Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help

Results found: 111

first rewind previous Page / 6 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  racjonalność
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 6 next fast forward last
1
100%
PL
Recenzja książki: Alfredo Marcos, Filozofia nauki. Nowe wymiary, tłum. P. Roszak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012, s. 331.
PL
Przez długi czas nie podważanie zdolności ludzi do racjonalnego — zgodnego z koncepcją homo oeconomicus, przeprowadzania procesów decyzyjnych w warunkach niepewności, dzięki zaobserwowaniu częstych błędów popełnianych w procesach podejmowania decyzji — systematycznych odchyleń od wzorca wyznaczonego przez normatywną teorię oczekiwanej użyteczności, doprowadzi ło do stworzenia przez Kahnemana i Tversky’ego deskryptywnej teorii perspektywy, która, poprzez uwzględnienie aspektów psychologicznych, wierniej odwzorowuje rzeczywiste zachowania jednostek. Przeprowadzone badanie ankietowe weryfikuje istnienie ułomności założeń o racjonalności w klasycznej teorii finansów, oraz wpływ aspektów psychologicznych na rzeczywiste zachowania decydentów w procesie podejmowania decyzji.
EN
Following presentation content synthetic model of rationality of theological argumentation demonstrating these factors which are important for acknowledging whether the argumentation is rational or not, or demonstrating the level of the concentration of rationality. The following paper doesn’t contain analyses concerning rationality of theology as a knowledge but it contains the factors which are important in estimating rationality of mental processes taking part in the process of theological argumentation from psychological point of view. The model concerns theological argumentation as a mental process (including process of reasoning, process of drawing inferences and other mental processes) which is taking part in a mind of theologian speculating on the truths which he/she believes in and which he/she deliberate. This paper shows at one hand a model which can be used by theologian to estimate the rationality of his/her process of theological argumentation and at the other hand a model which can be used by others trying to estimate the rationality of the theologian mental processes.  
PL
Following presentation content synthetic model of rationality of theological argumentation demonstrating these factors which are important for acknowledging whether the argumentation is rational or not, or demonstrating the level of the concentration of rationality. The following paper doesn’t contain analyses concerning rationality of theology as a knowledge but it contains the factors which are important in estimating rationality of mental processes taking part in the process of theological argumentation from psychological point of view. The model concerns theological argumentation as a mental process (including process of reasoning, process of drawing inferences and other mental processes) which is taking part in a mind of theologian speculating on the truths which he/she believes in and which he/she deliberate. This paper shows at one hand a model which can be used by theologian to estimate the rationality of his/her process of theological argumentation and at the other hand a model which can be used by others trying to estimate the rationality of the theologian mental processes.
EN
M. Heller analyses rationality in philosophy and theology of science. Philosophical reflection upon the scientific method lets perceive rationality in it understood as an effective tool of knowing and understanding the world. This possibility is conditioned by a certain structure of both a knowing subject and an object being known. Moreover, theological reflection concerning the successes of science indicates the source of rational structure of the world, which is God’s creative plan. The postulate of rationality is based on the choice of value. Thus it is a moral decision.
6
Content available remote

Pio X e l’avvio della stagione dei Codici

100%
PL
O rytmie prac nad kodyfikacją prawa kanonicznego na pierwszych etapach tego przedsięwzięcia decydowała inicjatywa Piusa X. Towarzysząca temu intencja była jasna. Chodziło o dostosowanie prawa obowiązującego w Kościele do wymogów współczesności, z czego wynikał postulat kompleksowej kodyfikacji prawa kanonicznego. W zamyśle papieża, postulat zrealizowania dzieła kodyfikacji nie pozostawał w sprzeczności z fundamentalnym dla kanonicznego porządku prawnego wymogiem racjonalności prawodawstwa, lecz raczej stanowił jego gwarancję.
XX
Artykuł przedstawia wiele podejść do racjonalności. Omówione są różne logiki racjonalności działania i podejmowania decyzji, rzeczowa i metodologiczna, ex ante i ex post, które często są ze sobą rozbieżne, a nawet sprzeczne. Wpływ tych sposobów myślenia ma silne oddziaływanie na zarządzanie projektami, zwłaszcza w różnych etapach ich realizacji. Ze względu na relatywną naturę racjonalności różni interesariusze projektu inaczej postrzegają racjonalność podejmowanych przez siebie decyzji i działań. Inną logiką działania posługują się wykonawcy zadań projektowych, inną decydenci i sponsorzy projektu, a jeszcze inną posługuje się kierownik projektu. Celem artykułu jest odniesienie tych odmian racjonalności do zarządzania projektami. Na zaobserwowanych przez autora przykładach z praktyki zostały omówione konsekwencje, jakie wywołuje przyjmowanie odmiennych logik postępowania w projektach.
PL
Artykuł opisuje najważniejsze czynniki z zakresu psychologii społeczne, które obok czynników typowo ekonomicznych, wpływają na podejmowanie decyzji ekonomicznych. Osią rozważań w niniejszym artykule jest percepcja ryzyka, traktowana jako proces zindywidualizowany. Opisano kilkanaście czynników jakościowych mogących powodować, że decydenci podejmują decyzje inne niż wynikające z kryteriów ilościowych. W dalszej części opisano i zegzemplifikowano wpływ heurystyk na ocenę ryzyka oraz zjawisko występowania autokorelacji cen instrumentów finansowych i psychologiczne mechanizmy mogące leżeć u ich podłoża. Oceniono, że czynniki psychologiczne mają na tyle duży wpływ na ocenę ryzyka ekonomicznego, że może to w znaczący sposób wpływać na podejmowane decyzje podmiotów rynkowych, a przez to na zachowanie się rynku.
EN
The article describes the most important factors in the field of social psychology which, apart from traditional economic factors, have a significant influence on economic decisions. The main axis of science analyses in this article is the perception of risk treated as individualized process. There are described several qualitative factors that may cause the decision-makers to make decisions other than those arising from the quantitative criteria. In the following paragraphs are described and exemplified the impact of heuristics on risk assessment and the phenomenon of autocorrelation in prices of financial instruments and the psychological mechanisms that may underlie their ground. It has been stated that psychological factors are significant enough to affect the assessment of economic risks that could substantially affect the decisions of market players, and thus the behavior of the market.
PL
George Santayana był filozofem, krytykiem kultury i ateistą żywo zainteresowanym religią, a także adwokatem teorii o naturalnym ugruntowaniu ludzkiej duchowości, której zapoznanie zarzucał nowoczesnym formom życia. Odwołania do tekstów z różnych okresów jego twórczości w konfrontacji z myślą Williama Jamesa, Petera Bergera czy Charlesa Taylora mają na celu uwypuklenie postsekularnych wątków jego myślenia o religii i wykazanie, że to właśnie one zapewniają tej nowatorskiej myśli jedność. Ukute przez Santayanę określenie postracjonalności sprowadza się do przekonania, że myślenie odniesione do pewnej tradycji i posługujące się pojęciami umożliwiającymi odtwarzanie pewnej struktury sprzyjającej pożądanym formom świadomego życia, nawet w momencie gdy naiwna wiara i tradycyjne formy religijności się wyczerpały, ma szansę przetrwać, wspierając konstrukcję sensu, wysiłek samodoskonalenia i radzenie sobie z cierpieniem przez podtrzymywanie naturalnego dla człowieka ruchu autotranscendencji.
EN
George Santayana – a philosopher, a critic of culture and an atheist deeply concerned with the issue of religion and secularization was an advocate of the idea of naturally founded human spirituality. Hence his critique of some modern forms of life which in his view were guilty of spiritual ignorance and the flattening of language. This essay, by juxtaposing Santayana’s ideas with those of William James, Peter Berger and Charles Taylor, aims at revealing some postsecular aspects of his thinking about religion and the unity they introduce into the large body of his eclectic writing. Santayana’s understanding of post-rationality commences in the idea that thinking rooted in a certain tradition and operating with certain terms allows for maintain a living mental structure which provides a favorable ground for spiritual growth and existential meaningfulness even after conventional forms of religiosity have faded
PL
Celem artykułu jest analiza sprzeczności między politycznością kwestii bezpieczeństwa narodowego a jej racjonalizacją, związaną przede wszystkim z procesem modernizacji refleksyjnej i transformacją w społeczeństwo (światowego) ryzyka. Przyjęta tu perspektywa teoretyczna składa się z trzech komponentów. Są nimi: teoria modernizacji refleksyjnej (A. Giddens, U. Beck, S. Lash), teoria polityczności Ch. Mouffe (jako kontynuacja klasycznej teorii C. Schmitta), a także adaptowane na potrzeby socjologii teorie bezpieczeństwa. Rozważania podejmuję w czterech krokach: analizując istotę polityczności bezpieczeństwa narodowego; wskazując na konflikty wokół bezpieczeństwa (agonistyczne i antagonistyczne, wewnętrzne i zewnętrzne, a także refleksywne samozagrożenia); identyfikując aktorów późnej nowoczesności relewantnych dla problematyki bezpieczeństwa; wskazując na kulturowe uwarunkowania mechanizmów wyznaczania granic polityczności. Artykuł kończę podsumowaniem.
PL
Tekst poświęcony jest: a) prezentacji znaczenia terminu „racjonalność” wraz z konsekwencjami jego rozumienia dla życia społecznego w dobie refleksyjności instytucjonalnej; b) krótkiemu wprowadzeniu w problemy władzy wynikające ze „stosunków definiowania”; c) ana- lizie przypadku regularnie nadawanej audycji radiowej z udziałem elit symbolicznych/eksperckich będącej ilustracją problemu stosunków definiowania jako stosunków władzy: decydowania o tym, kto, w jakich okolicznościach i na jakich warunkach może liczyć na pracę, w jakim zakresie powinien oczekiwać bezpieczeństwa, kto jest sprawcą bądź współsprawcą różnego rodzaju ryzyk itp.
PL
Wykorzystanie wiedzy ekonomicznej w procesach decydowania zwiększa racjonalność decyzji podejmowanych przez konsumentów, co ma niebagatelne znaczenie zarówno na poziomie mikro- (z punktu widzenia konsumenta i jego bezpieczeństwa), jak i makroekonomicznym (tj. całej gospodarki). W opracowaniu poddano identyfikacji i ocenie (na podstawie wybranych kryteriów: znaczenia, wiarygodności, częstotliwości stosowania itp.) źródła wiedzy ekonomicznej w opinii konsumentów wykorzystywane w ich procesach decydowania na rynku. Przybliżono subiektywne oceny dotyczące poziomu wiedzy ekonomicznej oraz ustosunkowanie się konsumentów do potrzeby jej poszerzenia w wybranych zakresach. Analizy oparto na wynikach badań bezpośrednich zrealizowanych techniką ankiety internetowej, własnych obserwacjach i spostrzeżeniach autora oraz na dostępnej literaturze przedmiotu.
EN
Application of economic knowledge in decision-making processes explicitly increases rationality of decisions made by consumers, which is of great importance both on the microeconomic level (from the point of view of consumer and their security), and macroeconomic level (i.e. the whole economy). The paper identifies and assesses (on the basis of selected criteria of importance, reliability, frequency of use, etc.) the sources of economic knowledge applied, in consumers’ opinions, in decision-making processes in the market. Subjective assessments concerning the level of economic knowledge as well as consumers’ attitudes to the need of its development in the selected areas are recognised. Analyses are based on results of direct research conducted with the use of online survey, own observations and findings of the author and on the available literature of the subject.
RU
Использование экономических знаний в процессах принятия решений повышает рациональность решений, принимаемых потребителями, что имеетнемаловажное значение как на микро- (с точки зрения потребителя и его безопасности), так и макроэкономическом уровне (т.е. экономики в целом). В разработке выявили и оценили (на основе избранных критериаев: значения, достоверности, частотности применения и т.п.) источники экономичесих знаний по мнению потребителей, используемые в их процессах принятия решений на рынке. Приблизили субъективные оценки, касающиеся уровня экономических знаний и отношение потребителей к необходимости их рас- ширения в избранных областях. Анализы основали на результатах непосредственных обследований по методу интернет-опроса, на собственных наблюдениях и восприятиях автора, а также на доступной литературе предмета.
13
75%
PL
Czy przestępstwo może być wynikiem racjonalnej decyzji? Czy sprawca zawsze kalkuluje zyski i straty z działalności przestępczej? Próba odpowiedzi na te pytania stała się przedmiotem analizy. Celem artykułu jest więc omówienie problematyki związanej z wyborami dokonywanymi przez ludzi i świadomością ich następstw. W szczególności analizie zostały poddane założenia ekonomicznych teorii kryminologicznych i teorii racjonalnego wyboru, ujmujących sprawcę jako istotę, która w sposób racjonalny i ekonomiczny wybiera karierę przestępczą. Podstawowe zagadnienie, jakie przyświeca podjętym tu rozważaniom, odnosi się do ludzkiej emocjonalności i świadomości dokonywanych wyborów, również dotyczących zachowań przestępczych. Całość rozważań osadzona została w ramach teoretycznych tak zwanej analizy krytycznej wymienionych teorii i skonfrontowania ich głównych założeń z fundamentalnymi potrzebami ludzkiej egzystencji.
EN
Can a crime be the result of a rational decision? Does the perpetrator always calculate the profits and losses from criminal activity? An attempt to answer these questions has become the subject of analysis. The aim of the article is therefore to discuss the issues related to the choices made by people and the awareness of their consequences. In particular, the assumptions of economic criminological theories and the rational choice theories, which recognise a perpetrator as a being who rationally and economically chooses a criminal career, have been analysed. The basic issue that guides the considerations here relates to human emotionality and awareness of the choices made, including those concerning criminal behaviour. All considerations were embedded in the theoretical framework of the so-called critical analysis of the above theory and confronting their main assumptions with the fundamental needs of human existence.
14
Content available remote

Koncepcje dobrobytu i porównania interpersonalne

75%
PL
Interpersonalne porównania użyteczności (IPU) wydają się intuicyjnie możliwe, praktycznie niezbędne przy prowadzeniu polityki gospodarczej i teoretycznie konieczne, jeśli chcemy uniknąć trudności wyrażanych przez twierdzenie Arrowa o niemożliwości. Problem IPU można przezwyciężyć, albo traktując indywidualne preferencje jako rodzaj „mostu” między subiektywnie rozumianą użytecznością lub dobrobytem różnych ludzi, albo też próbując uzasadnić jakiś zewnętrzny w stosunku do podmiotów (obiektywny) standard porównań. Celem artykułu jest próba argumentacji na rzecz interpretowania indywidualnego dobrobytu w kategoriach obiektywistycznych. Argumentacja ta opiera się na analizie mocnych i słabych stron dwóch konkurencyjnych teorii dobrobytu, czyli stanowiska utożsamiającego dobrobyt z realizacją preferencji oraz koncepcji tzw. obiektywnej listy dóbr. W artykule zaproponowano hybrydową koncepcję dobrobytu, zawierającą obiektywne standardy IPU. Całość uzupełniają uwagi na temat kategoryzowania koncepcji dobrobytu.
EN
The interpersonal utility comparisons (IUC) appear to be intuitively possible and practically requisite to carry out public policy and theoretically indispensible if we want to avoid difficulties regarding Arrow’s impossibility theorem. Although economists are usually skeptical of the possibility and meaningfulness of such comparisons, because of above mentioned practical and theoretical requirements they tried to build a “bridge” between subjective utility or well-being of different people. This “bridge” constitutes personal preferences the fulfillments of which determine the level of subjective well-being. There is another, less exposed, objective approach to overcoming the IUC problem. It is an effort to justify some external comparability criterion to the personal mental states. The aim of my paper is an attempt to argue for an objective account of well-being. There are following steps of the argumentation: (1) the analysis of the reasons why economists tend to choose preference-based theory of well-being, (2) the indication of the weaknesses of this approach to well-being, (3) the discussion of some doubts regarding objective list theory of well-being, (4) the suggestion of the hybrid version of well-being which contains the objective standards useful to carry out interpersonal comparison. All of these steps will be complemented by some remarks devoted to the issue of categorization of the well-being theories.
EN
Rationality of Social Economics Subjects
EN
The article described the problem of reasonable actions in the context of enrolment at higher education institutions. The aim was to answer the question whether students are homo economicus or not? In reference to starting studies and choosing a feld of it, as an another step after baccalaureate, such a behaviour can be recognized as a rational and students can be considered as a homo economicus.
17
75%
EN
Rationalism is an attempt to describe the nature of reason and to delimit its scope. All types of rationalism treat reason as a high value not only cognitive but also moral. This article is a short historical synthesis showing certain crucial points in the history of understanding reason and rationality. It also draws some points of evolutionary shifts or revolutionary changes. Reason as logos and reason as ratio, reason of the Enlightment scientism and irrationalism and finally the search for new rationality. The article also poses the question whether the cognitive standpoint, on the ground of which rationalism developed, is fundamental in human life.
18
Publication available in full text mode
Content available

Racjonalność modlitwy.

75%
EN
In the paper author argues for the thesis that in confrontation of two kinds of rationality, that is natural cognition of the inherent mind and supernatural cognition in the light of the revealed truth, it is the latter that has the advantage. Then he analyses a prayer (taken as one of the results of the supernatural cognition) as a rational language act and points 5 conditions which seem to be necessary to make the prayer an instrument of shaping a rational attitude towards both God and world.
EN
Science and utopia are products of a human mind and in ontic sense they are rational beings. The rationality of utopia comes down to it’s coherence. The rationality of a science is identical with the rationality of cognition, i.e. with the objective justification.
PL
Nauka i utopia są wytworami ludzkiego rozumu i w sensie ontycznym są bytami racjonalnymi. Racjonalność utopii sprowadza się do jej koherencji. Racjonalność nauki jest tożsama z racjonalnością poznania, tzn. z przedmiotowym uzasadnieniem.
EN
The study identified problems faced by economists in their considerations. These included, among others subjective valuation of things, events, processes, ideas; persistent disputes about the rationality; and knowledge hysteresis. Very often the dispute between economists is caused by one of those problems. What’s more, there are various kinds of links between them, and these problems are like blocks – their analysis can be conducted in many ways and variously. We can try to remedy some of these errors, but in most cases we are not able to effectively and completely prevent them.
PL
W opracowaniu wskazano problemy, jakie napotykają ekonomiści w swoich rozważaniach. Znalazły się wśród nich m.in. subiektywne wartościowanie rzeczy, zdarzeń, procesów, poglądów, uporczywe spory o racjonalność oraz histereza wiedzy. Bardzo często u podłoża sporów między ekonomistami czy badaczami nauk o zarządzaniu leży któryś z tych problemów. Co więcej, istnieją różnego rodzaju powiązania między nimi, a same problemy są jak klocki – ich analiza może być prowadzona wielopłaszczyznowo i różnorodnie. Można starać się niwelować część z tych problemów, jednak w większości przypadków nie jesteśmy w stanie im skutecznie i całkowicie przeciwdziałać.
first rewind previous Page / 6 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.