Search results

1

Dziecko chłopskie w czasie profanum – konteksty edukacyjne (średniowiecze – epoka nowożytna)

100%

Kabacińska-Łuczak K., Ratajczak K.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2017

|

issue 36

7-32

EN

The paper discusses the issue of functioning of the rural child during the time of the profanum, within the period from the late Middle Ages till the 19th century. The purpose of this text is to attempt to answer the questions: how did peasant children participate in the time of the profanum – understood as a time of non-celebration, and thus working time resulting from the rhythm of nature and the calendar of fieldwork, and the time of play? What did rural children learn during that time? What social and cultural skills did they acquire? The analysis of iconographic, memoir and literary sources serves the historical and pedagogical interpretation.

2

Rytuały religijne w życiu młodzieży

82%

Farnicka M., Sałatka T.

Studia Paradyskie

|

2013

|

issue 23

43-57

PL

Doświadczenia Kościoła w obszarze pracy duszpasterskiej z młodzieżą wskazują na duży poziom rezygnacji młodego pokolenia z różnego rodzaju praktyk religijnych: począwszy od modlitwy indywidualnej a skończywszy na życiu sakramentalnym. Autorzy artykułu postawili pytanie o miejsce i rolę praktyk kościelnych w życiu młodzieży ze szczególnym uwzględnieniem sakramentów. Materiał badawczy stanowiła ankieta skierowana do 109 studentów Uniwersytetu Zielonogórskiego. Po przeanalizowaniu danych można postawić tezę, że młodzież potrzebuje przestrzeni rytualnej, aby poprawnie funkcjonować w społeczeństwie, szuka tej przestrzeni na różne sposoby i w różnych miejscach. Funkcje rytuałów religijnych ze sfery sacrum przejmuje wiele wydarzeń o charakterze rytualnym pochodzących z przestrzeni profanum. Autorzy artykułu postulują, by przywrócić rytuałom religijnym ich pierwotne znaczenie, które często zostało utracone w procesie przejmowania przez nie znaczeń pozareligijnych.

EN

The experience of the Church gained during its pastoral work with youth presents that young people very often abandon different religious practices, starting with individual prayer and ending with their sacramental life. The authors of the essay enquired about the place and role of religious practice in lives of young people. They emphasized the sacraments. The research material was a questionnaire addressed to 109 students at University of Zielona Góra. After analyzing the data it can be assumed that young people need some kind of ritual space to exist in a proper way in the society, but they look for the space in different ways and in different places. The SACRUM aspect of religious meetings is often taken by some ritual events with PROFANUM provenience. The authors suggest that the religious rituals should be restored with their original meaning, which often has been lost in the acquisition process of its non-religious meanings.

3

Religijność we współczesnych reportażach

82%

Bogołębska B.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2018

|

vol. 27

|

issue 1

37-47

EN

The author analyses the presence of a religious factor in selected religious and social features. The analysis objects are texts by Jacek Tacik, Piotr Nestorowicz, Renzo and Robert Allegri, Włodzimierz Kalicki, Krzysztof Kąkolewski, Marcin Wójcika, Wojciech Bojanowski, Magdalena Grochowska, Beata Pawlak, Łukasz Wojtusik and WojciechTochman. In her research the author presents the clash between sacrum and profanum in the Church and overlapping investigative, political, medical, historical and travelling aspects. This text is an attempt to complement feature genres which are commonly used in scientific world by a feature with religious (confessional) subject.

4

Sacrum et profanum dans Yonec de Marie de France (XIIe siècle)

82%

Gęsicka A.

Quêtes littéraires

|

2013

|

issue 3

9-15

EN

In the Breton lais, we encounter a brilliant marriage of the Celtic and Christian « marvel » (merveilleux), which is revealed on various semiotic levels. The zones of sacrum and profanum interpenetrate and provoke the reader’s afterthoughts with abundant and profound imagery. In Yonec by Marie de France, at the moment when the coming from Autre Monde protagonist is receiving the Eucharist, he con-stitutes one body with his beloved. In this paper, I attempt to uncover a spiritual meaning/message underlying the text, characters-symbols. The clue to this analysis is the idea of transition: from one status to another, from one figure to another, or from one meaning to another.

FR

In the Breton lais, we encounter a brilliant marriage of the Celtic and Christian « marvel » (merveilleux), which is revealed on various semiotic levels. The zones of sacrum and profanum interpenetrate and provoke the reader’s afterthoughts with abundant and profound imagery. In Yonec by Marie de France, at the moment when the coming from Autre Monde protagonist is receiving the Eucharist, he con-stitutes one body with his beloved. In this paper, I attempt to uncover a spiritual meaning/message underlying the text, characters-symbols. The clue to this analysis is the idea of transition: from one status to another, from one figure to another, or from one meaning to another.

5

Zanikanie świętości. Natura i źródła procesu desakralizacji w kulturze Zachodu

82%

Chmiel B.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2017

|

vol. 36

|

issue 1

EN

The aim of this article was to indicate the essential elements of the process of desacralization of Western culture. In the first part, I individuated fundamental elements characterizing the “traditional” concept of culture, whose main feature was the lack of a sharp distinction between the realm of the sacred and the profane grounded in the idea of cosmic order. The second part concerns the genesis of desacralization, which – in the case Western culture – is associated with the idea of the sophists’ concepts and ideas of the Renaissance. In both cases, desacralization is associated with anthropocentrism. The essence of anthropocentrism is the perception of reality, in which man perceives himself not as an integral part of the divine order, which he should recognize and accomplish in the right way, but as an autonomous creator, directing the world according to his own laws. The question whether these human laws are in harmony with the divine order or remain in contradiction with it appears to be secondary – essential is genesis and nature of order in the human world.

PL

Celem niniejszego artykułu było wskazanie zasadniczych elementów składających się na proces desakralizacji kultury Zachodu. W pierwszej części przedstawiono zasadnicze elementy charakteryzujące „tradycyjne” pojmowanie kultury, którego wyróżnikiem był brak ostrego rozróżnienia na sferę sacrum i profanum ugruntowany w idei kosmicznego ładu. Druga część dotyczy genezy desakralizacji, którą – w przypadku kultury zachodniej – należy wiązać najpierw z myślą sofistów, a następnie z ideami renesansu. W obu przypadkach desakralizacja wiąże się z antropocentryzmem. Istotą antropocentryzmu jest takie postrzeganie rzeczywistości, w którym człowiek pojmuje samego siebie nie jako integralną część boskiego ładu, który winien rozpoznać i realizować we właściwy sobie sposób, ale jako autonomicznego twórcę kreującego „swój” świat wedle własnych praw. Kwestia, czy owe ludzkie prawa są zgodne z boskim porządkiem, czy pozostają z nim w sprzeczności jawi się tym samym jako drugorzędna – tym, co zasadnicze, jest geneza i natura ładu panującego w świecie człowieka.

6

Etyczne aspekty mediatyzacji życia religijnego – uwagi do dyskusji

81%

Leśniczak R.

Mediatization Studies

|

2020

|

vol. 4

EN

Celem artykułu jest refleksja nad ważniejszymi etycznymi aspektami mediatyzacji życia religijnego, do których zaliczono: obecność sacrum w przestrzeni profanum; prawdę jako punkt odniesienia dla medialnych interpretacji doktrynalnych podstaw religii; determinanty życia religijnego w przestrzeni mediów. Artykuł ma charakter przeglądowy. Wykorzystano metodę analizy i syntezy. Udowodniono, że korespondencyjna definicja prawdy stanowi ważny punkt odniesienia w pytaniu o rzetelność informowania o religii. Religijne kwestie o charakterze doktrynalnym domagają się od mediów wierności przekazu, zaś pozostałe kwestie religijne pozwalają na większą swobodę interpretacyjną. Podstawowe determinanty życia religijnego (tożsamość i wynikająca z niej autodeklaratywność wiary, formalna przynależność osoby do danej religii, indywidualne i wspólnotowe praktyki religijne) wymagają od nadawców nie tylko wiedzy z obszaru nauk o komunikowaniu, ale również stosownej wiedzy religijnej. Procesy mediatyzacji dotyczące życia religijnego mają bowiem określone granice użyteczności i stosowalności.

7

Między sacrum a profanum, czyli językowy obraz dwóch papieży w tekstach prasowych

81%

Waliszewska K.

Lingwistyka Stosowana / Applied Linguistics / Angewandte Linguistik

|

2012

|

issue 5

121-133

XX

With reference to the research on the language of values and also the research on the poetics of sacrum, this article undertakes an attempt to answer the question relating to the system of values shown in the press articles referring to the two popes: the ‘Polish' John Paul II and his ‘German' follower Benedict XVI. Commented with pleasure in the press, the ambivalence of both Wojtyła and Ratzinger makes an interesting and a very diverse basis for the answer to the question, in what way the image of both popes is shaped in the press, and by what evaluative means this image is created. The investigative material consists of the press articles taken mainly from the Polish, and also marginally from the German, press. In the analysis of texts, the essential are not only the values of the particular words but also the whole syntactic and textual relations. They can be based on the meaning of the words valuing (either definitional or connotative), on relations between segments, and on conversational implicatures, in the meaning of Grice, initiated during the coding and decoding of texts with the speech not directly by using irony, metaphor, comparison, metonimy, allusion etc. The language realization of the values has been presented on the lexical, morphological, syntactic and stylistic planes.

8

Motywy religijne w komercyjnym przekazie reklamowym a sacrum w przekazie religijnym

66%

Stępniak K.

Studia Medioznawcze

|

2018

|

issue 2 (73)

85-97

PL

Głównym celem naukowym artykułu jest ukazanie różnicy między tym, co bywa nazywane sacrum w reklamie komercyjnej a sacrum w reklamie religijnej. Autor artykułu uważa, że w reklamie komercyjnej zamiast o sacrum powinno się mówić o elementach religijnych występujących w reklamie, sacrum bowiem zachowuje swoją tożsamość jedynie w reklamie religijnej. Elementy religijne w reklamie komercyjnej mają inny cel niż sacrum w reklamie religijnej. Swoje refleksje autor opiera na literaturze przedmiotu i własnych badaniach empirycznych dotyczących fenomenu reklamy religijnej.

EN

The goal of this article is to map the sacrum in commercial advertising. The author argues that instead of the sacrum one should talk about religious elements in advertising, because the sacrum retains its identity only in religious advertising. Religious elements in commercial advertising have a different purpose than sacrum in religious advertising. Author’s reflections are based on the literature and his own empirical studies on the phenomenon of religious advertising.

9

Chrześcijańskie sacrum?

66%

Adamczyk D., Bębas S.

Collectanea Theologica

|

2018

|

vol. 88

|

issue 3

99-114

EN

In this paper the authors characterise the Christian notion of the sacred.They emphasise that the sacred is a term referring to an unspecified Mystery,that reference to the sacred sphere is associated with religion, andthat the concept of the sacred is the central religious category. This givesultimate meaning to human existence. All players get their sacredness fromGod. To the realm of the sacred belong also holy places. The article endswith a summary in which the authors point out that the Christian conceptof the sanctity is very rich in contents.

10

Boże Narodzenie na sprzedaż? O desakralizacji języka religijnego w reklamie

66%

Rybka M., Sławek J.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 6: Językoznawstwo

213-239

EN

Religious symbols are characteristic for their rich semantic content and many intertextual connections. What is more, religious symbols are strongly embeded in many consuments' minds. In modern advertising the references to religion have mainly persuasive function, as they encourage each recipient to purchase certain goods or to make use of the offered services. Sacrum in Christmas advertisements is rarely presented, because it is very often replaced by regional Christmas customs and traditions. Advertisements undergo different processes of unification and globalization, so they are known and understood by almost every receipient. Elements of sacrum used in commercials enter the profane area and this process is caused by the semantic context that leads to reinterpretation and secularization of the sacrum elements. Only few examples present that this process can be reversed and something that have seemed to be secular becomes sacralised in the advertisements.

PL

Symbolika religijna ma bogatą treść, wiele powiązań intertekstualnych i mocno zakodowana jest w świadomości wielu odbiorców. We współczesnej reklamie nawiązania do religii pełnią przede wszystkim funkcję perswazyjną, zachęcają odbiorcę do nabycia określonych towarów lub skorzystania z oferowanych usług. Sacrum w reklamie świątecznej występuje jednak coraz rzadziej, jego miejsce zajmują odwołania do zwyczajów wigilijnych, regionalnych tradycji. Przekazy reklamowe ulegają procesom unifikacji i globalizacji, dzięki czemu są znane i zrozumiałe prawie przez wszystkich. Wykorzystywane w spotach reklamowych elementy ze sfery sacrum wchodzą do sfery profanum pod wpływem szeroko rozumianego kontekstu, najczęściej podlegają wtedy reinterpretacji i laicyzacji. Tylko pojedyncze przykłady pokazują, że proces ten może ulec odwróceniu i coś, co wydawało się już wyłącznie świeckie, komercyjne może powrócić do sfery sacrum.

11

Spiritual Dimension in L. Ulitskaya’s Novel "The Kukotsky Enigma"

58%

Kuca Z.

Slavia Orientalis

|

2020

|

vol. LXIX

|

issue 2

12

Sacrum i profanum w liturgii sakramentu małżeństwa w Kościele polskim

58%

Kwiatkowski D.

Studia Gdańskie

|

2020

|

vol. 47

25-37

EN

The article depicts the intersecting elements of sacrum and profanum in the current liturgy of the marriage sacrament. The starting point was to show the structure of the liturgy of getting married and its tight connections with the Eucharist. Because the liturgy of the marriage sacrament is aimed at sanctifying the man, building Christ’s Mystical Body and worshiping God, it itself becomes the sacrament’s sacrum, through which the spouses envelop themselves in God’s holiness. In the later part of the article, chosen profanum elements were described, the ones which have almost permanently entered the marriage sacrament. Their source is the brides’ lack of faith and ignorance, regarding the core of the marriage sacrament. This often leads to reducing the sacrament to ritual form, where following elements dominate: place of the wedding, decorations, incorrectly chosen songs and music, presence of the cameras and cameramen.

PL

Artykuł przedstawia przenikające się wzajemnie elementy sacrum i profanum w aktualnej liturgii sakramentu małżeństwa. Punktem wyjścia było ukazanie struktury liturgii zawierania małżeństwa i ścisłego powiązania jej z Eucharystią. Ponieważ liturgia sakramentu małżeństwa ma na celu uświęcenie człowieka, budowanie Mistycznego Ciała Chrystusa oraz oddawanie kultu Bogu sanowi samo w sobie sacrum sakramentu, poprzez który małżonkowie zanurzają się w świętości Boga. W dalszej części artykułu omówione zostały wybrane elementy profanum, które weszły niemal na stałe do liturgii sakramentu małżeństwa. Ich źródłem jest brak wiary narzeczonych i ignorancja dotycząca istoty sakramentu małżeństwa. To bardzo często prowadzi do zredukowania go tylko do formy obrzędowej, gdzie dominują będą następujące elementy: miejsce ślubu, dekoracje, niewłaściwie dobrane śpiewy i muzyka, obecność kamer i fotografów. Artykuł przedstawia przenikające się wzajemnie elementy sacrum i profanum w aktualnej liturgii sakramentu małżeństwa. Punktem wyjścia było ukazanie struktury liturgii zawierania małżeństwa i ścisłego powiązania jej z Eucharystią. Ponieważ liturgia sakramentu małżeństwa ma na celu uświęcenie człowieka, budowanie Mistycznego Ciała Chrystusa oraz oddawanie kultu Bogu sanowi samo w sobie sacrum sakramentu, poprzez który małżonkowie zanurzają się w świętości Boga. W dalszej części artykułu omówione zostały wybrane elementy profanum, które weszły niemal na stałe do liturgii sakramentu małżeństwa. Ich źródłem jest brak wiary narzeczonych i ignorancja dotycząca istoty sakramentu małżeństwa. To bardzo często prowadzi do zredukowania go tylko do formy obrzędowej, gdzie dominują będą następujące elementy: miejsce ślubu, dekoracje, niewłaściwie dobrane śpiewy i muzyka, obecność kamer i fotografów.

13

From the Profane to the Sacred: Prison-Space Transformations in G.G. Byron’s “The Prisoner of Chillon” and O. Wilde’s “The Ballad of Reading Gaol”

47%

Kędra-Kardela A., Kędzierska A.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 11: Anglica

149-164

EN

This study focuses on two prison poems: “The Prisoner of Chillon” by G.G. Byron and “The Ballad of Reading Gaol” by O. Wilde. It highlights the ordeal of the inmates with the emphasis on the change in their perception of the prison space. Based on M.-L. Ryan’s definition of story space, it is argued that the changing perception of space in the poems reflects the spiritual transformation the protagonists undergo. The experience of confinement leads, in the case of Byron’s protagonist, to the acceptance of prison life to the point of the dungeon becoming “a second home,” sacred to him as a site of his brothers’ burial. In Wilde’s poem incarceration has a transformative function, culminating in spiritual awakening and in the development of faith in Christ’s redemption. As a result of the change in both poems, prison becomes a space of prayer, turning thereby from the profane into the sacred.

PL

Artykuł poświęcony jest dwóm utworom o tematyce doświadczenia więziennego: „Więźniowi Czylonu” George’a Gordona Byrona i „Balladzie o więzieniu w Reading” Oskara Wilde’a. Wykorzystując pojęcie „przestrzeni fabuły” (story space) Marie-Laure Ryan, artykuł omawia utwory pod kątem ewolucji postrzegania więzienia, do jakiej dochodzi pod wpływem doświadczeń skazańców. Bohater Byrona, po wielu latach cierpień, zaczyna traktować loch jak swój drugi dom, uświęcony obecnością w nim grobów pochowanych tam braci. U Wilde’a także ma miejsce zmiana percepcji więzienia, będąca wynikiem duchowej przemiany, jaką przechodzą skazańcy. Cela—świat koszmaru, opresji więziennego życia—staje się miejscem modlitwy, umocnienia wiary. W obydwu utworach, można wnioskować, dochodzi do przemiany sfery profanum w sferę sacrum.

14

Zjawisko neopogaństwa wyzwaniem dla Kościoła XXII wieku w ujęciu Benedykta XVI

47%

Śniegowski P.

Studia Pelplińskie

|

2019

|

vol. 53

501-516

EN

The phenomenon of the pagan revival is becoming a challenge for the Church of our times. There is a new question for the Church on how to deal with pagans who were or still are Christians, in the fullest sense of the word. The present-day return to the pagan rituals, though in a new form, contributes to the phenomenon of “neopaganism”. Such return is expected in John Hick’s relativistic theory, in which it is even considered a dogma that the reason cannot come to the metaphy- sical cognition. The New Age is one of the answers to the relativity of everything. The Absolute is not the object of faith here; you can experience It as the spiritual energy that penetrates the universe. Hence, religion would mean the inclusion of the self in the cosmic whole and overcoming the existing divisions. The Neopa- ganism, which threatens from the inside, pertains to the lack of conviction about one’s decision to continue being a part of the community of the Church. In such a Christian community the worship becomes incomplete. Furthermore, there are those who consider themselves Christians but choose a way of life or a world view incompatible with the faith. The community disintegrates when some reject certain elements of Church’s teaching. Such faithful – so-called “occasional” Catholics – need the Church for confirming their important life decisions, e.g. marriage, when in fact this is not faith but simply “the tradition” that should accompany certain vital lifetime events. One serious consequence of this phenomenon is perception of the sacraments as pure magic with no faith. In this way, the pagan spirit infil- trates the Church.

PL

Przed Kościołem współczesności staje zjawisko odradzającego się pogaństwa. Przed Kościołem staje nowe pytanie, o to, jak poradzić sobie z poganami, którzy byli lub nadal są chrześcijanami w niepełnym tego słowa znaczeniu. Do zjawiska neopogaństwa przyczyniają się obecne dziś powroty do rytuałów pogańskich, jednak w nowej formie. Do takich powrotów dąży się w relatywistycznej teorii Hicka, w których uznaje się wręcz za dogmat to, że rozum nie jest w stanie dojść do poznania metafizycznego. New Age jest jedną z odpowiedzi na względność wszystkiego. Absolut nie jest tutaj przedmiotem wiary, można Go doświadczyć, jest On energią duchową, przenikającą wszechświat. Religia w ten sposób będzie oznaczać włączenie Ja w kosmiczną całość, pokonanie istniejących podziałów. Neopogaństwo zagrażające od wewnątrz dotyczy braku przekonania co do decyzji trwania we wspólnocie Kościoła. Wspólnota wiary, kultu, staje się niepełna, chociaż część może uważać się za chrześcijan. Jednak to nie wystarczy, gdy ci, którzy uważają się jeszcze za chrześcijan, obierają sposób życia, mentalność przeciwną tej według wiary. Wspólnota zanika wtedy, gdy człowiek uważając się za wierzącego, odrzuca jakiś element nauki Kościoła. Wspólnota, komunia zanika także wtedy, gdy mamy do czynienia z „katolikami od czasu do czasu”. Taki człowiek potrzebuje roli Kościoła w potwierdzeniu jego ważnych decyzji, jak zawarcie małżeństwa, jednak za tym wszystkim nie stoi wiara, lecz „tradycja”, według której wypada tak przeżywać pewne wydarzenia w życiu. Poważną konsekwencją tego jest traktowanie sakramentów jako czystą magię bez wiary. W taki sposób duch pogański wdziera się do wewnątrz Kościoła.

15

Chrzest i dedykacja – między sacrum a profanum

47%

Olchowa G.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2017

|

issue 33

EN

The article presents baptism and dedication in the context of the duality of the sacred profane. The author shows the struggle between the Communist authorities with the Church, pushing religion to the margins and secularizing Poles and Slovaks through administrative actions. Both in Poland and Slovakia they had to divert the faithful from religious ceremonies and reception of the sacraments, by taking over the administrative organization of secular ceremonies. The article presents the script and setting of the dedication Uvitanie detí to života in the communist era. Then the author presents the current state in both countries. She notes that after the fall of communism, today in Polish offices this event is not organized, contrary to Slovakia, where it survived and operates in Slovak society. The text includes a description of the contemporary Uvitanie detí to života ceremony, which is not that different to those of communist times. It emphasizes that, in turn, in Poland there are alternative baptism ceremonies, modeled on Western habits – naming party, which draws the interest of certain groups.

PL

Przedmiotem artykułu jest chrzest i nadanie imienia w kontekście dualizmu sacrum – profanum. Autorka ukazuje walkę władz komunistycznych z Kościołem, spychanie religii na margines i laicyzowanie Polaków i Słowaków poprzez działania o charakterze administracyjnym. Zarówno w Polsce, jak i na Słowacji miały one na celu odciągnięcie wiernych od uroczystości religijnych i przyjmowania sakramentów świętych poprzez przejęcie przez administrację państwową organizacji świeckich obrzędów. W artykule został przedstawiony scenariusz i oprawa dedykacji (uvítanie detí do života) w czasach komunistycznych. Następnie autorka prezentuje stan obecny w obu krajach. Zwraca uwagę, że po upadku komunizmu współcześnie w polskich urzędach nie organizuje się tej uroczystości w przeciwieństwie do Słowacji, gdzie przetrwała i funkcjonuje w społeczeństwie słowackim. W tekście został zawarty opis współczesnej ceremonii uvítanie detí do života, która niewiele różni się od tej z czasów komunistycznych. Podkreśla się, że z kolei w Polsce pojawiają się uroczystości alternatywne dla chrztu, wzorowane na zachodnich zwyczajach – naming party, które budzą zainteresowanie pewnych grup.

16

Real and quasi-heortonyms as contextualized and conceptualized intercultural names

41%

Gałkowski A.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/3

73–90

PL

Artykuł przedstawia onomastyczno-kognitywne studium heortonimów (nazw świąt) jako specyficznych jednostek chrematonimicznych, które funkcjonując na zasadzie ideonimów identyfikujących inicjatywy socjo-kulturowe, przenoszą kontekstualne i konceptualne treści odnoszone do obiektu nominacji, tj. kodowany przez nie przekaz semantyczny. Proponowane jest ujęcie klasyfikujące heortonimy jako nazwy cyklicznych lub rzadziej okazjonalnych wydarzeń, które upamiętniają lub zwracają uwagę na kontekstualizowaną ideę z kręgu kultury niematerialnej. Są to monorematyczne bądź, częściej, polirematyczne propria, służące do konceptualizacji świąt motywowanych religijnie oraz podobnie kwalifikowanych dedykacji dni w kalendarzu, inspirowanych kulturą świecką lub parareligijną. Stąd wyodrębnienie „heortonimii właściwej”, wchodzącej w zakres onimi religijnej oraz „quasi-heortonimii”, której obiekty funkcjonują w komunikacji na zasadzie asocjatywnego przywołania wzorowanego na formule religijnej i modelu kampanii społecznych. Analiza obydwu typów heortonimicznych ma charakter interkulturowy, przy założeniu, że zarówno heortonimy właściwe, jak i quasi-heortonimy należą jednocześnie do wielu kultur i mają potencjał przenikania do nowych kręgów kulturowych, stanowiąc, w zależności od kontekstu, element dyskursu religijnego, ideologicznego, społecznego, ale także komercyjnego oraz kreatywno-medialnego. Wysunięte wnioski oparte są na badaniu głównie angielsko- i polskojęzycznego korpusu, pochodzącego z danych rejestrowanych w kalendarzach religijnych oraz świeckich kultury globalnej, w przeważającej części związanej z cywilizacją zachodnią. Studium ma też wartość dodaną w postaci opinii onomastyczno- -terminologicznej dotyczącej definicji i zakresu heortonimii oraz zestawienia heortonimii właściwej i quasi-heortonimii z podobnie funkcjonującymi strukturami chrematonimii ideacyjnej oraz chrononimii.

EN

The paper develops an onomastic-cognitive study of heortonyms (feast names) as special chrematonymic units which, functioning like ideonyms identifying socio-cultural initiatives, transfer contextual and conceptual content related to the object of their denomination, i.e. the semantic message encoded in them. It is proposed to classify heortonyms as names of recurrent or occasional events commemorating or drawing attention to a specific idea from the circle of non-material culture. Heortonyms are monorematic, or more often polyrematic proper names used to conceptualize feasts related to religion, and similarly qualified dedications of days in the calendar, inspired by secular or parareligious culture. Hence, the classification categorizes the studied phenomenon into two groups: “usual/real heortonymy”, falling within the scope of typical religious onymy, and “quasi-heortonymy”, whose objects function in line with the communicative principle of associative evocation based on the (para)religious formula and the pattern of social campaigns. The analysis of these two types of heortonyms has an intercultural character, assuming that both real and quasi-heortonyms belong simultaneously to various cultures and have the potential to penetrate other cultural areas, depending on the context, entering religious, ideological, social, commercial and creative-media-related discourse. The discussion and conclusions are results of a cognitive analysis of Polish and English real and quasi-heortonymic units derived from data recorded in religious and secular calendars of global culture, mostly related to Western civilization. The research has an added value presenting an onomastic- terminological opinion on the definition and the scope as well as on the correlation of heortonyms with other structures of ideative chrematonymy or chrononymy.

17

Феномен святости в системе религиозно-философских воззрений

36%

Kuca Z.

ELPIS

|

2014

|

vol. 16

61-73

XX

Świętość (άγιότης, sanctitas) jako przejaw życia religijnego stanowi fundamentalny koncept chrześcijaństwa. Jednakże jej istotowe rozpoznanie i uzmysłowienie możliwe jest na drodze zsyntetyzowania ujęć różnych nurtów i dyscyplin religioznawczych, fenomenologicznych, filozoficznych, socjologicznych i językowych. Teologia mistyczna Kościoła prawosławnego zgłębia sens świętości na podstawie Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła i mistyków, pojmując go jako współudział człowieka w naturze boskiej, osiągnięcie przez człowieka stanu przebóstwienia (theosisu), czyli przemiany całego jego jestestwa przez łaskę Boga w sakramencie eucharystii. Święty Antoni wyznaczył ostateczny cel chrześcijanina jako „życie w Bogu” i określił to „szczytem doskonałości”. W tym traktowaniu świętości szczególną rolę odgrywa teologia apofatyczna i jej warsztat terminologiczny. Fenomenologiczne pojmowanie świętości odstępuje od tradycyjnego, teologicznego traktowania i skupia uwagę przede wszystkim na opisie wewnętrznych przeżyć psychologicznych podczas kontaktu z bóstwem. Za twórcę tego podejścia uważa się Rudolfa Otto, używającego pojęcia numinosum zamiast terminu „świętość”. Niemiecki fenomenolog wyodrębnia kluczowe formy przeżywania sacrum w doświadczeniu religijnym. W jego ujęciu doznania psychiki ludzkiej w kontakcie z numinosum są następujące: a) uczucie zależności stworzenia; b) mysterium tremendum – uczucie mistycznego przerażenia, składające się z czterech elementów (zgrozy, majestatu, mocy i tajemnicy); c) mysterium fascinans – uczucie zachwytu i fascynacji. Poglądem charakterystycznym dla filozofa jest przekonanie o racjonalnej i irracjonalnej obecności świętości, której najwyższym przejawem jest Chrystus. Otto definiuje nie tylko procesy zachodzące w psychice homo religiosus, ale również mechanizmy „przyciągania” jej do świętości. Mircea Eliade kontynuuje rozważania Otto, skupiając się nie tyle na świecie wewnętrznym osoby religijnej, ile na zewnętrznych przejawach sacrum w postaci zmysłowo dostępnych objawień – hierofanii. Źródłem hierofanii w filozofii religii Eliadego jest bezosobowa postać Absolutu, podczas gdy sacrum staje się absolutną, ontologicznie pierwotną rzeczywistością, pełnią bytu, przyczyną wszelkiego istnienia. Amerykański religioznawca William James określa stan świętości człowieka jako boskie opanowanie i odrodzenie duszy, przejawiające się w określonym stanie psychicznym. Wyodrębnia on cztery główne właściwości stanu duszy osoby świętej: ascetyzm, siłę wewnętrzną, czystość i miłosierdzie. Rosyjski filozof religii, Mikołaj Bierdiajew, traktuje świętość w kategoriach daru Bożego i powołania – gdy człowiek je realizuje, zbliża się ku wolności i pełni swojej osobowości. Uczony wprowadza nowe pojęcie w tym kontekście – świętości pojmowanej jako ofiara na drodze twórczości, na drodze ku genialności. Współczesna filozofia religii, której wybitnym przedstawicielem badającym fenomen świętości jest Lui Dupré, rozpatruje sacrum jako kategorię subiektywną, opisując ją w opozycji do kategorii profanum. Takie podejście, mimo znacznego uproszczenia i zawężenia, również uwzględnia obecność ontologicznej rzeczywistości, która – wedle Duprégo – dąży do wchłonięcia względnej rzeczywistości profanicznej. Dzięki temu sacrum odgrywa konstruktywną i konsolidacyjną rolę w społeczeństwie. Podejście socjologiczno-etyczne skupia uwagę na moralnym i duchowym doskonaleniu się człowieka oraz na tych namacalnych efektach jego świętości, które w sposób istotny wpłynęły na otoczenie. Podejście to charakterystyczne jest dla Starego Testamentu oraz większości słowników encyklopedycznych, traktujących o świętości jako właściwości konkretnej osobowości. Właśnie starobiblijne pojmowanie świętości utożsamiane jest z doskonałością moralną. Święty człowiek zawsze był obdarzony wysokim poziomem moralności, czystości duszy i ciała. Natomiast semantyka rdzenia свят sięga korzeni prasłowiańskich i posiada głęboki przedchrześcijański sens sakralny. W ten sposób fenomen świętości jako zjawisko można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju.

EN

The analysis of the phenomenon of sanctity from the religious, philosophical, theological and Orthodox perspective is conducted by means of a semantic, etymological and structural examination of this concept. One of the work’s objectives is to highlight the different conceptual meanings of sanctity called for by the use of a comparative method. The point of departure was the biblical understanding of sanctity which substantially approaches the idea as the quality of deity, later developed in the Patristic teachings and supplemented by religion experts and philosophers. Based on that, the concept of sanctity is viewed in four semantic levels: 1) sanctity as sanctity, i.e. a quality typical of God and His chosen ones; its achievement is possible through the process of theosis [deification]; 2) sanctity as numinosum, or a particular dimension of transcendence leading to a unique experience in the human psyche; 3) sanctity as sacrum, or a higher level of being, ontological reality, the original reality manifested in hierophanies; and finally 4) sanctity as perfection, moral virtue achieved by a person through personal development.

18

Ateizm urojony – rzeczywiste wyzwanie

30%

Zatwardnicki S.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2015

|

issue 22

189-207

PL

„Ateizm urojony” to zjawisko, w którym można dostrzec rzeczywiste wyzwanie. Zarówno wierzący, jak i niewierzący żyją w świecie, w którym utracone zostało poczucie sacrum. Autor wyszedł z założenia, że jeśli poglądy prezentowane przez „nowych ateistów” okazują się możliwe do przyjęcia przez tak wielu ludzi, musi to oznaczać, że odwołują się do pewnej zmiany, jaka zaszła w mentalności ludzi na przestrzeni wieków. Należy ją rozpoznać, poszukać jej przyczyn i, jeśli to możliwe, podjąć próbę wskazania kierunku „leczenia”. W artykule ukazano, w jaki sposób słuszne rozróżnienie pomiędzy Bogiem a światem (a także tym, co nadprzyrodzone a naturą) doprowadziło do niepożądanego rozdzielenia.

EN

„Atheism Delusion” is a phenomenon where one can see „a real challenge”. Both believers and unbelievers live in a world where the sense of the sacred has been lost. The author started with the idea that if the views presented by the „new atheists„ turn out to be acceptable to so many people it must mean they refer to a change that has taken place in the mentality of people over the centuries. We should recognize it, look for its causes, and, if possible, try to identify the direction of „treatment”. The article shows how the right distinction between God and the world (as well as the supernatural and nature) has led to an undesirable separation.

Refine search results

Dziecko chłopskie w czasie profanum – konteksty edukacyjne (średniowiecze – epoka nowożytna)

Rytuały religijne w życiu młodzieży

Religijność we współczesnych reportażach

Sacrum et profanum dans Yonec de Marie de France (XIIe siècle)

Zanikanie świętości. Natura i źródła procesu desakralizacji w kulturze Zachodu

Etyczne aspekty mediatyzacji życia religijnego – uwagi do dyskusji

Między sacrum a profanum, czyli językowy obraz dwóch papieży w tekstach prasowych

Motywy religijne w komercyjnym przekazie reklamowym a sacrum w przekazie religijnym

Chrześcijańskie sacrum?

Boże Narodzenie na sprzedaż? O desakralizacji języka religijnego w reklamie

Spiritual Dimension in L. Ulitskaya’s Novel "The Kukotsky Enigma"

Sacrum i profanum w liturgii sakramentu małżeństwa w Kościele polskim

From the Profane to the Sacred: Prison-Space Transformations in G.G. Byron’s “The Prisoner of Chillon” and O. Wilde’s “The Ballad of Reading Gaol”

Zjawisko neopogaństwa wyzwaniem dla Kościoła XXII wieku w ujęciu Benedykta XVI

Chrzest i dedykacja – między sacrum a profanum

Real and quasi-heortonyms as contextualized and conceptualized intercultural names

Феномен святости в системе религиозно-философских воззрений

Ateizm urojony – rzeczywiste wyzwanie