Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  słownictwo gwarowe
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy terenowe jako czynnik utrwalający gwarę

100%
Jelonek T.
Onomastica
|
2016
|
vol. 60
263-271
EN
The main purpose of this article is to present how geographical names (microtoponyms) acquire slang names. The site of inquiry is the area of Wręczyca Wielka, which contains the names of different physiographic objects, e. g. fields, meadows, forests, paths. The data was collected from 2011 to 2015 during the informal utterances of the oldest and middle generations of the inhabitants of the area. The analysis also contains the justifications for the microtoponyms. The linguistic material was collected in the area near Kłobuck in the north of the Silesian Province. The first part of this article is devoted to the main transformation of the Polish rural areas after 1945. The latter parts of the text present e.g. the fact that microtoponyms sustain phonetic slang features which do not exist in contemporary slang, and the fact that geographical names are one of the elements of folk culture, as well as the link between the former and contemporary folk image.
2
Publication available in full text mode
Content available

Przemiany językowo-kulturowe wsi na przykładzie ekspresywizmów określających dzieci

85%
Piechnik A.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2013
|
vol. LIX
227-236
PL
Artykuł zawiera wnioski z badania kwestionariuszowego dotyczącego ekspresywizmów stosowanych na określenie dzieci, przeprowadzonego w 2011 r. w Małopolsce wśród gimnazjalistów z trzech szkół, a następnie wśród najstarszych krewnych tych uczniów. W zebranym materiale (głównie u najstarszych respondentów) znajdują się leksemy gwarowe, odnoszące się do minionej kultury, związane z zakorzenionym na wsi systemem wartości oraz (głownie u młodzieży) elementy nowe, odzwierciedlające zjawiska i mody kultury masowej. Ekspresywizmy podawane przez najstarsze osoby krytycznie oceniają pochodzenie dziecka spoza związku małżeńskiego, negliż oraz zbytnią dbałość o urodę. W leksyce najstarszego pokolenia brakuje określeń wartościujących pozytywnie. Dla odróżnienia: w języku młodzieży pojawia się wiele nazwań czułych, pieszczotliwych, kwestie moralne nie są ostro oceniane, zaś eksponowanie walorów ciała spotyka się z aprobatą. Ponadto w nazwach ekspresywnych wymienianych przez młodzież widać silne wpływy języka angielskiego oraz współczesnej kultury popularnej.
EN
The article presents the conclusions from the materiał gathered among students of three junior high schools and their eldest relatives. The research, in the form of a ąuestionnaire, was done in Małopolska County in 2011. The analysis of the data allows noticing that the eldest generation usually uses dialectical terms connected to values deeply-set in rural backgrounds for centuries. Meanwhile young peoples’s lexicon reflects modern popular culture. The dialectical expressions used by the eldest generation criticise illegitimate children, negligee and attaching importance to taking care of beauty. There is no positive assessment in their vocabulary as opposed to the language of the youth’s, who freąuently use words of endearment, approve exposing of a body and who are not as strict with morał values as elder people. Moreover, their language is rich in English terms and those of modern popular culture.
3
Publication available in full text mode
Content available

Gwara podhalańska w opowiadaniach Władysławy Panek

71%
Mączyński M.
Polonica
|
2016
|
vol. 36
181-190
EN
The article discusses the features of the Podhale dialect in the volume of short stories by Wladyslawa Panek, written in 1907, entitled: “Kaj ten smrek siwy”. Next to the literary language the author of short stories applied dialect vocabulary and structures stylized as Podhale dialect. In this way she showed language, which in the late nineteenth and early twentieth century, was used by the Highland’s inhabitants.
4
Publication available in full text mode
Content available

Funkcjonowanie słownictwa gwarowego w komunikacji internetowej – problemy metodologiczne

71%
Kucharzyk R.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 12
257-267
EN
The aim of this article is to discuss some of the methodological problems arising in research into dialect vocabulary in the Internet communication. The discussed subject is the occurrence of lexical dialectisms in the statements of online chat users and in private blogs where colloquial Polish prevails. The methodological issues raised here concern, among other things, the ways of conducting online queries, the difficulties arising in the excerption of dialectisms resulting from the phonetic and orthographic conditions. Attention has also been drawn to the semantic and functional aspects of dialectal vocabulary in the Internet.
PL
Celem tego artykułu jest omówienie niektórych problemów metodologicznych pojawiających się w badaniach nad zjawiskiem funkcjonowania słownictwa gwarowego w komunikacji internetowej. Przedmiotem refleksji jest występowanie dialektyzmów leksykalnych w wypowiedziach internautów na forach internetowych i prywatnych blogach, na których dominuje potoczna odmiana polszczyzny. Poruszone kwestie metodologiczne dotyczą m.in. sposobów prowadzenia kwerendy w Internecie, trudności pojawiających się przy ekscerpcji wyrazów gwarowych wynikających z uwarunkowań fonetyczno-ortograficznych. Zwrócono także uwagę na aspekt semantyczny i funkcjonalny obecności słownictwa gwarowego w Internecie.
5
Publication available in full text mode
Content available

Ideograficzny słownik gwar języka bułgarskiego– koncepcja i struktura

71%
Radeva V.
Gwary Dziś
|
2015
|
vol. 7
19-28
PL
In its structure and conception the ideographic dialectal dictionary of the Bulgarian language differs considerably from all interpretative dialectal dictionaries published so far. The words offered in it make it possible to present from another aspect a complete picture of the lexical wealth and the denotative resources of the Bulgarian dialects. The choice of different motivational features in the formation of derivatives created in the various dialects to denote the same entity is related to the ethnocultural specificity of the native speakers (or users) of Bulgarian. The completion and publication of the first volume (A–D) are preceded by the make-up of the vocabulary of the whole dictionary, which gives an idea of its structure and character. The collected material, which is yet to be structured into dictionary entries, is arranged according to the semantically corresponding literary designations presented alphabetically. While collecting and processing the material, an endeavour was made to encompass diachronically the whole territory of the Bulgarian language, making use not only of Bulgarian published sources. This is the first generalizing lexicographical work which includes data from all the dialects representing the lexical system both from the Bulgarian language region and from the Bulgarian diaspora. The ideographic dictionary will make it possible to use the collected and lexicographically processed material for academic purposes by making it accessible to Bulgarian and foreign linguists in studying the history of the Bulgarian language and the tendencies in its development. It will contribute as well to the scientific explanation of the peculiarities which not only connect but also differentiate the Bulgarian language from the other Slavic and Balkan languages.
6
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy gościn w gwarze i kulturze Śląska (na tle porównawczym)

71%
Przymuszała L., Świtała-Trybek D.
Gwary Dziś
|
2023
|
vol. 16
145-157
EN
The subject of this article encompasses nearly 70 dialectal names of receptions defined as social meetings combined with feasting. The article aims to discuss the semantics of the names in close connection with the region’s culture, to present their origin and justification, as well as their geographical distribution. Some of the names discussed (biesiada, gościna, uczta) are or were also known in general Polish and some dialects. Others, such as fajer, Abraham, radośnik, welflajsz testify to the specificity of Silesia, both with respect to the language and the customs. The text is based on own field materials collected in Upper Silesia in 2017–2022, older and newer ethnographic studies, as well as dictionaries of the Silesian dialect.
PL
Przedmiotem niniejszego artykułu jest blisko 70 gwarowych nazw gościn – towarzyskich spotkań połączonych z biesiadowaniem. Artykuł ma na celu omówienie semantyki nazw pokazanych w ścisłym powiązaniu z kulturą regionu, przedstawienie ich pochodzenia i motywacji, a także ich geograficznego rozprzestrzenienia. Część z omówionych nazw (biesiada, gościna, uczta) są lub były znane także w polszczyźnie ogólnej i w niektórych gwarach. Inne, jak na przykład fajer, Abraham, radośnik, welflajsz świadczą o specyfice śląskiej, przejawiającej się na płaszczyźnie języka i w sferze zwyczajowej. Podstawę badawczą tekstu stanowią własne materiały terenowe zebrane na obszarze Górnego Śląska w latach 2017–2022, starsze i nowsze opracowania etnograficzne, a także słowniki dialektu śląskiego.
7

Słownictwo regionalne – słownictwo gwarowe – słownictwo ludowe

57%
Pelcowa H.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
issue XX/3
239-250
EN
The author discusses similarities and differences in the interpretation of words regarded as dialectalisms or regionalisms, collectively named folk vocabulary. She points to several features: assigning values, linguistic awareness of language users, name formation mechanisms, the link between a name and its designator as well as regional and functional scope of words and their place in the lexical inventory of the inhabitants of the countryside, city and region.
8

Kapłaństwo w wypowiedziach mieszkańców wsi

57%
Staszewska Z.
Prace Językoznawcze
|
2015
|
issue 17/1
79-93
EN
The purpurose of this article is to discuss the features of dialectal language (used in towns and villages located around Lodz) associated with priesthood. The investigation of single words and groups of words in terms of the structure of their lexical and stylistic functions focuses on common names in these dialects and general language as well as on their variability, modifications of meaning and language processes.
9
Publication available in full text mode
Content available

Polskie słownictwo gwarowe w kontekście etymologicznym (na przykładzie nazw roślin)

57%
Waniakowa J.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 12
247-255
EN
The article presents the issues of dialectal vocabulary from the etymological point of view. Attention has been drawn to the need of studying dialectal vocabulary with regard to the etymology, pointing to the multi-faceted requirements in this respect. All the presented issues have been discussed by using the example of dialectal plant names. Emphasis has been placed on the fact that one should know all the botanical features of individual species in order to determine the proper semantic motivation behind the names. It has been stressed that in the etymology of dialectal names of plants, not only their forms but also the semantic motivation and history are of extreme importance. After examining them (using the historical-comparative method), etymological conclusions can be drawn whether a given dialectal name of a plant is authentically dialectal, inherited or borrowed. Moreover, it has been found out that the methodology of etymological dialectal research, in addition to the typical principles used in etymological surveys, must take into account the influence of rural life, beliefs, customs, etc. In other words, the entire rural culture of the semantic motivation of the dialectal vocabulary needs to be considered. Hence, etymological research into dialectal vocabulary requires more sophisticated etymological techniques and additional knowledge of dialectology, history of rural culture and ethnology.
PL
W artykule przedstawiono problematykę słownictwa gwarowego z etymologicznego punktu widzenia. Zwrócono uwagę na konieczność badania leksyki gwarowej pod względem etymologicznym, wskazując na wieloaspektowe potrzeby w tym zakresie. Wszystkie prezentowane zagadnienia omówiono na przykładzie gwarowych nazw roślin, uwypuklając konieczność znajomości wszelkich cech botanicznych poszczególnych gatunków w celu ustalenia właściwej motywacji semantycznej nazw. Podkreślono, że w sferze etymologii gwarowych nazw roślin ogromnie ważne są nie tylko ich formy, ale też motywacja semantyczna i historia. To po ich zbadaniu (za pomocą metody historyczno-porównawczej) można wywodzić wnioski etymologiczne, gdzie kluczową rolę odgrywa końcowe stwierdzenie, czy dana nazwa gwarowa rośliny jest autentycznie gwarowa, czy jest odziedziczona lub zapożyczona. Stwierdzono ponadto, że metodologia etymologicznych badań gwarowych, oprócz zwykłych zasad stosowanych w dociekaniach etymologicznych, musi także brać pod uwagę wpływrealiów wiejskich, wierzeń, zwyczajów itd., innymi słowy, całokształtu kultury wiejskiej na motywację semantyczną słownictwa gwarowego. Stąd badania etymologiczne nad słownictwem gwarowym wymagają dużo bogatszego niż zazwyczaj warsztatu etymologicznego i dodatkowej wiedzy z zakresu dialektologii, historii kultury wiejskiej oraz etnologii.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.