Niniejszy artykuł poświęcony jest pojęciu prawdy – jego funkcjonowaniu w zrelatywizowanym świecie postmodernizmu. Relatywizm jest jedną z najbardziej fundamentalnych teorii, na których wznosi się gmach filozofii postmodernistycznej. Doprowadza on do postawienia pytań o istotę prawdy – samą możliwość istnienia jednej, uniwersalnej prawdy. Problem ten zaznaczony został w pierwszej części naszej pracy – pozwala na ukazanie, w części kolejnej, osobowego charakteru prawdy. Nie można bowiem ograniczyć prawdy do sfery wyłącznie intelektualnej, Prawda jest Osobą – aby Ją poznać konieczna jest również miłość. Stwierdzenie, że Druga Osoba Trójcy, Prawda-Logos jest miłością – daje możliwość uczestniczenia w swoim Bóstwie każdemu człowiekowi, prowadzi do trzeciej części artykułu, w której podjęte zostało ujawnienie się Prawdy w świadectwie tych, którzy Ją poznają. Na świadectwo to – czerpane z przykładu – nauczania Benedykta XVI – składają się trzy elementy: wyrozumiała łagodność, nauczanie integralne prawdy oraz cierpliwe znoszenie przeciwności.
Tytułowe pytanie jest w równym stopniu problematyczne, jak i zasadne, dlatego też moim celem będzie próba ujęcia tego zagadnienia z dwóch teoretycznie odmiennych pozycji – realisty i konstruktywisty epistemologicznego. W końcowej części tekstu spróbuję jednak nakreślić możliwości godzenia postawy parezjasty z akceptacją dla stanowiska relatywistycznego.
EN
The article aspires to provide the reader with the answer to the relevant question whether a relativist can be a parrhesiast. This is a complicated question, because parrhesia implies ethical commitment, which from the relative point of view is difficult to justify. I present two different philosophical perspectives (epistemological realism and radical relativism) as two possible approaches to the main problem.
Celem artykułu jest przytoczenie argumentów na rzecz tezy, że o kwestiach mo-ralnych nie sposób decydować bez odwoływania się do rozstrzygnięć natury ontolo-gicznej. Ilustracją głównej linii argumentacyjnej jest wybór Cyphera –jednego z pobocznych bohaterów filmu Matrix. Cypher decyduje sięna zdradę walczących o wolność ludzi w zamian za dostanie życie w rzeczywistości wirtualnej. Wybór ten wydaje się przy pierwszej analizie problemu całkowicie naganny, gdyż wiąże się z porzuceniem świata rzeczywistego i prowadzeniem pozornie nieautentycznego życia w symulacji komputerowej. Argumentować można jednak, że dychotomia świata rzeczywistego i wirtualnego jest jedynie pozorna. Wybierając rzeczywistość wirtualną Cypher wybrał funkcjonowanie w świecie, który tak samo jak świat rze-czywisty umożliwiazaistnienie podmiotowości moralnej i autentyczne przeżywanie. To,co różni oba światy,to z pewnością rodzaje determinacji jakim podlega podmiot. Cypher woli żyć w świecie,w którym podlega determinacjom narzucanym przez Matrix, niż w świecie realnym, gdzie jego zachowanie determinowane jest przez geny i imperatywy biologiczne.
Przedmiotem artykułu jest namysł nad kulturą współczesną postrzeganą z perspektywy etycznej, a punktem wyjścia przekonanie o kryzysie kultury europejskiej, którego źródłem miałaby być „śmierć Boga” (Nietzsche) czy też klęska „projektu oświeceniowego” (Gray). Istotą kryzysu kultury jest załamanie się dotychczas obowiązujących systemów wartości, co rodzi szereg dylematów moralnych. Typowy dla kultury współczesnej indywidualizm zaoowocował relatywizmem aksjologicznym, doprowadził do atomizmu społecznego oraz, paradoksalnie, zrodził nowe formy zniewolenia. Inną cechą współczesności jest dominacja rozumu instrumentalnego, który głównym kryterium oceny działań czyni efektywność. Konsekwencją tych przemian dokonujących się w kulturze jest z jednej strony zagubienie etyczne, z drugiej zagrożenie wolności i podmiotowości. Czy istnieje jakieś dobre wyjście z tej sytuacji? Być może lekarstwem na moralne dylematy współczesności byłby powrót do aksjologicznych źródeł. Próbę taką podjął Henryk Elzenberg w swojej etyce perfekcjonistycznej.
EN
The subject of the article is a reflection on contemporary culture perceived from the ethical perspective. The starting point is the belief about the crisis of European culture, which source would be “the death of God” (Nietzsche) or the defeat of “the Enlightenment project” (Gray). The essence of the crisis of culture is the collapse of previously existing systems of values, which raises a number of moral dilemmas. One of the main features of contemporary culture is the development of individualism, which takes place in the name of freedom, but which has resulted in axiological relativism, led to social atomism and, paradoxically, raises new forms of enslavement. Another important feature of contemporary culture is the dominance of instrumental reason. The consequence of these changes of culture is, on the one hand, ethical confusion, on the other, the threat of human freedom and subjectivity. Is there any good way out of this situation? Perhaps a cure for the moral dilemmas of modernity would be a return to axiological sources. Such an attempt was made by H. Elzenberg in his perfectionist ethics.
Niedawno powstałe, ale już szeroko rozpowszechnione przekonanie utrzymuje, że grupy etniczne i kulturowe mają swoje własne, wyróżniające je epistemologie i że epistemologie także mają płeć, a fakt ten był dotąd przeważnie ignorowany przez dominującą grupę społeczną. Konsekwencją tego przekonania jest pogląd, że badania nad edukacją są prowadzone w ramach obejmujących pewne założenia na temat wiedzy i jej uzyskiwania, nakreślonych przez dominującą grupę i odzwierciedlających jej interesy i historyczne tradycje. Nawoływanie do epistemologicznego zróżnicowania staje się problematyczne, gdy łączy w sobie epistemologiczny pluralizm i relatywizm. Bardzo często argumentacja za innymi, zróżnicowanymi, alternatywnymi, zdekolonializowanymi czy zdemaskulinizowanymi epistemologiami nadal nie rozwiązuje, a czasem wręcz całkowicie pomija istotne kwestie filozoficzne. Co dokładnie oznaczają twierdzenia dotyczące epistemologicznego zróżnicowania? Czy te sposoby ustanawiania wiedzy są w stanie przetrwać próbę krytycznego badania? Ponadto, jaki jest ich związek z tradycyjnymi rozróżnieniami epistemologicznymi, np. między wiedzą a wiarą i między dociekaniami deskryptywnymi a normatywnymi oraz z takimi podstawowymi komponentami epistemologicznymi jak dowód/uzasadnienie i prawda? Niniejszy artykuł analizuje niektóre błędy i mylne pojęcia, które można odnaleźć w nawoływaniu do rozwijania zróżnicowanych epistemologii. Stawiane tu pytanie nie ma na celu jedynie ustalenia, czy słowo „epistemologia” jest lub nie jest poprawnie używane, ale także (co jest znacznie ważniejsze), czy zagadnienia, którymi się zajmuje ta dziedzina filozofii, nie są traktowane pobieżnie lub wręcz całkowicie pomijane.
EN
A recent but widespread view holds that ethnic or cultural groups have their own distinctive epistemologies, that epistemologies are also gendered, and that these have been largely ignored by the dominant social group. A corollary of this view states that educational research is pursued within a framework that represents particular assumptions about knowledge and knowledge production that reflect the interests and historical traditions of this dominant group. The call for epistemological diversity becomes problematic when it conflates epistemological pluralism and epistemological relativism. More often than not, in such arguments for different, diverse, alternative, decolonized or demasculinized epistemologies some relevant philosophical issues remain unresolved, if not unaddressed altogether. What exactly do these claims about epistemological diversity mean? Do these ways of establishing knowledge stand up to critical interrogation? Moreover, how do they relate to traditional epistemological distinctions, e.g. between knowledge and belief and between descriptive and normative inquiry, and to epistemologically essential components like warrant/justification and truth? This paper examines some of the mistakes and misconceptions involved in appeals to diverse epistemologies. The concern is not just whether or not a word (‘epistemology’) is being misused, but also (and importantly) whether or not the issues dealt with in epistemology (a complex field that has evolved over a long period of time) are being given short shrift, if not ignored altogether.
The text deals with the question about the extent to which the concept of value and the value orientation in the contemporary pedagogical thought corresponds with philosophical and ideal intentions. The question is how reality approaches the ideal and what meaning this has for man. The aim of the text is to draw attention to the need to clarify the vocabulary which is used in the theory and practice of teaching of values in the era of deepening relativism.
PL
Tekst jest próbą odpowiedzi na pytanie o to, do jakiego stopnia koncepcja wartości i zorientowania na wartości we współczesnej myśli pedagogicznej koresponduje z intencją filozoficzną i idealną. Jak realność ma się do ideału i jakie to ma znaczenie dla człowieka. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na potrzebę doprecyzowania terminologii, której używa się w teorii i w praktyce nauczania wartości w erze pogłębiającego się relatywizmu.
Promowane przez ekonomię głównego nurtu modele, osadzone w paradygmacie neoklasycznym, pomimo swojej utopijności, stały się wzorcem, na podstawie którego kształtowana jest rzeczywistość społeczno-gospodarcza. W rękach ideologów stały się narzędziem wykorzystywanym do promowania relatywizmu, egoizmu, tymczasowości i konsumpcji, w której współczesny człowiek ma widzieć własne dobro – „szczęście”.
EN
The models promoted by the mainstream economy, embedded in the neoclassical paradigm, despite their utopian character, have become the standard on the basis of which the socio-economic reality is shaped. In the hands of ideologists, they have become an instrument used to promote relativism, egoism, temporariness and consumption, in which contemporary man is to see his own good – "happiness".
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu relatywizmu w etyce pracy i zarządzania. Przedstawia przypadek japońskiej firmy Sharp, produkującej telewizory na terenie Polski. Na przykładzie wzajemnego niezrozumienia japońskiego kierownictwa i polskich pracowników, podjęto próbę wykazania znaczenia różnic kulturowych w etyce pracy i zarządzania w odniesieniu do standardów dalekowschodnich i polskich. W pierwszej części przedstawiono przypadek. Kolejna część przedstawia zagadnienie relatywizmu kulturowego, następnie opisane zostały kryteria podziału kultur, wywodzące się w dużym stopniu z założeń o charakterze religijnym. Na koniec zostały przedstawione i skonfrontowane z polskimi wartości etyki pracy i zarządzania, właściwe dla kultury Dalekiego Wschodu.
EN
The article brings up the issue of ethical relativism in the work and management context. It presents a case of Japanese company Sharp, which produces TVsets in Poland. Using this example of lack of rapport, we set out to demonstrate the meaning of culture differences in work and management ethics with reference to standards in Far East and Poland. The first part presents a study case, followed by the problem of culture relativism and criteria of the culture division, based on the religious background. In the end we presented the values adequate for ethics in the Far Eastern confronted with that in Poland.
Until not so long Sophists' methods were very popular among young people, particularly the ones regarding moral life. Protagoras did not directly advocate for objective truth, for the good or evil, for justice and injustice. He only taught methods for winning disputes with the argument one was concerned about. The content of the statement itself was of no importance; argument's victory was the ultimate goal. Even the weaskest, unlikelely or simply untrue argument in the discussion can win given that the proper technique and skills in use of words are applied. Along human civilization development, this word-use technique and verbal dexterity have assumed different forms. First and foremost they have served the purpose of relativism in human thinking and acting. Man was gripped with nihilism to a lesser extent; Gorgias was a representative of nihilism. Negation of any truth, radical separation of thoughts, words and being has been present in every era and has had its small-scale representation. The Sophists' views have weakened and still weaken the importance of truth in human life. And only the truth, as the contemporary philosopher Karol Wojtyła says constitutes humanity and every human being's dignity.
PL
Metody sofistów cieszyły się dużym zainteresowaniem młodych ludzi, zwłaszcza w sferze życia moralnego. Protagoras nie opowiadał się bezpośrednio za obiektywną prawdą, za dobrem czy złem, sprawiedliwością czy niesprawiedliwością. Uczył tylko metody, za pomocą której zwycięży argument, na którym nam zależy. Nieważne, jaka jest treść naszej wypowiedzi, ważne jest, aby ona zwyciężyła. Najsłabszy argument w dyskusji, mało prawdopodobny, a nawet nieprawdziwy, może zwyciężyć dzięki odpowiedniej technice używania słowa i zręczności. W cywilizacyjnym rozwoju człowieka owa technika używania słowa i ludzka zręczność przybierały różne formy. Najczęściej jednak służyły relatywizmowi w ludzkim myśleniu i działaniu. W mniejszym stopniu ogarniał człowieka nihilizm, którego przedstawicielem był Gorgiasz. Zanegowanie jakiejkolwiek prawdy, radykalny rozdział pomiędzy myślą, słowem i bytem znajdował w każdej epoce dziejów małą reprezentację. Poglądy sofistów osłabiały niegdyś i osłabiają dziś znaczenie prawdy w życiu człowieka, a tylko ona, jak mówi współczesny nam filozof Karol Wojtyła stanowi o człowieczeństwie i godności każdego człowieka.
The starting point for the reflection on the linguistic cognizance of reality in the light of hypotheses of Sapiro-Whorf is the selected philosophical concepts, starting with the ancient Greeks and their understanding of cognition, entities and ideas, through the Aristotelian approach towards cognition demonstrated by St. Thomas of Aquinas up to the modern philosophy of Descartes and Immanuel Kant. Reflections on cognizance on the grounds of linguistics stem from structuralism and F. de Saussure distinguishing the la langue – la parole opposition. Further theories on the relations between cognition and language are related to the generative-transformative movement which assumed existence of an inherent and genetically conditioned language competence and simultaneous separation between language and cognition processes. Cognitivism which assumed strict and direct relation between cognition and language formed in opposition to generativism. The Sapiro-Whorf hypothesis interpreted in the paper in terms of logopaedics distinguishes between two primary oppositions: determinism – relativism and perceptual objectivism – subjectivism. The first opposition refers to differences between a stronger and more radical opinion of determinism which assumes that perception of reality is fully dependent on language which a person commands and relativism which considers influence of language on perception of the world.
PL
Punktem wyjścia dla rozważań o językowym poznawaniu rzeczywistości w świetle hipotezy Sapira-Whorfa są wybrane koncepcje filozoficzne, począwszy od starożytnych Greków i ich rozumienia poznania, bytów i idei, przez Arystotelesowskie ujęcie poznania św. Tomasza z Akwinu i nowożytną myśl filozoficzną Kartezjusza i Immanuela Kanta. Rozważania o poznaniu na gruncie lingwistyki zapoczątkowane zostały przez strukturalizm i wyróżnienie przez Ferdinanda de Saussure’a opozycji la langue – la parole. Dalsze teorie o związku poznania z językiem związane są z nurtem generatywno-transformacyjnym, który zakładał istnienie wrodzonej i uwarunkowanej genetycznie kompetencji językowej przy jednoczesnym rozdzieleniu języka i procesów poznawczych. W opozycji do generatywizmu ukształtował się kognitywizm, który zakładał ścisły związek poznania i języka. Hipoteza Sapira-Whorfa, interpretowana w artykule logopedycznie, wyróżnia dwie zasadnicze opozycje: determinizm – relatywizm i obiektywizm – subiektywizm postrzeżeniowy. Pierwsza z nich odnosi się do różnic między silniejszym i bardziej radykalnym stanowiskiem determinizmu, zakładającym, że postrzeganie rzeczywistości jest w pełni zależne od języka, jakim włada człowiek, a relatywizmem uwzględniającym wpływ języka na sposób spostrzegania świata.
The article discusses Nicholas Rescher’s metaphilosophical view of orientational pluralism. In his essay Philosophical Disagreement: An Essay towards Orientational Pluralism in Metaphilosophy Rescher explains a substantial difference between philosophy and science—namely, that philosophers—differently than scientists— continuously propose and undermine various solutions to the same old problems. In philosophy it is difficult to find any consensus or convergence of theories. According to Rescher, this pluralism of theoretical positions is caused by holding by philosophers different sets and hierarchies of cognitive values, i.e. methodological orientations. These orientations are chosen in virtue of some practical postulates, they are of axiological, normative, but not strictly theoretical character. Different methodological orientations yield different evaluations of philosophical theses and arguments. This article shows that Rescher’s account does not determine clearly acceptable cognitive values. If there are no clear criteria of evaluation of methodological orientations, then the described view seems to be identical to relativism adopting the everything goes rule. In addition, accepting orientational pluralism it is hard to avoid the conclusion that discussions between various philosophical schools are futile or can be reduced to non-rational persuasion.
PL
Artykuł przedstawia metafilozoficzne poglądy Nicholasa Reschera i pewne uwagi krytyczne pod adresem jego koncepcji orientacyjnego pluralizmu. W swym tekście Philosophical Disagreement: An Essay towards Orientational Pluralism in Metaphilosophy Rescher wyjaśnia istotną różnicę pomiędzy filozofią a nauką: filozofowie nieustannie proponują i odrzucają różne rozstrzygnięcia tych samych dawnych problemów. W filozofii trudno dostrzec konsens lub konwergencję teorii. Zdaniem Reschera pluralizm stanowisk jest spowodowany tym, że filozofowie przyjmują różne zbiory i hierarchie wartości poznawczych, tj. różne metodologiczne orientacje, wybierane na mocy pewnych postulatów praktycznych i mające charakter aksjologiczny, normatywny. Różne takie orientacje rozmaicie oceniają filozoficzne tezy i argumenty. W artykule pokazuję, że Rescher nie wyznacza jasno zbioru dopuszczalnych wartości poznawczych. Jeśli nie ma kryteriów oceny orientacji metodologicznych, to stanowisko Reschera wydaje się identyczne z tezą radykalnego relatywizmu: „wszystko jest dozwolone”. Ponadto, gdy akceptuje się orientacyjny pluralizm, trudno jest uniknąć konkluzji mówiącej, że dyskusje pomiędzy różnymi szkołami filozoficznymi są daremne lub redukowalne do nieracjonalnej perswazji.
Ecumenical activity is a very important aspect of life in the Catholic Church. The author of the article looked at this ecumenical activity in the perspective of Joseph Ratzinger’s – Benedict XVI’s teaching. According to pope emeritus nowadays relativism is the most dangerous for ecumenism in the Catholic Church after Vaticanum II. A special document promulgated by pope Benedict XVI entitled Anglicanorum coetibus was a magnificent example of ecumenical activity in the Catholic and conciliar spirit. The article shows ecumenism also in the perspective of conciliar Decree on ecumenism and liturgical vision of unity of the Church.
PL
Ekumeniczna działalność jest niezwykle ważnym aspektem życia Kościoła katolickiego. Autor artykułu spojrzał na aktywność ekumeniczną w perspektywie nauczania Josepha Ratzingera – Benedykta XVI. Według papieża emerytaw Kościele katolickim po Vaticanum II najbardziej niebezpieczny dla ekumenizmu jest relatywizm. Specjalny dokument promulgowany przez papieża Benedykta XVI, zatytułowany Anglicanorum coetibus, był wspaniałym przykładem ekumenicznej działalności w katolickim i soborowym duchu. Artykuł ukazuje także ekumenizm w perspektywie soborowego Dekretu o ekumenizmie i liturgicznej wizji jedności Kościoła.
Celem artykułu jest analiza Józefa M. Bocheńskiego zabobonów występujących w logice w odniesieniu do żywo współcześnie dyskutowanej w filozofii logiki problematyki pluralizmu logicznego. Koncentruję się na jednym zabobonie, nazwanym hasłowo „relatywizm w logice”, który pojawił się w związku z powstaniem nieklasycznych rachunków logicznych. Rozważam problem, czy pluralizm w logice, rozumiany jako współistnienie wielu (nieskończenie wielu) systemów logicznych, przekreśla jedność logiki i sprzeciwia się jej normatywnemu charakterowi oraz czy z tego faktu można wyprowadzić wniosek o relatywizmie w logice.
EN
The aim of the article is to analyse Joseph M. Bochenski’s superstitions in logic with reference to issues of pluralism in logic, which is widely discussed in the contemporary philosophy of logic. I concentrate on a superstition known as “relativity in logic”. It emerged contemporarily with the construction of non-classical logical calculi. I make an attempt at considering logical pluralism in the sense of co-existence of infinitely numerous logical systems as ruling out the unity of logic and negating its normative nature. I also try to determine if it is possible to deduct relativity in logic from the fact of logical systems pluralism.
Global relativism, with its claim that everything is relative, is one of the most harshly criticized concepts in the history of philosophy. The strongest argument against it has been the argument from self-refutation ascribed originally to Plato. The paper presents strong and weak version of the argument in order to show the one that is best suited for the way of reasoning characteristic to the antique period and so that it shows that Plato’s argument against global relativism ought to be treated rather in dialectical than logical way. Consequently, it weakens the power of argument formulated in Plato’s Thaetetus and confutes the widely spread interpretation of it.
PL
Artykuł porusza zagadnienie najsilniejszego zarzutu względem stanowiska relatywizmu globalnego („wszystko jest względne”) – zarzutu samorefutacji („jeśli wszystko jest względne, to także fakt, że wszystko jest względne jest względny”). Zaprezentowane jest historyczne ujęcie zarzutu wywodzące się z dialogów Platońskich. Przedstawione są dwie interpretacje zarzutu z samorefutacji, z których pierwsza, a zarazem najpowszechniej przyjmowana, jest interpretacją ściśle logiczną, druga zaś pretenduje do bycia wierniejszą sposobowi argumentacji w starożytnej Grecji i jest zarazem słabszą wersją tego argumentu. O ile pierwsza wskazuje na logiczną niemożliwość istnienia stanowiska relatywizmu globalnego, czyli odnosi się do faktów niezależnie od tego, czy ktokolwiek tezy te wygłasza; o tyle druga ukazuje samorefutację jako argument retoryczny wymierzony wpodmiot utrzymujący relatywizm globalny. Na osłabienie zarzutu pozwala wprowadzenie rozróżnienia na samorefutację logiczną oraz pragmatyczną. Artykuł ma na celu ukazanie debaty dotyczącej relatywizmu u jej zarania, tj. w dyskusji Sokratesa z Protagorasem i zinterpretowania jej w sposób bliższy sposobowi argumentacji występującemu w tamtym okresie historycznym, a zarazem bardziej przychylny dla relatywizmu, nie popadając przy tym w logiczny anachronizm.
El artículo responde brevemente a la pregunta si los derechos humanos tal como expuestos en la Declaración Universal de los Derechos Humanos son compatibles con la teoría clásica de la ley natural. Dando la respuesta positiva el autor observa algunas condiciones bajo lascuales hay que entender los derechos humanos para evitar los abusos del individualismo, de la autonomía relativista y de la dictadura de los „derechos del deseo”.
PL
Czy współczesne prawa człowieka, w stosunku do określonych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, są zgodne z prawem naturalnym? Artykuł krótko odpowiada na to pytanie i próbuje opisać prawa człowieka, które korygują nasze obecne nadużycia: indywidualistyczne rozumienie praw, rozwój nowych praw roszczeniowych, które zostały uznane za prawa człowieka i relatywizm.
EN
Are modern human rights, particularly as drafted in the UDHR, compatible with the natural law? This article briefly answers this question and tries to give an account of human rights that corrects our current abuses: individualistic rights-talk, the development of new desire-rights defended as human rights and relativism.
Pope Benedict XVI in his speeches spoke up in weighty matters for humanity. Definitely presented the Catholic position and pointed out mistakes of false ideologies, especially concerning human being, his nature, vocation, the sense of life and conduct. Most of all he indicated the pernicious influence of such ideology on the conduct of man and society. The chief defect of ideologies spread around today and at the same time their common denominator – according to the Pope – is the denial of the transcendent dimension of man, and even directly combating of what is the subject of a formal theological anthropology, that means the man’s relation with God. At the same time, the characteristic of theses ideologies is the fact that they want to be universal and want to form social life. In this article, the author discusses these ideologies and shows what is contrary in them to the theological anthropology. The author also presents the characteristics of anthropology of Joseph Ratzinger – Benedict XVI as dialogical, relational, communional and integral.
Celem artykułu jest analiza sytuacji logiki współczesnej w aspekcie pytania o związek pluralizmu systemów logicznych z relatywizmem w logice. Poszukuję odpowiedzi na pytania: Czy wielość logik, a dokładniej wielość i różnorodność systemów skonstruowanych przez logików, da się w jakiś racjonalny sposób usprawiedliwić? Czy pluralizm w logice nieodzownie prowadzi do uznania tezy relatywizmu? Czy we współczesnej filozofii logiki logiczny relatywizm jest zabobonem czy też poglądem prawdziwym i należycie uzasadnionym?
EN
The aim of the article is to analyze the situation of contemporary logic with reference to the issue concerning connections between the pluralism of logical systems and relativism in logic. Accordingly, I seek answers to the following questions: Can the plurality of logic, more specifically, a large number and variety of systems constructed by logicians, be justified in a rational way? Does pluralism in logic imply the thesis of relativism? Is logical relativism in the contemporary philosophy of logic just a superstition or is it a duly substantiated view?
The fact of multiculturalism, i.e., the cohabitation of diverse cultural groups or communities, is a distinctive mark of the twenty-first century. In the face of this fact, various theories have been developed. Multiculturalism is one of them. Multiculturalism is an answer to the fact of multiculturalism. Claiming to rest on the respect for diversity, the right of difference, the protection of freedom, and the search for peaceful cohabitation, multiculturalism has often been promoted with the use of highly relativistic arguments and principles. The present paper, however, aims at criticising this understanding of multiculturalism as a mere (laissez - faire) celebration of differences, by arguing that true multiculturalism needs not be relativistic, but ought to be articulated mainly with regard to the universal demands of the human person. Such a theory replaces “blind tolerance” with a “measured and firm sense of responsibility”, and “inauthentic recognition of cultural equal worth” with a “qualitative assessment of cultures.” It is a theory that has as its underpinning criterion to assess cultural differences their compatibility with justice, human dignity and human rights.
PL
Wielokulturowość, czyli współistnienie różnych grup kulturowych oraz wspólnot, to znak rozpoznawczy XXI wieku. Istnienie tego zjawiska doprowadziło do powstania wielu teorii. Jedną z nich jest multikulturalizm, będący odpowiedzią na fakt istnienia wielokulturowości. Przyjmując, iż doktryna ta polega na poszanowaniu różnic, prawie do odmienności, ochronie wolności i dążeniu do pokojowego współistnienia, często propaguje się ją przy użyciu mocno relatywistycznych argumentów i zasad. Niniejsza praca ma na celu krytykę rozumienia multikulturalizmu wyłącznie jako celebrowania różnic. Multikulturalizm nie musi być relatywistyczny i powinien być omawiany głównie w odniesieniu do uniwersalnych potrzeb człowieka. Teoria ta zastępuje „ślepą tolerancję” – „przemyślanym i stanowczym poczuciem odpowiedzialności”, a „nieautentyczne uznanie jednakowych wartości różnych kultur” – “jakościową oceną kultur”. Podstawą multikulturalizmu jest ocenianie różnic kulturowych na podstawie ich zgodności ze sprawiedliwością, godnością ludzką i prawami człowieka.
Od ponad dwudziestu lat Internet jest w powszechnym użyciu. Każdego roku przybywa użytkowników. Cybernetyczna cywilizacja, to znaczy Internet oraz tzw. urządzenia dostępowe, ma duży wpływ na zmianę mentalności, modę, sposób myślenia, hierarchię wartości, moralność, a także wiarę i duchowość. Internet wpływa na zmianę zachowań człowieka, może również powodować uzależnienie. Przeszkodą we właściwym rozwoju człowieka, wywołującą uzależnienie, są szczególnie gry komputerowe oraz pornografia. Pomimo uzależnień istnieje odpowiedzialność moralna za czyny (czasami zminimalizowana lub nawet całkowicie zredukowana ze względu na stopień uzależnienia). Należy podjąć działania przeciw tzw. e-moralności i e-sumieniu, które opierają się na zasadach relatywizmu. Konieczna jest odpowiednia edukacja oraz ćwiczenie silnej woli. W formacji zmierzającej ku dojrzałemu korzystaniu z Internetu i urządzeń dostępowych warto i trzeba wykorzystać wszystko, co sprzyja wzmacnianiu woli, budowaniu moralności i rozwojowi życia duchowego mającego źródło w Bogu i w obiektywnych, niezmiennych wartościach.
EN
For more then 20 years the internet has been in common use. Every year the number of internet users increases. Cyber-culture, the internet and internet access devices have a great influence on human mentality, on fashion, ways of thinking, values and moral life, as well as on beliefs and spirituality. The internet changes our behaviour. Both in itself and because of what it contains, it may also cause dependency. In particular, games and pornography cause addiction and are an obstacle in the maturing process of individuals. Internet dependency reduces or even in some cases totally destroys users’ sense of individual moral responsibility for the acts in which they engage when using the internet. We must act against the so-called e-morality or e-conscience, which means morality and conscience based on the principle of relativism. Education in proper internet use and in the exercise of a strong free will is essential. Internet education policy must encompass everything that helps to strengthen the will and to base moral and spiritual life on unchangeable aims and values.
Celem artykułu jest krytyczny namysł nad perspektywą ujmowania pluralizmu wartości w obrębie współczesnej liberalnej myśli politycznej. Na początku opisano sposób rozumienia pluralizmu i konfliktu wartości. Następnie zarysowano tradycje ich postrzegania, aby w dalszej części skupić się na analizie dorobku doktryny liberalnej i omówieniu propozycji rozwijanych na jej gruncie. W części końcowej podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy liberalna optyka postrzegania pluralizmu wartości, chroniąc przed monizmem, nie prowadzi w świat ich relatywizmu.
EN
This paper aims to explore the approach to value pluralism within contemporary liberal political thought. The paper begins with a discussion of the basic premises related to both value pluralism and value conflict. Then the author examines the successes of value pluralism theory in resolving value conf licts. The final section of the paper attempts to determine whether the liberal approach to value pluralism, protecting us against monism, is not leading us, at the same time, to value relativism.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.