Search results

1

Leszek Nowak – obituary

100%

Brzeziński J., Klawiter A., Łastowski K.

Nauka

|

2009

|

issue 4

PL

On 20th of October 2009 died Leszek Nowak, one of the most creative and original Polish philosophers. Born on 7th of January 1943, Nowak studied law (Adam Mickiewicz University, Poznań) and philosophy (Warsaw University). He lived to philosophize. It is not a conventional phrase but the true description of his activities. He devoted his live to philosophy. He got professor’s title in 1976, at the age of 33. At that time he was the youngest professor in Poland and the author of the methodological conception – the idealizational theory of science. His theory was inspired by ideas he found in Marx’s writings. He made them explicit and precise by using the language of contemporary logical philosophy. The result was the theory that offered a new, detailed and systematic picture of science [10], [18]. Leszek Nowak admired Marx’s ideas and planned to reconstruct Marx’s entire philosophical system. It soon occurred to him that Marx’s social philosophy was unable to account for the functioning of the societies of so-called real socialism. Nowak retained Marx’s materialism but rejected the narrow, economic view of society. In 1977 he started to work on a new, generalized social theory, which he called the non-Marxian historical materialism [12]. In this theory real socialism occurs as the most oppressive system in the history of the hitherto known societies. One has to be bold or naïve to work on such a theory in the country of real socialism. Leszek Nowak was aware of the risk but he did not decide to accept intellectual compromise and in 1979 disseminated the typescript of his book on real socialism. During the time of Solidarność movement he spent all energy to educate union members and to reveal the oppressive nature of socialism. He was interned on 13th of December 1981 and spent a year in jail. In 1985 he was expelled from the university and in 1989 his professorship was reinstated. Extremely hard work, engagement in the Solidarność movement, and protests during internment seriously undermined his health. In the last years Leszek Nowak was not able to teach but he painstakingly worked on his new love – metaphysics. Results of his research were published in Polish in three volumes [16], [19], [20]. In our view his conception represents a non-standard approach to metaphysical problems. In Polish philosophy Nowak’s metaphysics can be only confronted with Roman Ingarden’s The controversy over the existence of the world. It is our firm conviction that Leszek Nowak’s place in Polish philosophy in the second half of the twentieth century is defined by the following qualities: a bold search for new and original idea, laborious work to present it in a systematic way, readiness to defend it against petrifying tendencies be they scientific, political, religious or ideological.

2

Gorycz zatrzymanego czasu. "Mirra, kadzidło i złoto"

86%

Pająk P.

Slavia Meridionalis

|

2014

|

vol. 14

EN

The bitterness of suspended time. "Gold, Frankincense and Myrrh" This article discusses the Croatian film "Gold, Frankincense and Myrrh", directed by Ante Babaja (1971). The film is a response to the unrealised vision of a communist utopia. It is set on a Dalmatian island during the era of real socialism. According to communist propaganda, real socialism is the fulfilled utopia, meaning the end of history. In Babaja’s interpretation, the end of history does not involve the victory of communism, but rather its defeat and the return of Catholic tradition as the only unquestionable value making sluggish, socialist everyday life possible to accept, since it gives sense and order to an axiologically degraded and alienated world.In this insular world, it is the traditional past and not the communist future which becomes an eternal present. Remaining outside of time among the relics of tradition is the only option in a situation where communist progress fails to produce the desired results. Tradition does not promise a new wonderful world and does not fix the current world, but it ensures balance between its contradictions. This situation leads to bitterness, since accepting it requires the acceptance of its dark side. The ironic attitude towards the Catholic tradition which is predominant in the first half of the film, turns into bitter affirmation of tradition in the second. Gorycz zatrzymanego czasu. "Mirra, kadzidło i złoto"Artykuł poświęcony jest chorwackiemu filmowi "Mirra, kadzidło i złoto", wyreżyserowanemu przez Ante Babaję w 1971 roku. Film stanowi odpowiedź na niespełnioną wizję utopii komunistycznej. Jego akcja rozgrywa się na dalmatyńskiej wyspie w okresie realnego socjalizmu. Wedle komunistycznej propagandy realny socjalizm to urzeczywistniona utopia, co oznacza, że historia się skończyła. W interpretacji Babai koniec historii nie wiąże się ze zwycięstwem komunizmu, lecz z jego klęską i powrotem tradycji katolickiej, która okazuje się jedyną niekwestionowaną wartością, ponieważ gnuśną, socjalistyczną codzienność czyni możliwą do zaakceptowania. Zapewnia poczucie istnienia jakiegoś porządku i sensu w świecie aksjologicznie zdegradowanym i wyobcowanym.W wyspiarskim świecie to nie przyszłość, ale przeszłość staje się wieczną teraźniejszością. Trwanie poza czasem pośród reliktów tradycji jest jedynym wyjściem w sytuacji, w której komunistyczny postęp nie przynosi pożądanych rezultatów. Tradycja nie obiecuje nowego wspaniałego świata ani nie naprawia świata zastanego, ale zapewnia równowagę między rozdzierającymi go sprzecznościami. Ten stan rzeczy wywołuje gorycz, ponieważ jego akceptacja oznacza też konieczność akceptacji jego mrocznej strony. Przeważająca w pierwszej połowie filmu ironiczna postawa wobec tradycji katolickiej w jego drugiej połowie przechodzi w gorzką afirmację tej tradycji.

3

Problemy ochrony zabytków kościelnych w czasach tzw. realnego socjalizmu w Polsce

86%

Samek J. S.

Folia Historica Cracoviensia

|

1994

|

vol. 2

EN

The article provides a multi-faceted overview of the protection of church heritage sites in the period of the so-called "real socialism" (1950s).

PL

W wieloaspektowy sposób artykuł omawia problematykę ochrony zabytków kościelnych w okresie tzw. "realnego socjalizmu" (lata 50-te XX wieku).

4

Die Mauer, die man immer wieder überwinden konnte. Aus den Erfahrungen und den Erinnerungen eines polnischen Germanisten

81%

Światłowski Z.

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

|

2009

103-108

PL

Podstawowa teza prezentowanego tu tekstu brzmi, że germanistyce polskiej czasów ostatnich dwu dekad PRL-u przysługiwały znaczne ‚przestrzenie wolności‘. Formułując tak wyostrzoną tezę, autor opiera się na własnych doświadczeniach i obserwacjach. Gromadził je jako badacz, eseista i recenzent.

EN

In the present paper reference is made to the projected, for the early 2009, periodical Convivium. On the basis of my long term experience I describe various relations, which in the times of Peoples Republic of Poland existed between the Polish centres of German studies and the corresponding centres existing in the West.

DE

Die Grundthese des nachfolgenden Textes besagt, dass der polnischen Germanistik in den letzten zwei Dekaden des ‚realsozialistischen‘ Systems im Grunde genommen (die freilich vorhandenen Einschränkungen und immer wieder vorkommenden Ausnahmen sollen keineswegs geleugnet werden) große Freiheitsräume von diesem System zugestanden wurden. Diese seine Grundthese exemplifiziert der Verfasser an Erfahrungen, die ihm selbst zuteil wurden. Sie sind insoweit aussagekräftig, als der Autor schon seit 1968 in der polnischen Germanistik als Forscher, Essayist und Rezensent tätig war.

5

Uwarunkowania i długookresowe implikacje Strategii dla Polski

72%

Kołodko G. W.

Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics

|

2019

|

vol. 298

|

issue 2

65-93

EN

The Strategy for Poland was a multi-layered programme of dynamic socio-economic development that emerged between late 1993 and early 1994. It was embedded in the foundations of social market economy institutions and structural reforms responding to the challenges of globalisation. The Strategy for Poland was a medium-term programme, yet it also laid out priorities for the long term. In hindsight, it offered an essentially correct diagnosis of the conditions of sustainable development and outlined its long-term goals. Much of what the programme said about structural reforms and institutional changes as well as internal and external development determinants a quarter-century ago is still valid today. This in particular applies to challenges such as the imperative of creating a social market economy and the competitiveness of enterprises under conditions of wide openness to the world. The strategy also accurately assessed the benefits of integration with the European Union and adequately addressed social security system reform, while also highlighting the need for efficient financial supervision and an economy increasingly driven by knowledge.

PL

Myśl o odpowiedniej strategii dla Polski rodziła się przez wiele lat, choć sama „Strategia dla Polski” – kilkuletni wielowątkowy program dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego, osadzony na budowie instytucji społecznej gospodarki rynkowej i reformach strukturalnych odpowiadających na wyzwania globalizacji – powstał szybko, na przełomie lat 1993-94. Był to program średniookresowy, szczegółowo odnoszący się do działań niezbędnych w latach 1994-97, aczkolwiek kreślący także wiele zadań na lata późniejsze. Z ekonomicznego punktu widzenia była to próba podjęcia wyzwań długookresowych. Ówczesne zdiagnozowanie uwarunkowań zrównoważonego rozwoju oraz nakreślenie jego długofalowych celów było zasadniczo trafne i wiele z tego, co ćwierć wieku temu zaadresowano wobec reform strukturalnych i zmian instytucjonalnych, z jednej strony, oraz wewnętrznych i zewnętrznych determinantów rozwoju z drugiej strony, współcześnie pozostaje nadal aktualnych. Dotyczy to w szczególności spraw tak wielkich, jak imperatyw tworzenia społecznej gospodarki rynkowej czy konkurencyjności przedsiębiorstw w warunkach szerokiego otwarcia na kontakty ze światem, poprzez sprawy tak znaczące, jak korzystna integracja z Unią Europejską czy reforma systemu ubezpieczeń społecznych, po sprawy tak konkretne, jak sprawny nadzór finansowy czy ekspansja gospodarki opartej w coraz większym stopniu na wiedzy.

6

NGOs – czyli organizacje społeczne

61%

Stępień J.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2017

|

vol. 79

|

issue 1

39-48

EN

of subsidiarity. The hierarchical vision of a State (they on top we at the bottom) must be replaced with a totally different idea of the essence of the State. This vision may be better illustrated by a horizontal arrangement of concentric circles with a citizen in the epicentre. Such a point of reference puts the territorial government, and the gmina (commune) authorities in particular, as well as non-governmental organisations in a different position. The latter are becoming an inseparable element of a civil state as they always operate in direct proximity to the citizens who form them. NGOs are citizen-based organisations very well known to us, which reappeared in Poland in the mid-1980s of the twentieth century, after their enforced absence during the time of real socialism. The break in civilisation that Poland experienced as a result of the Second World War is responsible for the fact that in broad social circles, organisations such as foundations continue to raise suspicions, which is used by these politicians who feel more comfortable with the vision of a centralised State of the previous epoch.

PL

Współczesne państwo typu zachodniego funkcjonuje z zastosowaniem zasady pomocniczości (subsydiarności). Hierarchiczna wizja państwa (oni na górze – my na dole) musi być zastąpiona całkowicie innym wyobrażeniem istoty państwa. Lepiej oddaje to horyzontalny układ koncentrycznych kół z obywatelem w epicentrum. Taki punkt odniesienia stawia w innej pozycji zarówno samorząd terytorialny, a szczególnie gminę, jak i organizacje pozarządowe (NGOs), które stają się niezastępowalnym elementem obywatelskiej organizacji państwa – funkcjonują bowiem w bezpośredniej bliskości tworzących je ludzi. NGOs to po prostu dobrze nam znane organizacje społeczne, do grona których wróciły w połowie lat 80. fundacje, dla których nie było miejsca w systemie tzw. realnego socjalizmu. Cywilizacyjna przerwa, której Polska doświadczyła w wyniku II wojny światowej, powoduje, że w szerokich kręgach społecznych fundacje budzą nadal podejrzenia. Wykorzystują to ci politycy, którym bliższa jest centralizacyjna wizja państwa poprzedniej epoki.

7

Marksizm i socjalizm w XXI wieku

58%

Wiktor Z.

Nowa Krytyka

|

2015

|

issue 34

177-207

EN

The collapse of „"real socialism”" in b. The USSR and European countries in the 90s of the twentieth century strengthened the counter-revolution, global capitalism and imperialism. Capitalism has entered the era of globalization and subsequent crises that overcomes in Europe through integration, while globally by a new wars. The contradictions of the capitalist, big unemployment, crises, wars and class antagonisms between the bourgeoisie (oligarchy) and the proletariat (prekariatem), the imperialist states and the countries of the so-called. 3rd world contribute to the growth of anti-capitalist forces, including the international communist movement and the search for a new intake of scientific socialism -– suitable for the conditions of the knowledge society, globalization and the contradictions of the 21st century. In China and Cuba created new theories which Marxism matched to local conditions for growth. In the international communist movement takes place a multilateral discussion on contemporary Marxism and socialism of the XXI century. The basic problem is to define the main force of the revolutionary, socialist market economy, diversity and unity of the communist movement, the possibility of unity and cooperation communists, socialists and social democrats.

8

From Interpretation to Refutation of Marxism. On Leszek Nowak’s non-Marxian historical materialism

58%

Brzechczyn K., Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Krzysztof Brzechczyn e. a. f. p. i. t. C. o. E. a. C. S. a. I. o. P. i. A. M. U. F. o. i. p. o. h., Wróblewicz A.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2017

|

vol. 37 (2)

EN

The aim of this article is to outline the theory of a historical process developed within the framework of the Poznań School of Methodology, mainly by Leszek Nowak and a team of his co-workers. In the first part of the paper, the meta-philosophical and meta-theoretical assumptions of Poznań school are reconstructed and juxtaposed with the relevant assumptions of Western analytical Marxism. In the central part of the paper, the main ideas of adaptive reconstruction of historical materialism and non-Marxian historical materialism are presented. In its final part, some problems of reception of Leszek Nowak’s theory of historical process in Polish People’s Republic and the Third Republic are discussed.

PL

Celem artykułu jest interpretacja teorii procesu historycznego rozwijanej w poznańskiej szkole metodologicznej przez Leszka Nowaka i zespól jego współpracowników. W pierwszej części artykułu przedstawiana metafilozoficzne i metateoretyczne założenia poznańskiej szkoły metodologicznej, które zestawiane są z założeniami zachodniego marksizmu analitycznego. W drugiej, zasadniczej części artykułu przedstawione są główne idee adaptacyjnej interpretacji materializmu historycznego i nie-Marksowskiego materializmu historycznego, zaś w trzeciej - problemy recepcji teorii procesu historycznego rozwijanej przez Leszka Nowaka w PRL i III RP.

9

O pomocy i opiece społecznej w na łamach czasopisma „Opiekun Społeczny” z lat 1970–1980

58%

Ziębińska B.

Praca Socjalna

|

2022

|

vol. 37(2)

115-140

EN

In the past, we can discover what is permanent, what is valuable, and what we should not repeat. This approach usually underpins research and evaluation of past facts. Studying history makes it possible to understand social welfare as an activity carried out by humans for humans in their historical existence. This article is based on the analysis of historical material – the quarterly “Opiekun Społeczny” (“Social Protector”) – volumes published in the years 1970–1980. The issues discussed here are intended to illustrate selected fragments of social assistance in the period after World War II to 1980. The content focuses on such categories of meanings as: the concept of social welfare and assistance, general characteristics of transformations into social assistance in the period from the end of World War II to 1980 in Poland, as well as the role of the social worker in the aid system. The article may lead to a reflection on the current functioning of the social welfare system, which, although conditioned by different socio-political and economic factors from those that shaped the nature of assistance in the period of real socialism, is associated with this period with many common problems, and some of them are even today more significant – mainly those resulting from an aging society, generating an unprecedented in history scale of needs for health protection, psychological and social care and support of elderly and disabled people.

PL

Odwołując się do przeszłości, możemy odkryć to, co pozostaje trwałe, możemy odszukać w niej to, co w niej wartościowe oraz to, do czego nie powinniśmy wracać. Takie podejście leży zazwyczaj u podstaw badań, których przedmiotem są przeszłe fakty i ich oceny. Studiowanie historii pozwala na rozumienie pomocy społecznej jako działalności realizowanej przez człowieka dla człowieka w jego historycznym istnieniu. Prezentowany artykuł powstał na podstawie analizy materiału, który ma już znamiona historycznego – kwartalnika Opiekun Społeczny – woluminów wydanych w latach 1970–1980. Podjęta tu problematyka ma na celu zobrazowanie wybranych elementów pomocy społecznej w okresie po II wojnie światowej do roku 1980. Treść publikacji koncentruje się na takich kategoriach znaczeń, jak: pojęcie opieki i pomocy społecznej, ogólna charakterystyka przeobrażeń w pomoc społecznej w okresie od zakończenia II wojny światowej do 1980 r. w Polsce, a także rola opiekuna społecznego w systemie pomocy. Prezentowana treść może skłaniać do refleksji nad obecnym funkcjonowaniem systemu pomocy społecznej, który choć uwarunkowany odmiennymi społeczno-politycznymi i gospodarczymi czynnikami od tych, które ukształtowały charakter pomocy w okresie PRL, łączy się z tym okresem wieloma wspólnymi problemami, a niektóre z nich są obecnie nawet bardziej znamienne – głównie te, będące konsekwencją starzejącego się społeczeństwa, rodzące niespotykaną dotąd w historii skalę potrzeb ochrony zdrowia, opieki i wsparcia psychospołecznego ludzi starszych i niepełnosprawnych.

Refine search results