Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: respublica litteraria

Sort By:

Limit search:

Globalisierung in der Frühen Neuzeit – Zwischen universaler und nationaler Kultur

100%

Roszak S.

Zapiski Historyczne

2011

vol. 76

issue 4

95-106

Artykuł poświęcony jest wybranym zagadnieniom transferu kulturowego w Europie doby nowożytnej. Punktem wyjścia dla tych rozważań było wskazanie na różne tempo adaptacji wzorców kulturowych w XVI–XVIII w. Jako przykład autor omawia proces przenikania pojęć i języka oświecenia do różnych krajów. O opóźnieniu w adaptacji wzorców decydowało nie tylko oddalenie danego kraju od centrum kulturowego, ale również poziom społeczny odbiorców i kod kulturowy, jakim się posługiwali. W inny sposób i w odmiennym tempie wzorce kulturowe krążyły na poziomie czytelników traktatów filozoficznych, literatury pięknej, korespondencji, a inaczej były adaptowane na poziomie uczestników kultury oralnej. Autor analizuje rozwój wspólnoty uczonych „respublica litteraria”. Po rozpadzie jedności Kościoła w okresie reformacji, to właśnie „respublica litteraria” jako ponadnarodowa i ponadwyznaniowa wspólnota humanistów umożliwiała współpracę elit intelektualnych. Czynnikiem spajającym i ułatwiającym komunikację był język łaciński, w różnym tempie zastępowany od XVIII w. przez język francuski. Przykładem takiej komunikacji uczonych różnych wyznań była wymiana korespondencyjna między katolikiem J. A. Załuskim, luteraninem J. D. Schoepflinem (Schoepflinus) oraz kalwinistą P. Mauclerc. W XVIII w. elity intelektualne podjęły próbę wprowadzenia tzw. uniwersalizmu racjonalistycznego, w miejsce dawnego uniwersalizmu chrześcijańskiego. Tradycyjną księgę mądrości – Biblię miała zastąpić nowa księga – encyklopedia. Najważniejsze inicjatywy stworzenia encyklopedii uniwersalnej powstały w kręgu francuskim (encyklopedia Diderota) oraz saskim (encyklopedia Zedlera). W ostatniej części scharakteryzowano postawy elit intelektualnych w Europie wobec ideałów oświeceniowych, podkreślając sukcesy i porażki koncepcji kultury uniwersalnej w zetknięciu z tradycjami narodowymi poszczególnych państw.

Listy, uczeni, książki. Machinae coelestis pars posterior Jana Heweliusza z biblioteki Andreasa Müllera Greiffenhagiusa

62%

Borysowska A.

Biblioteka

2020

issue 24 (33)

71-99

The Pomeranian Library (Książnica Pomorska) holds a number of ancient surviving editions of the works by the Gdańsk-based astronomer Johannes Hevelius (Jan Heweliusz) (1611–1687). One of the works, the Machina coelestis, is composed of two volumes and was published in the years 1673 and 1679, respectively. This article examines the second part of the Machina coelestis in more detail. As early as the eighteenth century, the volume was already considered by bibliographers to be extremely rare. Today, it is considered to be even more unique. The reason for this is due to the tragic fire that broke out in September 1679 and destroyed Hevelius’ house, his observatory with instruments, and his studio and the printing shop, where almost the entire printed editions of the work stored there perished in the flames. The value of the copy held at the Książnica Pomorska is additionally enhanced by the fact that the book had belonged in the past to the private library of the renowned seventeenth century orientalist, Andreas Müller Greiffenhagius (1630–1694), who died in Szczecin and left his book collection there. The author of the article also managed to examine the surviving correspondence between Müller and Hevelius, in which both writers discuss this particular book. In this way, the history of this interesting copy is thus complemented by contemporary commentaries from the epoch.

W zbiorach Książnicy Pomorskiej zachowały się zabytkowe edycje prac gdańskiego astronoma Jana Heweliusza (1611–1687). Jedno z dzieł – Machina coelestis – składa się z dwóch tomów, które ukazały się w latach 1673 i 1679. Właśnie druga część tego dzieła została bliżej omówiona w artykule. Już XVIII-wieczni bibliografowie uznawali ją za białego kruka. Współcześnie uchodzi za jeszcze większy zabytek, a to za sprawą tragicznego pożaru, który wybuchł we wrześniu 1679 roku i zniszczył dom Heweliusza, jego obserwatorium z instrumentami, pracownię oraz drukarnię z niemal całym nakładem przechowywanego tam dzieła. Wartość egzemplarza Książnicy Pomorskiej podnosi dodatkowo fakt, że należał on w przeszłości do biblioteki znanego XVII-wiecznego orientalisty – Andreasa Müllera Greiffenhagiusa (1630–1694), który zmarł w Szczecinie i pozostawił tam swój księgozbiór. Autorce artykułu udało się ponadto dotrzeć do zachowanej korespondencji Müllera i Heweliusza, w której jest mowa o tej właśnie książce – historię ciekawego egzemplarza uzupełnia więc głos z epoki.

Refine search results

1 Biblioteka

1 Zapiski Historyczne

1 2020

1 2011

1 Borysowska A.

1 Roszak S.

Search results

Globalisierung in der Frühen Neuzeit – Zwischen universaler und nationaler Kultur

Listy, uczeni, książki. Machinae coelestis pars posterior Jana Heweliusza z biblioteki Andreasa Müllera Greiffenhagiusa