Search results

1

Marks, realizm i socrealizm - wokół zagadnienia realizmu w powojennej polsce

100%

Kaźmierczak M.

Nowa Krytyka

|

2014

|

issue 33

121-133

EN

In the paper, the author describes one of currents in Marx-inspired arts and aesthetics, as present in post-war Poland. The first part focuses on the aesthetic views of Marx and Engels. The second one analyzes the ideological background of social realism in the light of the Polish philosophy (Stefan Morawski “Why the Artwork Should Be Realistic?”). The third one offers a counterpoint by introducing an alternative model of Marx-inspired realism, as perceived by Władysław Strzemiński (from “The Theory of Vision”) and Morawski (in the review of Strzemiński's essay). The conclusion uses Morawski's-own article (“About the Realism As an Artistic Category”) to undermine the concept of social realism as built on wrong and ahistorical interpretations of Marx and Engels.

2

„Prawdziwi” mężczyźni O prozie socrealizmu i jej kontynuatorach

89%

Buryła S.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2016

|

vol. 8

|

issue 1-2

147-183

EN

The author of the article analyses the transformations of the category of masculinity in social realist literature. For Stalinism a negative point of reference in the fight over a new model of masculinity was war and an image of young, brave soldiers of the Home Army, associated with the tradition of the Second Polish Republic. The attempts were made to juxtapose this model with a new type of masculinity founded on the idea of physical work on the reconstruction of the country, an image of a heroic soldier of the Red Army and the Secret Police functionaries. In the 1960s and 1970s the authors of militia fiction and the works belonging to the so‑called military patriotism referred to this Stalinist concept of masculinity.

3

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

75%

Deleixhe T.

Adeptus

|

2015

|

issue 6

EN

The historic novel under the vigilance of the censor – analysis of textsThis article focuses on the relation that Jacek Bochenski’s historical novel entitled The poet Naso published in 1969 presents towards the concept of censorship. In the article the author aims at proving that the understanding of censorship by Bochenski is similar to the observations of the Hungarian essayist Mikos Haraszti. Tracking the allegoric references scattered through the novel, the author of the article reconstructs Bochenski’s reflection about this internalized censorship and checks its convergence with Haraszti’s remarks. From this exercise emerges a definition of the role of the artist that seems to be inherited from the romantic period: an artist as a person that subordinates himself unconditionally to art, and not to the temporal power. The author of the article then interrogates the respect which Bochenski has been showing to his definition in his literary work. It appears that the writer has been prone to make bigger concessions in order to soften the reception of his book by the censors than he advises his writing colleagues. However, the literary strategies deployed by Bochenski operate on two levels: creating an overall ambiguity about the guilt of its main protagonist, they tend to soften its reception by the censorship; while at the same time, rendering this overall atmosphere of ambiguity, they give a literary form to the spectral character of the guilt of the artist, who – as in Ovidius’ case – is permanently accountable for what he has not yet done in the building of communism. Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstówArtykuł poświęcony jest powieści historycznej Jacka Bocheńskiego pt. Nazo poeta z roku 1969 i jego rozumieniu pojęcia cenzury uwewnętrznionej. Autor artkułu udowadnia, że ujęcie problemu cenzury przez Bocheńskiego jest zbliżone do konstatacji węgierskiego eseisty Miklósa Harasztiego. Tropiąc alegoryczne odniesienia do cenzury rozproszone w tej powieści, autor artykułu odtwarza refleksję Bocheńskiego i sprawdza jej zbieżność z uwagami Harasztiego. Z rekonstrukcji wyłania się, zapożyczona z okresu romantyzmu, definicja artysty jako osoby bezwarunkowo podporządkowanej sztuce, a nie władzy. Autor artykułu testuje czy Bocheński pozostaje wierny tej definicji we własnej twórczości i uwypukla skłonność pisarza do ustępstw mających na celu złagodzenie odbioru jego dzieła przez cenzurę. Są to ustępstwa większe od tych, które zdaje się zalecać swoim kolegom po fachu. Strategie literackie, które stosuje Bocheński, działają jednak na dwóch płaszczyznach. Tworząc niejednoznaczność winy głównego bohatera powieści, łagodzą jej odbiór przez cenzurę, a jednocześnie – kreując tę niejednoznaczność – pozwalają na literackie przedstawienie widmowego charakteru winy artysty, który jest zawsze odpowiedzialny – tak jak Owidiusz – za to, czego jeszcze nie zrobił. W tym wypadku czego nie zrobił dla budowy komunizmu.

4

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

75%

Deleixhe T.

Adeptus

|

2015

|

issue 6

11-25

EN

This article focuses on the relation that Jacek Bochenski’s historical novel entitled The poet Naso published in 1969 presents towards the concept of censorship. In the article the author aims at proving that the understanding of censorship by Bochenski is similar to the observations of the Hungarian essayist Mikos Haraszti. Tracking the allegoric references scattered through the novel, the author of the article reconstructs Bochenski’s reflection about this internalized censorship and checks its convergence with Haraszti’s remarks. From this exercise emerges a definition of the role of the artist that seems to be inherited from the romantic period: an artist as a person that subordinates himself unconditionally to art, and not to the temporal power. The author of the article then interrogates the respect which Bochenski has been showing to his definition in his literary work. It appears that the writer has been prone to make bigger concessions in order to soften the reception of his book by the censors than he advises his writing colleagues. However, the literary strategies deployed by Bochenski operate on two levels: creating an overall ambiguity about the guilt of its main protagonist, they tend to soften its reception by the censorship; while at the same time, rendering this overall atmosphere of ambiguity, they give a literary form to the spectral character of the guilt of the artist, who – as in Ovidius’ case – is permanently accountable for what he has not yet done in the building of communism.

PL

Artykuł poświęcony jest powieści historycznej Jacka Bocheńskiego pt. Nazo poeta z roku 1969 i jego rozumieniu pojęcia cenzury uwewnętrznionej. Autor artkułu udowadnia, że ujęcie problemu cenzury przez Bocheńskiego jest zbliżone do konstatacji węgierskiego eseisty Miklósa Harasztiego. Tropiąc alegoryczne odniesienia do cenzury rozproszone w tej powieści, autor artykułu odtwarza refleksję Bocheńskiego i sprawdza jej zbieżność z uwagami Harasztiego. Z rekonstrukcji wyłania się, zapożyczona z okresu romantyzmu, definicja artysty jako osoby bezwarunkowo podporządkowanej sztuce, a nie władzy. Autor artykułu testuje czy Bocheński pozostaje wierny tej definicji we własnej twórczości i uwypukla skłonność pisarza do ustępstw mających na celu złagodzenie odbioru jego dzieła przez cenzurę. Są to ustępstwa większe od tych, które zdaje się zalecać swoim kolegom po fachu. Strategie literackie, które stosuje Bocheński, działają jednak na dwóch płaszczyznach. Tworząc niejednoznaczność winy głównego bohatera powieści, łagodzą jej odbiór przez cenzurę, a jednocześnie – kreując tę niejednoznaczność – pozwalają na literackie przedstawienie widmowego charakteru winy artysty, który jest zawsze odpowiedzialny – tak jak Owidiusz – za to, czego jeszcze nie zrobił. W tym wypadku czego nie zrobił dla budowy komunizmu.

5

Trylogia Billa Douglasa i granice realizmu spolecznego

75%

Kosińska K.

Kwartalnik Filmowy

|

2011

|

issue 75-76

149-163

EN

Bill Douglas’ film trilogy (My Childhood, My Ain Folk, My Way Home) tells the story of the director, and is a film version of his memory of a traumatic childhood. By returning to the places, people and events of his childhood, Douglas creates a documentary transfer – each shot documents a scene that is engraved in his memory. The work is deeply personal, and combines a highly subjective narrative with elements associated with social realism. The trilogy is both a story of a boy from a poor mining town and an accusation of an unjust social order that condemned this boy to a life that took one form rather than another. The author attempts to find an answer to the question whether the formula of social realism and extreme subjectivity of narrative are not mutually exclusive. The answer may lie in the artistic take on social cinema, that manages to reconcile these apparent contradictions.

6

Obecność form dokumentalnych w polskiej literaturze pięknej realizmu socjalistycznego

75%

Mazurkiewicz A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2012

|

vol. 18

|

issue 4

131-142

EN

The article is dedicated to ways in which authors of the socialist realism novel used the poetics of the non-fiction literature (mainly reportage). Perceiving a work of art as a cultural fact of political character had serious consequences. The literary creation was to be replaced by a reportage storyline. The outer reality was depicted in accordance with top-down guidelines of propaganda. Two strategies were used: linking poetics of documentary with belles lettres and incorporating elements typical of non-fiction literature to fiction. At the same time genological “light-heartedness” of authors of socialist realism makes it now difficult to decide about typological affiliation of those works.

7

MODIFICATION OF THE SOCIALIST REALISTIC CANON OF UKRAINIAN LITERATURE: PROBLEM OF DEMYTHOLOGIZATION

71%

Fedoriv U.

Porównania

|

2018

|

vol. 23

|

issue 2

173-186

PL

XXI wiek wymaga od współczesnego literaturoznawstwa rewizji wielu warstw ignorowanej od lat kultury ukraińskiej. Do kategorii zapomnianych przez długi czas należał problem kanonu socrealizmu. Dzisiejsze punkty orientacyjne uległy zmianie. Świadczy o tym ukazanie się szeregu literaturoznawczych, kulturologicznych, socjologicznych, antropologicznych badań nad radzieckim. Potrzeba ponownego przeczytania i ponownego przemyślenia literatury socrealizmu jest jednym z kluczowych zadań w dziedzinie aktualnych przedmiotów badań naukowych we współczesnym literaturoznawstwie. Mimo aktywnych badań wymienionego tematu, wciąż pozostaje wiele nieomówionych momentów, w tym problem modyfikacji kanonu socjalizmu oraz osobliwości procesu jego demitologizacji.

EN

The XXI century demands from the modern literary criticism a revision of many strata of the Ukrainian culture that have been ignored for years. For a long time, the problem of Socialist Realism has belonged to the category of forgotten. Modern landmarks have changed. This is evidenced by the publication of a number of literary, cultural, sociological, anthropological studies of the Soviet times. The need to re-read and re-think socialist realistic literature is one of the key tasks in the field of topical objects of the scientific study in modern literary criticism. However, actively exploring this topic, there are still many ambiguous moments, including the problem of modification of the socialist realistic canon and the peculiarities of the process of its demythologization.

8

Zerwana nić. Religijne sztuki teatralne dla dzieci w latach 1945–1950. Na tropie cenzury

63%

Lewandowicz-Nosal G.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia

|

2014

|

vol. 12

86-102

EN

The article brings back the religious plays for children, which have been removed from the publishing, libraries, and readers’ circles. Their first issues were published before the Second World War. Their new editions, from the years 1945–1950, came with the erasure of such aspects as: Eastern marches (Vilnius, Lviv), Polish-Bolshevik war of 1920, Polish legions and Józef Piłsudski, and Jews. The Author focuses on following the changes made by censorship at that time. In conclusion, it must be underlined that changes introduced in the plays did not save them from the wave of purges in school and public libraries in the early 1950s.

51%

Cześniak-Zielińska M.

Facta Simonidis

|

2009

|

vol. 2

|

issue 1

313-317

16

Trzej polscy artyści w Chinach w latach 50. XX wieku

51%

Wasilewska J.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

issue 3

139-152

EN

In the 1950s, delegations of Polish artists to China were an important element of the newly formed Eastern Bloc’s cultural politics. In the assumption they were means of establishing ideological similarities of art in socialist countries and strengthening political bonds. In practice, it was often a significant artistic experience and a source of inspiration for its participants. The article analyzes three cases of artists whose drawings documenting similar journeys are currently in the collections of the Asia-Pacific Museum in Warsaw, and in whose work this experience was marked in different ways. For Tadeusz Kulisiewicz, the Chinese journey was an episode, which he returned to after many years. The experience inspired Aleksander Kobzdeja to make fundamental changes in his art, beginning a process that from socialist realism had lead him to abstraction. In the case of Andrzej Strumiłło, it was a start of an exquisite, artistic path, largely marked by the fascination with cultures and arts of Asian countries.

PL

W latach 50. XX wieku delegacje artystów polskich do Chin stanowiły ważny element międzynarodowej polityki kulturalnej nowo powstałego bloku wschodniego. W założeniu miały służyć ugruntowaniu ideologicznego podobieństwa sztuki w krajach socjalistycznych i wzmacnianiu więzi politycznych. W praktyce stanowiły często istotne przeżycie artystyczne i źródło ważnych inspiracji dla odbywających je twórców. Artykuł analizuje trzy przypadki artystów, których rysunki dokumentujące podobne podróże znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie i w których twórczości doświadczenie to zaznaczyło się w różny sposób. Dla Tadeusza Kulisiewicza podróż chińska była ważnym epizodem, do którego wracał jeszcze po wielu latach. Aleksandra Kobzdeja zainspirowała do fundamentalnej zmiany w jego twórczości, rozpoczynając proces, który od socrealizmu miał go doprowadzić do abstrakcji. W przypadku Andrzeja Strumiłły stanowiła początek znakomitej artystycznej drogi, którą w dużej części wytyczyła fascynacja kulturami i sztuką krajów Azji.

17

AWANGARDA, TOTALITARYZM, GLOBALIZACJA: WSPÓLNE DOŚWIADCZENIE? WYBRANE ZAGADNIENIA SZTUKI XX WIEKU NA UKRAINIE I W POLSCE

51%

Kal E.

Ars inter Culturas

|

2018

|

vol. 7

145-188

EN

The text constitutes a reference to the article on applying social realism discourse in pop-art and modern popular culture (“Ars inter Culturas” 5 (2016): 209-239) and an elaboration by means of including Ukrainian art. It reminds about Ukrainian artists’ contribution to the development of the avant garde of the first half of 20th century and social realism ideas of involvement, “growing of art into” life as well as its presence in various areas of social practice. It also recalls the mediatory role of Władysław Strzemiński between Russian and Polish avant garde. Furthermore, on the basis of examples the author analyses formal strategies adopted from avant garde by the output of social realism, points to iconographic patterns of Ukrainian works from which Polish artists got inspiration according to their programme and critics’ recommendations. Also, differences resulting from the relations between patternmutation are important, as well as the duration of the doctrine which was in force from the first half of the 30s to the end of the 80s of the 20th century in Russia while in Poland in the years of 1949/50-1954/55. In both countries, it had important but different consequences, which results in different attitudes to realism as a general artistic strategy. Contemporary communication and globalisation processes have led to standardisation of visual language also in post-soviet countries, and internet memes play a significant role in it. In the world of the Internet, the elements of social realism discourse become memes detached from old meanings, lose their historical and political sense, become an element of entertaining exoticism which enhances forgetting about an oppressive character of the doctrine which, especially in Ukraine, has led not only to the exclusion but also to the extermination of artists.

18

SOCREALIZM SKONSUMOWANY. WYKORZYSTANIE DYSKURSU SOCREALIZMU W POP-ARCIE I WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE POPULARNEJ*

51%

Kal E.

Ars inter Culturas

|

2016

|

issue 5

209-240

EN

The article is an attempt to analyse how the code of social realism was used in two areas not necessarily but rather intertwined: in the artistic area, in the iconography of pop-art in its strategy of transforming pop-culture and industrial signs as well as in the commercial area, in the advertisement, mass entertainment and activity of places uniting consumption with play. In her analysis the author reminds J. Baudrillard theory of cultural consumption “as a practise of manipulating signs” and Ch. Pierce “unlimited semiosis” and U. Eco as well as various different concepts of memory (including that of J. Baudrillard). The text ex-plains the essence and features of Social realism reigning in the arbitrary way in Poland in the period 1949-1955 often wrongly associated with the full period of Polish Peoples Republic existence (1949-1989). The use of social realistic elements in pop-culture can be seen as a final defeat of communist doctrine that included contempt for commercial-ism and banal entertainment identified as bourgeois Western culture features. The con-tradiction results from the idea that social realistic works were supposed to appeal to the masses yet should also have easily readable form and also very high artistic quality. In the text there are examples of social realistic slogans and motives from the paintings, sculptures and posters in the modern promotional campaigns of cosmetics, in computer games, in advertisement as well as in the gadgets, restaurants and entertainment venues etc. From the earlier artistic inspirations and transformations (consumptions) of social re-alism the text includes several examples of pop-art artists’ works: A. Warhol, T. Wessel-mann or R. Lichtenstein, and also examples of the works of the artist from the German movement called capitalistic realism like K. Lueg, G. Richter, S. Polke and others. Mod-ern popular culture and commercial mass entertainment exploit art on its own terms and both social realism and pop-art nurture popular and mass culture.

19

"Nedělej tečku za mým rukopisem…": ještě k případu Bieblovy sebevraždy

45%

Tůma Königsmarková J.

Soudobé dějiny (Contemporary History)

|

2022

|

vol. 29

|

issue 1

147-187

EN

This article addresses the last creative period of the poet Konstantin Biebl (1898–1951) in the late 1940s and early 1950s and explores in a broader cultural-political context, taking into consideration the poet’s specific character, the genesis of his last collection of poems entitled Bez obav [Unafraid] (1951) as well as the unexplained circumstances of his tragic death. Biebl was one of the leading representatives of the leftist art avant-garde in interwar Czechoslovakia. In the early 1940s he stopped writing. After the Communist coup in 1948 he tried to adjust to the period’s ideological-aesthetic norms applied to the new literature in the spirit of the socialist realism as reflected in the above-mentioned collection. The text focuses on the events taking place after its publication, which culminated with the poet’s suicide in November 1951. The author presents these events and the relationships between the actors in the light of previously unpublished documents from the archive collection of the poet, translator and cultural official, Jiří Taufer (1911–1986), who was one of the key figures of the cultural policy of the period and the conflicts related to it. The author sees the main value of these documents as being the focus on František Nečásek (1913–1968), the head of the culture and press department of the Office of the President of the Republic and the holder of a number of other posts, whose role in these events – possibly a very important one – has so far been somewhat overlooked. The study includes an annotated edition of texts from the period in question and the subsequent period, mostly of a personal character and unpublished, which illustrate the context of the interpreted events. The article concludes with a summary interpretation of these documents.

CS

Příspěvek se zabývá posledním tvůrčím obdobím básníka Konstantina Biebla (1898–1951) na přelomu čtyřicátých a padesátých let minulého století a zkoumá v širších kulturněpolitických souvislostech – a také s ohledem na básníkův specifický charakter – genezi jeho poslední sbírky Bez obav (1951) i okolnosti jeho tragické a dosud nevyjasněné smrti. Biebl patřil k předním tvůrcům levicové umělecké avantgardy v meziválečném Československu, od začátku čtyřicátých let se jako básník odmlčel a po komunistickém převratu v roce 1948 se snažil vyhovět dobové ideologicko-estetické normě uplatňované na novou literaturu v duchu socialistického realismu, jak to odráží právě uvedená sbírka. V centru zájmu tohoto textu jsou zejména události, které se seběhly po jejím vydání a které vyvrcholily básníkovou sebevraždou v listopadu 1951. Autorka tyto události a vzájemné vztahy aktérů představuje ve světle dosud nepublikovaných dokumentů z archivního fondu básníka, překladatele a kulturního činitele Jiřího Taufera (1911–1986), jedné z klíčových postav tehdejší kulturní politiky a konfliktů, které se v ní odehrávaly. Jejich hlavní přínos spatřuje autorka v zaostření pozornosti na Františka Nečáska (1913–1968), přednostu kulturního a tiskového odboru Kanceláře prezidenta republiky a nositele řady dalších funkcí, jehož úloha v tomto dění – možná velmi důležitá – byla dosud spíše opomíjena. Samotnou studii doplňuje komentovaná edice dobových i pozdějších textů, většinou osobní povahy a dosud nepublikovaných, s názvem „Dokumentární souvislosti případu Konstantina Biebla (1940–1988)“, která dokresluje širší kontext popisovaných událostí. Souhrnnou interpretací těchto dokumentů se také uzavírá tato studie.

20

History in computer games

45%

Bomba R.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2007-2008

|

vol. 37-38

Refine search results

Marks, realizm i socrealizm - wokół zagadnienia realizmu w powojennej polsce

„Prawdziwi” mężczyźni O prozie socrealizmu i jej kontynuatorach

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

Trylogia Billa Douglasa i granice realizmu spolecznego

Obecność form dokumentalnych w polskiej literaturze pięknej realizmu socjalistycznego

MODIFICATION OF THE SOCIALIST REALISTIC CANON OF UKRAINIAN LITERATURE: PROBLEM OF DEMYTHOLOGIZATION

Zerwana nić. Religijne sztuki teatralne dla dzieci w latach 1945–1950. Na tropie cenzury

РОЛЬ ХУДОЖНІХ НАПРЯМІВ У ФОРМУВАННІ ОБРАЗОТВОРЧОГО НАВЧАННЯ В ПОЧАТКОВІЙ ШКОЛІ (1949–1980 рр.)

Oblicza kina gruzińskiego

Sfera wolności. Zygmunta Mycielskiego uwagi o muzyce 1955

Koncepcja natury ludzkiej według Hannah Arendt i Magaret Archer

Knowledge building as theory development in education: What forms of progression and in-depth learning are possible in the subject of social sciences?

Metodologiczne problemy historii powojennego dokumentu filmowego w Polsce

Piotr Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2005, s. 502

Trzej polscy artyści w Chinach w latach 50. XX wieku

AWANGARDA, TOTALITARYZM, GLOBALIZACJA: WSPÓLNE DOŚWIADCZENIE? WYBRANE ZAGADNIENIA SZTUKI XX WIEKU NA UKRAINIE I W POLSCE

SOCREALIZM SKONSUMOWANY. WYKORZYSTANIE DYSKURSU SOCREALIZMU W POP-ARCIE I WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE POPULARNEJ*

"Nedělej tečku za mým rukopisem…": ještě k případu Bieblovy sebevraždy

History in computer games