Search results

1

Menu, festiwal, wyspa, grill – nowe neosemantyzmy w polszczyźnie

100%

Zabawa M.

Poradnik Językowy

|

2022

|

vol. 792

|

issue 3

83-95

EN

The aim of this paper is to describe a selection of the latest neosemanticisms in the Polish language, both the ones the likely source of which is English and the ones coined without such an intermediation. The study describes the following words: menu (a menu), festiwal (a festival), wyspa (an island), and grill (a grill, a barbecue). The description consists in juxtaposing their hitherto meanings (derived from selected dictionaries of Polish) with new meanings, derived mainly from the Internet, and with defi nitions of the corresponding English words. The paper presents also a brief normative commentary on the described innovations.

2

„Senior” - modny anglosemantyzm współczesnej polszczyzny

75%

Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M.

Język Polski

|

2017

|

vol. 97

|

issue 2

85-93

PL

W artykule autorki przyglądają się historii łacińskiego zapożyczenia „senior” w polszczyźnie, by na tym tle ukazać funkcjonowanie wyrazu w tekstach współczesnych w nowym, szerszym znaczeniu ‘osoba starsza, człowiek w podeszłym wieku’. Neosemantyzm ten, powstały w celu reinterpretacji rzeczywistości, konotuje głównie przymioty (a nie wady) związane z zaawansowanym wiekiem, a więc mądrość i doświadczenie – stereotypowo przypisywane osobom w jesieni życia – oraz cechy dotąd niełączone ze starością: aktywność, sprawność fizyczną i umysłową, otwartość na otoczenie, towarzyskość. „Senior” w zn. ‘osoba starsza’ jest już leksemem ustabilizowanym w polszczyźnie. Dowodem na to są takie jego cechy (potwierdzone w materiale zebranym i zaprezentowanym przez autorki), jak: wysoka frekwencja, szeroka ekstensja tekstowa i społeczna, aktywność jako podstawy w derywacji słowotwórczej i semantycznej.

EN

The aim of the present article is to discuss some examples of semantic innovations (triggered by foreign influence or created already in Polish without any foreign model) which can be seen as a reflection of extralinguistic changes, i.e. technological progress and changes in the sphere of culture and morality. It is frequently the case that such words do not appear in new meanings in the strict sense of the word; rather, they appear in new contexts and new collocations. Several semantic innovations are described in detail: “bilet”, “zwiastun”, “kosmetyk”, “kombajn”, “związek” and “rodzina”; the description focuses on the comparison between older uses (on the basis of “Universal Dictionary of Polish”) and newer, contemporary ones (mostly on the basis of National Corpus of Polish and the Internet).

3

Neosemantyzmy i zapożyczenia semantyczne jako odzwierciedlenie postępu technologicznego i zmian kulturowo-obyczajowych

75%

Zabawa M.

Język Polski

|

2017

|

vol. 97

|

issue 2

94-104

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych przykładów innowacji semantycznych (zarówno rodzimych, jak i powstałych pod wpływem obcym), będących odzwierciedleniem przemian pozajęzykowych, tj. rozwoju technologicznego i zmian kulturowo-obyczajowych. Są to często wyrazy, gdzie nie mamy do czynienia z nowym znaczeniem sensu stricto, lecz raczej nowymi kontekstami użycia. W artykule opisano następujące słowa: bilet, zwiastun, kosmetyk, kombajn, związek oraz rodzina; opis polega przede wszystkim na zestawieniu użyć dawniejszych (na podstawie USJP) oraz współczesnych, zaczerpniętych głównie z NKJP oraz Internetu.

EN

The aim of the present article is to discuss some examples of semantic innovations (triggered by foreign influence or created already in Polish without any foreign model) which can be seen as a reflection of extralinguistic changes, i.e. technological progress and changes in the sphere of culture and morality. It is frequently the case that such words do not appear in new meanings in the strict sense of the word; rather, they appear in new contexts and new collocations. Several semantic innovations are described in detail: “bilet”, “zwiastun”, “kosmetyk”, “kombajn”, “związek” and “rodzina”; the description focuses on the comparison between older uses (on the basis of “Universal Dictionary of Polish”) and newer, contemporary ones (mostly on the basis of National Corpus of Polish and the Internet).

4

Neosemantyzacja wyrazów "premiera" i "premierowy" we współczesnej polszczyźnie

63%

Kucharzyk R.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 3

87-99

PL

Przedmiotem artykułu jest rozwój semantyczny wyrazów premiera i premierowy. Większość słowników języka polskiego odnotowuje tylko jedno znaczenie leksemu premiera ‘pierwsze przedstawienie utworu dramatycznego; także: wyświetlenie po raz pierwszy nowego filmu’. Premierowy jest definiowany jako ‘przymiotnik od premiera’. Okazuje się jednak, że we współczesnej polszczyźnie te dwa wyrazy funkcjonują w nowych znaczeniach. Premiera bywa używana do nazwania jakichkolwiek czynności i rzeczy wykonywanych po raz pierwszy. Wyraz ma także znaczenie przedmiotowe: ‘obiekt po raz pierwszy pokazany publicznie lub wystawiony na sprzedaż; nowość’. Premierowy to ‘zajmujący w pewnym ciągu lub porządku miejsce, które można opisać, używając liczby 1; pierwszy’, ‘najlepszy, najważniejszy, przewyższający inne pod jakimś względem’, ‘taki, który powstał niedawno; nowy’, ‘taki, który zastępuje coś poprzednio spełniającego daną funkcję; nowy’. Neosemantyzacja tych leksemów to zapewne rezultat oddziaływania języka angielskiego, ale niewykluczony jest też rozwój semantyczny na gruncie rodzimym.

EN

The subject of the article is the semantic development of the words "premiera" and "premierowy". Most dictionaries of the Polish language note only one meaning of the lexeme "premiera": ‘the first performance of a dramatic work; also: the first screening of a new film’. "Premierowy" is defined as an ‘adjective from the premiere’. It turns out, however, that in the contemporary Polish language these two words function in new meanings. "Premiera" is sometimes used to name any activities and things performed for the first time. The word also has an objective meaning: ‘object first shown publicly or put up for sale; novelty’. "Premierowy" is, inter alia ‘occupying in a certain order or place a position that can be described using the number 1; first’, ‘the best, the most important, superior to others in some way’, ‘one that has recently been created; new’, ‘the one that replaces something previously fulfilling a given function; new’. The semantic development of these lexemes is probably the result of the influence of English, but semantic changes in Polish are also possible.

5

Чешский фразеологизм modré pondělí ‘синий понедельникʼ на иноязычном фоне: от архаики до неологии

51%

Danilenko L.

Bohemistyka

|

2021

|

issue 1

67-80

EN

The article is dedicated to the origin of the Czech phraseological unit modré pondělí ‘blue Monday’ within its two meanings: an archaic one ‘not to work on a Monday’ and a new one ‘the most depressing day of the year’. Through the study of documents and works on the history of crafts in Bohemia, as well as dialect vocabulary, the origins of this custom are clarified. The author develops the etymological hypothesis by the Brothers Grimm. The name ‘blue’ is connected with the rites of medieval carnival before the beginning of the Lent. For the first time, a comparison is made with the tradition of a work-free Monday, which existed in Ukrainian folk culture only for married women, and this right was stipulated in the marriage contract. Based on a combination of linguistic, historical and ethnographic data, the author comes to a conclusion that the common theme of a „Blue Monday” for Germanic and Slavic people has developed twice: in one case, as a fragment of the medieval tradition, and in the other, as an element of the modern marketing technique, taking into account the blue symbols and a superstitious view of Monday as a hard day of the week.

RU

Статья посвящена вопросу о происхождении чешского фразеологизма modré pondělí ʻсиний понедельникʼ в двух его значениях: архаическом ʻне работать в понедельникʼ и новом ʻсамый депрессивный день в годуʼ. Благодаря изучению документов и работ по истории ремесел в Богемии, а также диалектной лексики выясняются истоки обычая. Автор развивает этимологическую гипотезу братьев Гримм. Название „синий” связано с обрядами средневекового карнавала перед началом Великого поста. Впервые проводится сопоставление с традицией свободного от работы понедельника, которая существовала в украинской народной культуре только для замужних женщин, причем это право оговаривалось в брачном договоре. На основе совокупности лингвистических, исторических и этнографических данных автор приходит к выводу, что общий для германцев и славян мотив „синего понедельника” развивался дважды: в одном случае как фрагмент средневековой традиции, а в другом – как элемент современного маркетингового приема с учетом символики синего цвета и суеверного представления о понедельнике как тяжелом дне недели.

Refine search results

3 Język Polski

1 Bohemistyka

1 Poradnik Językowy

1 2022

1 2021

1 2020

2 2017

2 Zabawa M.

1 Danilenko L.

1 Kucharzyk R.

1 Piotrowicz A.

1 Witaszek-Samborska M.

Menu, festiwal, wyspa, grill – nowe neosemantyzmy w polszczyźnie

„Senior” - modny anglosemantyzm współczesnej polszczyzny

Neosemantyzmy i zapożyczenia semantyczne jako odzwierciedlenie postępu technologicznego i zmian kulturowo-obyczajowych

Neosemantyzacja wyrazów "premiera" i "premierowy" we współczesnej polszczyźnie

Чешский фразеологизм modré pondělí ‘синий понедельникʼ на иноязычном фоне: от архаики до неологии