Search results

1

Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie

100%

Szerszunowicz J.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2014

|

vol. 14

261-280

EN

Winged words are combinations of lexical items which can be attributed to a given source. There are two main types of such word combinations: intercultural units, found in a number of languages, and intracultural ones, i.e. the units which are language-specific and are not present in other languages. The focal issue of the paper is the translation of intracultural winged words. Such items are bound to pose a number of problems in the process of translation. First of all, they belong to so-called phraseological lacunae; second, many of them are due to the cultural connotations which they evoke in the native users of a given source language. Therefore, there are no equivalents in the target language. Moreover, many units are not included in bilingual lexicographic works. As a consequence, the translator has to decide on a technique to deal with intracultural winged words. In order to do so, a multiaspectual analysis of a given occurrence of intracultural units has to be conducted to interpret the intratextual and extratextual factors. The analysis is necessary to determine the parametres important for choosing the most adequate technique. Selected case studies of Polish phraseological units are discussed to shed light on the complex phenomenon.

2

Skrzydlate słowa w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego

89%

Brzozowska A.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2020

|

vol. 27

483-494

EN

The article aims to describe the phenomenon of the so-called „winged words” as they are presented in textbooks used for teaching Polish as a foreign language. In the text we have analyzed 13 textbooks. The purpose of the research was to answer two main questions. Firstly, what functions do the winged words perform in a given resource and what position do they occupy? Secondly, does the reception of an exercise by a student require understanding of a winged word used in the exercise? The winged words used by the textbooks’ authors fall into a few categories. They appear in the books’ titles, chapters’ titles and authentic texts, as well as in exercises: lexical, phraseological and grammatical ones (where they can be used based on their semantics or without focusing on it). Another classification includes cases where the proper understanding of an exercise depends on the prior knowledge of a winged word and those where it is not obligatory.

PL

Skrzydlate słowa należą do zjawisk stosunkowo rzadko pojawiających się w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego. W artykule przeanalizowanych zostało 13 podręczników. Celem badania była odpowiedź na dwa pytania. Po pierwsze, w jakiej funkcji i w jakiej pozycji pojawiają się jednostki skrzydlate. Po drugie, czy recepcja tekstu wymaga rozumienia skrzydlatego słowa przez ucznia. Użyte przez autorów opracowań jednostki skrzydlate można przyporządkować do kilku kategorii. Występują w tytułach podręczników, tytułach rozdziałów, tekstach (tytułach/podtytułach oraz tekście właściwym), a także ćwiczeniach: leksykalno-frazeologicznych i gramatycznych (w oderwaniu od semantyki frazemu bądź łączących semantykę z zagadnieniami gramatycznymi). Dodatkowy podział obejmuje przypadki uzależniające właściwą recepcję tekstu/ćwiczenia od rozumienia skrzydlatego słowa oraz takie, w których jego znajomość nie jest konieczna.

3

O kilku skrzydlatych słowach Henryka Sienkiewicza

75%

Ignatowicz-Skowrońska J.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2017

|

vol. 16

97-106

PL

Przedmiotem opisu w artykule są wybrane Sienkiewiczowskie skrzydlate wyrażenia, czyli upowszechnione w języku słowa i związki wyrazowe, których obecność w polszczyźnie zawdzięczamy autorytetowi i dziełom Henryka Sienkiewicza. Jak przekonują badania, niektóre z analizowanych przykładów to twory samego pisarza, inne po raz pierwszy użyte zostały przez kogoś innego, ale uskrzydliły się za sprawą dzieł autora Krzyżaków. Przykładem inwencji językowej Sienkiewicza jest użycie nieznanego w jego czasach w polszczyźnie literackiej wyrazu mocarny w znaczeniu ‘mocny, silny; potężny’. Z kolei związki wyrazowe typu Boże, ty to widzisz i nie grzmisz czy klękajcie narody mają wprawdzie innych twórców niż Sienkiewicz, ale uskrzydlenie się zawdzięczają jego tekstom, ich poczytności i popularności.

EN

The subject of description in this article are the selected wingy expressions by Henryk Sienkiewicz, i.e. the words and collocations, commonplace in the Polish language, which entered into usage due to the authority and works by Henryk Sienkiewicz. The results of the study have shown that some of the analysed examples were coined by the writer himself, whereas the other had been used for the first time by someone else, but became wingy owing to the works by the author of The Knights of the Cross. An example of Sienkiewicz’s linguistic invention is the use of the unknown at his time in the Polish literary language word mocarny in the sense of ‘strong’, ‘powerful’, ‘mighty’. The expressions of the type God, You can see this and don’t thunder or Kneel, the nations weren’t created by Sienkiewicz himself, but became wingy as a results of the wide circulation of his writings and their popularity with readers.

4

Skrzydlate słowa Juliana Tuwima

75%

Ignatowicz-Skowrońska J.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2015

|

vol. 14

225-248

EN

The paper contains deliberations on the entries in a two-volume dictionary "Skrzydlate słowa" edited by H. Markiewicz and A. Romanowski marked as Tuwim’s winged expressions. The purpose of the analysis is to determine, whether all the entries included in the lexicon meet the criteria for winged words and to recreate the mechanisms that led to the transformation of Tuwim’s quotations into winged words. The research has shown that only a limited number of entries included in the analysed dictionary constitutes Tuwim’s winged words, while the remaining examples are widely known quotations from his works that are not considered to be language units. However the data included in the dictionary edited by Markiewicz and Romanowski has made it possible to examine the processes of transformation from quotations into winged words. The processes were frequently accompanied by the exclusion of components that are superfluous from the perspective of communication and less frequently – by the modification of the prototypes’ meaning. Other secondary sources in relation to Tuwim’s texts have also contributed to the transformation of Tuwim’s quotations into winged words. Tuwim’s quotations that “have taken wings”, especially the ones that are most productive in modern Polish, are subject to further transformations.

5

Geflügelte Worte in der deutschen Sprache. Ihre Form, Bedeutung und Herkunft

63%

Sztandarska K.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2021

|

issue 30

155-166

PL

Przedmiotem artykułu są wybrane skrzydlate słowa zarejestrowane w słowniku Dudena (t. 12, 2017) "Zitate und Aussprüche. Herkunft, Bedeutung und aktueller Gebrauch. 7 500 Zitate von der klassischen Antike bis heute". Zbadano łącznie 65 przykładów, w tym 19 skrzydlatych słów pochodzenia obcego. Wyrażenia mają często swoje odpowiedniki w języku niemieckim. Zebrany materiał badawczy pokazuje, że w przypadku wielu skrzydlatych słów nastąpiły w przeciągu lat zmiany w obrębie leksyki i/lub semantyki.

EN

The subject of this article is selected winged words registered in Duden dictionary (vol. 12, 2017) "Zitate und Aussprüche. Herkunft, Bedeutung und aktueller Gebrauch. 7 500 Zitate von der klassischen Antike bis heute". In the article I will examine 65 examples, including 19 winged words of foreign origin. Some of the phrases have their German equivalents. Collected research material indicates that, in case of many winged words, both lexical and semantic changes have occurred over the years.

DE

Im Fokus des Beitrags stehen ausgewählte geflügelte Worte aus dem Duden-Wörterbuch (Bd. 12, 2017) "Zitate und Aussprüche. Herkunft, Bedeutung und aktueller Gebrauch. 7 500 Zitate von der klassischen Antike bis heute". Untersucht werden insgesamt 65 Beispiele, darunter 19 geflügelte Worte fremder Herkunft. Die Ausdrücke haben oft ihre Entsprechungen in der deutschen Sprache. Das gesammelte Forschungsmaterial zeigt, dass sich viele geflügelte Worte im Laufe der Zeit lexikalisch und/oder semantisch verändert haben.

6

Polska literatura piękna źródłem reproduktów w powieściach Małgorzaty Musierowicz

63%

Tyrpa A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2016

|

issue 11

119-136

EN

This article discusses references to Polish literary works found in novels by Poznań-based author Małgorzata Musierowicz (born 1945). The protagonists of the 22-volume Jeżycjada series are literature lovers. They often quote famous Polish writers, from Ignacy Krasicki to another writer from Poznań – Marek Obarski (1947–1997). Quotations from literature, thanks to their wide platform of dissemination through school, songs and films, become part of the reproduced content category (reproduced word-groups). The novels by M. Musierowicz are also a platform of dissemination for Polish literary fiction.

7

Związki frazeologiczne i skrzydlate słowa pochodzące z filmowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego (na wybranych przykładach)

63%

Połowniak-Wawrzonek D.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2022

|

issue 17

172-185

EN

In contemporary Polish, there are phraseologies and winged words that come from film, series, songs, the language of politics, advertising, popular TV and radio programs. S. Chęciński’s trilogy includes, among others, the following idioms and winged words: sami swoi; nie ma mocnych; dla zdrowotnosti a. dla zdrowotności; Podejdź do płota (jako i ja podchodzę); Sąd sądem, a sprawiedliwość musi być po naszej stronie; U mnie słowo droższe pieniędzy. In the texts, apart from the canonical forms of the relationships, there are also their modifications, cf. Sąd sądem, ale …; Sąd sądem, a sprawiedliwość musi być po Jarka stronie; Prawo prawem, ale sprawiedliwość musi być po naszej stronie; Sądy Sądami - ale sprawiedliwość musi być po naszej stronie; Sąd sądem, a sprawiedliwość PO naszej stronie musi być. Usually these are replacing, sometimes shortening or adding modifications. Innovation strengthens the invariant. Permanent verbal connections in canonical form, their modifications may in texts fulfill fatal, ludic, persuasive and informative functions.

8

“Let’s Do What Is Ours!”, or about the Intellectual Ethos in a Modern Paraenesis by Wojciech Młynarski

51%

Wysocka A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova

|

2020

|

issue 5

EN

The article contains a semantic and stylistic analysis of the song by Wojciech Młynarski entitled Let’s Do What Is Ours! (Pol. Róbmy swoje!), carried out with particular emphasis on the axiological intention of the author. The work promoting the attitude of intellectual courage, creative activity and perseverance, which serves the civilization values verbalized by the author in the form of a triad “culture, art, freedom of speech”, was considered a modern paraenesis, in which numerous linguistic and literary means (and in particular the title phrase, which became a winged word) were used to shape the worldview of the audience. The text has been reviewed against the artist’s entire legacy, the usefulness of which for didactics of Polish was reflected in the new base for teaching program for high school.

PL

Artykuł zawiera analizę semantyczną i stylistyczną piosenki Wojciecha Młynarskiego pt. Róbmy swoje!, przeprowadzoną ze szczególnym uwzględnieniem aksjologicznej intencji nadawcy. Utwór ten zachęca do odwagi intelektualnej, twórczej aktywności i wytrwałości, a propagowana w nim postawa ma służyć wartościom cywilizacyjnym zwerbalizowanym w postaci triady „kultura, sztuka, wolność słowa”, uznano go zatem za nowoczesną parenezę, w której różnorodne środki językowe i literackie (a w szczególności tytułowa fraza, która stała się skrzydlatym słowem) posłużyły kształtowaniu światopoglądu odbiorców. Tekst został poddany oglądowi na tle całej spuścizny artysty, której przydatność w dydaktyce polonistycznej znalazła odzwierciedlenie w nowej podstawie programowej.

9

О специфике языковой адаптации библейских сюжетов в европейских языках (блудный сын и его модификации)

51%

Мелерович А. М., Мокиенко В. М.

Studia Rossica Gedanensia

|

2014

|

issue 1

76-86

EN

The article deals with the problem of specificity of language adaptation of the Biblical words and expressions. Despite of the generality of the sacred text, on the basis of which in many European languages are born Biblicisms each language treats them according to the peculiarities of its own linguistic system. Hence the semantic and stylistic differences of Biblicisms, which have a common source. This process is demonstrated by authors with the example of the biblical expression the блудный сын (prodigal son).

RU

В статье рассматривается проблема специфики языковой адаптации библейских слов и выражений. Несмотря на общность сакрального текста, на основе которого в европейских языках рождены многие библеизмы, каждый конкретный язык по-своему воспринимает их сообразно особенностям своей собственной языковой системой. Отсюда — семантические и стилистические различия библеизмов, имеющих общий источник. Этот процесс демонстрируется авторами на примере библейского выражения блудный сын.

PL

W artykule omówiono problem specyfiki adaptacji językowej słów i wyrażeń pochodzenia biblijnego. Autorzy stwierdzają, iż każdy język europejski adaptuje biblizmy zgodnie z regułami własnego systemu, co z kolei implikuje określone różnice semantyczne i stylistyczne tych jednostek. Proces ten prześledzony jest na przykładzie wyrażenia biblijnego блудный сын ('syn marnotrwany').

10

Über den Aufbau des Wörterbuchs der geflügelten Worte der modernen deutschen Schriftsprache (für Belarussen, die Deutsch als Fremdsprache studieren oder lernen)

45%

Tepljakowa A.

Językoznawstwo

|

2020

|

vol. 14

108-127

EN

The article is devoted to the structural description of the dictionary of the winged words used in modern literary German language. It is suitable for Belarusians studying German as a foreign language. It shows texts as a source of winged words in the German language; principles of dictionary building, its scope, as well as examples of lexicographic descriptions of winged words as dated as the actual German sources themselves. Each and every German winged word in the dictionary has an equivalent in the Belarusian language. Therefore, the dictionary can be useful for Germans studying Belarusian as well.

PL

Artykuł poświęcony jest opisowi struktury słownika skrzydlatych słów powszechnie używanych we współczesnym języku niemieckim. Słownik adresowany jest do Białorusinów, którzy studiują język niemiecki jako obcy. Rozpatrywane są źródła tekstowe skrzydlatych słów w języku niemieckim, zasady konstruowania słownika, jego objętość, budowa hasła słownikowego oraz przytaczane są przykłady opisu leksykograficznego skrzydlatych wyrażeń o rodowodzie niemieckim. Każde niemieckie skrzydlate wyrażenie posiada odpowiednik białoruski, dlatego słownik może być przydatny również jako słownik przekładowy dla Niemców uczących się języka białoruskiego.

RU

Статья посвящена описанию структуры словаря употребительных крылатых выражений в современном немецком литературном языке. Словарь предназначен для белорусов, которые изучают немецкий язык как иностранный. Рассматриваются текстовые источники крылатых слов в немецком языке, принципы построения словаря, его объем, структура словарной статьи, а также приводятся примеры лексикографического описания крылатых выражений, восходящих к собственно немецким источникам. К каждому немецкому крылатому выражению в словаре приводится соответствие в белорусском языке. Поэтому словарь может быть полезен в качестве переводного также и немцам, изучающим белорусский язык.

DE

Der Artikel ist der Beschreibung der Wörterbuchstruktur der gebräuchlichen geflügelten Worte in der modernen deutschen Schriftsprache gewidmet. Dieses Wörterbuch richtet sich an Belarussen, die Deutsch als Fremdsprache studieren oder lernen. Die vorliegende Arbeit liefert Textquellen der geflügelten Worte in der deutschen Sprache, die Prinzipien des Aufbaus des Wörterbuchs, seinen Umfang, die Struktur des Wörterbuchartikels und auch die Beispiele der lexikografischen Beschreibung von geflügelten Worten aus deutschen Quellen. Zu jedem deutschen geflügelten Wort im Wörterbuch kann ein Äquivalent in der belarussischen Sprache zugewiesen werden. Daher könnte das Wörterbuch auch von Deutschsprachigen, die die belarussische Sprache studieren oder lernen, als bersetzungswörterbuch eingesetzt werden.

Refine search results

2 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

2 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

1 Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova

1 Colloquia Germanica Stetinensia

1 Językoznawstwo

1 Studia Rossica Gedanensia

1 Studia Wschodniosłowiańskie

1 2022

2 2021

2 2020

1 2017

1 2016

1 2015

2 2014

2 Ignatowicz-Skowrońska J.

1 Brzozowska A.

1 Połowniak-Wawrzonek D.

1 Szerszunowicz J.

1 Sztandarska K.

1 Tepljakowa A.

1 Tyrpa A.

1 Wysocka A.

1 Мелерович А. М.

1 Мокиенко В. М.

Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie

Skrzydlate słowa w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego

O kilku skrzydlatych słowach Henryka Sienkiewicza

Skrzydlate słowa Juliana Tuwima

Geflügelte Worte in der deutschen Sprache. Ihre Form, Bedeutung und Herkunft

Polska literatura piękna źródłem reproduktów w powieściach Małgorzaty Musierowicz

Związki frazeologiczne i skrzydlate słowa pochodzące z filmowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego (na wybranych przykładach)

“Let’s Do What Is Ours!”, or about the Intellectual Ethos in a Modern Paraenesis by Wojciech Młynarski

О специфике языковой адаптации библейских сюжетов в европейских языках (блудный сын и его модификации)

Über den Aufbau des Wörterbuchs der geflügelten Worte der modernen deutschen Schriftsprache (für Belarussen, die Deutsch als Fremdsprache studieren oder lernen)