Search results

1

Ugniatanie materii słownej „jak ogromnej dzieży ciasta”, czyli schulzowskie porównania w tłumaczeniu na język hiszpański

100%

Galant B.

Acta Neophilologica

|

2019

|

vol. XXI/2

91-104

EN

One of the markers of Bruno Schulz’s style is the simile. It plays two roles in the poetic prose of the author: on the one hand, it confronts two phenomena in a concise and conventional manner; on the other, it compares, quite unexpectedly, two events, living creatures or objects, which seem to have nothing in common. In this article I analyze excerpts of three Spanish translations in order to identify techniques used to render this trope, to verify the consequences of the omission of the linking words, and to investigate whether Spanish readers will be able to recreate the same or a similar image to the one evoked in the original.

2

Benamingen van dieren in de Nederlandse en in de Tsjechische vaste adjectivische vergelijkingen in de spiegel van de geschreven corpora

86%

Křížová K.

Neerlandica Wratislaviensia

|

2017

|

vol. 27

37-46

EN

nimal names or zooappellatives constitute an important part of the idioms and proverbs in the majority of natural languages. The Dutch idioms with an animal element were described from various perspectives by Kowalska-Szubert (1996). The Czech idioms with animal names were the subject of various studies carried out e.g. by Mrhačová (Mrhačová et al. 2000, Mrhačová-Kouptsevitch 2004). In this article we compare by the means of corpus research the use of animal names in the adjective-based similes in the current written Dutch and in the current written Czech. This research is based on the excerpta of the largest written corpora available for the Dutch and the Czech, namely the Corpus Contemporary Dutch and the Corpus Contemporary Czech SYN version 5.

3

Tak zwana gramatyka kognitywna a problem stereotypu

72%

Kardela H.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1988

|

vol. 1

35–46

PL

W artykule autor zajmuje się głównymi założeniami gramatyki kognitywnej, omawia jej przydatność w opisie zjawisk metaforyzacji oraz proponuje analizę stereotypu językowego, ściśle wiążącego się z tymi zjawiskami. Metaforyzacja jest jednym z najważniejszych problemów, jakie bada gramatyka kognitywna. Metafory stanowią podstawowy środek wyrażania myśli i komunikowania się. Autor zajmuje się jedną z grup metafor, a mianowicie porównaniami. Przedstawia mechanizmy ich powstawania oraz formułuje zasadę łączliwości składniowej wyrażeń występujących w porównaniach. Gramatyka kognitywna dzieli zdania na bardziej lub mniej prototypowe. Im dalej dane zdanie znajduje się od prototypu na skali gradacyjnej, tym bardziej będzie ono „udziwnione” i przez to mniej akceptowalne. „Odejście” zdania czy frazy na skali gradacyjnej od jego (jej) prototypu zwiększa możliwość powstawania porównań i szerzej – metafor. Metafory rodzą się na peryferiach prototypu. W dalszej analizie autor przyjmuje, że stereotyp jest rodzajem prototypu. Przedstawia analizę stereotypów funkcjonujących w literaturze ludowej, które kogą być źródłem porównań. Rozpatruje dwa takie stereotypy: zmory i konia. Na koniec wysuwa hipotezę, że im bardziej dany stereotyp odszedł od swojego prototypu we współczesnym języku polskim, tym słabsze są uwarunkowania nałożone na reguły łączenia składniowego.

EN

The paper discusses the problem of a stereotype against the background of the so-called Cognitive Grammar as proposed and developed by R. Langacker, G. Lakoff and others. After a short presentation of the main assumptions of the Cognitive Grammar an analysis of comparisons involving stereotypes is attempted. It is claimed that the mechanism underlying comparisons and, indeed, all metaphorical uses of language, involves a departure of a word, sentence or a phrase from the centre of a prototype; it is on the periphery of the prototype that metaphors are created. A great deal of light, it seems, can be shed on metaphorization processes if a diachronic aspect of stereotype formation is taken into account. In the case at hand, three stereotypes of 'ghost', 'devil' and 'horse' functioning in Polish folk texts have been examined. A hypothesis has been put forward that the farther on the scale of the prototype a given stereotype has moved during the process of historical change, the greater should be the number of elements compared with which it can appear. In other words ,movement to the "periphery" allows a considerable relaxation of selectional restrictions and other conditions on well formedness. This is why it is possible to say in Polish: I have a devilish headache (a strong headache) but not: I have a horse-like headache (Le. a strong headache). In the former case the stereotype of the devil has undergone far greater changes in its historical development than the stereotype of the horse, or, to put it differently: the former is more peripheral on the prototype scale than the latter.

4

“Is het zo klaar als een klontje?” Over het vertalen van Nederlandse vaste vergelijkingen in het Tsjechisch

58%

Křížová K.

|

2018

|

vol. 66

|

issue 5: Neofilologia. Zeszyt specjalny

169-181

PL

Niderlandzkie związki frazeologiczne, tak jak inne rodzaje idiomów, nie mogą być tłumaczone dosłownie. Zawsze należy brać pod uwagę specyficzny szerszy kontekst, w którym występują. Z drugiej strony tłumacze mogą czerpać korzyści ze stałej struktury składniowo-semantycznej porównań oraz z wielu podobieństw między językami w zakresie frazeologii. W niektórych przypadkach tłumacze mogą także inspirować się tłumaczeniami, które są częścią różnych korpusów równoległych. Niniejszy artykuł opisuje i charakteryzuje pokrótce niderlandzkie porównania, następnie prezentuje sposoby tłumaczenia tych wyrażeń na inne języki. System tłumaczeniowy w artykule ilustrowany jest przykładami niderlandzkich porównań i ich czeskich odpowiedników. Na koniec, w oparciu o fragmenty tekstów z korpusu równoległego InterCorp, zbadano sposób, w jaki zostały przetłumaczone niderlandzkie porównania przymiotnikowe w czeskich przekładach niderlandzkich tekstów literackich.

EN

The Dutch similes cannot—similarly to other types of idioms—be translated literally word by word. The specific, broader context in which they occur, must always be taken into account. On the other hand, the translators can benefit from the fixed syntactic-semantic structure of the similes and from the many similarities between languages in the field of phraseology. In various cases they can also get inspired by the translations that are part of the different parallel corpora. In this article the Dutch similes are briefly described and characterized. Then the possibilities are discussed how these specific idioms can be translated into other languages. This system is illustrated with several examples of the Dutch similes and their Czech equivalents. Finally, on the basis of the excerpts from the parallel corpus InterCorp, the way is investigated in which the Dutch adjective-based similes were translated in the Czech translations of Dutch literary texts.

NL

Nederlandse vaste vergelijkingen kunnen — net als andere typen idiomen — niet letterlijk woord voor woord worden vertaald. De specifieke, bredere context waarin ze voorkomen, moet altijd in aanmerking worden genomen. Aan de andere kant kunnen vertalers profiteren van de vaste syntactisch-semantische structuur van de vergelijkingen en van de vele overeenkomsten tussen talen op fraseologisch gebied. In verschillende gevallen kunnen ze zich ook laten inspireren door vertalingen die deel uitmaken van verschillende parallelle corpora. In dit artikel worden Nederlandse vergelijkingen kort beschreven en gekarakteriseerd. Vervolgens worden de mogelijkheden besproken om deze specifieke idiomen in andere talen te vertalen. Dit systeem wordt geïllustreerd aan de hand van verschillende voorbeelden van Nederlandse vergelijkingen en hun Tsjechische equivalenten. Ten slotte wordt op basis van fragmenten uit het parallelle corpus InterCorp de manier onderzocht waarop Nederlandse adjectivische vergelijkingen werden vertaald in Tsjechische vertalingen van Nederlandse literaire teksten.

5

Wrażenia zmysłowe jako podstawa metafor językowych

51%

Pajdzińska A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1996

|

vol. 8

113–130

PL

Przedmiotem analizy są metafory językowe (derywaty słowotwórcze i semantyczne, frazeologizmy, ustalone porównania), traktowane jako realizacje metafor pojęciowych, a celem – ustalenie, jakie zjawiska niefizyczne są konceptualizowane w polszczyźnie w kategoriach wrażeń zmysłowych. Daje się zauważyć wyraźny związek między rodzajem zmysłu (jakością wrażeń zmysłowych) a kierunkiem rozszerzeń metaforycznych. Wzrok funduje jednostki z domen: wiedzy, kontroli i wzorowania się; słuch – wiedzy i posłuszeństwa; dotyk – szeroko rozumianego kontaktu; smak – aktów sądzenia; węch – wnioskowania. Rozszerzenia metaforyczne można też traktować jako pośrednie argumenty świadczące o hierarchii zmysłów, utrwalonej w języku, oraz o wartości poznawczej poszczególnych doznań sensorycznych.

EN

The object of the analysis are linguistic metaphors (word-formation and semantic derivatives, phraseological expressions, conventionalized similes) treated as realizations of conceptual metaphors. Its aim is to establish what non-physical phenomena are conceptualized in Polish in terms of sensory perception. A clear connection can be observed between a particular sense (the quality of sensory perception) and the direction of metaphorical extensions. The sense of sight is the basis for conceptualizations relating to the domains of knowledge, control and following someone’s behaviour; the sense of hearing — the domain of broadly understood contact; the sense of taste — the domain of judgement; the sense of smell — the domain of drawing conclusions. Metaphorical extensions can also be treated as indirect evidence for the existence of a hierarchy of senses, rooted in language, and of the cognitive value of particular sensory experiences.

6

Устойчивые сравнения о сходстве и различии реалий

51%

Kuznetsova I.

Językoznawstwo

|

2018

|

vol. 12

99-107

EN

The article deals with imagery that is in the base of phraseological similes with the semantics of ‘very alike’ and ‘absolutely unlike’ on the material of different genetic and typological languages. The analysis is conducted from the standpoint of structural and semantic modelling to identify the universality or national specificity of the comparison image.

PL

W artykule na materiale kilku języków, o odmiennym pochodzeniu i strukturze, rozpatrywana jest obrazowość frazeologicznych związków porównawczych ze znaczeniem „bardzo podobne” i „całkowicie odmienne”. Analiza została dokonana z pozycji modelowania strukturalno-semantycznego, pozwalającego wyjawić uniwersalność lub specyfikę narodową obrazu porównania.

RU

В статье на материале разных генеалогически и структурно-типологически языков рассматривается образность фразеологических сравнений с семантикой ‘очень похожи’ и ‘абсолютно непохожи’. Анализ проводится с позиций структурно-семантического моделирования, позволяющего выявить универсальность или национальную специфику образа сравнения.

7

Славянские устойчивые сравнения с компонентом – названием хлебобулочного изделия

44%

Kuznetsova I.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

211-230

PL

W artykule omówiono niektóre grupy leksykalno-tematyczne słowiańskich trwałych wyrażeń porównawczych, zawierających nazwy wyrobów piekarniczych. Analiza została przeprowadzona z pozycji modelowania strukturalno-semantycznego, co pozwoliło zidentyfikować uniwersalność lub narodową specyfikę obrazu porównawczego. W niektórych przypadkach przytaczany jest materiał niesłowiański.

EN

The article considers certain lexical-thematic groups of Slavic similes which contain the names of bakery products. The analysis is conducted from the standpoint of structural and semantic modelling to identify the universality or national specificity of the comparison image. In some instances, non-Slavic material is also considered.

RU

В статье рассмотрены некоторые лексико-тематические группы славянских устойчивых сравнений, в которых содержатся названия хлебобулочных изделий. Анализ проводится с позиций структурно--семантического моделирования, позволяющего выявить универсальность или национальную специфику образа сравнения. Иногда привлекается и неславянский материал.

Refine search results

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2 Językoznawstwo

1 Acta Neophilologica

1 Neerlandica Wratislaviensia

1 Roczniki Humanistyczne

1 2022

1 2019

2 2018

1 2017

1 1996

1 1988

2 Kuznetsova I.

2 Křížová K.

1 Galant B.

1 Kardela H.