Search results

1

Społeczne tworzenie kryteriów demarkacyjnych między nauką i pseudonauką

100%

Krzemińska K.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2021

|

vol. 9/1

109-125

PL

W poniższym tekście podejmuję problem umacniania granic świata nauki przez instytucje naukowe – w tym przypadku polskie towarzystwa naukowe różnych dyscyplin nauki. Na podstawie analizy treści statutów wybranych towarzystw chcę wypracować zestaw pytań badawczych dotyczących roli towarzystw naukowych w oddzielaniu tego, co uznawane jest za naukowe, od tego, co naukowe nie jest. Pytania te mogą zostać wykorzystane w bardziej pogłębionych badaniach. Przyjmuję perspektywę konstruktywistyczną, skupiam się na sposobach wytwarzania nauki i oddzielania jej od pseudonauki. Nie podejmuję kwestii (nie)poprawności odrzucanych przez świat nauki twierdzeń.

2

Mechanisms of counterfeiting scientific facts – pseudoscience and pseudo-archaeology

86%

Jarosz K.

Economic and Environmental Studies

|

2014

|

vol. 14

|

issue 1(29)

39-49

EN

The aim of this paper is to identify the mechanisms and techniques of counterfeiting science. Archaeological non-rational hypothesis seem to be very attractive for the public in spite of the fact that genuine information is widely available. I aim to verify how and why these pseudoscientific theories diffused in Polish reality, to what extent the reality influenced them and how the attitude towards such topics was changing in the second part of the 20th century. Materials for my analysis were articles about archaeology, published in Polish popular science journals in the years 1945-1999. Two different tendencies can be observed. Some authors –mostly renowned scientists- explain to the readers, why these theories are impossible to prove scientifically. On the other side, running parallel, there are many articles written by proponents of pseudo-archaeology. The most common mechanisms of counterfeiting facts are: presenting artifacts without archaeological context, distorting their scale, distorting the facts, leaving a reader in a state of uncertainty, rejection of rational argument, lack of skepticism, care and logic. Sometimes other alternatives are not checked, and the concepts of greater probability, but less attractive for the public, are not even considered, only in order to attach a reader’s attention.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie, jakie są techniki i mechanizmy fałszowania faktów naukowych. Archeologiczne pseudonaukowe hipotezy wydają się bardzo atrakcyjne dla społeczeństwa, mimo faktu, że z naukowego punkty widzenia są one niemożliwe. Istotne zatem wydaje się zbadanie, dlaczego i w jakim stopniu te pseudonaukowe teorie istniały i rozwijały się w polskim społeczeństwie, do jakiego stopnia rzeczywistość pozanaukowa wpływała na ich tworzenie i jak zmieniał się stosunek do pseudonaukowych teorii w drugiej połowie XX wieku. Materiałem badawczym były artykuły dotyczące archeologii, opublikowane w polskich czasopismach popularnonaukowych w latach 1945-1999. Można zaobserwować dwie przeciwstawne tendencje, często występujące w tym samym czasie. Część autorów- najczęściej naukowców i specjalistów w określonej dziedzinie- tłumaczy czytelnikom, dlaczego pseudonaukowe fakty, zjawiska i teorie nie są możliwe z naukowego punktu widzenia. Z drugiej strony jednak ukazało się wiele tekstów pisanych przez zwolenników pseudonaukowych teorii. Wśród najczęściej stosowanych technik fałszowania naukowych faktów i zjawisk wymienić należy: przedstawianie artefaktów bez archeologicznego kontekstu, zmiana ich skali, pomijanie określonych faktów lub fałszowanie ich, odrzucanie racjonalnych argumentów, brak logiki w rozumowaniu. Zdarza się, że przedstawiana jest tylko jedna możliwość zaistnienia określonego zjawiska. Często fakty i zjawiska bardziej prawdopodobne, lecz mniej atrakcyjne medianie, a zatem mniej przyciągające ewentualnego czytelnika, nie są brane pod uwagę.

3

Alchemia pomiędzy pseudonauką a nauką. Studium historyczno-metodologiczne

72%

Kazibut R.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2012

|

vol. 48

|

issue 1 (191)

27-47

EN

Traditionally, alchemy is regarded as an example of pseudoscience. In this paper I dispute this view and demonstrate that the practice of alchemy, in many aspects, can be interpreted as an experiment in protoscience. In the first part of the article, I introduce William R. Newman’s and Lawrence Principe’s analyses about the etymological origin of alchemy, its historiography and the origin of the separation between alchemy and chemistry. In the second part of the article I discuss different aspects on the practice of alchemy in light of the issues encountered with the inter-subjective repeatability of the experiments and the methods used to publicize the findings. In addition to the examination of the subjects researched, I also review the systematic elements found in the theoretical considerations presented by the alchemists.

4

PAULA THAGARDA KRYTERIA DEMARKACJI

72%

Roskal Z.

|

2014

|

vol. 62

|

issue 1

25-36

EN

In Paul Thagard’s article “Why Astrology Is a Pseudoscience”, we might find some demarcation criteria which are best used in determining whether certain fields with a lot of practitioners can be claimed to be pseudoscientific. Theory T for the pseudoscience club is if T has long been less progressive than its competitors and faces many more unsolved problems; and, adherents to T do not try to develop the theory to solve puzzles, do not attempt to evaluate T with respect to its alternatives, and are highly reserved and selective in seeking confirmation and falsification. Ten years later Thagard gave us new proposals. If T is a pseudoscience, then it is usually the case that (1) T is neither simple nor unified; the explanations, resources, (2) and predictions of T tend to be ad hoc, spurious, or ill-fitted to the rest of T; or, (3) adherents to T do not try to develop the theory to solve puzzles, do not attempt to evaluate T with respect to competitors, and (4) are highly reserved and selective in seeking confirmation and falsification. In this article, Paul Thagard’s criteria of demarcation are examined and evaluated from the point of view of the history of astrology.

5

O SYMULOWANEJ NAUCE, CZYLI O NIEKOMPETENTNEJ, NIEUDOLNEJ I NIEUDANEJ REKONCEPTUALIZACJI SPOŁECZNEJ, KULTUROWEJ, GOSPODARCZEJ I POLITYCZNEJ HISTORII I RZECZYPOSPOLITEJ, NIERZETELNYM POSTęPOWANIU HABILITACYJNYM I GROŹNYM POMRUKU METODOLOGICZNYM à LA OTWOCK

61%

Matuszewski J., Uruszczak W.

Zeszyty Prawnicze

|

2017

|

vol. 17

|

issue 1

177-223

EN

Summary This article is a review of Jan Sowa’s book Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą (The Phantom Body of the King: Peripheral Struggles with a Modern Form, TAiWPN, Kraków: UNIVERSITAS, 2011, pp. 572). Some academic circles treat this book as the discovery of “a new paradigm for research in the disciplines of history.” The reviewers, historians of the Polish State and its law, challenge the book’s scholarship and qualify it as an example of pseudo-scholarship and sham academia. In his description of economic, social, and political relations in the First Polish Republic in 1572-1795 J. Sowa commits a series of flagrant methodological errors. In particular, very often he ignores the facts or interprets them on the basis of presuppositions. The “reconceptualisation” he embarks on is conducted on the basis of a knowledge of history at the level presented in grammar-school textbooks, with no hint of the necessary analysis of the sources. His use of the historical material is selective and notoriously ignorant of the realities. The aspect of his book which qualifies especially for the label of pseudo-scholarship is his psychoanalysis of Polish history based on the Lacanian methodology, which has been pulled to pieces by critics like A. Sokal and J. Bricot for the use it makes of mathematics. Sowa’s fundamental hypothesis that there was no Polish State after 1572 – that the Commonwealth of Poland and Lithuania was “a phantom body of the king” – is an absurdity due to its author’s failure to understand Ernst Kantorowicz’s theory of the king’s two bodies, physical and political, and hence its misapplication to the realities of Polish history. The Jagiellonian kingdom which preceded the First Republic was never the body politic of its monarch, but a collective body politic with a recognised, enfranchised legal status as the Corpus Regni or Corona Regni Poloniae. The Polish-Lithuanian Republic most definitely continued to exist as a state after the extinction of the House of Jagiellon in 1572, right up to 1795; and neither the right of all who were enfranchised to take part in the election of its monarch nor the practice of liberum veto deprived that state of its statehood as a legal entity. Sowa’s claim that the First Polish Republic was not a state is not founded on any theory of the state, which makes it even more unwarranted as scholarship. The book is also wrong on objective facts, such as the alleged permanence of the borders along the Elbe and Danube. The aprioristic assumption of the superiority of absolute monarchy over the First Republic’s mixed monarchy is at odds with the opinions expressed in the recent historiography. The scholarship of Sowa’s book is further undermined by his numerous borrowings from the work of others without the requisite acknowledgement.

PL

Streszczenie W artykule zawarto ocenę książki Jana Sowy pt. „Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą” (TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2011, ss. 572). Książka ta traktowana jest przez niektóre środowiska naukowe jako odkrycie „nowego paradygmatu badań w naukach historycznych”. Autorzy artykułu, będący historykami państwa i prawa polskiego, kwestionują wartość naukową tej pracy, kwalifikując ją jako przykład pseudonauki i naukowego pozoranctwa. Opisując stosunki gospodarcze, społeczne i polityczne w I Rzeczypospolitej (1572 – 1795) J. Sowa dopuszcza się rażących uchybień metodologicznych. W szczególności niezwykle często ignoruje fakty albo interpretuje je według z góry przyjętych założeń. Podjęta przez niego „rekonceptualizacja” odnosi się do wiedzy historycznej na poziomie podręczników licealnych, bez jakiejkolwiek wiarygodnej analizy źródłowej. Materiał historyczny wykorzystywany został wybiórczo z notoryczną ignorancją rzeczywistości. Za pseudonaukę należy uznać zwłaszcza rozważania poświęcone psychoanalizie polskiej przeszłości oparte na metodologii Jacque’a Lacana, w obliczu poddania jej w literaturze gruntownej krytyce w zakresie zastosowań matematyki (A. Sokal, J. Bricot). Fundamentalna teza J. Sowy o nieistnieniu państwa polskiego po 1572 r. (Rzeczpospolita Obojga Narodów jako „fantomowe ciało króla”) jawi się jako nonsens, wynikający z niezrozumienia teorii Ernsta Kantorowicza o dwóch ciałach króla: fizycznym i politycznym i fałszywej jej aplikacji do polskich realiów historycznych. Poprzedzająca I Rzeczpospolitą monarchia Jagiellonów nigdy nie była ciałem politycznym króla („jednoosobową korporacją”), lecz ciałem politycznym zbiorowym o uznanej osobowości prawnej (Corpus Regni, Corona Regni Poloniae). Nie ma wątpliwości, że Rzeczpospolita jako państwo istniała także po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów, aż do 1795 r., a wolna elekcja czy liberum veto nie pozbawiały tego państwa realnego bytu prawnego. Teza o nieistnieniu I Rzeczypospolitej jako państwa nie opiera się na żadnej teorii państwa, a więc tym bardziej nie ma wartości naukowej. W pracy występują błędy rzeczowe, jak teza o trwałości granicy na Łabie i Dunaju. Aprioryczna założenie o wyższości monarchii absolutnej nad ustrojem monarchii mieszanej, jaką była I Rzeczpospolita, rozmija się tezami najnowszej historiografii. Wartość pracy jako samodzielnego dzieła naukowego podważają liczne zapożyczenia z prac innych autorów bez poszanowania autorstwa.

6

Kudrycyzacja, czyli poniewieranie nauki przez biurokrację

58%

Matuszewski J.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2015

|

vol. 18

211-231

PL

Nasilające się w ostatnich latach tendencje reformy nauki w Polsce prowadzą do zdominowania jej przez biurokrację różnego szczebla. Zamierzona amerykanizacja organizacji nauki i jej finansowania w znacznej mierze obciążyła badaczy zadaniami administracyjnymi, pozbawiła ich stabilizacji finansowej badań, zmuszając do zaangażowania się kosztem badań w poszukiwanie środków finansowych przeznaczonych na dydaktykę akademicką i badania naukowe. Dokonujące się przemiany w najmniejszym stopniu nie chronią przed uprawianiem pseudonauki, a mechanizmy oceny pracowników naukowych skłaniają w miejsce aktywności naukowej do podejmowania działań zapewniających zaspokojenie oczekiwań biurokracji. Wprowadzany system prowadzi do marnotrawienia środków finansowych przeznaczanych na badania naukowe, pozbawiając równocześnie środowisko akademickie możliwości wykorzystywania gwarantowanej prawem autonomii badawczej środowiska. Tworzenie iluzji postępu osiąganego dzięki posługiwaniu się językiem angielskim oraz wprowadzanie coraz liczniejszych utrudnień i formalno-prawnych ograniczeń nie stwarza perspektywy realnego rozwoju polskiej nauki.

7

The Social Creation of Demarcation Criteria Between Science and Pseudoscience

58%

Krzemińska K.

Filozofia i Nauka

|

2021

|

vol. 9

Refine search results

1 Economic and Environmental Studies

1 Filozofia i Nauka

1 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

1 Roczniki Filozoficzne

1 Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

1 Zagadnienia Naukoznawstwa

1 Zeszyty Prawnicze

2 2021

1 2017

1 2015

2 2014

1 2012

2 Matuszewski J.

1 Jarosz K.

1 Kazibut R.

1 Krzemińska K.

1 Krzemińska K.

1 Roskal Z.