were a part of the Polish Kingdom, the Grand Duchy of Lithuania and the Commonwealth, had Magdeburg law. Magdeburg law was also owned by all big cities of the Hetmanate. Using Magdeburg Law, Ukraine was in the same legal and cultural space with other European countries that used the same law.

PL

Prawo magdeburskie przynieśli na ziemie ukraińskie koloniści niemieccy pod koniec XIII w. W 1339 r. ostatni władca halicko-wołyński lokował na prawie magdeburskim miasto Sanek. W okresie Królestwa Ruskiego na prawie magdeburskim lokowano Lwów, Włodzimierz, Przemyśl oraz inne miasta. W 1356 r. na prawie magdeburskim lokowano miasto Lwów. Według niemieckiego badacza R. Liberwirta we Lwowie wprowadzono magdebursko-wrocławskie systematyzowane prawo ławnicze z lat 1261–1295. Na wchodzących w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego ziemiach ukraińskich prawo magdeburskie zaczęto stosować nieco później i powoli. W 1734 r. prawo magdeburskie otrzymał Kamieniec Podolski, w 1498 r. – stolica Ukrainy – Kijów, w 1585 r. – Korsuń, w 1615 r. – Biała Cerkiew i inne. Na lewobrzeżnej Ukrainie prawo magdeburskie zaczęto wprowadzać pod koniec XVI w. W 1585 r. otrzymało go miasto Perejasław, w 1620 r. – Starodub, w 1623 r. – Czernichów, w 1627 r. – Niżyn i inne. W Galicji prawo magdeburskie funkcjonowało do 1786 r., kiedy to Austria zaczęła wprowadzać tutaj własny samorząd miejski. Na należących do Imperium Rosyjskiego ziemiach ukraińskich prawo magdeburskie istniało do 1831 r., a w Kijowie – do grudnia 1834 r. Badacze ukraińscy, innym. in. A. Jakowliw, dzielą wszystkie posiadające prawo magdeburskie miasta Ukrainy na trzy grupy. Do pierwszej należą miasta z tzw. pełnym prawem magdeburskim (Lwów, Kamieniec Podolskii, Kijów), w których władzę sprawowały dwie rady: 1) rada miejska z burmistrzem pełniąca funkcje administracyjne oraz 2) ława miejska z wójtem pełniąca funkcje sądownicze. Do drugiej zaliczano miasta z niepełnym prawem magdeburskim, w których władzę sprawowała jedna rada z udziałem burmistrza, radnych i ławników, pełniąca funkcje administracyjne i sądownicze. Do trzeciej grupy miast zaliczano miasta posiadające własne organy samorządu miejskiego, ale znajdujące się pod kontrolą właścicieli tych miast. Oprócz prawa magdeburskiego na Ukrainie istniała jego odmiana – prawo chełmińskie. Na ziemiach ukraińskich obowiązywały różne modele prawa magdeburskiego. Pierwszy model funkcjonował na ziemiach zachodnioukraińskich, dokąd zostało ono przyniesione przez niemieckich kolonistów jeszcze w czasach państwa halickowołyńskiego. Tutaj na czele miast stali wybierani po kolei z grona radnych burmistrzowie. Inny model działał w Kijowie i innych znajdujących się w składzie Wielkiego Księstwa Litewskiego, a później Rzeczypospolitej miastach. Tutaj na czele stali mający funkcje administracyjne i sądownicze wójtowie. Trzeci model samorządu miejskiego obowiązywał w miastach Hetmańszczyzny (1648–1764), gdzie wpływ na działalność organów samorządu lokalnego wywierała administracja kozacka. Tutaj wraz z prawem magdeburskim wykorzystywano Statut Litewski z 1588 r., prawo zwyczajowe oraz akty prawne Hetmańszczyzny. Prawo magdeburskie na Hetmańszczyźnie było prawem ogólnopaństwowym, bo wykorzystywano je w działalności miast, w sądach ogólnopaństwowych i kodyfikacji prawa ukraińskiego. Oprócz niemieckich źródeł prawa na Ukrainie szeroko wykorzystywano dorobek polskich badaczy prawa magdeburskiego: Bartłomieja Groickiego, Mikołaja Jaskera, Pawła Szczerbicza i in. Prawo magdeburskie obwiązywało na ziemiach ukraińskich ponad 500 lat i wywierało wpływ na kształtowanie się wśród Ukraińców europejskiej prawnej tożsamości, stając się częścią tożsamości ukraińskiej. Prawo magdeburskie wspomagało kształtowanie się mieszczan ukraińskich jako stanu społecznego, pozwalając im bronić własnych interesów przed organami władzy państwowej, magnatami i szlachtą. Prawie wszystkie znajdujące się w składzie Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej miasta ukraińskie były lokowane na prawie magdeburskim. Na tym prawie lokowano także wszystkie duże miasta Hetmańszczyzny. Korzystając z prawa magdeburskiego, Ukraina znajdowała się w jednej prawnej i kulturalnej przestrzeni z innymi państwami europejskimi.

13

Różnorodność etniczna, prawo miejskie, miasto. Lwów w późnym średniowieczu

51%

Heyde J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2017

|

vol. 72

DE

Der Aufsatz diskutiert die Rolle ethnischer Elemente in den Verleihungen des Magdeburger Rechts im mittelalterlichen Rotreußen und geht dabei besonders auf die Lokation Lembergs im Jahre 1356 ein. Am Beispiel der Beziehungen zwischen der Bürgergemeinde und der armenischen Gemeinde bis in die Mitte des 15. Jahrhunderts wird die Bedeutung ethnischer Elemente in der politischen und gesellschaftlichen Praxis der Stadt untersucht.

EN

The paper addresses the role of ethnic elements for the foundation privileges according to Magdeburg Law in late medieval Ruthenian towns, with special regard to the municipal privilege grated to L’viv in 1356. The relevance of ethnic elements for the political and social life in the town in the 14th and 15th centuries is discussed using the relations between the communities of the Burghers and the Armenians as an example.

PL

Artykuł dotyczy roli czynników etnicznych dla pozyskiwania przywilejów według prawa magdeburskiego w późnośredniowiecznych miastach ruskich, ze szczególnym uwzględnieniem przywileju przyznanego Lwowowi w 1356 r. Znaczenie czynników etnicznych dla życia politycznego i społecznego miasta w XIV i XV stuleciu omówiono na przykładzie relacji między społecznościami mieszczan i Ormian.

14

Z Sitnicy przez Nemsyno, Rosumberk, Rozembark do Rożnowic

51%

Brudzisz M.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 109

19-38

EN

The analysis of the royal privilege of 30 September 1351 authorizing Jan of Biecz to found a village by the River Sczitnicza allowed the author to establish the fact that King Kazimierz Wielki did not authorize the man mentioned above to found the village but to change the village of Nemsyno (also Niemczno), founded on the Polish law, into the village with the German law. The settlement after this change was named Rosumberk. Over the next centuries, this name was modified; the village was called Rozumberk, Rosinberg, Rosenberg, Rozembark from the 17th century and Rożnowice from 1947. Mikołaj Rozembarski, born in Rozemberg about 1447, died in 1507, was a famous diplomat and a political writer at the royal court.

PL

Analiza królewskiego przywileju z 30 września 1351 upoważniającego Jana z Biecza do założenia wioski przy rzece Sczitniczy pozwoliła ustalić, że król Kazimierz Wielki nie upoważniał do założenia wioski Sitnicy, ale do przeniesienia wioski Nemsyno (także Niemcyno) z prawa polskiego na magdeburskie, która następnie otrzymała nazwę Rosumberk. W następnych stuleciach ta nazwa ulegała modyfikacji. Wioska była Rozumberkiem, Rosinbergiem, Rosenbergiem, od XVII Rozembarkiem, a od 1947 r. Rożnowicami. Sławnym dyplomatom i pisarzem politycznym na dworze królewskim był Mikołaj Rozembarski, herbu Jastrzębiec, ur. w Rozembergu ok. 1447 r., zm. 1507.

15

Na marginesie edycji miejskich ksiąg kryminalnych. Prawo pisane i dzieła prawnicze w praktyce sądu krakowskiego i dobczyckiego

44%

Mikuła M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2017

|

issue 20

427-439

EN

Four volumes of sources were published in the recent few years in the series „Fontes Iuris Polonici”. Three of them are Cracow criminal records from 1554–1615, 1589–1604, 1630–1633 and 1679–1690, which were edited by a research group (Wacław Uruszczak, Maciej Mikuła, Krzysztof Fokt, Anna Karabowicz). Another volume includes a criminal court records of Dobczyce (1699–1737), prepared and edited by M. Mikuła. Edited records deliver a valuable information about legal sources, which were in use in legal practice. There were applicate by courts, also by parties (plaintiffs and defendants and their plenipotentiaries). These evidences strengthen a hypothesis of using several written law sources in a legal practice. The pages of the edited sources include links to works of Jodok Damhouder, Andrzej Lipski, Bartłomiej Groicki, Paweł Szczerbic and Mikołaj Jaskier.

PL

W ostatnich kilku latach w ramach serii Fontes Iuris Polonici ukazały się cztery tomy źródeł. Trzy z nich to księgi kryminalne miasta Krakowa z lat 1554–1615, 1589–1604 oraz lat 1630–1633 i 1679–1690, wydane przez zespół kierowany przez Wacława Uruszczaka (Maciej Mikuła, Krzysztof Fokt, Anna Karabowicz). Ponadto w serii ukazała się księga kryminalna miasta Dobczyc z lat 1699–1737, opracowana przez M. Mikułę. Wydane źródła zawierają liczne informacje o stosowaniu w praktyce – zarówno przez sądy, jak i pełnomocników procesowych – przepisów prawa stanowionego. Są to dane, które wzmacniają tezę o szerokim wykorzystaniu prawa spisanego w miejskiej praktyce prawnej. Na kartach tych ksiąg odnaleźć można odwołania do prac prawniczych Jodoka Damhoudera, Andrzeja Lipskiego, Bartłomieja Groickiego, Pawła Szczerbica i Mikołaja Jaskiera.

Refine search results

Symbolika miecza w polskich XVI-wiecznych kompendiach prawa miejskiego

Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-XIV wieku

Miasta prywatne Kijowszczyzny w XVI i pierwszej połowie XVII w.: specyfika rozwoju i funkcjonowania

Mury obronne miasta Lublina

Aegro corpore sana mente. Prawne znaczenie klauzuli poświadczającej zdrowie psychiczne spadkodawcy w testamentach sporządzonych przez notariusza w dawnym prawie miejskim

Opus isagogicus. Uwagi nad książką Marcina Starzyńskiego Krakowska rada miejska w średniowieczu (Societas Vistulana, Kraków 2010, ss. 402, summary)

Lokacja Lublina na prawie magdeburskim i jego droga ku świetności w XIV w.

Samorząd miasta Krakowa w czasach przedprzemysłowych

The Beginnings of Bohemian Municipal Books Demonstrated on Hradec (Králové) (Contribution to Bohemian and Silesian Relations)

Miejski i sądowy ustrój Hetmanatu w drugiej połowie XVII wieku

Służebność w Hetmanacie a prawo rzymskie

Магдебурзьке право в Україні

Różnorodność etniczna, prawo miejskie, miasto. Lwów w późnym średniowieczu

Z Sitnicy przez Nemsyno, Rosumberk, Rozembark do Rożnowic

Na marginesie edycji miejskich ksiąg kryminalnych. Prawo pisane i dzieła prawnicze w praktyce sądu krakowskiego i dobczyckiego