Search results

1

Zaproszenie do teorii aktora-sieci ontologia relacyjna a archeologia

100%

Mugaj J.

Przegląd Archeologiczny

|

2022

|

vol. 70

41-55

EN

Actor-Network Theory and the related ontological turn is one of the most important paradigmatic changes in contemporary social sciences. In Polish archaeological discourse Actor-Network Theory is not widely discussed. The paper presents the basic assumptions of the theory focusing on its potential for the conceptualization of archaeological sources and the relationship between humans and the environment.

2

(S)Animism, Relational Ontology, and Transspecies Becoming

88%

Forbes C. N.

Dialogue and Universalism

|

2023

|

issue 2

61-88

EN

In this article, I suggest that the challenge of the Anthropocene is an ontological challenge arising from modern humans’ abstraction from our environment, rooted in the substance ontology of Euro-Cartesian metaphysics. By comparative philosophical analysis of the cosmological foundations of the San Bushmen’s ontology in southern Africa, this article suggests that being rooted in hunter-gatherer metaphysics is a key component of our species’ ability to symbiotically adapt by fostering the relational practice of ontological ambiguity, fluidity, and mutability that facilitates a process of transspecies becoming. Through both animistic and European philosophical perspectives, I suggest that the posthumanist practice of becoming by process of ontological flux reinforces an Earth-centered epistemology that can assist postmodern humans in transitioning from an ontological impasse that has resulted in environmental fragmentation to a relational ontology that re-establishes an ecological web of transspecies kinship.

3

Sympo(i)esis: etyka relacyjna w świecie naznaczonym traumą [Recenzja książki: Monika Rogowska‑Stangret, „Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej”, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2021, ss. 224]

63%

Soćko J.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2023

|

vol. 11

410-419

EN

The article discusses selected threads of Monika Rogowska‑Stangret’s book Być ze świata. It outlines the theoretical context of relational ethics and characterizes symbiotic co-thinking, which is the expression of relational ethics. In the first part, the author of the article reconstructs the argumentation associated with introducing the categories of “naked death,” “trauma,” and “post-traumatic stress” into post-humanist thought. In the second part, the author proposes an alternative interpretation of the “ego death,” showing that it can complement the ethics of care postulated by Rogowska-Stangret.

PL

Artykuł omawia wybrane wątki książki Moniki Rogowskiej‑Stangret Być ze świata: nakreśla teoretyczny kontekst etyki relacyjnej i charakteryzuje symbiotyczne współ‑myślenie, które jest jej wyrazem. W pierwszej części autorka artykułu rekonstruuje argumentację, z którą wiąże się wprowadzenie do myśli posthumanistycznej kategorii „nagiej śmierci” oraz „traumy” i „stresu pourazowego”. W drugiej części autorka proponuje alternatywną interpretację „śmierci ja”, pokazując, że może ona stanowić uzupełnienie postulowanej przez Rogowską‑Stangret etyki troski.

4

Europa przez pryzmat lingwokultury baskijskiej. Etnolingwistyczne podejście do dwóch obrazów świata

51%

Frank R. M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

vol. 30

EN

The main thesis of this article is that the Basque linguacultural complex provides a window onto conceptual frames reflecting a much earlier animistic worldview, reminiscent of the type of relational cosmologies characterizing ethnographically documented hunter-gatherers. In this respect, even though the Basque language is classed as pre-Indo-European, what that classification might mean from the point of view of the cosmological frames of thought entrenched in the Basque language is taken into consideration, especially the fact that, until the late 20th century, the orally transmitted belief that humans descended from bears was still circulating among Basque speakers. Ethnographic and linguistic evidence points to the possibility that a similar animistic linguacultural substrate was operating across much of Europe during the period in which Indo-European languages and their associated conceptual frames were gaining a foothold. Drawing on the methodological and theoretical tools of cultural linguistics and Habermas’ concept of lifeworld (Lebenswelt), defined as a culturally transmitted and linguistically organized stock of interpretative patterns, a set of asymmetric polarities are analyzed. These are deeply engrained in the linguaculture of Western thought, namely, man/woman, human/animal and culture/nature. Moreover, all of them rest, ultimately, on the notion of human exceptionalism. When viewed from the indigenous frames of the Basque language, these oppositions disappear or are represented in ways more in accordance with the underlying animistic ontology and associated conceptualizations of relational personal identity.In short, the conceptual frames discussed in this study, understandings that are projected through the linguacultural nexus of the Basque language, often align with the ways that animism has been interpreted as expressing a form of relational ontology in which notions of kinship, mutual aid and reciprocity are emphasized and hence closely intertwined. Consequently, the resulting worldview provides a different vantage point for looking back at Western thought and what might have been going on in Europe in times past.

PL

W artykule stawia się tezę, iż lingwokultura baskijska daje wgląd w ramy pojęciowe odzwierciedlające dawny, animistyczny obraz świata, przywołujący kosmologie relacyjne, które – jak wiemy z danych etnograficznych – charakteryzowały społeczności zbieracko-łowieckie. W tym sensie, jeśli język baskijski określa się jako pre-indoeuropejski, powstaje pytanie, co to oznacza z punktu widzenia utrwalonej w nim kosmologii, zwłaszcza w kontekście wierzeń, obecnych wśród Basków jeszcze pod koniec XX w., jakoby ludzie pochodzili od niedźwiedzi. Dane etnograficzne i językowe wskazują na możliwość istnienia podobnego animistycznego językowokulturowego substratu na znacznym obszarze Europy w okresie, kiedy utrwalały się tam języki indoeuropjeskie i obecne w nich ramy pojęciowe. Wykorzystując metodologiczne i teoretyczne narzędzia lingwistyki kulturowej oraz pojęcie świata społecznego (świata życia, niem. Lebenswelt, ang. lifeworld) w ujęciu Jürgena Habermasa, definiowane jako przekazywany kulturowo i organizowany językowo zasób wzorców interpretacyjnych, poddano analizie trzy biegunowo ustrukturowane asymetrie, mocno zakorzenione w myśli zachodniej: mężczyzna/kobieta, człowiek/zwierzę i kultura/natura. Wszystkie opierają się na koncepcji wyjątkowości człowieka w relacji do innych bytów. Jednak kiedy rozważa się je w perspektywie ram pojęciowych zakodowanych w języku baskijskim, opozycje te znikają lub nabierają innego kształtu, zgodnie z ontologią animistyczną i związanym z nią pojęciem relacyjnej tożsamości indywidualnej. Innymi słowy, omawiane w artykule ramy pojęciowe wyrastające z lingwokultury baskijskiej często pokrywają się z takim rozumieniem animizmu, wedle którego wyraża on pewnego rodzaju ontologię relacyjną, podkreślającą i ściśle łączącą ze sobą pojęcia pokrewieństwa, wzajemnej pomocy i ogólnie wzajemności. Wyłaniający się z tych kontekstów obraz świata umożliwia niestandardowe spojrzenie na myśl zachodnią i rozwój pojęć w dawnej historii Europy.

5

Der Gott des Da-zwischen

51%

Körner B.

Analecta Cracoviensia

|

2020

|

vol. 52

55-67

EN

Based on the theses of Klaus Hemmerle’s trinitarian ontology and Chiara Lubich’s spirituality, the article shows the practical consequences of relational ontology. Its content includes the following issues: basic assumptions in everyday life and ontology; the charism of unity and its transformation into trinitarian ontology; the “in-between” as essential for the understanding of God and reality.

PL

W oparciu o tezy ontologii trynitarnej Klausa Hemmerlego i duchowość Chiary Lubich artykuł pokazuje praktyczne konsekwencje ontologii relacyjnej. Jego treścią są następujące zagadnienia: istota ontologii i jej podstawowe założenia, „charyzmat jedności” i jego trynitarne pochodzenie, relacja i ruch jako fundament „troistego wydarzenia”, doniosłość „tego, co pomiędzy” dla adekwatnego rozumienia rzeczywistości.

Refine search results

1 Analecta Cracoviensia

1 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

1 Dialogue and Universalism

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Przegląd Archeologiczny

2 2023

1 2022

1 2020

1 2018

1 Forbes C. N.

1 Frank R. M.

1 Körner B.

1 Mugaj J.

1 Soćko J.

Zaproszenie do teorii aktora-sieci ontologia relacyjna a archeologia

(S)Animism, Relational Ontology, and Transspecies Becoming

Sympo(i)esis: etyka relacyjna w świecie naznaczonym traumą [Recenzja książki: Monika Rogowska‑Stangret, „Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej”, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2021, ss. 224]

Europa przez pryzmat lingwokultury baskijskiej. Etnolingwistyczne podejście do dwóch obrazów świata

Der Gott des Da-zwischen