W pierwszej części artykułu autorka opisuje najistotniejsze zmiany, jakie nastąpiły w leksykografii polskiej po 1989 roku. Jego druga część to skrótowy przegląd najważniejszych jednojęzycznych słowników językowych ostatniego ćwierćwiecza.
EN
The article was prepared as part of the project entitled "Twenty five years of research on Polish language: 1989-2014". In its first part the author describes the most crucial changes that took place in Polish lexicography after 1989. The second part of this article is a summary overview of the most important monolingual dictionaries published during the last quarter of the century.
W artykule została podjęta próba przedstawienia obrazu lekarza na podstawie danych językowych zaczerpniętych ze źródeł leksykograficznych języka polskiego. Punkt wyjścia do analizy stanowią teoretyczne założenia koncepcji językowego obrazu świata (JOS) reprezentowanej przez przedstawicieli polskiej etnolingwistyki. Analiza uwzględnia dwa słowa: lekarz i doktor, które używane są jako nazwy tego zawodu lub tytuły osób wykonujących tę pracę. W celu rekonstrukcji obrazu lekarza w polszczyźnie omówione zostały następujące dane językowe: etymologia, znaczenie, relacje syntagmatyczne i paradygmatyczne tych wyrazów oraz przysłowia, w których występują. Analiza faktów językowych prowadzi do poszerzenia katalogu cech, za pomocą których charakteryzowani są lekarze. Interpretacja wartościujących środków językowych stosowanych w odniesieniu do lekarzy uwidacznia ambiwalentny stosunek do przedstawicieli tego zawodu zakorzeniony w języku polskim.
EN
The article attempts to present a picture of a doctor based on linguistic data taken from lexicographic sources of the Polish language. The theoretical assumptions of the concept of the linguistic picture of the world (JOS) represented by Polish ethnolinguists are the starting point for the analysis. The analysis includes two words lekarz and doktor, which are used as the names of the profession or titles of persons performing the work of a physician. In order to reconstruct the picture of a doctor in Polish, the following language data were discussed: etymology, meaning, syntagmatic and paradigmatic relations of these words and proverbs in which they appear. The analysis of language facts leads to the expansion of the catalogue of features by which doctors are characterised. The interpretation of the value-based language measures used in relation to physicians reveals an ambivalent attitude towards representatives of this profession rooted in Polish.
Celem artykułu jest ustalenie właściwej formy zapisu leksemu subsumpcja w rozmaity sposób podawanego w najważniejszych słownikach języka polskiego, a także porównanie tego leksemu z wyrazami pokrewnymi. W związku z tym autorki sięgają po słowniki łacińskie, leksykony dawnego i współczesnego języka polskiego, słowniki etymologiczne, słowniki wyrazów obcych, a także słownik oksfordzki i dochodzą do wniosku, że prawidłową formą jest wyraz subsumpcja, gdyż leksem ten jest dawną bezpośrednią pożyczką z języka łacińskiego.
EN
The aim of this article is to present different views on the forms of the lexeme subsumpcja (‘subsumption’) and some cognate words found in Latin lexicons, the most influential dictionaries of the Polish language, Polish etymological lexicons and dictionaries of foreign words as well as The Oxford English dictionary. It is concluded that the correct form of the word is subsumpcja and it is of Latin origin.
The term metainformation corresponds to the term outside matter introduced by Hartmann and James (1998) and refers to the all the information in a dictionary outside dictionary entries. The paper deals with the project of such metainformation in an electronic dictionary, namely in Wielki słownik języka polskiego PAN ( PAS Great Dictionary of Polish) which is currently compiled under his supervision at the Institute of the Polish Languageat the Polish Academy of Sciences. The author distinguishes three kinds of the metainformation and presents some examples of its implementation in WSJP PAN.
This article is devoted to names of social movements led by women, such as emancypacja, feminizm and sufrażyzm. It presents history of these words and their derivates in polish language, based on informations obtained from dictionaries – old and new. Author looked into definitions, qualifiers and examples of usage. It helped with establishing chronology and semantic changes of subjected words. Then author evaluated usefulness of dictionaries in this kind of research. It turned out that they can be helpful but don’t give all needed informations.
PL
Przedmiotem niniejszego artykułu są nazwy ruchów społecznych mających na celu zabieganie o równouprawnienie kobiet, takich jak emancypacja, feminizm i sufrażyzm. Przybliżone zostały w nim losy tych wyrazów oraz ich derywatów w polszczyźnie na przestrzeni lat. Wykorzystano słowniki języka polskiego, począwszy od dziewiętnastowiecznych, poprzez dwudziestowieczne, aż do współczesnych. Oglądowi poddano przede wszystkim zawarte w nich definicje, ale także kwalifikatory oraz przykłady użycia. Ustalono chronologię badanych pojęć oraz ewolucję znaczenia na przestrzeni lat. Zwrócono także uwagę na liczbę derywatów – na ich przybywanie i zanikanie. Na końcu oceniono przydatność słowników w badaniu losów wyrazów w polszczyźnie, stwierdzając, że możliwe jest wydobycie z nich wielu interesujących informacji. Uzyskanie bardziej szczegółowej wiedzy na temat użycia danego wyrazu wymaga jednak ekscerpcji tekstowej.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.