Search results

1

Silva rerum z XVIII wieku z pamiętnikiem Michała Adama Śliźnia (1691–1752). Ze zbiorów Biblioteki Narodowej Białorusi w Mińsku

100%

Wićko D.

Zapiski Historyczne

|

2010

|

vol. 75

|

issue 3

99-110

EN

This article is devoted to one of the monuments of the Polish nobility’s manuscript culture – the so-called silva rerum, which comes from the Grand Duchy of Lithuania. It is the 18th century silva of Michał Adam Ślizień (1691–1790), Kreva starost and Lithuanian sub-equerry (podkoniuszy), found in the collection of manuscripts of the National Library in Minsk (Belarus). It includes various materials coming from different sources such as poetry, epitaphs, copies of letters, speeches of the King, senators, envoys and wedding and funeral speeches. An unknown register of marshals of the Lithuanian Tribunal of the Grand Duchy of Lithuania in the years 1698–1758 attracts particular attention. Part of the material comes from the silva of Piotr Franciszek Łoski, the Warsaw podkomorzy (the head of the Polish nobility’s court). The owner of the book appears at its end as the author of the diary, where he gives a short but exact history of his life against a background of the political life in Poland, in which he took an active part, being an MP from the Słonim county and other counties in almost all gatherings of the Seym, being a deputy of the Tribunal and holding a function of an envoy from the Lithuanian army. The silva, the list of contents of which was enclosed to the article, and the diary constitute a valuable material for research on the history of the 18th century and for genealogical research. The silva and the diary characterize the intellectual horizon of the middle nobility in the Grand Duchy of Lithuania in the discussed period.

2

Chamaiły – tatarskie silvae rerum

89%

Radziszewska I.

Nurt SVD

|

2017

|

issue 2

92-110

PL

Chamaił jest jednym z rodzajów piśmiennictwa religijnego muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Nazywa się go modlitewnikiem, co odnosi się do podstawowej treści oraz funkcji, jaką pełni. Zawartość księgi bywa jednak różnorodna i wykracza poza standardowe modlitwy codzienne oraz okolicznościowe. Artykuł koncentruje się na treści dodatkowej, okołomodlitewnej zawartej w omawianym typie księgi, czyli m.in. na mowach okolicznościowych, fragmentach utworów literackich, notatkach osobistych oraz zaklęciach i wróżbach obecnych na kartach tatarskich manuskryptów. Treść ta analizowana jest w odniesieniu do szerszej tradycji piśmienniczej, mianowicie do zaliczanych do form paraliterackich sylw szlacheckich (silvae rerum).

EN

Chamail is the name for religious, literary Muslim manuscripts, popular among the Muslims in the Grand Duchy of Lithuania. Its basic task and function is to serve as a prayer book, though it may contain all kinds of other texts besides the religious ones, or written for specific purposes. The present article is concerned with this additional, quasi prayer functions of chamails, such as speeches and addresses, fragments of literature, personal notes, spells and prophecies. It examines it in reference to the wider quasi literary tradition, the so-called silvae rerum (nobility’s home chronicles).

3

Korespondencja Prymasa i Senatu z czerwca - listopada 1648 roku : Bezkrólewie. Chmielnicki. Elekcja

89%

Librowski (oprac.) S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1987

|

vol. 55

203-301

EN

-

4

Obraz władców polskich w osiemnastowiecznych księgach silva rerum

89%

Orzeł J.

Historia Slavorum Occidentis

|

2023

|

issue 2(37)

70-92

EN

The aim of this article is to present the view of Polish rulers by the nobility of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the eighteenth century. These reflections were based on the silva rerum books written in the eighteenth century, containing separate sections on the history of the Polish Kingdom. As in the printed works, there is a noticeable slow change in the manner of descriptiveness – the abandonment of factual information in favour of an attempt to evaluate the ruler and the times of his reign. The painful reality of the successive partitions of the Polish-Lithuanian Commonwealth, and then its collapse, resulted in a more critical approach to certain rulers, but also to the mechanisms of governance.

5

"Nowy komeniusz" Jana Chrzciciela Mieroszewskiego. Jego związki z pansofią Komeńskiego

88%

Sobieraj S.

Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne seria Pedagogika

|

2021

|

vol. 8

115-128

EN

The article analyses The New Comenius, a work by a little-known 19th-century Polish writer, Jan Mieroszewski. The title itself indicates a connection with the works by John Amos Comenius due to the appellativization of the scientist’s name. The author lists multiple affinities in the content, composition and form of the Polish "Comenius" with Orbis Pictus and other works by the outstanding Czech educator, and above all, with his idea of pansophism. He mentions the illustrative method of transferring knowledge and the encyclopaedic tendency to collect and systematize it. At the same time, he proves that Comenius' concepts influenced the development of the Polish prose of the seventeenth century, which assumed the silvic formula of a collection of varieties useful in the lives of educated people. Mieroszewski's book is a continuation of this trend of writing, which combined genealogically contradictory patterns of silva rerum and the encyclopaedia. Despite its literary nature, it retains the value of a textbook or lexicon, which was intended to convey wisdom in a universal dimension, relating to the spheres of self-knowledge, the world of universal and transcendent things, as Comenius had assumed. Undoubtedly, the analysed text confirms the viability of the scholar's concept in the Polish intellectual and literary culture of the nineteenth century.

6

Siedemnastowieczna sylwa w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL

87%

Modlińska-Piekarz A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2008

|

vol. 89

275-314

DE

Die vorliegende Arbeit betrifft einen in den Manuskriptsammlungen der Universitätsbibliothek der Katholischen Universität Lublin „Johannes Paul II.” unter der Signaturnummer 2629 des allgemeinen Handschriftenkataloges aufbewahrten Handschriftenkodex aus dem 17. Jahrhundert. Es handelt sich dabei um ein typisches „silva rerum” aus dem 17. Jahrhundert, das Kopien von Briefen, Reden, Dichtungen und verschiedenartigen historischen Schriftguts enthält, dass mit dem Wirken von Königen, Magnaten und anderen staatlichen Würdenträgern sowie am politischen Leben der Polnischen Adelsrepublik unter der Herrschaft von Zygmunt III., Władysław IV. und Jan Kazimierz aktiven Anteil nehmenden Menschen im Zusammenhang steht. Darüber hinaus fi nden sich hier auch politische Ansprachen, Akten von Friedensverträgen, zeremonielle und Gelegenheitsreden, das dichterische Schaffen zu bestimmten Anlässen wie Panegyrika, Epitaphien, Klagegesänge, Epigramme, Werke mit politischem und höfi schem Charakter, die in polnischer und lateinischer Sprache verfasst wurden. Diese so unterschiedlichen Dokumente sind von fünf Schreibern in einem Zeitraum von einem bis zu mehreren Dutzend Jahren (etwa 1655-1675) kopiert worden. Anfangs wurden sie von einem anonymen arianischen Repräsentanten abgeschrieben, während ein Teil der Dokumente aus dem Archiv der Familie Radziwiłł kopiert wurde – dies betraf das Wirken des litauischen Hetmans Krzysztof Radziwiłł. Eine Hilfe bei der Benutzung dieses Kodex´ bietet das Personen- und Ortsverzeichnis.

7

Księga domowa

71%

Legeżyńska A.

Polonistyka. Innowacje

|

2018

|

issue 8

15-26

EN

The article contains a discussion of the subject taken in the family autobiography of Bożena Chrząstowska (mother) and Joanna Ciechanowska-Barnuś (daughter) entitled A double voice taken from life (Poznań 2015).The author analyzes selected elements of identity discourse, placing them in the historical and theoretical order. She indicates the main categories: family community, ethos of Greater Poland area, rooting, self-creation. She draws attention to the generational changes of the Polish gentry-intelligentsia culture, reflected also in the family history. She discusses the genre form of the analysed autobiography, finding in it the features of Silva Rerum. The author draws attention to the open composition, chronology, association, polyphony of narration, and the significance of emotions.

PL

Artykuł zawiera omówienie tematyki podjętej w rodzinnej autobiografii Bożeny Chrząstowskiej (matki) i Joanny Ciechanowskiej-Barnuś (córki) pt. Dwugłos z życia wzięty (Poznań 2015). Autorka analizuje wybrane elementy dyskursu tożsamościowego, umieszczając je w porządku historycznym i teoretycznym. Wskazuje główne kategorie: wspólnota rodzinna, etos wielkopolski, zakorzenienie, autokreacja. Zwraca uwagę na pokoleniowe przemiany polskiej kultury ziemiańsko-inteligenckiej, odbijające się także w dziejach rodzinnych. Omawia formę gatunkową analizowanej autobiografii, odnajdując w niej cechy sylwiczne. Zwraca uwagę na otwartą kompozycję, chronologię, asocjacyjność, polifonię narracji, znaczenie emocji.

8

Opisanie Witowa Aleksandra Minora – o „kodowaniu świata” w literaturze baroku

63%

Łapajska A.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2015

|

vol. 2(3)

95-104

EN

This paper analyses previously unknown poem, published by Agnieszka Niewiadomska in the “Melusina” (2015, no. 1), from a handwritten silva rerum by Aleksander Minor – cupbearer (cześnik) of Chełm and the author of various texts, mostly occasional texts. “The Description of Witów” (Opisanie Witowa) is a panegyric piece, praising the former mansion in Witów (Lesser Poland region). The paper attempts to establish the historical, cultural, and literary (especially in the rhetorical tradition and nobleman poetry topics aspects) contexts of the poem. The juxtaposition of literary conventions with reality known from archives and on-site research allows to post a question concerning the methods and capabilities of recording reality in literature of the second half of the 17th century. The discovery of Minor’s poem is also a contribution to reflect on the legitimacy of researching on non-remarkable texts, which value for literary history is based not only on the quality of literary features.

9

Edycja utworu Opisanie Witowa Aleksandra Minora z sylwy rękopiśmiennej autora

63%

Agnieszka N.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2015

|

vol. 1(2)

73

EN

The article presents the edition of the never published and unknown poem Opisanie Witowa by Aleksander Minor. The composition comes from author’s silva rerum, with the texts dated for 1664–1705. The publication includes the editorial comments and the introduction with a short description on Aleksander Minor, his silva rerum (commonplace book) and the historical and literary background of the poem.

10

Poezja przypisów. Czesława Miłosza „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”

54%

Okulicz-Kozaryn R.

Porównania

|

2012

|

vol. 10

141-146

EN

Miłosz’s poem From the Rising of the Sun is said to encapsulate the most important features of his poetry. In his paper entitled The poetry of footnotes, Radosław Okulicz-Kozaryn shows that this opinion about the poetry of Miłosz is based rather on the critics’ intuition than contextual interpretation, thorough analysis or even close, comprehensive reading of his poem. Moreover, the closer the reading the more troublesome the question of understanding the poem becomes, as in some fragments (which do not have editorial notes) the Polish language is interwoven with excerpts in Lithuanian or old Balto-Russian. Leaving some of them only in their original form as an irreducible lyrical value, he also quotes from other minor Polish-Lithuanian authors and provides information about them. Milosz also includes some detailed explanation of the forgotten region of Lauda. The word “footnotes” is marked out with caps, thus being imbued with the importance of the constructional element of his work. Besides, Miłosz adapts an old form of silva rerum and meanwhile, by mentioning Mickiewicz’s poem Grażyna, he evokes the tradition of romantic tales in which notes were originally conceived as an integral part of the poetical work.

PL

Poemat Cz. Miłosza Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada uznawany jest za summę twórczości poety. R. Okulicz-Kozaryn w artykule zatytułowanym Poezja przypisów dowodzi, że ta skądinąd trafna opinia ma podstawy raczej intuicyjne niż interpretacyjne, brak bowiem pełnej kontekstowej interpretacji, szczegółowej analizy, a nawet próby linearnej lektury poematu, który nie doczekał się dotąd krytycznego, komentowanego wydania. Tymczasem im uważniej próbuje się odczytywać znaczenia, tym więcej trudności sprawia jego rozumienie, choćby z tego powodu, że autor wplótł w swój utwór fragmenty po litewsku i staro-białorusku. Umyślnie pozostawiając część przytoczeń bez tłumaczenia – jako swego rodzaju naddatek liryczny – Miłosz cytuje też pisarzy polsko-litewskich i wprowadza do poematu wiadomości o tych twórcach, uważanych w Polsce za pomniejszych, a najczęściej w ogóle nie znanych. Ponadto dołącza różne objaśnienia na temat litewskiej krainy historycznej – Laudy. W ten sposób „PRZYPISY” – słowo to zostało wyróżnione przez autora wersalikami – otrzymują wartość poetycką i znaczenie elementu konstrukcyjnego dzieła. Miłosz adaptuje staropolską formę silva rerum, a jednocześnie, przywołując bezpośrednio Mickiewiczowską Grażynę, korzysta z tradycji romantycznej powieści poetyckiej, której istotny składnik stanowiły przypisy.

Refine search results

2 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

2 Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

1 Historia Slavorum Occidentis

1 Nurt SVD

1 Polonistyka. Innowacje

1 Porównania

1 Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne seria Pedagogika

1 Zapiski Historyczne

1 2023

1 2021

1 2018

1 2017

2 2015

1 2012

1 2010

1 2008

1 1987

1 Agnieszka N.

1 Legeżyńska A.

1 Librowski (oprac.) S.

1 Modlińska-Piekarz A.

1 Okulicz-Kozaryn R.

1 Orzeł J.

1 Radziszewska I.

1 Sobieraj S.

1 Wićko D.

1 Łapajska A.