Artykuł poświęcony jest kategorialnemu statusowi przysłówków we współczesnym języku białoruskim. Przysłówek jest uważany za jednostkę pochodną, która łączy cechy rzeczowników i predykatów. Pokazano, że przysłówek nie należy do żadnej z tych klas. Przysłówki powstają z rzeczowników tracących znaczenia konkretne i wyabstrahowane. Ta część mowy jest bliższa predykatom, ponieważ może być głównym predykatem w wypowiedzi. Ponadto czasami przysłówek wyraża dodatkową predykatywę i w rezultacie komplikuje strukturę semantyczną zdania. Jednak główną jego funkcją jest modyfikator okolicznikowy, który nie jest predykatem.
Autorka porównuje cechy i funkcje wymienionych w tytule wyrazów w polszczyźnie współczesnej i XVII–wiecznej. Według autorki w XVII wieku leksemy te, zaliczane obecnie do czasowników niewłaściwych, miały status pośredni pomiędzy klasą czasowników a przymiotników lub przysłówków. Odmienności między współczesnymi a XVII–wiecznymi użyciami opisywanych wyrazów widoczne są na różnych poziomach systemu językowego. W drugiej części artykułu autorka przedstawia rozwiązania dotyczące opisu tych słów przyjęte w Słowniku języka polskiego XVII i 1. poł. XVIII w.
EN
The author compares features and functions of words listed in the title in the contemporary and 17th century Polish language. According to the author, the status of these lexemes (today treated as impersonal verbs) was in the 17th century intermediate between verbs and adjectives or adverbs. Differences between contemporary and 17th century uses of the words can be seen at several levels of the linguistic system. The author also shows a way of describing these words in the Dictionary of Polish language of the 17th and the 1st half of the18th century.
The purpose of this study was to examine the syntactic and semantics features of the expression tuż tuż in the Polish language. The research have proved that there were two homonymic units tuż tuż. The first one is the locative verb, the second one is probably predicative. I propose the following explication of this unit: tuż tuż 1: x dzieje się/znajduje się tuż tuż 'x dzieje się/znajduje się w takim miejscu, że potrzeba bardzo mało czasu, żeby być tam, gdzie dzieje się/znajduje się x’. tuż tuż 2: P tuż tuż: ‘P będzie w takim czasie, o którym będzie można powiedzieć: to czas P; czasu, do czasu o którym będzie można powiedzieć: to czas P, jest bardzo mało’.
Lexical units mimo woli i mimowolnie, functioning in the modern polish, are object of this article. Tidying up of certain historical facts concerning these two adverbs (and preposition mimo) helped with formulating hypothesis concerning it saying, that unit mimo woli semantically most probably derives from adverb mimowolnie. It “inherits” after it feature, which I am calling the identity of subjects, and which is for it, as for lexical unit, constitutive. The look at the history of studied expressions served also explaining, where from one of mistakes turning up at definitions of unit mimo woli is getting down. Majority of dictionary definitions of this expression - apart from the row of phrases close in meaning for the individual defined – contains the structure ‘wbrew woli’. Before preposition "mimo" meant both ‘bez’ as well as ‘wbrew’ – where in second from these meanings doesn't form the lexical unit with the noun a "wola", what's more, in our times isn't appearing in this meaning even in structures. By it today there is functioning a structure "wbrew woli". Appearance of the ‘wbrew woli’ in definitions of the adverb used in the contemporary Polish "mimo woli" most probably results from assigning to him the former significance – from the time, when wasn't still lexical unit.
PL
Przedmiotem artykułu są funkcjonujące we współczesnej polszczyźnie jednostki mimo woli i mimowolnie. Uporządkowanie pewnych faktów historycznych dotyczących tych dwu przysłówków (a także przyimka mimo) pomogło w sformułowaniu hipotezy mówiącej, że tożsamość podmiotów w znaczeniu mimo woli s e m a n t y c z n i e pochodzi od przysłówka mimowolnie. Spojrzenie na historię badanych wyrażeń posłużyło również wyjaśnieniu, skąd bierze się jeden z błędów pojawiających się w definicjach jednostki mimo woli. Większość słownikowych definicji tego wyrażenia – oprócz szeregu wyrażeń bliskoznacznych jednostce definiowanej – zawiera konstrukcję ‘wbrew woli’. Dawniej przyimek mimo znaczył zarówno ‘bez’ jak i ‘wbrew’ – z tym, że w drugim z tych znaczeń nie zleksykalizował się i nie tworzy jednostki języka z rzeczownikiem wola, co więcej, współcześnie nie występuje w tym znaczeniu nawet w konstrukcjach. Funkcjonuje za to dzisiaj konstrukcja wbrew woli. Pojawienie się komponentu ‘wbrew woli’ w definicjach używanego we współczesnej polszczyźnie przysłówka mimo woli wynika najprawdopodobniej z przypisywania jemu dawnego znaczenia – z czasu, gdy nie był jeszcze jednostką.
Starting from a number of specific case studies, we propose to illustrate some recent approaches in contrastive linguistics involving French. These studies concern the verb on the one hand, the adverb on the other. The analysis is corpus-based and deals with the pair French/English. Concerning the verbs, we focus on the visual perception verbs and the link between perception and cognition through the verbal complement structure. Our contribution will stress the importanceof the notion of construction and the lexical specificities of each language under study. As to the adverbs, we will focus on the evolution of adverbs of epistemic modality towards discursive and pragmatic markers (actually vs. actuellement and in fact vs. en fait, de fait and au fait). The phenomena in question imply various processes of grammatization and pragmaticalization.
FR
A partir de quelques études de cas, nous nous proposons d’illustrer certaines approches récentes en linguistique contrastive impliquant le français. Ces études concernent d’une part le verbe, d’autre part l’adverbe. L’analyse est basée sur une vaste étude de corpus et porte sur la paire français/anglais.En ce qui concerne le verbe, nous nous centrons sur les verbes de perception visuelle et le lien entre perception et cognition par le biais de la structure complétive. Notre contribution met en relief l’importance de la notion de construction et les spécificités lexicales de chaque langue considérée. Pour les adverbes, notre attention portera sur l’évolution des adverbes de modalité épistémique vers des marqueurs discursifs (actually vs. actuellement, in fact vs. en fait, de fait et au fait). Les phénomènes dont il est question impliquent des processus de grammaticalisation et de pragmaticalisation diversifiés.
PL
W niniejszym artykule, odwołując się do analiz kilku wybranych zjawisk językowych, przedstawiono niektóre metody badawcze wykorzystywane w ostatnich latach w językoznawstwie kontrastywnym.Przywołane analizy dotyczą opisu funkcjonowania czasownika i przysłówka. Opierają się one na badaniach korpusowych i koncentrują na porównaniu języka francuskiego z językiem angielskim. Jeśli chodzi o czasowniki, skupiono się na tych, które odnoszą się do percepcji wzrokowej oraz na związku między percepcją a poznaniem wyrażonym za pomocą zdania dopełnieniowego. Pozwala to na uwypuklenie roli konstrukcji gramatycznej i specyfiki leksykalnej każdego rozważanego języka. W przypadku przysłówków skupiono się na ewolucji ich funkcji od modalności epistemicznej do znaczników dyskursywnych (actually vs. actuellement, in fact vs. en fait, de fait et au fait). Zjawiska, o których mowa, implikują różne procesy gramatykalizacji i pragmatykalizacji.
The purpose of this article is to describe the syntactic and semantic properties of the units normalny and normalnie. The basic thesis concerns the existence of units normalny/normalnie, representing the classes of adjectives and adverbs, as well as metapredicative operators. The adverb normalnie, which the adjective normalny is semantically derived from, conveys the idea of no distinction between a certain x and the other x’s in the cluster x. Someone or something is not different, in terms of a certain feature, from the other items in the same cluster. The metapredicate normalnie constitutes a comment on the theme: it confirms the accuracy of use of a particular predicate.
PL
Celem artykułu jest opis właściwości składniowych i semantycznych jednostek normalny i normalnie, a przede wszystkim określenie ich statusu gramatycznego. Podstawowa teza tekstu dotyczy istnienia odrębnych jednostek języka reprezentujących, odpowiednio, klasę przymiotników i przysłówków (normalny1/normalnie1), a także operatorów metapredykatywnych (normalny2/normalnie2). Przymiotnik normalny, derywowany semantycznie od przysłówka normalnie, wskazuje na brak wyróżniania się pewnego x-a w zbiorze X. Ktoś lub coś nie jest inne pod względem jakiejś cechy od pozostałych elementów zbioru. Metapredykatyw normalnie (a także przymiotnik metapredykatywny normalny) komentuje spełniany aktualnie akt mowy, a dokładnie potwierdza adekwatność użycia danego predykatu.
The article presents a detailed syntactic and semantic analysis of the words stosowny [appropriate], stosownie [appropriately] in the Polish language. The author sets a hypothesis that by analogy with the units odpowiedni / odpowiednio one can distinguish homonymous lexical units in the shape of an adjective and an adverb representing different levels of the language (belonging to its subject level and meta level). The lexical units having the shape of stosowny and stosownie represent the adjective and the adverb, respectively, as well as the meta predicative operator stosowny and meta predicative operator stosownie. Accordingly, stosownie cannot perform the function of an enumeration operator, which is performed in turn by the sequence odpowiednio.
PL
Artykuł zawiera szczegółową analizę syntaktyczno- semantyczną słów stosowny, stosownie w języku polskim. Autorka stawia hipotezę, że analogicznie do jednostek odpowiedni / odpowiednio można wyróżnić homonimiczne jednostki leksykalne o kształcie przymiotnika i przysłówka reprezentujące różne poziomy języka (należące do jego poziomu przedmiotowego i poziomu meta). Jednostki leksykalne o kształcie stosowny i stosownie reprezentują odpowiednio przymiotnik i przysłówek, a także operator metapredykatywny stosowny i operator metapredykatywny stosownie. Stosownie nie może natomiast pełnić funkcji operatora wyliczenia, którą pełni ciąg odpowiednio.
В статье затронуты проблемы, связанные с выделением морфемы супер в системе русского и польского языков как самостоятельной лексической единицы. Рассматри- ваемому процессу способствует, прежде всего, семантика данной морфемы, заимство- ванной из латыни, но подвергшейся влиянию английского языка. Существительные, прилагательные и наречия с морфемой супер, сохраняя в своей семантической структуре сему интенсивности, содержат положительную оценку, что непосредствен- но связывается с передачей эмоций. В условиях действия закона экономии речевых средств супер становится емким средством выражения обобщенного и не уточняемого оттенками одобрения.
PL
W artykule omówione są problemy związane z wydzieleniem morfemu super w systemie języka rosyjskiego i polskiego jako samodzielnego leksemu. Procesowi temu sprzyja przeden wszystkim semantyka omawianego morfemu, zapożyczonego z łaciny, ale ulegającego wpływowi języka angielskiego. Rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki z morfemem super, zawierając w swojej strukturze znaczeniowej sem intensywności, wartościują dodatnio, co wiąże się bezpośrednio z uzewnętrznianiem emocji. W sytuacji działania prawa ekonomii środków językowych super staje się wygodnym narzędziem wyrażania pozytywnej, ale bardzo ogólnej i pozbawionej detali oceny.
EN
This article discusses problems related to distinguishing the morpheme super as an independent lexeme in the systems of Polish and Russian. This process is predominantly facilitated by the semantics of the analysed morpheme, which is borrowed from Latin but is also subjected to the influence of English. Nouns, adjectives and adverbs including the morpheme super, which are intense in their semantic structure, are positively marked, which is directly connected with expressing emotions. However, in the light of the economy of linguistic resources super becomes a convenient tool of expressing positive but very general assessment deprived of further details.
Artykuł jest trzecią częścią studium poświęconego słownictwu w zaburzeniach ze spektrum autyzmu. Przedmiotem zainteresowań w artykule jest kategoria relacji i jej leksykalnych wykładników. Autorka przedstawia różne typy wyrażanych językowo relacji. Omawia, w jaki sposób są one reprezentowane w języku osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, poświęcając osobny fragment częściom mowy. Przyswajanie pojęć relacyjnych i właściwych im wykładników leksykalnych stanowi istotne wyzwanie rozwojowe; szczególnie trudne dla osób z autyzmem. Właśnie w obszarze tej kategorii różnice między słownikami osób typowo się rozwijających i osób z zaburzeniami autystycznymi są najwyraźniejsze. Pozostałe wnioski z przeprowadzonej analizy pokrywają się z tymi z drugiej części studium, dotyczącej kategorii rzeczy i zdarzeń.
EN
The article is the third part of a study concerned with vocabulary in autism spectrum disorders. The subject of interest in this article is the category of relations and its lexical exponents. The author presents various types of linguistically expressed relations. She discusses how they are represented in the language of people with autism spectrum disorders and devotes a separate fragment to parts of speech. The acquisition of relational concepts and their lexical exponents is a significant development challenge; especially difficult for people with autism. In the category of relations the differences between the vocabularies of typically developing people and people with autistic disorders are the most pronounced. Other conclusions from the analysis carried out are in line with those in the second part of the study concerning the category of things and events.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.