Search results

1

Główne stanowiska w psychologii religii – wprowadzenie

100%

Zimnica-Kuzioła E.

Kultura i Wartości

|

2012

|

issue 1

57-70

EN

This article aims to provide a synthetic interpretation of the problems of the psychology of religion (the tradition and the present). The author discusses three issues: the academic status of the psychology of religion (as a subdiscipline of general psychology), the main concepts of the psychology of religion (psychoanalytic, behaviouristic, humanistic, historical and cognitive) and sources of religious faith from a psychological viewpoint. The psychology of religion is a subdiscipline of general psychology, which deals with the analysis of individual religiosity. The individual is the subject who experiences the sacred. The phenomenon of religiousness is explicated by genetic theories (developmental psychology and evolutionary psychology, i.e., ontogenetic and phylogenetic approaches) and by functional theories (the role of religion in individual life). Religion can perform the following functions in the life of an individual: it can give deeper meaning to human existence, strengthen one’s sense of security, ease fears, create community bonds. Bahaviourism is based on the proposition that the human being is a passive respondent to environmental influences. According to psychoanalytic theory, the human being is affected by internal dynamic forces, such as instinctual drives or contradictory aspirations. The cognitive theory grants more autonomy to the human being who processes information creatively, acquires knowledge and reaches existential conclusions by him/herself. The atheist approach explains religiosity in terms of mental processes, without vertical references. The humanistic theory focuses on the aspiration of the human being to self-development, assumes the existence of progressive tendencies in spiritual, emotional, physical and intellectual development. It should be stressed that psychological perspectives do not settle ontological problems. Their authors ought to avoid questions concerning the real existence of the subject of religious relation and focus their attention on the human being and his/her psychological needs and experiences. These factors should be considered when the issue of individual religiousness is examined. In practice, numerous theoretical psychologists have entered the field of metaphysics, forming unauthorized judgements about the existence or non-existence of God. G. W. Allport claims that the psychology of religion cannot fully explain the complex phenomenon of individual religiosity. Taking into account philosophical and theological perspectives provides a chance to gain a complete and unreduced picture.

PL

Celem artykułu jest syntetyczne ujęcie przedmiotu i obszarów zainteresowań psychologii religii (tradycja i współczesność). Autorka omawia trzy zagadnienia: akademicki status psychologii religii, jako subdyscypliny psychologii ogólnej, najważniejsze koncepcje psychologii religii (psychoanalityczną, behawiorystyczną, humanistyczną, historyczną i kognitywistyczną) i psychologiczne ujęcie źródeł religijności. Psychologia religii jest subdyscypliną psychologii ogólnej, zajmującą się analizą indywidualnej religijności, podmiotową stroną przeżywania sacrum.Fenomen religijności eksplikowany jest poprzez teorie genetyczne (psychologia rozwojowa i ewolucyjna, czyli ujęcie ontogenetyczne i filogenetyczne) i funkcjonalne (rola religii w życiu jednostki). Wśród funkcji religii w życiu jednostki najczęściej wymienia się nadanie głębszego sensu egzystencji, wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa, łagodzenie lęków, tworzenie więzi wspólnotowych. W behawioryzmie jednostka stanowi bierny obiekt oddziaływań środowiska zewnętrznego, w koncepcji psychoanalitycznej człowiekiem kierują wewnętrzne siły dynamiczne, jest on determinowany poprzez popędy, czasem sprzeczne dążenia. Można tu mówić o „klinicznym portrecie jednostki”. Koncepcja kognitywistyczna przyznaje więcej autonomii jednostce, która w sposób twórczy przetwarza informacje, zdobywa wiedzę, samodzielnie dochodzi do pewnych wniosków egzystencjalnych. W wersji ateistycznej religijność tłumaczy naturalnymi procesami umysłowymi, bez odniesień wertykalnych. Koncepcja humanistyczna uwzględnia dążenie człowieka do samorozwoju, zakłada istnienie progresywnych tendencji w zakresie rozwoju duchowego, emocjonalnego, fizycznego i umysłowego. Zaznaczyć wypada, że ujęcia psychologiczne nie rozstrzygają problemów ontologicznych, ich autorzy powinni unikać pytań o realne istnienie przedmiotu relacji religijnej. W centrum ich zainteresowania powinien pozostać człowiek, jego psychiczne potrzeby i przeżycia. W ich świetle rozpatrywany jest problem religijności jednostki. W praktyce wielu teoretyków-psychologów wkraczało na teren metafizyki, wydając nieuprawnione sądy dotyczące istnienia bądź nieistnienia Boga. G. W. Allport pisał, że psychologia religii nie jest w stanie w pełni wyjaśnić złożonego fenomenu religijności. Uwzględnienie filozoficznej i teologicznej perspektywy daje szansę uzyskania pogłębionego obrazu – nieredukcyjnego.

2

Psychologiczne koncepcje doświadczenia religijnego

75%

Król J.

Roczniki Psychologiczne

|

2004

|

vol. 7

|

issue 2

5-21

EN

The article presents psychological conceptions of a religious experience. The first part presents three definitions of an experience: 1) the empirical concept of an experience – an experience is a sensual perception and its mental processing; 2) the phenomenological concept of an experience – anything given directly to subconsciousness constitutes the object of an experience; 3) the hermeneutical concept of an experience – an experience is a process, a „movement” of consciousness – which leads to comprehension of something, to a particular insight. The second part of the article presents two conceptions of a religious experience: 1) phenomenological conception of a religious experience; 2) hermeneutical conception of a religious experience. The latter pays particular attention to the dialogic, historical and linguistic character of a religious experience.

3

Психология религии Э. Фромма и ее актуальность для современного религиоведения

63%

Klimkov O.

Path of Science

|

2017

|

vol. 3

|

issue 4

1.1-1.9

RU

В статье предлагается исследование психологии религии Э. Фромма и отмечается ее актуальность для современного религиоведения. Признавая изначальную доброту человеческой природы, он подвергает критике возможность возврата к традиционному религиозному укладу. Обсуждаются сложные взаимоотношения между психоанализом и религией. Отмечается недостаточность позиций по этому вопросу З. Фрейда и К. Юнга. Анализируются различные функции религии, проблема врачевания души, ритуализм, символизм и идолопоклонство современного человека. Э. Фромм делает акцент на психологической субъективности, предлагая игнорировать онтологическую проблематику, что ограничивает возможности его подхода.

EN

The article suggests the study of the religion psychology by E. Fromm and notes its relevance for modern religious studies. Admitting the primordial kindness of human nature, he criticizes the possibility of a return to the traditional religious order. The complex relationship between psychoanalysis and religion is discussed. There is a lack of position on this issue of S. Freud and C. Jung. Various functions of religion, the problem of healing the soul, ritualism, symbolism and idolatry of modern man are analyzed. Fromm puts the emphasis on psychological subjectivity, suggesting to ignore ontological issues, which limits the possibilities of his approach.

4

A Critical Assessment of Psychological Theories of Ecstasy. Towards an Integrative Model for Theorising Ecstasy

63%

Deecke M.

Studia Religiologica

|

2013

|

vol. 46

|

issue 1

45–53

EN

In this article a number of approaches toward ecstasy or ecstatic spirit possession are explored that take a decisively non-sociological approach to the subject. They stress the importance of acknowledging ecstasy and related phenomena not as by-products of social struggle but as actual experiences that are events with meaning and importance in the biographies of those who experience them. Some of these are psychological theories (exemplified by Abraham Maslow), some are theological (Teresa of Ávila), and some stand in between (Martin Buber). These psycho-theological theories contribute to understanding ecstasy and have to be taken into account. Emphasised at the end of the article is the need to reconcile these views with the seemingly contradictory theories of ecstasy such as that of Lewis.

5

Oblicza psychologii religii w Polsce

63%

Śliwak J., Wiechetek M., Zarzycka B., Bartczuk R. B.

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1

11-29

PL

Zjawisko religijności jest coraz częściej eksplorowane przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Szczególnie dostrzegalne jest to w obszarze psychologii religii. Problematyka religijności człowieka zyskuje także coraz większe zainteresowanie wśród polskich badaczy. Niniejszy artykuł prezentuje główne trendy obrazujące rozwój zainteresowania zjawiskiem religijności na terenie psychologii. Uwzględniono tu zarówno kontekst światowy, jak i polski. Dodatkowo w skrócie zostały opisane artykuły składające się na niniejszy numer specjalny Roczników Psychologicznych, który został poświęcony zagadnieniom opisywanym przez polskich psychologów zainteresowanych zjawiskiem religijności człowieka.

EN

The phenomenon of religiosity is increasingly often explored by representatives of various scientific disciplines. This is particularly noticeable in the field of the psychology of religion. The issues of human religiosity have been attracting an increasing amount of interest among Polish scholars. The present article presents the main trends illustrating the development of interest in the phenomenon of religiosity in the field of psychology. Both Polish and international contexts are considered. Additionally, the papers included in the special issue of Roczniki Psychologiczne (Annals of Psychology) are outlined. The special issue is devoted to the problems addressed by Polish psychologists interested in the phenomenon of human religiosity.

6

Kościół i sekta w perspektywie współczesnej religijności

51%

Pierzchała K.

Nurt SVD

|

2015

|

issue 2

213-226

PL

W Polsce zarejestrowane jest około 150 kościołów i związków wyznaniowych. Szereg znawców problemu twierdzi, iż liczbę tę należałoby podwoić, gdyż wiele ruchów religijnych funkcjonuje jako stowarzyszenia (względnie fundacje), a część z nich istnieje i funkcjonuje bez rejestracji. Dla legalizacji nowych grup religijnych w Polsce niebagatelne znaczenie miało przywrócenie w latach 1989-1990 demokracji, wolności i swobód obywatelskich (w tym religijnych). Destruktywna rola sekt wynika z tego, iż stosują one nieetyczne metody oraz sposoby manipulacji w celu pozyskiwania nowych członków, narzucania im określonych reakcji psychicznych, manipulowania ich myślami, zachowaniami, uczuciami. Jest to dzisiaj bez wątpienia problem oddziałujący na dużą skalę. Sekty burzą ponadto relacje międzyludzkie w rodzinie oraz innych grupach społecznych. Warunek całkowitego poświęcenia się dla sekty skutkuje wyłączeniem jednostki ze społeczeństwa. Członkowie sekt tracą najczęściej zdrowie fizyczne i psychiczne, pieniądze, a czasem wręcz życie. W wyniku działalności tych grup rozszerzają się choroby, narkomania, prostytucja.

EN

Poland has about 150 registered churches and religious groups. Many experts say there are as much as twice this number that operate as associations or charities; many without any registration at all. Polish return to democracy, freedom and respect for civil rights (including religious freedom) in 1989-1990 has made it possible to legalize new religious groups. Sects employ unethical methods of recruitment. New members are subjected to thought control, manipulation of feelings and emotions and learning prescribed psychological reactions. They are expected to sever their old family and social bonds and submit to the objectives of the sect. They often suffer serious psychological and physical damage and lose their money; sometimes even life. Destructive influence of the sects on private and public life is enormous. They can bring down families and entire social groups. Sects contribute to the spread of diseases, drug addiction and prostitution.

7

Doświadczenie numinosum, poznanie B, różne drogi religijności

51%

Nosal C. S.

Roczniki Psychologiczne

|

2006

|

vol. 9

|

issue 1

21-36

PL

W artykule podjęto próbę połączenia komponent doświadczenia religijnego w formie numinosum (koncepcja Rudolfa Otto) z cechami poznania B (cognition of Being Abrahama Maslowa). Zwraca się uwagę na komplementarność tych koncepcji. Doświadczenie numinosum (misterium tremendum) obejmuje emocje i uczucia, a poznanie B wiąże się z harmonijnym dążeniem do ujmowania całości oraz respektowania prawdy, piękna i dobra jako wielkiej trójki wartości. Różnice indywidualne w drogach religijności, łączących numinosum z poznaniem B, charakteryzuje się jako różnice zdeterminowane typami świadomości (teoria Carla Junga). Analizuje się cztery podstawowe drogi religijności.

EN

This article attempts at integration of the basic components of the concept of numinosum (as understood in the theological theory developed by R. Otto) and the attributes of cognition of Being (as understood in A. Maslow's theory). It must be stressed that the both theoretical frameworks are complementary. Experience of numinosum (misterium tremendum) represents an invariant in terms of the manifested emotions and feelings, while cognition of Being involves the tendency to searching for, capturing and evaluation of a whole from the context of personal values. Four ways to religion (experience of numinosum) are described as related to different types of consciousness according to Jung's theory of psychological types.

Refine search results

3 Roczniki Psychologiczne

1 Kultura i Wartości

1 Nurt SVD

1 Path of Science

1 Studia Religiologica

2 2017

1 2015

1 2013

1 2012

1 2006

1 2004

1 Bartczuk R. B.

1 Deecke M.

1 Klimkov O.

1 Król J.

1 Nosal C. S.

1 Pierzchała K.

1 Wiechetek M.

1 Zarzycka B.

1 Zimnica-Kuzioła E.

1 Śliwak J.

Główne stanowiska w psychologii religii – wprowadzenie

Psychologiczne koncepcje doświadczenia religijnego

Психология религии Э. Фромма и ее актуальность для современного религиоведения

A Critical Assessment of Psychological Theories of Ecstasy. Towards an Integrative Model for Theorising Ecstasy

Oblicza psychologii religii w Polsce

Kościół i sekta w perspektywie współczesnej religijności

Doświadczenie numinosum, poznanie B, różne drogi religijności