Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 24

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  renaissance
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Drukarstwo renesansowe w „sławnym mieście weneckim”

100%
Naumow A.
Pamiętnik Słowiański
|
2011
|
vol. 61
|
issue 2
3-24
EN
The study presents editorial activity of Orthodox and Catholic Slavs in Venice in XVI and XVII century. Special consideration was given to Bozidar and Vicenzo Vuković works as well as Franciscan and other editors initiatives. The cultural situation in renaissance Venic e and political context of Balcan territories, from where editors came, were discussed.
2
Content available remote

The Summer palace in the Royal garden of Prague Castle and the first renaissance recreational building in Central Europe

88%
Uličný P., Bryson Gustová A.
Umění (Art)
|
2019
|
vol. 67
|
issue 6
514-537
EN
Over just a few decades, starting in the last years of the 15th century, three summer palaces that were all very similar to one another were built in the Bohemian and Hungarian Lands. One stands close to Prague Castle, and since the 19th century has been known as the Belvedere, another on the edge of the former game reserve of Ovenec near Prague, and the third in the Nyék game reserve near Buda. They all had long rectangular cores surrounded by an arcaded walkway on the ground floor, and although they were among the first Renaissance buildings either in this region or the whole transalpine area, no direct model in this form can be found for them in Italy. This article aims to present a new analysis of the relationship between the three buildings, and one that leads to a new view of the genesis of the architecture of the Prague summer palace, which was built in the years 1538–1563 by Paolo della Stella, Giovanni de Spatio and Bonifaz Wohlmut. Paolo della Stella, who was sought out by King Ferdinand I in Genoa in 1537, and has until now been considered the architect of the palace, seems only to have been responsible for details of the building that were influenced by the contemporary work of Michele Sanmicheli and Jacopo Sansovino, while the overall plan with columned arcades encircling the building has its origin in the Central European architecture of Matthias Corvinus and Vladislav Jagiellon. Ferdinand gained a detailed first-hand knowledge of this architecture in 1527, and because apart from a brief visit to Trent in 1536 he was never in Italy, his experience in Hungary was his main opportunity to get to know Renaissance art, and of a very high standard. The other architectural inspiration for the Prague Belvedere was the summer palace in the Ovenec game park, which was built with the help of stonemasons from Buda around the year 1495, and appears to be older than what is known as Building II of the complex in Nyék, probably built around 1502. The ultimate source for the idea of encircling arcades was probably the Medici villa of Poggio a Caiano, built starting in 1495; its plan was brought to the Buda court of Vladislav Jagiellon by one of the Florentine masters.
CS
Během několika desetiletí, počínaje posledními léty 15. století, vznikly v Čechách a Uhrách tři letohrádky, které si jsou navzájem velmi podobné. Jeden stojí u Pražského hradu, nazývaný od 19. století Belvedér, dru- hý v bývalé ovenecké oboře u Prahy a třetí byl postaven v oboře Nyék u Budína. Jejich dlouhé obdélné jádro bylo na všech stranách obtočeno v přízemí arkádovým ochozem, a i když to byly jedny z prvních renesančních staveb v tomto regionu a celé záalpské oblasti vůbec, nelze k nim v této podobě v Itálii nalézt přímý vzor. Předkládaný článek si klade za cíl provést novou analýzu vztahu těchto tří staveb, která vede k novému pohledu na genezi architektury pražského letohrádku, postaveného v letech 1538–1563 Paolem della Stellou, Giovannim de Spatiem a Bonifázem Wohlmutem. Paolo della Stella, který je dosud považovaný za autora návrhu a který byl králem Ferdinandem I. vyhledán v roce 1537 v Janově, se zdá být pouze autorem detailů stavby, ovlivněné současnou tvorbou Michela Sanmicheliho a Jacopa Sansovina, zatímco celkový koncept se sloupovými arkádami obkružujícími stavbu má původ ve středoevropské architektuře Matyáše Korvína a Vladislava Jagellonského. S ní se Ferdinand detailně seznámil v roce 1527, a protože kromě krátké návštěvy Tridentu v roce 1536 v Itálii nikdy nepobýval, byl tento uherský pobyt jeho hlavní příležitostí seznámit se s renesančním uměním, a to zároveň ve vynikající kvalitě. Dalším architektonickým zdrojem pro pražský Belvedér byl letohrádek v ovenecké oboře, stavěný s pomocí budínských kameníků v době kolem roku 1495, který je patrně starší než stejně komponovaná tzv. stavba II. komplexu v Nyéku, budovaná asi kolem roku 1502. Zdrojem pro ideu obkružujících arkád byla pravděpodobně medicejská vila Poggio a Caiano, stavěná od roku 1495, jejíž plán v této době na budínský dvůr Vladislava Jagellonského zřejmě přinesl některý z florentských mistrů.
3
Publication available in full text mode
Content available

GILSON AS CHRISTIAN HUMANIST

88%
Redpath P. A.
Studia Gilsoniana
|
2012
|
vol. 1
53-63
EN
The author suggests that the intellectual life of Étienne Gilson constituted a new humanism, that Gilson’s scholarly work was part of a new renaissance, that a new humanism that Gilson thought is demanded by the precarious civilizational crisis of the modern West after World Wars I and II. He also argues that, more than anything else, Gilson was a renaissance humanist scholar who consciously worked in the tradition of renaissance humanists before him, but did so to expand our understanding of the notion of “renaissance” scholarship and to create his own brand of Christian humanism to deal with problems distinctive to his age. The author shows the specificity of the Christian humanism that Gilson developed as part of his distinctive style of doing historical research and of philosophizing.
4
Publication available in full text mode
Content available

Les métamorphoses de la critique littéraire : le cas des Grands Rhétoriqueurs

87%
Szeliga D.
e-Scripta Romanica
|
2020
|
vol. 8
125-136
EN
The analysis of the attitude of the critics towards the poetry of the Grands Rhétoriqueurs allows us to observe the changes that have occurred within literary history. Long despised and practically excluded from the framework of important poets, the Rhétoriqueurs finally won over the benevolence of researchers and in the second half of the 20th century, they found their place in the history of French literature. It was a noticeable change that spurred new research into previously forgotten fields of literature.
FR
L’analyse de l’attitude des critiques à l’égard de la poésie des Grands Rhétoriqueurs permet d’observer les changements intervenus au sein de l’histoire littéraire. Longtemps méprisés et pratiquement exclus de la liste des poètes importants, les Rhétoriqueurs ont enfin su gagner la bienveillance des chercheurs et retrouver, dans la seconde moitié du XXe siècle, leur place dans l’histoire de la littérature française. Ce changement notoire stimulé de nouvelles recherches dans des champs de la littérature complètement oubliés jusqu’alors.
5
Content available remote

Replikačné štúdie v psychológii : pojednanie o dvoch dôležitých otázkách

75%
Kačmár P., Adamkovič M.
Československá psychologie (Czechoslovak Psychology)
|
2020
|
vol. 64
|
issue 1
66-83
EN
chological research, various suggestions have been proposed concerning how to improve the current situation. Among them, a prominent place belongs to replication studies. However the authors aiming to critically evaluate conducted replications or to conduct a replication study themselves needs to explicitly reflect two crucial issues. The first regards conditions that need to be met in order to consider the second study as a replication of the first. This concerns the definition of replication and broader categorization of replication types from a methodological point of view, reflecting various conceptual and terminological issues. The second regards conditions that need to be met in order to say that the results of the replication study replicated/did not replicate the original study. This involves the way in which the study is statistically analysed with respect to its main goal. Therefore, the aim of the present article is to discuss and to summarize the present state of the literature regarding these two issues and to synthesize it into two functional classifications: A, various types of replications from a methodological point of view; B, various possibilities of data analysis from a statistical point of view. It is argued that instead of non-critically preferring one specific approach, the researcher should reflect the pros and cons of various approaches and the broader context of the goal of the replication study.
SK
V rámci prebiehajúcej renesancie psychologického výskumu boli navrhnuté viaceré postupy, majúce potenciál zlepšiť súčasnú situáciu. Medzi nimi zastávajú prominentné postavenie tzv. replikačné štúdie. Autori, ktorý by chceli k realizovaným replikačným štúdiám zaujať kritické stanovisko, alebo replikačnú štúdiu realizovať, potrebujú reflektovať dve dôležité otázky. Prvá sa týka toho, aké podmienky musia byť splnené na to, aby mohla byť štúdia číslo 2 považovaná za replikáciu štúdie číslo 1. To sa úzko dotýka definície toho, čo možno pod replikačnou štúdiou rozumieť, a toho, ako možno replikačné štúdie kategorizovať z metodologického hľadiska, reflektujúc rôzne koncepčné a terminologické otázky. Druhá sa týka toho, aké podmienky je potrebné splniť na to, aby bolo možné tvrdiť, že výsledky replikačnej štúdie predstavujú „úspešnú/ neúspešnú“ replikáciu. To sa úzko dotýka toho, aký štatistický postup analýzy dát je využitý, a toho, aký je hlavný cieľ danej replikačnej snahy. Cieľom tohto príspevku je preto sumarizovať súčasný stav poznania pojednávajúci o týchto dvoch kľúčových aspektoch a následne ho syntetizovať do dvoch funkčných klasifikácií: A) rôznych druhov replikácií z metodologického hľadiska; B) rôznych druhov prístupov k analýze dát zo štatistického hľadiska. Autori argumentujú, že namiesto výlučnej preferencie toho-ktorého prístupu je potrebné reflektovať silné a slabé stránky viacerých prístupov a explicitne zvažovať širší kontext cieľa danej replikácie.
6
Content available remote

Konfesijnost - (nad)konfesijnost - (bez)konfesijnost : diskuse o renesančním epitafu a umění jako zdroji konfesijní identifikace

75%
Jakubec O., Malý T.
Dějiny - Teorie - Kritika (History - Theory - Criticism)
|
2010
|
vol. 7
|
issue 1
79-112
EN
The three presented texts are a contribution to the discussion on denominationality in the 16th and 17th centuries. Using the example of Renaissance epitaphs the authors consider the extent to which denominational meanings may be observed in early modern works of art and the limits of such observations. The introductory text presents a more general (historiographical) view of the prerequisites for the construction of a denominational identity in the Czech lands and of Renaissance epitaphs as a specific „medium“. Both authors admit that the epitaphs contain many denominational connotations, but at the same time both are aware of numerous weaknesses in a denominationally focused interpretation of the works in question, particularly in relation to their special function as commemorative devices. In this respect the texts diff er in the extent to which the authors recognize denominational aspects in these works of art: while the fi rst text (by O. Jakubec) places greater stress on the denominational context in the overall broad meaning of a Renaissance epitaph, the second text (by T. Malý) is more cautious, with a particularly sceptical approach towards attempts to view these works as denominationally distinct.
CS
Tři předkládané texty jsou příspěvkem k diskusi o konfesijnosti v 16. a 17. století. Na příkladu renesančních epitafů autoři zvažují nakolik skrze raně novověké umělecké předměty můžeme připisovat konfesijní významy a jaká jsou omezení takových výkladů. Úvodní text představuje obecnější (historiografický) pohled na předpoklady konstrukce konfesijní identity v českých zemích a na renesanční epitafy jako specifické „médium”. Oba autoři uznávají, že epitafy obsahují mnohé konfesijní konotace, ale zároveň si jsou vědomi nedostatků konfesijně zaměřené interpretace daných děl, zvláště ve vztahu k jejich zvláštní funkci památníků. V tomto ohledu se texty liší tím, nakolik autoři rozeznávají v uměleckých dílech konfesijní prvky: zatímco první text (O. Jakubce) klade značný důraz na konfesijní kontext v celém širokém významu renesančních epitafů, druhý text (T. Malého) je obezřetnější, se zvláště skeptickým náhledem vůči pokusům vidět v těchto dílech konfesijní identifikaci.
7
Publication available in full text mode
Content available

Sources for the Textual Commentary of the 1593 Jakub Wujek’s New Testament Translation. Study of Acts 2:14–36

75%
Nicko­-Stępień P.
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
|
2017
|
vol. 61
PL
The purpose of the article is to indicate sources for the textual commentary of the 1593 Jakub Wujek’s New Testament translation. This issue will be shown by the example of Acts 2:14–36. In his translation work, the Jesuit used the 1582 Rheims New Testament in English and a Latin commentary by Robert Bellarmine entitled Disputationes Christianae Fidei. The problem of sources for the Wujek’s New Testament translation was until now almost completely unresearched or researched erroneously. However, the collation of Wujek’s commentary with the commentaries from Bellamine’s work and the Rheims New Testament led to surprising results: Jakub Wujek, one of the most distinguished sixteenth-century biblical translators, most probably knew English and his textual commentary on the 1593 New Testament is a compilation of texts of the two above-mentioned works. This means that as a commentator Wujek was largely reproductive and dependent on sources and he did not use the works of the Church Fathers directly, but quoted passages from the already existing compendia.
8
Publication available in full text mode
Content available

The Origins of Polish Language Policy: De linguarum in genere tum Polonicae seorsim praestantia et utilitate oratio and Other Writing by Jan Rybiński (Ioannis Rybinii)

75%
Pawłowski A.
Linguistica Copernicana
|
2014
|
issue 11
211-229
EN
The article addresses the contribution of Jan Rybiński (Ioannis Rybinii, 1560–1621), a humanist of Czech origin, affiliated with the cities of Toruń (Thorn) and Gdańsk (Danzig), to the development of Polish language policy during the Renaissance. It examines Rybiński’s ideas regarding the promotion of Polish found in his writings and in particular in the address De linguarum in genere..., pronounced in 1589 in Gdańsk. Rybiński’s views are analysed here in the light of the educational tradition of Protestantism, founded upon the doctrines of Wycliffe, Hus, Chelčicky, Luther and Calvin. The author posits Rybiński’s apology of Polish as an important milestone in the emancipation of the vernacular and shows it to be consistent with other European language apologies produced at the time by Dante Alighieri, Jean Du Bellay, Henri Estienne, Martin Opitz or Sperone Speroni. In conclusion, the author asserts the dependence of the prestige of a language and of its position on the international scene on the cultural attractiveness and economic strength of the country where it is spoken.
9
Content available remote

Essay: The Renaissance versus the Avant-Garde

75%
Kantor M.
Forum Philosophicum
|
2013
|
vol. 18
|
issue 2
139–168
EN
The essay contrasts two recurring phenomena of European culture: renaissance and avant-garde. The author discusses the paradigmatic Renaissance of 15th and 16th centuries and the paradigmatic Avant-Garde of early 20th century from the point of view of a practicing artist, interested in philosophical, social, religious, and political involvements of artists and their creation. The author shows the artistic and social history of 20th century as a struggle between the Avant-Garde and the Renaissance ideals, which, as he points out, found a fertile ground in in the 20 years that followed immediately the Second World War.
10
Content available remote

Madonna and child from Košice : reflections of the Italian renaissance in the find of a relief mould

63%
Rusnák R.
Umění (Art)
|
2019
|
vol. 67
|
issue 1-2
64-72
EN
This study examines the archaeological find of a clay mould of a relief with the motif of the Madonna and Child from Košice. The final product for which the mould was intended was a relief in either terracotta or stucco. This interpretation of the artefact would draw our attention towards Renaissance Italy, and more particularly to Tuscany and Florence. The study will attempt to identify the conceptual and compositional forms of the Košice find directly within the context of Renaissance Florence and to explain the means by which they could have reached the territory of the Kingdom of Hungary in the second half of the 15th century and the beginning of the 16th century. The basic compositional models of the depicted figures can be found in the works of the prominent Italian Renaissance artists, Ghiberti, Donatello and Luca della Robbia. In their works we can find a greater degree of simplicity, lightness and subtlety in their means of expression. The Košice find shares this style of intimate composition and economical and austere portrayal and therefore, at least on a theoretical level, it is possible to search for the broader scope of its conceptualization in selected works of the afore-mentioned artists. In subsequent generations of Florentine artists, the aesthetics of the depicted scene underwent slight variations. The fact that the Košice Madonna and Child shows no response to these aesthetic changes is surprising especially when we consider that the specific generation of artists such as Andrea del Verrocchio, Benedetto da Maiano and Gregorio di Lorenzo are associated with the development of the Renaissance at the court of the Kingdom of Hungary. The existence of a workshop in Košice producing luxury ceramic goods of which the discovered relief mould forms a part can be dated to the first and second decades of the 16th Century. The mould could have formed part of the equipment of an itinerant Italian craftsman or possibly a local artist with direct working experience of Italy. It is apparent that in his attempt to imitate original works, the artist has chosen to fall back on one of the archetypes of the genre rather than to build on the aesthetics of the depiction of the scene which were typical of the period in which many Italian artists were active in the workshops of the Hungarian court.
CS
Studie se věnuje mimořádnému archeologickému nálezu reliéfní hliněné formy s motivem Madony s dítětem z Košic. Artefakt je pozoruhodný pro neobvyklý výskyt. Konečným produktem formy je reliéf z terakoty nebo štuku, který byl posléze instalovaný v interiérech i exteriérech sakrálních i světských budov. To obrací pozornost na oblast renesanční Itálie a při dalším přiblížení na Toskánsko a Florencii. Studie identifikuje možné ideové a kompoziční předlohy košického nálezu přímo v prostředí renesanční Florencie a objasňuje způsoby, jakými se mohly dostat na území uherského království v druhé polovině 15. a na počátku 16. století. Základní kompoziční modely zobrazených postav najdeme už v díle tří hlavních tvůrců tzv. první generace, Ghibertiho, Donatella a Lucy della Robbia. Lze u nich také najít větší jednoduchost, lehkost a úspornost výrazových prostředků. Intimní kompozice a strohý charakter vyobrazení má i košický nález, proto škálu jeho předloh, aspoň v ideové rovině, je možné hledat i ve vybraných dílech zmíněných tvůrců. V následujících generacích florentských umělců se estetika zobrazovaného tématu jemně mění. To, že košická Madona s dítětem na změněnou estetiku nereaguje, je překvapivé zejména proto, že právě generace Adrey del Verrocchia, Benedetta da Maiano či Gregoria di Lorenzo je spjata s rozvojem uherské dvorské renesance. Existence košické dílny na výrobu luxusního hrnčířského zboží, jehož součástí byl i nález reliéfní formy, je datovaná do období prvního a druhého desetiletí 16. století. Forma mohla být původně součástí výbavy putujícího italského mistra, případně domácího mistra s italskou zkušeností. Je zjevné, že se ve snaze napodobit originály obracel spíš k jednomu ze žánrových archetypů a nenavazoval na estetiku ztvárnění výjevu, jaká byla běžná v době, kdy v uherských dvorských dílnách pracovalo mnoho umělců z Itálie.
11
Publication available in full text mode
Content available

The History of the Normative Opposition of “Language versus Dialect”: From Its Graeco-Latin Origin to Central Europe’s Ethnolinguistic Nation-States

63%
Kamusella T.
Colloquia Humanistica
|
2016
|
issue 5
EN
The History of the Normative Opposition of “Language versus Dialect”: From Its Graeco-Latin Origin to Central Europe’s Ethnolinguistic Nation-StatesThe concept of “a language” (Einzelsprache, that is, one of many extant languages) and its opposition to “dialect” (considered as a “non-language,” and thus subjugable to an already recognized language merely as “its” dialect) is the way people tend to think about languages in the West today. It appears to be a value-free, self-evident conception of the linguistic position. So much so that the concept of “language” was included neither in Immanuel Kant’s system of categories, nor in the authoritative Geschichtliche Grundbegriffe: Historisches Lexikon zur politisch sozialen Sprache in Deutschland. This paper sketches the rise of the “dialect vs language” opposition in classical Greek, its transposition onto classical Latin, and its transfer, through medieval and renaissance Latin, to the early modern period. On the way, the Greek and Latin terms for “language” (and also for “dialect”) sometimes functioned as synonyms for peoples (that is, ethnic groups), which – importantly – contributed to the rise of the normative equation of language with nation in the early nineteenth century. It was the beginning of the ethnolinguistic kind of nationalism that prevails to this day in Central Europe. Dzieje normatywnej dychotomii języka i dialektu: Od greko-łacińskich źródeł po państwa etnicznojęzykowe Europy ŚrodkowejPojęcie języka jako jednego z wielu (Einzelsprache) stawiane w diametralnej opozycji do „dialektu” (czyli „nie-języka”, który normatywnie musi zostać przyporządkowany jakiemuś już wcześniej uznanemu językowi jako jeden z jego dialektów) stanowi formę pojęciową, poprzez pryzmat której postrzega się języki i dyskutuje o nich we współczesnym świecie Zachodu. Z powodu powszechnego uznania owa forma pojęciowa wydaje się tak oczywista i wolna od nacechowania ideologicznego, że Immanuel Kant nie uwzględnił języka w zaproponowanym przez siebie systemie kategorii filozoficznych, podobnie jak i autorzy niezmiernie wpływowego dzieła z zakresu historiografii i socjologii politycznej o znamiennym tytule Geschichtliche Grundbegriffe: Historisches Lexikon zur politisch sozialen Sprache in Deutschland. W niniejszym artykule przedstawiam wyłonienie się opozycji języka wobec dialektu w starożytnej grece oraz jego recepcję na gruncie łaciny od starożytności rzymskiej po okres nowożytny. W ciągu wieków utarło się używanie greckich i łacińskich terminów w odniesieniu do „języka” jako synonimów na określenie ludów (czy też grup etnicznych), co we wczesnym XIX stuleciu silnie wpłynęło na wykształcenie się normatywnego zrównania języka z narodem. Stanowiło to początek fenomenu znanego pod nazwą „nacjonalizmu etnicznojęzykowego”, który na poziomie państw dominuje po dziś dzień w całej Europie Środkowej.
12
Publication available in full text mode
Content available

Mistycyzm i ezoteryzm a koncepcje godności człowieka w renesansowych Włoszech

63%
Smoluk-Stachowska J.
Edukacja Humanistyczna
|
2021
|
issue 2
35-50
PL
Artykuł prezentuje przegląd mistycznych i ezoterycznych motywów zaczerpniętych z myśli pitagorejskiej, hermetyzmu wschodniego oraz mistyki żydowskiej zwanej kabałą, które miały wpływ na kształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka we Włoszech. Idea harmonijnej jedności całego wszechświata, koncept reinkarnacji wraz z jej teleologicznym celem, możliwość przemiany człowieka czy też ujmowanie świata za pomocą języka, będącego jednocześnie ontologicznym fundamentem całego kosmosu, zainspirowały takich myślicieli, jak: Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino czy Gianozzo Manetti. W niniejszym studium, autorka pokazuje, jaki wpływ miały owe mistyczne założenia – mające swoją genezę zarówno w mistyce Wschodu, jak i Zachodu – na ukształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka, które stały się następnie podwalinami dla nowoczesnego postrzegania kondycji istoty ludzkiej.
EN
This article presents different mystical and esoteric motifs gained mainly through Pythagorean thought, Eastern Hermeticism and Jewish mysticism called Kabbalah , which had a biggest impact on the formulation of the renaissance concept of the Dignity of Man in Italy. The ideas of united harmony – mystical union of the Universe, reincarnation with its theleological goals, human metamorphosis and vision of the world as a language reality – which is also an ontological fundament of all the Cosmos, inspired famous renaissance thinkers such as Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino or Gianozzo Manetti. In this paper, the author shows, what influence could have this mystical assumptions - whose roots are in Eastern and Western mysticism – on the formulation of the renaissance concepts of Dignity of Man, which are also a fundamental base for modern anthropological thinking about human condition and dignity.
13
Content available remote

Humanismus v novém konceptu literatury českých zemí (1. polovina 16. století)

51%
Voit P.
Česká literatura (Czech Literature)
|
2017
|
vol. 65
|
issue 2
181-212
EN
Our ideas regarding the origins of humanism in the Czech lands are based on Kristeller's now classic “narrow” view of this school as a philological and philosophical trend. At the turn of the 16th century an active role in the literary scene was taken (with only some exceptions) by Utraquist priests, who with the aid of translations inter alia were endeavouring to reform the declining post-Hussite society. Emphasis was placed on religious education and the cultivation of morality in accordance with the early Christian church. This trend, which we have described with the new term proto-Revival, has for the most part nothing to do with scholarly humanism either at the level of translation or in occasional original works - but this does not detract from its exceptional importance. Religious rigorism and linguistic patriotism were not unique to conservative Utraquism, but can also be found in non-conformist religious communities. These small churches, motivated by confessional priorities, also rejected non-religious education and the tuition of foreign languages (Greek and Hebrew), while their leaders' activities were incompatible with humanist interests. Only the religiously syncretic centre in Náměšť aimed to keep pace with the rest of Europe. It was here for the first time, if only very briefly between 1533 and 1535, that the potential for undiluted humanism emerged, thanks to Erasmus's critically reformed method of translating, as well as to the domestic scholarly interest in the Czech language. At the level of Biblical translation the Unity of Brethren did not emerge from their Czech isolation until relatively late in comparison with the German reformation in the early 1560s. During the post-Hussite period, the substantial minority of Catholics came closest to the antique tradition and humanist thinking thanks to their studies at universities abroad, while the needs and readership skills of the...
CS
Východiskem našich úvah o počátcích humanismu v českých zemích je Kristellerovo dnes už klasicky "úzké" pojetí tohoto proudu jakožto filologicko-filozofické metody. Na přelomu 15. a 16. století převzali aktivní roli v literárním provozu až na několik výjimek utrakvističtí kněží, kteří mimo jiné pomocí překladů usilovali reformovat upadající pohusitskou společnost. Důraz byl kladen na náboženskou výchovu a kultivaci morálky v intencích prvokřesťanské církve. Tato tendence, kterou jsme označili novým termínem protoobrození, nemá většinou ani v rovině překladu ani v ojedinělých původních pracích s vědeckým humanismem nic společného - přesto však ze své mimořádné důležitosti nic neztrácí. Náboženský rigorismus a jazykový patriotismus nebyl vlastní pouze konzervativním utrakvistům, ale i nonkonformním náboženským společenstvím. Tyto malé církve, vedené konfesijními prioritami, se rovněž uzavřely před nenáboženským vzděláváním a výukou cizích jazyků (řečtiny, hebrejštiny) a rovněž aktivity jejich vůdců se s humanistickými zájmy neslučovaly. Krok s Evropou hodlalo držet pouze nábožensky synkretické centrum v Náměšti. Právě zde poprvé, ale žel nakrátko 1533-1535 se vyjevil potenciál nezředěného humanismu, a to díky Erasmově kriticky reformační metodě překladu a díky domácímu vědeckému zájmu o češtinu. Pak se na úrovni biblického překladu z české izolace vymanila ještě jednota bratrská, ovšem ve srovnání s německou reformací opožděně až počátkem 60. let 16. století. V pohusitském období se nejblíže k antické tradici a humanistickému myšlení díky studiím na zahraničních univerzitách přiblížila početní menšina katolíků. S potřebami a čtenářskými schopnostmi převážně utrakvistické společnosti se však míjela, a tak je...
14
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ działalności Scuoli na rozwój artystyczny Wenecji w dobie quattrocento

51%
Piotrowska A. A.
Ogrody Nauk i Sztuk
|
2018
|
issue 8
551-559
PL
Cel badań. Celem badania było określenie roli, jaką odegrały Scuole w rozwoju malarstwa weneckiego w XV wieku, a tym samym lepsze zrozumienie i określenie znaczenia uwarunkowań społeczno-religijnych dla rozwoju malarstwa weneckiego. Metodologia. Przedmiotem badania stały się trzy cykle malarskie pochodzące ze Scuoli weneckich: Cykl legendy św. Urszuli Carpaccia, Cykl legendy Krzyża Świętego Carpacciai Genilego Belliniego oraz Cykl ze Scuoli di San Giorgio degli Schiavoni Carpaccia (w szczególności zaś obrazy: Cud relikwii Krzyża Świętego na Rialtooraz Wizja św. AugustynaCarpaccia). Zostały one przeanalizowane w kontekście opisanych wcześniej szczegółowo przemian społeczno-religijnych w XV-wiecznej Wenecji, jak również zasad i idei funkcjonowania Scuoli. Wyniki. Przeprowadzona analiza pozwoliła lepiej dostrzec i zdefiniować rolę specyficznie weneckich organizacji, jakimi były Scuole, w rozwoju malarstwa. Scuole, pozwalające mieszczanom osiągnąć duże znaczenie społeczne, dawały również swego rodzaju możliwość objęcia zbiorowego patronatu nad sztuką i sprzyjały jej rozwojowi poprzez zamawianie dzieł o nowatorskiej tematyce. Wnioski. Z analizy wynika, że społeczeństwo weneckie zrzeszone w Scuolach, miało ogromny wpływ na rozwój artystyczny własnego miasta, głównie pod względem rozwoju tematycznego malarstwa. Dzięki zamawianiu przedstawień procesji i uroczystości, Scuole sprawiły, że do obrazów wprowadzone zostały tematy świeckie i przedstawienia miasta prekursorskie względem o wiele późniejszych wedut.
EN
Aim of the research. The purpose of this research is to analyze the role of the Scuole in the changes in Venetian fifteenth-century painting and to reflect on the significance of social and religious impact on artistic shape of Venice. Methodology. I have analyzed three pictorial cycles painted on commision of some of the Venetian Scuole (The Stories from the Life of Saint Ursula by Vittore Carpaccio, True Cross cycle by Carpaccio and Gentile Bellini and Cycle from Scuola San Giorgio degli Schiavoni also by Carpaccio), within the context of the abovementioned social changes, as well as the general concept of the Scuole. Results. An analysis has helped to reveal and define clearly the specific role of the Scuole in the city’s artistic and social development. These organisations provided the society the unique possibility of becoming a collective patron of the arts and of developing artistic topics of the period in question. Conclusions. From the analysis one can observe the influence that Scuole had in Venice, among other things on the enriching of the subject matter of the pictorial cycles by the most prominent painters. Thanks to the Scuole’ commisions on the visual portrayals of ceremonies and processions, many secular topics were introduced into religion-dominated Italian painting.
15
Publication available in full text mode
Content available

Proza polskiego renesansu wobec antropologii humanistycznej, czyli negocjo¬wanie pozycji w świecie układanym na nowo

51%
Śnieżko D.
Roczniki Humanistyczne
|
2021
|
vol. 69
|
issue 1
9-25
EN
This article is an attempt to take Polish renaissance humanism as a moderate and independent modernisation project, including its references to the anthropological tradition, the variants of  the myth of the golden age, the issues of language, as well as to the reconfiguration of the map of the world that was being carried out at that time. This paper also remarks on those important motifs of humanism that were not taken up (e.g. the concept of melancholia generosa) and those matters that were especially stressed by Polish authors, primarily, the emancipatory struggle to assert the identity and special character of Eastern Europe.
PL
Artykuł jest próbą spojrzenia na polski humanizm renesansowy jako umiarkowany i samodzielny projekt modernizacyjny, w jego negocjacyjnych odniesieniach do tradycji antropologicznej, odmian mitu wieku złotego, zagadnień języka, a także dokonującej się wówczas rekonfiguracji mapy świata – z uwzględnieniem tego, co z oferty europejskiej nie zostało zasadniczo podjęte (np. melancholia generosa), jak również tego, na co został położony szczególny nacisk. W tej ostatniej sprawie mowa przede wszystkim o emancypacyjnym dążeniu do wyraźnego zaznaczenia tożsamości i specyfiki regionu Europy Wschodniej.
16
Publication available in full text mode
Content available

Późnogotycka architektura Portugalii jako symbol wypraw morskich

51%
Waśkowiak P.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
|
2018
|
issue 100
21-30
EN
On October 25, 1495, Manuel I the Lucky enters the throne of Portugal. This king, continuing the policy of his predecessor, John II, intensively financed commercial sea fishing expeditions. They contributed to the extraordinary enrichment and expansion of the empire, which undoubtedly became the power of the then world. Along with this began a new era in the history of Portugal, which affected almost all aspects of the state, including late Gothic architecture, which was decorated with peculiar ornaments inspired by marine fauna and flora and sailing elements.
PL
Dnia 25 października 1495 r. na tron portugalski wstąpił Manuel I Szczęśliwy. Król ten, kontynuując politykę swojego poprzednika, Jana II, intensywnie finansował wyprawy morskie o charakterze handlowym. Przyczyniły się one do niezwykłego wzbogacenia i rozbudowy imperium, które niewątpliwie stało się potęgą ówczesnego świata. Rozpoczęła się wówczas nowa epoka w dziejach Portugalii, która wpłynęła na niemal wszystkie aspekty państwa, włączając w to późnogotycką architekturę, która zdobiona była osobliwymi ornamentami inspirowanymi morską fauną i florą oraz elementami żeglarskimi.
17
Content available remote

Česká knižní kultura doby Václava Hájka z Libočan : na okraj jednoho badatelského vakua

45%
Voit P.
Česká literatura (Czech Literature)
|
2014
|
vol. 62
|
issue 2
163-183
EN
This paper attempts to examine the literary terrain marked out between the end of the 15th century and the year 1553, i.e. the period in which the first true Czech author, Václav Hájek of Libočany, author of the Czech Chronicle (1541), translator and adaptor of several Old Czech works, lived and worked. However, for this it was necessary both to confront some of the basically Marxist views held by mid-20th researchers and to try to incorporate the well-known facts into a higher entity called book culture. One of the period-based dangers of Marxist paleo-Czech studies was the evaluation of literary works on their own or without any interest in the specific nature of the communication process or the artistic and workmanlike aspects of publication, distribution and reading technique. One of the parameters of book culture is the readers' reception of texts, which enables a readership community to be formed and cultivated. Book printing in Bohemia and Moravia played a much smaller role in this process than we have previously presumed, as the foremost church institutions, Prague University representatives and thus the printers themselves did not understand the social impact of book printing and at most thought of it as another form of business. The literary scene was so lacking in writers, translators and potential readers, who were mostly just from the increasingly emancipated middle classes, that books of such typographic standards were not produced in enough numbers to support the habit of quiet reading and thus enable intensive reading to slowly turn into extensive reading. Domestic book printing was greatly affected by the import of books from Germany and the strong scriptographic output of the intelligentsia there.
CS
a3_Většina složek knižní kultury zůstala (pochopitelně s výjimkami) dlouho konzervativně středověká a díky přežívajícím národním genům se orientovala více reformačně než renesančně. Ještě na počátku 16. století tedy celá knižní kultura odrážela myšlenkovou uzavřenost jagellonských Čech a niterný náboženský svět utrakvistů a Jednoty bratrské. Světský akcent počal každodenní diskuse o eucharistii převyšovat až od 30. a 40. let, tedy v době, kterou rozhýbaly jak kulturotvorné záměry Ferdinanda I. Habsburského, tak protihabsburská opozice uvnitř stavovské společnosti. Ukazuje se tak, že pro knižní kulturu, jejíž nosnou páteř tvoří právě literární scéna, pasivní přejímání uměnovědných kategorií 19. století není nadále vhodné. Budoucí diskuse by měly ukázat, nakolik je vhodnější převzetí dynastické periodizace, jejíž vnitřní mezníky (1520, 1547) řídkou množinu renesančních a humanistických jevů knižní kultury pojmou bez problémů.
18
Publication available in full text mode
Content available

Беседы с Алексеем Федоровичем Лосевым

45%
Шестаков В. П.
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
|
2015
|
issue 15
403-416
PL
Autor w formie wspomnienia o przyjacielu prezentuje postać i dokonania rosyjskiego filozofa, znawcy antyku i muzykologa Aleksjeja Fiodorowicza Łosiewa (1893–1988). Pisze o ich spotkaniu i pierwszych latach przyjaźni, wspólnych dyskusjach filozoficznych i współpracy naukowej. Przywiązuje dużą uwagę do samej prezentacji osoby filozofa, jego kolejach losu, zainteresowaniach a także jego miłości do książek i gromadzonej biblioteki. A.F. Łosiew w jego opinii to jeden z ostatnich przedstawicieli tzw. srebrnego wieku kultury rosyjskiej. Nazwisko Łosiewa widzi on obok takich rosyjskich myślicieli jak Władimir Sołowiew (+1900), Sergiej Bułhakow (+1944), Mikołaj Bierdiajew (+1948). We wspomnieniach zostaje przekazana atmosfera intelektualna oraz towarzyska w rosyjskich kręgach akademickich w czasach stalinizmu. Autor pisze także o powodach ochłodzenia ich wzajemnych kontaktów oraz zerwaniu łączących ich więzi intelektualnych.
EN
The author depicts the character and the achievements of the Russian philosopher, scholar on antiquity and musicologist Aleksei Fedorovich Losev (1893–1988) in the form of the reminiscences about a friend. He writes about their acquaintance and first years of their friendship, common philosophical discussions and scientific cooperation. He pays special attention to the presentation of the personality of the philosopher, his turns of fate, his interests and his book addiction and his library. In his opinion A.F. Losev is the last representative of the era of so called Silver Age of Russian culture. The name of Losev is located in the same row as the names of such Russian thinkers as Vladimir Solovyov (+ 1900), Sergiej Bulhakov (+1944), Nikolai Berdyaev (+1948). The reminiscences show us the intellectual and friendly ambience in the Russian academic circles during the times of Stalinism. The author also writes about the reasons of cooling down the mutual contacts and break-off of their intellectual bonds.
19

Honour and Fighting Social Advancement in the Early Modern Age

45%
Gassmann J.
Acta Periodica Duellatorum
|
2015
|
vol. 2015
|
issue 1
139-181
EN
The article considers the importance of military service in social advancement, here understood as filling the role of “prince” in feudal law and thus participating in the government of an estate, in the transition from the Late Middle Ages to the Renaissance or Early Modern Age. In the context of a city burgher or a petty noble or knight advancing into a government role, did honour require that the individual have experience in fighting – in war, military organisation and leadership? How did mercenaries figure? What role, if any, did Fechtmeister, Fechtbücher, Fechtschulen or Kriegsbücher play?
20
Publication available in full text mode
Content available

SPOŁECZNE ZAKORZENIENIE ARCHITEKTURY NA PRZYKŁADZIE XVII-WIECZNEJ SYNAGOGI W ZAMOŚCIU

45%
Morawska W.
Ogrody Nauk i Sztuk
|
2021
|
issue 11
73-84
EN
ABSTRACT Argument. The aim of the article is to show the social roots of synagogue architecture on the example of the 17th century synagogue in Zamość. The analysis is an attempt to show the relationship between the location of the structure in the urban structure and the experiences of minorities, the history of the community and the Jewish community in the city. Concepts discussed. Due to the nature of the topic, the analysis was based on research on archival materials, which is the basic method of work within the art history discipline. In addition to studying the inventory materials and the object itself, the content of the article refers to the theses of the most important researchers and researchers of synagogue architecture and town planning in Poland: E. Bergman, J. Jagielski, A. Łupienko, A. Zabłocka-Kos, K. Matyjaszka, M. and K. Piechotka. Results and conclusions. The analysis revealed that the previous interpretations of the style of the synagogue in Zamość as Sephardic were incorrect. It is concluded that the model was - apart from earlier synagogues, which used the centralization of the main prayer hall and a similar layout - of church architecture from the area of the Zamość Estate. This is evidenced by the implication of the detail used within the Kalisz-Lublin type. This thread also emerges as a new research problem, which, so far, has not been described in the context of Judaism's architecture. At the same time, it points to the broad social context in which there is pre-reform synagogue architecture. The turn of the 16th and 17th centuries was the time of creating new forms in the area of Jewish construction in Poland and the so-called Golden Age of Polish Jews. This is the reverse of the Western European countries, from which the Jewish community was displaced and construction development was halted. The cognitive value of the approach. The greatest value is the original, not yet undertaken attempt to implement a critical discourse in the face of the strongly widespread theory of the continuity of the Spanish tradition within the architecture of synagogues. At the same time, the article presents a methodological directive under which it is assumed that in the history of architecture the priority is not only to take into account ergonomics, but also to the socio-cultural conditions in which a building exists. This means the need for an interdisciplinary analysis of the work of art, which takes into account not only the description of the form, but also the interpretation of the meaning metaphorically "carried" by the realized object.   Keywords: architecture, synagogues, urban sociology, Zamość, renaissance, eastern Poland
PL
ABSTRAKT  Teza. Celem artykułu jest wskazanie społecznego zakorzenienia architektury synagogalnej na przykładzie XVII-wiecznej bóżnicy w Zamościu. Analiza stanowi próbę wykazania związku między usytuowaniem zabytku w strukturze urbanistycznej a przeżyciami mniejszości, historią losów społeczności i  gminy żydowskiej na terenie miasta. Omówione koncepcje. Z uwagi na charakter podjętego tematu analiza była oparta na badaniach archiwaliów, co stanowi podstawową metodę pracy w ramach dyscypliny historii sztuki. Oprócz studiów materiałów inwentaryzatorskich i samego obiektu w treści artykułu odnoszono się do tez najważniejszych badaczy i badaczek architektury synagogalnej i urbanistyki w Polsce: E. Bergman, J. Jagielskiego, A. Łupienko, A. Zabłockiej-Kos, K. Matyjaszka, M. oraz K. Piechotków.  Wyniki i wnioski. Analiza wykazała błędność dotychczasowych interpretacji stylistyki synagogi w Zamościu jako sefardyjskiej. Wysuwa się wniosek, że wzorem była – oprócz wcześniejszych bożnic, w których stosowano centralizację głównej sali modlitewnej i podobny układ – architektura kościelna z obszaru Ordynacji Zamojskiej. Świadczy o tym m.in. implikowanie detalu stosowanego w ramach typu kalisko-lubelskiego. Wątek ten wysuwa się także jako nowy problem badawczy, który, jak do tej pory, nie został opisany w kontekście budownictwa judaizmu.  Jednocześnie wskazuje się na szeroki kontekst społeczny, w którym istnieje przedreformacyjna architektura synagogalna. Przełom XVI i XVII w. był czasem kreowania nowych form w obrębie budownictwa żydowskiego w Polsce i tzw. Złotym Wiekiem Żydów Polskich. Jest to odwrotną tendencją od krajów Europy Zachodniej, z których wysiedlono społeczność żydowską, a rozwój budowlany został wstrzymany.  Wartość poznawcza podejścia. Największą wartość stanowi oryginalna, dotychczas              nie podejmowana próba wdrażania dyskursu krytycznego wobec silnie rozpowszechnionej teorii ciągłości tradycji hiszpańskiej w ramach architektury bóżnic. Jednocześnie w artykule zaprezentowano dyrektywę metodologiczną, w ramach której zakłada się, że w historii architektury priorytetem nie jest tylko uwzględnianie ergonomiczności, ale warunków społeczno-kulturowych, w których budowla istnieje. Oznacza to potrzebę interdyscyplinarnej analizy dzieła sztuki, w której uwzględnia się nie tylko opis formy, ale interpretację znaczenia, które metaforycznie ma „nosić” realizowany obiekt.   Słowa kluczowe: architektura, synagogi, bożnice, socjologia miasta, Zamość, renesans, wschodnia polska 
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.