Search results

1

Uwarunkowania geograficzno-polityczne oraz społeczne genezy i rozprzestrzeniania się protestantyzmu w Polsce

100%

Rykała A., Łódzki U.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica

|

2009

|

issue 10

PL

W artykule, odwołującym się do zagadnień z zakresu geografii historycznej, politycznej i religii, podjęto próbę nakreślenia genezy i pierwotnego rozwoju przestrzennego protestantyzmu na ziemiach polskich. Analiza tych aspektów rozwoju religii protestanckiej, przy uwzględnieniu licznych dekompozycji, którym podlegała ona w ciągu wieków, posłużyła również do ustalenia stopnia wpływu pierwotnego rozprzestrzeniania się omawianego wyznania na jego współczesny zasięg przestrzenny w Polsce.

EN

At its outset, although Polish Protestantism gained big popularity, it did not manage to cover a broad social scope. It gained members mainly among the nobility and wealthy bourgeoisie. Cieszyn Silesia region was an exception – Lutheranism was adopted by many Polish peasants from this area. The Counter-Reformation and further persecutions of Protestants in post-partition Poland, and also in the People’s Republic of Poland, resulted in decrease in their ranks and decline of many of their existing clusters. The modern offspring of the initial Polish Protestant movement includes two of the most numerous factions – Lutheran and Calvinist, represented by Evangelical-Augsburg Church and Evangelical Reformed Church. As opposed to the initial influence of both these confessions, since the late 18th century the Lutherans have dominated in numbers over the members of Evangelical Reformed Church. It was caused mainly by the partitions of Poland, especially under Prussian occupation, where Lutheranism was supported by the local authorities. Many Protestants from Saxony, Silesia and Bohemia immigrated to Poland to settle in the developing, industrial cities of the Kingdom of Poland. The changes in numbers of followers of both confessions led to substantial shifts in their spatial influences.

2

Watykan – Genewa. Kościół rzymskokatolicki w dialogu ze Światową Radą Kościołów

88%

Kałużny T.

Sympozjum

|

2012

|

issue 1(22)

97-116

EN

The author’s aim is a comprehensive presentation of the history and achievements of the dialogue between the Roman Catholic Church and the World Council of Churches, which was conducted within the framework of the Joint Working Group established in 1965. The subject has been dealt with in three parts. The first one offers a general description of the Joint Working Group. In the second part, the author focuses on the history of the relations between Vatican and Geneva. The last part is a concise presentation of the main threads of the study documents which have been elaborated as a result of this dialogue.

3

O łódzkich protestantach w XIX w. - polemicznie

88%

Woźniak K. P.

Kwartalnik Historyczny

|

2016

|

vol. 123

|

issue 4

PL

Rozwój i zróżnicowanie społeczności protestanckiej w tworzącej się metropolii przemysłowej, jaką stawała się Łódź w latach 1820–1914, nie były dotąd przedmiotem pogłębionych badań. Wydana w 2014 r. książka Hanny Krajewskiej stara się wypełnić tę lukę, opisując poszczególne denominacje oraz dziedziny i formy szczególnej aktywności ich członków: ewangelizację i edukację. Nie jest to próba udana. Wadliwa jest koncepcja pracy, w której nie zdefiniowano kluczowego pojęcia „ewangelizacja”, zaliczając do niej praktycznie wszystkie przejawy działalności wspólnot wyznaniowych, łącznie z dokonaniami na polu edukacji.

4

Poľsko-uhorské kontakty protestantov v 16.–17. storočí

88%

Kónyova A.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2017

|

vol. 4

83-95

PL

Close relationships and contacts between Poland and the Kingdom of Hungary had their roots in the medieval period and they resulted from the geographical neighbourhood and from the necessity of good relationships with the neighbour. These relationships existed in political, economic and cultural sphere. Since the 14th century, Poland, or more precisely Krakow, became the place of the university peregrination of students from Slovakia (the Kingdom of Hungary) as there was no university in our territory at that time. The academic environment became the place of spreading humanistic and later on, reformational ideas, which then got into the Kingdom of Hungary by means of students. ere were a lot of personalities (Ján Henckel, Leonard Cox, Matej Bíró Dévai, Štefan Gálszécsi, Štefan Szegedi Kis, Imrich Ozorai and other), who studied at the Univesity of Krakow, and who spread these ideas aer the return to their native country. The first theological and humanistic works of many reformers were published in the printing house in Krakow. Since the middle of the 16th century, the importance of the University of Krakow declined as the students from the Kingdom of Hungary started studying more at German, Dutch and Swiss universities. However, the contacts of the Protestants did not cease to exist, but they obtained a different character. Since the middle of the 16th century, the radical doctrine of Anti-Trinitarism started to infiltrate from Poland to the Kingdom of Hungary. is new doctrine started spreading to Transylvania first (Juraj Blandrata, František Stancaro), andthen from here into the Kingdom of Hungary. While it became the religion accredited by state in Transylvania, the strong fighting was kept against its propagators in the Kingdom of Hungary. It was propagated by the preacher Lukáš Egri in the territory of present Eastern Slovakia, but he was condemned by the Synod in Košice in 1568. is act caused to stop further spead of Anti-Trinitarism ideas.

5

Szacunek, cześć, kult. Biblia i protestanci

75%

Pasek Z.

Studia Religiologica

|

2013

|

vol. 46

|

issue 4

317–326

EN

This article discusses the Bible and its place in Protestants’ daily lives. The study was made within the anthropology of things or anthropology of objects, a type of refl ection focusing on analysis of the behaviours associated with objects. It is assumed that such a study reveals the non-discursive (occurring outside of verbal declarations) beliefs related to a given thing, in this case the Bible. For Protestants it is the Word of God, a material record of the voice of God Himself, directed to the faithful and setting rules to live by. Although, as Max Weber said, Protestantism in the history of European culture means the “disenchantment” of religious attitudes, the examples cited in the article demonstrate the lively presence the remnants of archaic religious attitudes retain in the popular mentality. A declarative respect for the book sometimes conceals belief in its sanctity

6

Mariologia ekumeniczna według S. C. Napiórkowskiego

75%

Pek K.

Roczniki Teologiczne

|

2014

|

vol. 61

|

issue 2: Teologia Dogmatyczna

99-113

EN

In 1965 S. C. Napiórkowski OFMConv presented a very original doctoral dissertation on Mariological questions shown by Protestant theologians. After nearly half a century it turned out that this is a very useful trend in theological studies, as it has led not only him to practicing ecumenical Mariology. The former views of Evangelical Christianity were subjected to criticism, but so were some theses of Catholic Mariology. In his publications Napiórkowski outlined the transition from an argument to a dialog on the Mother of Jesus.

XX

W 1965 roku S. C. Napiórkowski OFMConv przedstawił bardzo oryginalną rozprawę doktorską na temat kwestii mariologicznych ukazywanych przez teologów protestanckich. Po prawie pół wieku okazało się, że jest to niezwykle pożyteczny kierunek badań teologicznych, gdyż doprowadził nie tylko jego do uprawiania mariologii ekumenicznej. Krytyce zostały poddane dotychczasowe poglądy chrześcijaństwa ewangelickiego, ale także niektóre tezy mariologii katolickiej. Napiórkowski zarysował w swych publikacjach przejście od sporu do dialogu o Matce Jezusa.

7

„Kobiety samotne” w środowiskach protestanckich w Królestwie Polskim i na Śląsku Cieszyńskim w XIX wieku

75%

Stegner T.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2023

|

vol. 15

81-91

EN

In Protestantism, the woman’s place was at home, with her husband and children, the most important function being that of wife and mother. Single women were treated as a certain deviation from the applicable norm. However, according to Protestant principles, every individual should be socially useful, including the so‑called “old maids”. An area where they could prove useful was the Evangelical church and charity. Many women became deacons, sometimes called Protestant nuns, working in Evangelical hospitals and nursing homes, and helping pastors in their pastoral work. Some were active in Protestant charities and were actively involved in parish life. Less wealthy single women could also count on material help from the congregation. It was clearly indicated that the place of “old maids” was to be in the church environment.

8

Aktywność społeczna oraz relikty dziedzictwa materialnego ewangelików augsburskich w Pabianicach

75%

Klimek A., Uniwersytet Łódzki W. N. G.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2012

|

vol. 1

EN

The following paper addresses the history of the Protestant minority residing in the city of Pabianice. One of the most significant religious minorities in the region, Protestants settled in Pabianice as early as in 19th century, with the settlement being strongly influenced by the development of the textile industry. From the very beginning, their presence was marked by an active participation in the community life, participation which included both financial support and voluntary work for the common good. The Protestant parish in Pabianice boasts a fine collection of priceless relics, including, to mention but a few, the parish church, cemetery and the Kindlers' burial chapel. Supervised by the regional art conservator, these sights form a major contribution to the city's rich history. The Protestant community itself may be credited with setting up a number of cultural and educational projects, including art exhibitions and concerts. Despite the small size of the congregation, the parish remains active in terms of both religious and social life, providing ample opportunity for social interaction as well as religious instruction for the youngest of its members. The peaceful coexistence of Protestants and Catholics, as well as many other minorities residing in Pabianice, resulted in numerous initiatives which brought benefit to all parties concerned. Some of these, however, ended abruptly during World War II. The postwar era was marked by suspicion and mistrust which chased many of the Protestants away. Out of several thousand believers before World War II, there are now only a few hundred left. Hindered by stereotypes, the cooperation between Protestants and Catholics is often restricted to ecumenical worship. With the Protestant community declining, there needs to be closer cooperation between the parishes and the city council in order to preserve the common heritage

PL

W artykule, odwołującym się do zagadnień z zakresu geografii politycznej i historycznej, przedstawiono specyfikę aktywności społecznej (w tym oświatowej i kulturalnej) wiernych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Pabianicach oraz scharakteryzowano należące do niego relikty dziedzictwa materialnego.

9

Aktywność społeczna oraz relikty dziedzictwa materialnego ewangelików augsburskich w Pabianicach

75%

Klimek A.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2012

|

vol. 1

193-206

EN

The following paper addresses the history of the Protestant minority residing in the city of Pabianice. One of the most significant religious minorities in the region, Protestants settled in Pabianice as early as in 19th century, with the settlement being strongly influenced by the development of the textile industry. From the very beginning, their presence was marked by an active participation in the community life, participation which included both financial support and voluntary work for the common good. The Protestant parish in Pabianice boasts a fine collection of priceless relics, including, to mention but a few, the parish church, cemetery and the Kindlers' burial chapel. Supervised by the regional art conservator, these sights form a major contribution to the city's rich history. The Protestant community itself may be credited with setting up a number of cultural and educational projects, including art exhibitions and concerts. Despite the small size of the congregation, the parish remains active in terms of both religious and social life, providing ample opportunity for social interaction as well as religious instruction for the youngest of its members. The peaceful coexistence of Protestants and Catholics, as well as many other minorities residing in Pabianice, resulted in numerous initiatives which brought benefit to all parties concerned. Some of these, however, ended abruptly during World War II. The postwar era was marked by suspicion and mistrust which chased many of the Protestants away. Out of several thousand believers before World War II, there are now only a few hundred left. Hindered by stereotypes, the cooperation between Protestants and Catholics is often restricted to ecumenical worship. With the Protestant community declining, there needs to be closer cooperation between the parishes and the city council in order to preserve the common heritage.

PL

W artykule, odwołującym się do zagadnień z zakresu geografii politycznej i historycznej, przedstawiono specyfikę aktywności społecznej (w tym oświatowej i kulturalnej) wiernych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Pabianicach oraz scharakteryzowano należące do niego relikty dziedzictwa materialnego.

10

Perswazja w czasach reformacji. Renesansowe teksty apologetyczne trzech konfesji: katolicyzmu, protestantyzmu i islamu

71%

Kamper-Warejko J., Kulwicka-Kamińska J.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 6

59-82

EN

The paper comprises a description of the religious language used in the Renaissance. It addresses the topic of the literature of Reformation and Counter-Reformation (Catholic Revival) periods and its significance as a uniting force for a given community of believers. Moreover, the paper describes the linguistic solutions and means of persuasion used to achieve that purpose. The study material are three sixteenth-century texts: two that originated in two Christian denominations – Catholic and Protestant ones (sermons published by Piotr Skarga and Petrus Artomius on the occasion of the Assumption Feast of Mary the Virgin in 1595) and one that derives from Islam (Surah 7 of the Quran “The Heights” translated by the Tatars of the Grand Duchy of Lithuania, 16th century). The analysis covers the structure of these historical texts, the exponents of dialogue and the linguistic means of persuasion which include, among others, evaluative and directive language as well as stylistic devices. Research has shown that the three religious polemical texts can be classified as persuasive literature of the Reformation. They comprise linguistic exponents with impressive and expressive functions. In the linguistic layer, the texts contain universal features of the religious code, such as openness and polysemy, which are expressed by analogy, comparison, metonymy, metaphor, and making non-assertive utterances. The paper discusses lexis excerpted from the texts and denoting values as well as volitive and imperative and persuasive and emotive vocabulary with noticeable dichotomic references to what is good and what is bad. These elements arrange the sacred space of the religious texts and constitute the axis of integration for a given community of believers. The result of religious discourse of the Reformation is the presence of the exponents of the rhetorical style in Polish texts, which is manifested by the use of quotations from authoritative religious works, i.e. mainly from the Bible and the Quran.

PL

Artykuł wpisuje się w nurt opisu języka religijnego doby renesansu. Zwrócono w nim uwagę na tematykę literatury reformacyjnej i kontrreformacyjnej (katolickiej), jej wymiar wspólnotowy, mający na celu scalanie wspólnoty wierzących oraz opisano służące temu celowi zabiegi językowe i środki perswazyjne. Bazą materiałową są trzy XVI-wieczne teksty, reprezentujące dwa odłamy chrześcijaństwa – katolicki i protestancki (kazania na dzień Wniebowzięcia NMP Piotra Skargi i Piotra Artomiusza z 1595 r.) i islam (sura Koranu pt. Wzniesione krawędzie w tłumaczeniu Tatarów WKL, XVI wiek). Analizie poddano strukturę zabytków, wykładniki dialogiczności oraz językowe środki perswazji, na które składa się m.in. słownictwo wartościujące, dyrektywne i środki stylistyczne. Badania dowiodły, że omówione tu polemiczne teksty religijne wpisują się w nurt piśmiennictwa reformacyjnego o charakterze perswazyjnym. Znajdujemy w nich wykładniki językowe o funkcjach impresywno-ekspresywnych. W warstwie językowej teksty te realizują uniwersalne cechy kodu religijnego, takie jak otwartość i polisemia, które wyrażają się przez analogię, porównanie, metonimię, metaforę, mówienie poza asercją. Omówiono wyekscerpowaną leksykę nazywającą wartości, słownictwo wolitywne i nakłaniające oraz perswazyjne i emotywne, z zauważalnym odniesieniem dychotomicznym do tego, co dobre i złe. Wskazane tu elementy organizują przestrzeń sakralną tekstu religijnego i są osią, wokół której integruje się grupa wyznaniowa. Pokłosiem reformacyjnego dyskursu religijnego jest obecność w polskojęzycznych tekstach wykładników stylu retorycznego, co wyraża się m.in. wprowadzaniem cytatów z dzieł autorytetów religijnych, tj. głównie Biblii i Koranu.

11

Udział ewangelików augsburskich w kształtowaniu krajobrazu kulturowego Piotrkowa Trybunalskiego

71%

Kruś A.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2018

|

vol. 7

251-269

EN

The main goal of the article is to analyze the role of Lutherans in shaping the cultural landscape of Piotrków Trybunalski. In addition, the elements of the material heritage of this denomination and its significance for the development of tourism in the town were analyzed. These considerations concern the area of Piotrków Trybunalski primarily for historical reasons – the Lutheran parish established in this town at the end of the 18th century and it is one of the oldest Evangelical parishes in the present-day Łódź Province. It is also one of the few urban centers in the voivodeship, which uses the presence and heritage of religious minorities to promote their diversity and cultural richness.

PL

Głównym celem autorki artykułu jest analiza udziału luteranów w kształtowaniu krajobrazu kulturowego Piotrkowa Trybunalskiego. Analizie poddano elementy dziedzictwa materialnego tej denominacji w przestrzeni miasta oraz jego znaczenie dla rozwoju turystyki w mieście. Niniejsze rozważania dotyczą obszaru Piotrkowa Trybunalskiego przede wszystkim ze względów historycznych – parafia luterańska, erygowana w tym mieście pod koniec XVIII w., należy do najstarszych parafii ewangelickich na terenie dzisiejszego województwa łódzkiego. Jest to także jeden z nielicznych w skali województwa ośrodków miejskich, który wykorzystuje obecność i dziedzictwo mniejszości religijnych do promowania swojej różnorodności i bogactwa kulturowego.

12

Пратэстанцкая царква i беларускі нацыянальны рух у Заходняй Беларусі (1918–1939)

63%

Бачышча Ю., Унучак А.

Przegląd Środkowo-Wschodni

|

2019

|

vol. 4

159-182

PL

Wielu działaczy białoruskich w Polsce w okresie międzywojennym traktowało protestantyzm jako „białoruski kościół narodowy”. W danej publikacji podjęto próbę przeanalizowania sytuacji językowej i narodowej wewnątrz Kościoła protestanckiego, poddano analizie wydawnictwa protestanckie w języku białoruskim. Autorzy poświęcają wiele miejsca niektórym ważnym postaciom białoruskiego ruchu ewangelickiego, które przyczyniły się do narodowego i duchowego odrodzenia Białorusinów. Byli nimi pasterze Łukasz Dziekuć-Malej i Jan Piotrowski. Autorzy doszli do wniosku, że w okresie międzywojennym na ziemiach zachodniobiałoruskich procesy narodotwórcze i ewangeliczne odbywały się jednocześnie. Niektórzy przedstawiciele ruchu ewangelickiego dążyli do uczynienia z protestantyzmu kościoła narodowego Białorusinów. Używano języka białoruskiego w działalności duszpasterskiej, utożsamiano działalność ewangeliczną z działalnością na rzecz kultury i języka białoruskiego. Część inteligencji białoruskiej traktowała protestantyzm jako Kościół, który nie będzie dzielił Białorusinów na „Polaków” i „Rosjan”, jak to często miało miejsce w przypadku katolicyzmu i prawosławia. Wszakże plany te nie zostały zrealizowane. Wśród wiernych ruchu protestanckiego zabrakło osób sympatyzujących z białoruskością. Ponadto znaczna część inteligencji białoruskiej ciążyła ku ateizmowi. Związki protestantyzmu z ruchem białoruskim do dziś są słabo zbadane.

EN

Many Belarusian activists in Poland in the interwar period treated Protestantism as a “Belarusian national church.” This article tells about the linguistic and national situation inside the Protestant church. Protestant publications in the Belarusian language are analyzed. The article also deals with important fi gures of the Belarusian evangelical movement, which contributed to the national and spiritual revival of the Belarusians. They are shepherds, Lukaš Dziеkuć-Maliej and Jan Piatroŭski. The authors came to the conclusion that during the interwar period national and evangelical processes took place simultaneously in the territories of Western Belarus. Some representatives of the Protestant movement sought to make Protestantism the national church of the Belarusians. The Belarusian language was used in pastoral activities, and evangelical activity was identifi ed with activities in favor of Belarusian culture and language. Some of the Belarusian intelligentsia treated Protestantism as a church that does not divide the Belarusians into “Poles” and “Russians”, as was often the case with Catholicism and the Orthodox Church. In the end, these plans were not implemented. Among the believers of the Protestant movement, there were not enough people who sympathized with the Belarusian cause. In addition, a significant part of the Belarusian intelligentsia adhered to atheistic views. The links between Protestantism and the Belarusian movement are still poorly understood.

13

EWANGELIKALNE TSUNAMI: ZMIANA RELIGIJNA W AMERYCE ŁACIŃSKIEJ XX WIEKU

63%

Kurowski K.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2014

|

vol. 22

|

issue 1(83)

23-38

PL

Artykuł stanowi głos w debacie na temat percepcji stosunków wyznaniowych w Ameryce Łacińskiej, jaką zainicjował wybór kard. Jorge Bergoglio na biskupa Rzymu. Tekst ma charakter prolegomeny do problematyki zmiany religijnej, która dokonała się w tymże regionie świata w ostatnim półwieczu. Opisuje nowych aktorów na religijnej scenie – ruchy ewangelikalne – ich specyfikę, źródła sukcesu, efekty działania, a także możliwe scenariusze rozwoju w najbliższej przyszłości.

EN

This paper is a voice in the debate on the religious landscape in Latin America, initiated after Cardinal Jorge Bergoglio was elected Pontiff. I give an outline of the aspects of religious change in this region in the last few decades. I present new actors – evangelical movements – its general characteristics, reasons why they succeeded, output of their activity and some possible scenarios for the near future.

14

Komunikacja międzykonfesyjna w świetle Mowy duchownej… (1645) Piotra Mohyły

63%

Melnyk M.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2019

|

vol. 40

|

issue 3

21-34

EN

The concept of confessional communication contained in Mohyła’s “Speech...” was built on the Neoplatonic – gradualist concept of the world. It is possible that this resulted in a vision of Christianity’s unity. Although admittedly broken up into individual and, at the same time, antagonized and seemingly unconnected Churches, Christianity, in fact, forms an ontological unity consistent with the transcendent, gradualist order sustained by God. Marriage appeared to Mohyle as an opportunity to reconcile the differences of confession and as a special manifestation of the ontological harmony between God and people. “Speech...” provides evidence that the disintegration of religious unity in the Ruthenian lands of the Republic was accompanied by attempts at their integration. It was a process defining the evangelical-Orthodox communication of cultures.

PL

Koncepcja komunikacji konfesyjnej zawarta w Mowie duchownej… Mohyły była zbudowana na neoplatońskiej – gradualistycznej koncepcji świata. Możliwe, że wynikała z tego wizja jedności chrześcijaństwa. Jest ono w prawdzie rozbite na poszczególne i przy tym zantagonizowane i pozornie niczym niepowiązane Kościoły, lecz w rzeczywistości tworzą one ontologiczną jedność zgodną z transcendentnym, gradualistycznym ładem podtrzymywanym przez Boga. Małżeństwo jawił się Mohyle jako możliwość pojednania różnic konfesyjnych oraz jako szczególny przejaw ontologicznej harmonii między Bogiem i ludźmi. Mowa… jest dowodem na to, że dezintegracji jedności religijnej na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej towarzyszyły próby jej scalenia. Był to proces określający ewangelicko-prawosławną komunikację kulturową.

15

Das Prämonstratenserkloster Belbuck als eine Keimzelle der Reformation im südlichen Ostseeraum

63%

Ehricht C.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2017

|

vol. 11

149-158

PL

Klasztor w Białoboku koło Trzebiatowa (Treptow) nad Regą (Pomorze Zachodnie), w dawnym Księstwie Pomorskim, założony został pod koniec XII wieku przez Norbertanów pochodzących z Lund. W początkach wieku XVI działali tu niektórzy z najważniejszych teologów, przyjaciele Johannesa Bugenhagena, który, w późniejszym okresie, został przyjacielem Marcina Lutra i Reformatorem północnych Niemiec i Królestwa Danii.Jego współpracownikami w Trzebiatowie byli Johannes Boldewan, Äpinus, Christian Ketelhodt, Andreas Knopken.Klasztor w Białoboku powiązany był z klasztorem żeńskim w Trzebiatowie, w którym żyła Elisabeth von Meseritz (Elisabeth Cruciger).Wszyscy razem wywarli znaczny wpływ na Reformację oraz stabilizowanie Kościoła Luterańskiego od Kopenhagi aż po Rygę.Sam klasztor, już od roku 1616, nie istnieje, jednakże przypomnienie jego historii może być pomocne w bardziej zróżnicowanym rozumieniu wielu różnych procesów, jakie zachodziły we wczesnych latach Reformacji w regionie Południowego Bałtyku.

EN

The monastery in Belbuck near Treptowupon Rega in the formerDuchy of Pomerania (today Białoboki / Trzebiatów in Pomorze Zachodnie/ West-pomerania, Poland) was founded in the end of the 12th century by Pre¬mon-stratensians from Lund. In the beginning of the 16th century some very im-portant theologiansworked there. They were friends of Johannes Bugenhagen who, later on, becamea friend of Martin Luther and Reformer of the northern Germany and of the Kingdom of Denmark. His friends in Belbuckwere Johannes Boldewan, Johannes Äpinus, Christian Ketelhodt, Andreas Knopken. Connected with the monastery was a nunnery in Treptow, where Elisabeth von Meseritz (Elisabeth Cruciger) lived. They all exerted great influence on the Reformation and stabilization of the Lutheran Church from Copenhagenas far as Riga.The monastery itself has been, since 1616, completely destroyed, but remembrance of its history may be helpful for a more diverse understanding of very various processes occurring during the early time of “Reformation” in the Southern Baltic Sea region.

16

Catholics and Protestants: The analysis of differences in declared values as prospective determinants of economic growth

63%

Ramocka M.

Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie

|

2011

|

issue 2(19)

117-130

EN

This paper analyses the values held by Protestants and Catholics residing in the countries of modern Europe. The objective was to find out whether there are significant differences in the values subscribed to by these two groups and whether there are any areas relevant to economic development. The study showed the existence of differences and the areas in which they are present have been classified into five major groups: the values associated with perception of problems in occupational life, life in the public area, life in the private area, and personal well-being, as well as values related to trust and religion. The further part of the paper analyses the values in each selected area by placing them in the context of their importance for economic development. The last part of the paper proposes a model of culture as either conducive to development or inhibiting it, the model based on the values characteristic of the representatives of both religions.

PL

W artykule poddano analizie wartości reprezentowane przez protestantów i katolików, mieszkańców współczesnej Europy. Celem było zbadanie, czy w wartościach wyznawanych przez te dwie grupy istnieją istotne różnice i czy występują w obszarach istotnych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego. Badanie wykazało istnienie różnic, zaś obszary ich występowania sklasyfikowane zostały w pięć najistotniejszych grup: wartości związanych z postrzeganiem problemów pracy zawodowej, ze sferą życia publicznego, ze sferą prywatną oraz własnym samopoczuciem, związanych z zaufaniem i o charakterze religijnym. W dalszej części omówiono wartości z zakresu każdego zaznaczonego obszaru poprzez umieszczenie ich w kontekście znaczenia dla rozwoju gospodarczego. Ostatnia część artykułu zawiera model kultury prorozwojowej i hamującej rozwój zbudowany w oparciu o wartości charakteryzujące przedstawicieli obu religii.

17

Zabezpieczenie emerytalne w krajach protestanckich na przykładzie Estonii i Łotwy

63%

Banaś D.

Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze

|

2019

|

issue 11

5 - 15

PL

Zabezpieczenie okresu starości wymaga podjęcia wielu decyzji w trakcie aktywności zawodowej. Na nie natomiast wpływa wiele istotnych czynników. Są to m.in. polityka państwa, uwarunkowania kulturowe, rodzina, a także religia. Zasady obowiązujące w poszczególnych wyznaniach także mogą wpływać na sytuację osób starszych w danej populacji. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że protestantyzm oraz zasady w nim funkcjonujące, wpływają na sytuację osób w wieku poprodukcyjnym. Dla jego realizacji autor podjął analizę danych z okresu 2000-2017. Przeprowadzone zostały one na przykładzie dwóch państw bałtyckich, w których dominuje protestantyzm – Estonii i Łotwy. W pracy zastosowana jest krytyczna analiza literatury przedmiotu, a także podstawowe miary statystyki opisowej oraz analiza porównawcza obu państw. Źródłem danych empirycznych są bazy danych opublikowane przez OECD oraz urzędy statystyczne Estonii (est. Statistikaamet) i Łotwy (lav. Centrālā statistikas pārvalde).

EN

Providing income security in old age requires making many decisions during professional activity. However, many important factors affect them. Those include state policy, cultural determinants, family and also religion. The rules applicable to particular religious denominations may affect the situation of elderly people in a given population. The purpose of this article is to show whether Protestantism and its principles influence the situation of postworking age people. For its implementation, the author decides to analyse data from the period 2000-2017. The analysis is carried out on the example of two Baltic States, in which Protestantism – Estonia and Latvia – dominates. In this work a critical analysis of the literature of the subject was used, as well as basic measures of descriptive statistics and a comparative analysis of both countries. The sources of empirical data are databases published by OECD and statistical offices of Estonia (est. statistikaamet) and Latvia (lav. Centrālā statistikas pārvalde)

18

Teologiczny ruch Radykalnej Ortodoksji o protestantyzmie i scholastyce. Wprowadzenie w refleksję

63%

Kopiec P.

Nurt SVD

|

2020

|

issue 2

213-229

PL

Radykalna Ortodoksja (ekumeniczna, ponadwyznaniowa) coraz mocniej zaznacza swą obecność we współczesnej akademickiej teologii zachodniej. Jej trzon tworzą teolodzy anglikańscy. Główny kierunek Radykalnej Ortodoksji stanowi ostra krytyka nowoczesności i jej inherentnych przejawów (sekularyzm, paradygmat oświeceniowy, kulturowy nihilizm, scjentyzm, kapitalizm). Ważna jest również refleksja na temat skutków reformacji i miejsca protestantyzmu we współczesnym chrześcijaństwie. Reformacja jest rozumiana jako jeden z najważniejszych faktów historycznych cywilizacji zachodniej – integralny element zespołu zjawisk, inicjujących nowożytność. Artykuł ma na celu omówienie poglądów szkoły Radykalnej Ortodoksji dotyczących protestantyzmu oraz teologiczno-kulturowych i społecznych konsekwencji reformacji. Teolodzy tego ruchu zakładają, że scholastyka i protestantyzm stanowią teologiczną ciągłość, o czym świadczy wspólny obszar teologicznych dociekań zaobserwowany u liderów teologii scholastycznej, jak i ojców reformacji.

EN

Radical Orthodoxy (ecumenical, supra-denominational) emphasizes its presence in contemporary academic Western theology; its core are Anglican theologians. The main direction of Radical Orthodoxy is a severe criticism of modernity and its inherent manifestations (secularism, the enlightenment paradigm, cultural nihilism, scientism and capitalism). It is also important to reflect on the effects of the Reformation and the place of Protestantism in contemporary Christianity. The Reformation is understood as one of the most important historical facts in Western civilization – an integral element of the set of phenomena initiating modernity. The article aims to discuss the views of the Radical Orthodoxy School regarding Protestantism as well as theological, cultural and social consequences of the Reformation. Theologians of this movement assume that scholasticism and Protestantism constitute a theological continuity, as evidenced by the common area of theological inquiry observed among leaders of scholastic theology and the fathers of the Reformation.

19

Idolatria kapitalizmu w perspektywie teologii luterańskiej

63%

Kopiec P.

Roczniki Teologiczne

|

2019

|

vol. 66

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

167-182

PL

Jednym z bardziej rozpowszechnionych w społeczeństwie przekonań socjologicznych jest teza Maxa Webera o genetycznym związku między protestantyzmem i kapitalizmem. Jej rozpowszechnienie prowadzi niekiedy do fałszywych sądów. Za takie uproszczenie można uznać opinię, że za wyłonienie się kapitalistycznego porządku społecznego odpowiada teologia Lutra. Artykuł dąży do wyjaśnienia twierdzenia, że Marcina Lutra nie można uznać za inspiratora kapitalizmu, pokazuje również, jakie są najważniejsze teologiczne obszary, w których reformator przedstawia swoją myśl dotyczącą porządku ekonomicznego. W tle tego głównego celu opracowanie pokrótce przedstawia zarys szczególnego poglądu, szeroko rozpowszechnionego w różnych koncepcjach dotyczących kapitalizmu i rozważających go w perspektywie religijnej. Prezentuje dwa ujęcia, które należą do najbardziej znanych przykładów takiego myślenia: pojmowanie kapitalizmu jako religii Waltera Benjamina oraz ustalanie współzależności między kapitalizmem a protestantyzmem Maxa Webera.

EN

One of the most common sociological convictions is the Weber’s thesis about the genetic relationship between Protestantism and capitalism. The proliferation of this thesis at times leads to false premises as for instance the opinion that the capitalist social order has emerged from the Luther’s theology. The article aims to answer the question of Luther’s contribution to capitalism, it also shows the crucial theological aspects of the Luther’s teaching on economic order. Furthermore, it presents specific and widely spread views which considers capitalism in the religious perspective: that of Walter Benjamin and that of Max Weber.

20

Oczyszczający sąd Boży. Ekumeniczna „bilingwalizacja” nauki o pośmiertnym oczyszczeniu w świetle badań biograficznych

63%

Porada R.

Roczniki Teologiczne

|

2017

|

vol. 64

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

37-54

EN

The purpose of the article is an attempt to indicate, based on the implications of the in the social sciences developed biographical perspective, the convergence in the theological description of the eschatological purification and judgment of God on the Catholic and Protestant side. The abovementioned research perspective exposes, among others, durability of individual biography, the importance of self-discovery and inalienable responsibility for maturation to fully own identity. This type of categories have found reception, both in the Catholic and Protestant theology, without having abandoned their doctrinal assumptions and being able to formulate complementary and converging statements. The post-conciliar Catholic theology explains the eschatological purification as a process of personal maturation for meeting with God, as well as transforming man’s encounter with God as Judge. In the more recent Protestant theology one can find such interpretations of God’s judgment, which demonstrate its processual character and purifying sense in the perspective of individual life history.

PL

Celem artykułu jest próba wskazania, na podstawie implikacji płynących z rozwijanej w naukach społecznych badawczej perspektywy biograficznej, zbieżności w teologicznym opisie eschatologicznej rzeczywistości pośmiertnego oczyszczenia i sądu Bożego po stronie katolickiej i protestanckiej. Wspomniana perspektywa badawcza eksponuje m.in. trwałość każdej indywidualnej biografii, znaczenie samopoznania i niezbywalną odpowiedzialność za dojrzewanie do pełni własnej tożsamości. Tego typu kategorie znajdują recepcję zarówno w teologii katolickiej, jak i protestanckiej, które nie rezygnując ze swych doktrynalnych założeń, zdolne są do sformułowania komplementarnych i zbieżnych treściowo wypowiedzi. Posoborowa teologii katolicka interpretuje pośmiertne oczyszczenie jako proces osobowego dojrzewania do spotkania z Bogiem, a także jako przemieniające człowieka spotkanie z Bogiem jako Sędzią. Z kolei w nowszych ujęciach teologii protestanckiej można znaleźć takie interpretacje sądu Bożego, które wskazują na jego procesualność i dopełniająco-oczyszczający sens w perspektywie indywidualnej historii życia.

Refine search results

Uwarunkowania geograficzno-polityczne oraz społeczne genezy i rozprzestrzeniania się protestantyzmu w Polsce

Watykan – Genewa. Kościół rzymskokatolicki w dialogu ze Światową Radą Kościołów

O łódzkich protestantach w XIX w. - polemicznie

Poľsko-uhorské kontakty protestantov v 16.–17. storočí

Szacunek, cześć, kult. Biblia i protestanci

Mariologia ekumeniczna według S. C. Napiórkowskiego

„Kobiety samotne” w środowiskach protestanckich w Królestwie Polskim i na Śląsku Cieszyńskim w XIX wieku

Aktywność społeczna oraz relikty dziedzictwa materialnego ewangelików augsburskich w Pabianicach

Aktywność społeczna oraz relikty dziedzictwa materialnego ewangelików augsburskich w Pabianicach

Perswazja w czasach reformacji. Renesansowe teksty apologetyczne trzech konfesji: katolicyzmu, protestantyzmu i islamu

Udział ewangelików augsburskich w kształtowaniu krajobrazu kulturowego Piotrkowa Trybunalskiego

Пратэстанцкая царква i беларускі нацыянальны рух у Заходняй Беларусі (1918–1939)

EWANGELIKALNE TSUNAMI: ZMIANA RELIGIJNA W AMERYCE ŁACIŃSKIEJ XX WIEKU

Komunikacja międzykonfesyjna w świetle Mowy duchownej… (1645) Piotra Mohyły

Das Prämonstratenserkloster Belbuck als eine Keimzelle der Reformation im südlichen Ostseeraum

Catholics and Protestants: The analysis of differences in declared values as prospective determinants of economic growth

Zabezpieczenie emerytalne w krajach protestanckich na przykładzie Estonii i Łotwy

Teologiczny ruch Radykalnej Ortodoksji o protestantyzmie i scholastyce. Wprowadzenie w refleksję

Idolatria kapitalizmu w perspektywie teologii luterańskiej

Oczyszczający sąd Boży. Ekumeniczna „bilingwalizacja” nauki o pośmiertnym oczyszczeniu w świetle badań biograficznych