Search results

1

Sakramentarz Galezjański (Reginensis Latinus 316) - zarys roli i znaczenia najstarszego mszału kościoła

100%

Janicki J. J.

Folia Historica Cracoviensia

|

1998

|

vol. 4

EN

The article discusses the Gelasian Sacramentary of the 8th century.

PL

Artykuł omawia Sakramentarz Galezjański z VIII wieku.

2

Jak powstała Wulgata i któremu tekstowi Pisma Świętego przysługuje to miano?

100%

Królikowski J.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2017

|

vol. 36

|

issue 1

EN

The Vulgate is a Latin translation of the Bible, which has been considered to be of great importance for the Church and which is continuingly regarded as the superior text, especially in the liturgy. However, there are many misunderstandings relating to the Vulgate and as a consequence it happens that certain Latin translations of the Bible are refer to as the Vulgate while they are completely different texts. This article is an attempt to explain what were the origins of the Vulgate as an authentic text of the Bible after the Council of Trent and how it was preserved in the life and tradition of the Catholic Church.

PL

Wulgata jest łacińskim tłumaczeniem Biblii, któremu przypisywano wielkie znaczenie w Kościele i który nadal jest uznawany za wzniosły tekst, zwłaszcza w liturgii. Istnieje jednak wiele nieporozumień dotyczących Wulgaty i w konsekwencji zdarza się, że niektóre łacińskie tłumaczenia Biblii odnoszą się do Wulgaty, podczas gdy są zupełnie odmiennymi tekstami. Ten artykuł jest próbą wyjaśnienia, jakie były początki Wulgaty jako autentycznego tekstu Biblii po soborze trydenckim i jak to przekonanie zostało zachowane w życiu i tradycji Kościoła katolickiego.

3

Odstępstwa od wzorca duchownego w okresie potrydenckim. Wybrane przykłady z ksiąg wizytacyjnych archidiakonatu gnieźnieńskiego

84%

Jabłońska A. M.

Res Historica

|

2020

|

issue 49

EN

This article aims at presenting examples of the Polish clergy whose behaviour deviated from the model recommended by the Church Council of Trent. The Council established the principles of obeying in praxis theological, formal, moral and material ideals as well as the apparatus of obligatory supervision.The article describes the state of the affairs within the chosen area (i.e. the Gniezno archdeaconry) and within the period while the Church Council of Trent reform's recommendations were being implemented in Poland. In the paper, both the worldly parochial clergy and those connected to town hospitals are discussed. The data on the stances taken by clergy come from Old-Polish inspections of the Gniezno archdeaconry.The abovementioned data allow to confront the model set by the Council of Trent with the reality within the given area and period. Among the greatest problems were drunkenness and connected ailments, such as unruliness and airiness with reference to the duties as well as incorrect relations with women (including cohabitation and illegitimate children). There also occurred other trespasses, e.g. inappropriately administered sacrament of marriage. Among the extreme faults, theft may be counted. Might other negative behaviours have accompanied them, the present paper deals only with some of deviations, while – with respect to the volume of the article – those relating to cult-observing and pastoral care are omitted.Moreover, this paper presents the church administration response to unearthed problems as well as the existing apparatus of supervision, punishment, and betterment.

PL

Artykuł ma na celu ukazanie przykładów duchownych, których zachowanie stanowiło odstępstwa od wzorca wypracowanego przez sobór trydencki. Sobór ten określił zasady przestrzegania w praktyce określonych ideałów teologicznych, formalnych, moralnych, materialnych, jak również obowiązujący aparat kontroli.Artykuł opisuje sytuację na wybranym terenie (archidiakonat gnieźnieński) w okresie, gdy wprowadzano w Polsce zalecenia reformy. W pracy zostało omówione świeckie duchowieństwo parafialne oraz związane z miejskimi szpitalami. Dane na temat postawy duchownych pochodzą ze staropolskich wizytacji archidiakonatu gnieźnieńskiego.Pozwalają one na zestawienie obowiązującego, posoborowego wzorca duchownego z rzeczywistością konkretnego miejsca i czasu. Do największych problemów należały: pijaństwo i związane z nim inne elementy, jak np. awanturnictwo i niedbałość w obowiązkach oraz niewłaściwe relacje z kobietami (w tym konkubinat i posiadanie nieślubnych dzieci). Zdarzały się również inne występki, jak np. niewłaściwy sakrament małżeństwa. Do radykalnych przewinień zaliczyć można natomiast kradzież. Towarzyszyć im mogły różne inne negatywne zachowania. W artykule ukazano jedynie pewne odstępstwa, natomiast została pominięta część dotycząca wywiązywania się ze sprawowania kultu i opieki duszpasterskiej ze względu na objętość pracy.Praca pokazuje także reakcję władz duchownych na odkryte problemy, jak również istnienie i funkcjonowanie aparatu kontroli, kary i poprawy.

4

„Klejnot kapłaństwa”. Poetyckie kommemoracje virtutis sacerdotis w XVI‑wiecznym zbiorze „Herbów rycerstwa polskiego” Bartosza Paprockiego na tle europejskiej tradycji teologicznej i parenetycznej

84%

Kapuścińska A.

Studia Gdańskie

|

2010

|

issue 26

225-243

PL

XVI‑wieczne dzieło Bartosza Paprockiego „Herby rycerstwa polskiego” było wielokrotnie przedmiotem badań historyków, genealogów czy heraldyków. Autorka zwraca uwagę na religijno‑historyczny kontekst powstania dzieła: reformację i postanowienia soboru trydenckiego – zwłaszcza na naukę o sakramencie kapłaństwa, a także starożytne i średniowieczne pisma poświęcone moralnemu ideałowi duchownych. W tym właśnie kontekście analizuje sposób prezentowania w „Herbach” osób duchownych, zwłaszcza ich cnót kapłańskich.

EN

“The Coats of Arms of Polish Knighthood” by Bartosz Paprocki has been studied and commented by historians and genealogy researches. The author emphasizes religious and historical context of this book: reformation and the Council of Trent, especially its teaching on prieshood, and ancient and medieval writings on the moral paragons of virtue for the clergy. Paprocki’s presentation of priests and their virtues is examined in this context.

5

Liturgiczny kult Pięciu Braci Męczenników w tradycji kamedułów polskich po soborze trydenckim

84%

Pałęcki W.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2015

|

issue XII/12

223-240

PL

Święci od początku istnienia chrześcijaństwa zajmują ważne miejsce w liturgii. Po-czątkowo kult ten miał charakter lokalny i koncentrował się wokół grobu świętego. Od IV w. można zauważyć wzrost i znaczenie kultu świętych. W wielu przypadkach miał on charakter powszechny. Po soborze trydenckim liturgiczny kult świętych otrzymał nowy impuls. Kult świętych Pięciu Braci męczenników, uczniów św. Romualda (+ 1027), na ziemiach polskich był wpisany w dzieje Kongregacji Pustelników Kamedułów Góry Koronnej. W 1663 roku powstał erem w Bieniszewie. Od 1923 roku wszystkie wspólnoty rodziny kamedulskiej odda-ją cześć Pięciu Braciom 12 listopada.

EN

From the beginning of christianity the saints occupy a very important place in liturgy. Initially the cult had a local character and was concentrated around the saints’ graves. From the 4th century we can notice the increase and the meaning of the cult of saints. In many cases it had a common character. After the council of Trent the liturgical cult of saints was given a new impulse. In Poland the cult of saint Five Martyred Brothers, spiritual sons of saint Romuald (+ 1027), was included in the history of Camaldolese Hermits of Monte Corona. In 1663 a hermitage in Beniszew was established. From 1923 all communities of Camaldolese family honour Five Brothers on 12th of November.

6

Treści ideowe polskich nowożytnych konfesjonałów jako wyraz potrydenckiego nauczania Kościoła

84%

Gontarek A.

Artifex Novus

|

2019

|

issue 3

96-113

EN

The issue of the presence of confessionals in the interior of the post-Trent church has not yet been addressed by Polish researchers. Brief references in encyclopaedic or dictionary works focus primarily on the evolution of the form of furniture. Therefore, this text will be an attempt to extract the wealth of ideological content, which has so far been omitted or treated marginally, and which is carried by old Polish confessionals. The proposed study includes confessionals located within the borders of today’s Poland and dating back to the 17th and 18th centuries, on which there are paintings or woodcarving images of penitents and confession patrons (sometimes enriched with text), as well as emblematic representations – a total of about 140 modern confessionals in not quite 60 towns and cities. The decoration of “penitential furniture”, as permanent elements of the church’s furnishings, harmonised closely with its whole interior design. On the one hand, it was supposed to complement it, and on the other, it was supposed to be a transmitter of autonomous content. They were addressed not only to penitents (e.g. through the presence of images of converted expiators), but also to confessors (images of martyrs of the mystery of confession). Considering the form of the confessional and its iconographic setting in a broader context, it is necessary to indicate the points which expressed the Catholic Church’s response to the errors of the Reformation. This includes the need for individual sacramental confession, based on the apostolic succession, the ruthless presence of a clergyman forgiving sins with the “power of the keys” and the negation of predestination emphasising the truth that man himself consciously chooses good or evil. The ideational richness of the confessional was also greatly influenced by the fact that the three sacraments were concentrated in the confessional: it was the place where one of them was celebrated and the necessary point on the way to receive the Eucharist, at the same time as the necessary presence of an ordained priest. The aim of this article is, therefore, to look at the modern confessional who, in its formal and content layer, visually realises – on an equal footing with other elements of the church’s equipment – the counter-reformation doctrine of the postTrent Church.

PL

Zagadnienie obecności konfesjonałów we wnętrzach potrydenckich kościołów jak dotąd nie zostało podjęte przez polskich badaczy. Lakoniczne wzmianki w pozycjach encyklopedycznych i słownikowych sprowadzają się jedynie do odniesień liturgicznych, do historycznej ewolucji formy mebla lub kwestii konserwatorskich. Niniejszy tekst jest próbą wydobycia pomijanego dotychczas lub traktowanego marginalnie bogactwa treści ideowych, których nośnikiem są staropolskie spowiednie. Przedstawione w studium wnioski powstały na podstawie analizy ok. 140 obiektów z XVII i XVIII w. pochodzących z ok. 60 miejscowości leżących w granicach dzisiejszej Polski, dekorowanych malowanymi lub snycerskimi scenami, z przedstawieniami pokutników i patronów spowiedzi (niekiedy uzupełnionymi tekstem) oraz emblematami. Konfesjonał bardzo szybko został włączony do stałych elementów wyposażenia świątyni, ściśle współgrając z całym jego wystrojem. Swoją dekoracją nie tylko go dopełniał, ale również stał się przekazicielem autonomicznych treści. Adresowane one były nie tylko do penitentów (poprzez wizerunki nawróconych pokutników) ale także do spowiedników (przedstawienia męczenników tajemnicy spowiedzi). Uwzględniając formę konfesjonału i jego ikonografię w szerszym kontekście, koniecznym jest wskazanie sposobów, w jaki posługując się obrazem i słowem, meble stały się wyrazicielami konkretnych punktów nauczania potrydenckiego Kościoła, akcentując treści negowane przez protestanckich reformatorów. Pokutne przedstawienia miały w penitentach wzbudzać przekonanie o potrzebie indywidualnej spowiedzi, opartej na apostolskiej sukcesji, bezwzględną konieczność obecności kapłana, który odpuszcza grzechy na mocy „władzy kluczy” oraz zaprzeczać predestynacji, kładąc nacisk na prawdę wiary, zgodnie z którą człowiek świadomie dokonuje wyboru pomiędzy dobrem a złem. Ideowe bogactwo konfesjonału wiązało się również z faktem, ze w tym jednym miejscu koncentrowały się trzy sakramenty: jeden z nich był tu celebrowany, będąc niezbędnym dla uzyskania sakramentu Eucharystii, a jednocześnie wymagając udziału wyświęconego kapłana. Celem artykułu jest spojrzenie na nowożytne konfesjonały, które swoją formą i treścią, na równi z pozostałymi elementami wyposażenia wnętrz kościelnych, przekazywały kontrreformacyjną doktrynę potrydenckiego Kościoła.

7

Teksty źródłowe benedykcji rzeczy dla chorych w potrydenckich rytuałach polskich

84%

Wit (oprac.) Z.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1992

|

vol. 61

83-100

EN

-

8

Ornat – geneza, symbolika, sposoby dekoracji

67%

Mościcki M.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2016

|

issue XIII/13

91-115

XX

Chasuble is a decorative outer vestment used by Catholic priests to celebrate Mass. Its decorativeness, as well as the decorativeness of all vestments, emphasizes the celebrant and the significance of the liturgical activities. Chasuble comes from the Roman „paenula”, that is a light coat protecting from rain. It was commonly used by Christian priests since the fourth century, and it became a characteristic feature of the priesthood from the seventh century. Liturgical vestments started to develop since the ninth century, when they were used only for liturgical purposes by blessing. Over the centuries chasubles were the subject of different modifications. From the twelfth to the fifteenth century chasubles had the shape of the bell, and they were called gothic chasubles. After that time, especially after the Council of Trent, they were gradually modified. Chasubles were shortened until the violin shape – these were the so called Roman chasubles. First chasubles had ornamental patterns of the fabrics they were made of. However, Roman „paenule” had vertical stripes, the so called „clavi”, which later formed a decorative column sometimes adopting the form of a cross. Chasubles were made from the best silk fabrics. From the fourteenth to the first half of the seventeenth century the most popular were Italian fabrics, and from the second half of the seventeenth century – French fabrics. The main decorative motifs are embroidered orphreys. In medieval times they were mainly figural representations and since the Renaissance they became more plastic and decorative thanks to goldsmith’s additives. In the time of Renaissance plant ornamentation is the dominant. However, since the Counter-Reformation vestment embroidery was dominated by plant-flower ornamentation, with heavy and complex compositions. A common feature of the presented vestments is their cut, formed finally after the Council of Trent. In this form it has survived over 400 years, until the Second Vatican Council. Throughout this time we can see a variety of fabrics, techniques and ornamentation methods used in the production of vestments. Each of the examples has its original decorativeness.

9

Liturgia i teologia benedykcji opackiej według pontyfikatu po reformie soboru trydenckiego

67%

Pałęcki W.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2007

|

vol. 88

211-235

DE

Eine der Hauptaufgaben der tridentinischen Reform bestand in der Vereinheitlichung der liturgischen Riten durch die Herausgabe gemeinsamer liturgischer Bücher für die gesamte Kirche. Diese erlauben die verschiedenen, Personen sowie einzelne Stände betreffenden, liturgischen Riten kennenzulernen. Ein Beispiel für ein solches Buch ist das „Pontifi cale Romanum” von 1595-1596, das neben vielen anderen Riten auch die Liturgie der äbtlichen Benediktion enthält. Dieses römische Pontificale vom Ende des 16. Jahrhunders vermittelt einen vereinheitlichten Ritus der Liturgie der Ordensgemeinschaften, der dem Vorbild des aus der zweiten Hälfte des 13. Jahrhunderts stammenden Pontifi cale von Durand folgt. Die nachtridentinischen Riten präsentieren den Ordensoberen als Hirten und Vater seiner Gemeinschaft, und die liturgischen Formulierungen verweisen auf die Theologie des vollzogenen Ritus. An erster Stelle legen diese Texte Nachdruck auf die geistliche Führung und Leitung der Ordensgemeinschaft. Während der Feier der Einsetzung des Ordensoberen kann ein gewisser Reichtum an liturgischen Texten bemerkt werden. Die Rezitation zahlreicher Psalmen dagegen fügt die äbtliche Benediktion gleichsam in den Rahmen des das Fundament der liturgischen Formen dieser Gemeinschaften bildenden Ordensoffi ziums ein. Das „Pontifi cale Romanum” präsentiert vier Varianten der Benediktionsliturgie. Die erste trägt den allgemeinen Titel „De benedictione Abbatis” und enthält die Liturgie der Ordensprofession für den Fall, dass der neugewählte Abt kein Mitglied der Gemeinschaft war. Die beiden folgenden Varianten enthalten die Riten der Segnung eines von der apostolischen Autorität oder dem Ordinarius eingesetzten Abtes. Der letzte Ritus betrifft die Benediktion der Oberin einer weiblichen Ordensgemeinschaft, die in polnischer Sprache „Matka Ksieni” („Mutter Äbtissin”) genannt wird. Die in diesem liturgischen Buch genannten Benediktionsriten weisen durch Berufung auf Persönlichkeiten des Alten und Neuen Testaments eine reichhaltige biblische Typologie auf. Das „Pontifi cale Romanum” von 1595-1596 erlaubt, die mit der Einsetzung von Ordensoberen verbundene Liturgie kennenzulernen und die getätigten Veränderungen der theologischen Akzentuierung sowie der erkennbaren liturgischen Modifi zierungen zu erfassen.

10

Graduał rkp 7021 Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu jako przykład recepcji potrydenckiej reformy chorału gregoriańskiego w polskim obrządku liturgicznym.

34%

Sobczak A.

Biblioteka

|

2015

|

issue 19(28)

7-30

EN

The gradual MS 7021 (kept at Poznań University Library) is one of the earliest examples of the reception of post-Trent reform of Gregorian plainchant in the seventeenth century Poland. The volume comes from the scriptorium of Benedictine convent in the Chełmno congregation. The article’s aim is to present the liturgical alterations and changes that occurred in the Polish Republic in the early seventeenth century with the example provided by an analysis of the content of the Benedictine manuscript as well as other available sources. Additionally, the article examines the problem of the reform of the Georgian repertoire introduced by the Apostolic See and the its subsequent reception in Poland. In the liturgy of the Western World, the most significant outcome of the post- Trent reform was the introduction of standarised principal liturgical books, which in consequence led to a unification of liturgy in the whole of the Church’s life. The Polish–Lithuanian Commonwealth adopted the breviary and the Roman Missal, the liturgical book that contains the texts and rubrics for the celebration of the Mass in the Roman Rite of the Catholic Church, as well as the antiphonary and gradual. Local traditions, however, were attempted to be retained in these liturgical books, so that the proper Roman rite could not have been implemented to the full. However, the gradual, MS 7021 BU UAM, from the Toruń scriptorium of the Benedictine convent, is an example of the implementation the Trent reform in the seventeenth century Polish-Lithuanian Commonwealth that has no connections with any local or locallybased monastic tradition. The Benedictine nuns from the Chełmno congregation were undoubtedly prominent in the history of the Trent reform in the Republic of Both Nations. By dissenting from the spirit of St. Benedict’s rule professed by the Tyniec Benedictines, and by creating their own rule based on the resolutions of the Council of Trent, the convent adopted an innovative and attractive stance. The cooperation of the nuns with the Jesuits from the Society of Jesus, who were also promoters of the liturgical reform, was also instrumental. The article shows how important it is to carry on with research studies on Polish music and liturgical sources from the post-Trent period. The article is also an important contribution to the investigation and description of a source that, as yet, has not been satisfactorily addressed.

PL

Graduał rkp 7021 Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu jest jednym z wczesnych przykładów recepcji potrydenckiej reformy chorału gregoriańskiego na terenie XVII-wiecznej Rzeczypospolitej. Księga pochodzi z toruńskiego skryptorium benedyktynek kongregacji chełmińskiej. Celem artykułu jest ukazanie przemian liturgicznych, jakie zaszły w Rzeczypospolitej na początku XVII wieku, na przykładzie analizy zawartości rękopisu benedyktynek i innych dostępnych źródeł, a także nakreślenie problemu reformy repertuaru gregoriańskiego wprowadzonego przez Stolicę Apostolską i jego polskiej recepcji. Dla liturgii Kościoła zachodniego najważniejszym osiągnięciem reformy potrydenckiej było ujednolicenie ksiąg liturgicznych, co prowadziło do unifikacji liturgicznej całego Kościoła. W Rzeczypospolitej przyjęto brewiarz i mszał rzymski oraz mające z nimi ścisły związek – antyfonarz i graduał. W księgach tych starano się jednak zachowywać tradycje lokalne, co nie pozwoliło na całkowite przyjęcie rytu rzymskiego. Graduał rkp 7021 BUAM pochodzący z toruńskiego skryptorium zakonu benedyktynek kongregacji chełmińskiej i będący przykładem wprowadzania przez zakonnice reformy trydenckiej na terenie XVII-wiecznej Rzeczypospolitej nie ma powiązania z tradycją lokalną czy zakonną. W historii recepcji reformy trydenckiej na terenie Rzeczypospolitej benedyktynki kongregacji chełmińskiej mają niewątpliwie wiele zasług. Odcinając się od reguły benedyktynów tynieckich i tworząc własną, opartą na postanowieniach soboru trydenckiego, okazały się zakonem nowatorskim i atrakcyjnym. Nie bez znaczenia jest tu ich współpraca z zakonem jezuickim, który był również propagatorem reformy liturgicznej. Artykuł ukazuje, jak ważne są badania polskich źródeł muzyczno-liturgicznych okresu potrydenckiego. Stanowi też ważny wkład w rozpoznanie i opisanie źródła, które do tej pory nie było powszechnie znane.

Refine search results

2 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

2 Teologiczne Studia Siedleckie

1 Artifex Novus

1 Biblioteka

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Res Historica

1 Studia Gdańskie

1 Tarnowskie Studia Teologiczne

1 2020

1 2019

1 2017

1 2016

2 2015

1 2010

1 2007

1 1998

1 1992

2 Pałęcki W.

1 Gontarek A.

1 Jabłońska A. M.

1 Janicki J. J.

1 Kapuścińska A.

1 Królikowski J.

1 Mościcki M.

1 Sobczak A.

1 Wit (oprac.) Z.