Search results

1

Archiwum socrealizmu w Instytucie Sztuki PAN

100%

Szablowska A. A.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2020

|

vol. 74

|

issue 3 (330)

73-78

PL

Materiały wchodzące w skład omawianego „archiwum socrealizmu” związane są z początkami funkcjonowania Instytutu Sztuki PAN (wówczas Państwowego Instytutu Sztuki) – centralnej jednostki naukowo badawczej, gdzie rodzić się miały i umacniać podwaliny nowej socrealistycznej twórczości. Obok kreowania światopoglądowej nadbudowy, jednym z ważniejszych zadań powstałej w 1949 r. placówki był merytoryczny nadzór nad wystawami socrealizmu oraz ich dokumentacja. Fotografie rejestrujące socrealizm należą do większego kompleksu zwanego umownie „fototeką plastyki” i obejmują blisko osiem tysięcy pierwszych numerów inwentarzowych. Stanowią więc właściwy zalążek obecnych rozbudowanych i wielokierunkowych Zbiorów Fotografii i Rysunków Pomiarowych. Osią zespołu jest pełen fotograficzny zapis czterech Ogólnopolskich Wystaw Plastyki – OWP (1950, 1951, 1952, 1954) oraz innych kluczowych wystaw okresu stalinizmu. Jest to zbiór unikalny ze względu na swą kompleksowość, obejmuje bowiem niemal wszystko co wówczas wystawiano, a nie tylko wybrane przykłady – rzadki przypadek, by konkretne zjawisko w sztuce posiadało własne zamknięte archiwum stworzone dla potrzeb jednej instytucji. W skład zespołu wchodzą nie tylko zdigitalizowane w ostatnim czasie fotografie, ale również źródła pisane przechowywane w Zbiorach Specjalnych oraz w Pracowni Dokumentacji Plastyki Współczesnej IS PAN. Są to m. in: ukierunkowane ideologicznie wywiady z artystami, stenogramy z międzynarodowej konferencji dyskusyjnej poświęconej I OWP oraz maszynopisy robocze podejmujące analizę konkretnych dzieł pod kątem ich zgodności z doktryną. Podobny zbiór nie istnieje w żadnej innej placówce naukowej czy muzealnej. Odwzorowany cyfrowo i ogólnodostępny, otwiera nowe drogi badań nad sztuką pierwszego pięciolecia lat pięćdziesiątych, ówczesną scentralizowaną polityką wystawienniczą oraz twórczością wielu znanych, a także zupełnie zapomnianych artystów.

EN

Material comprising the discussed “socialist realism archive” is connected with the beginnings of the functioning of the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences – IS PAN (at the time: the State Institute of Art) – a central scientific-research unit in which the foundations of new socialist realistic works were to emerge and consolidate. Alongside the creation of a world outlook superstructure one of the most prominent tasks of the institution established in 1949 was supervision over exhibitions of socialist realism and their documentation. Photographs registering socialist realism belong to a large collection known conventionally as the “photothèque of the fine arts” and encompass almost 8 000 first inventory numbers. They thus constitute the actual core of the present-day expanded and multi-theme Collections of Photographs and Survey Drawings. The axis of this set is composed of photographic records of four Pan-Polish Fine Arts Exhibitions – OWP (1950, 1951, 1952, 1954) as well as other key expositions of the Stalinist period. This is a unique collection owing to its complexity since it contains almost everything that was on show at the time and not only selected examples – a rare case of a concrete art phenomenon possessing its own closed archive created for the needs of a single institution. The set is composed not only of recently digitalised photographs but also written sources kept in the Special Collections and the Documentation of Polish Contemporary Art IS PAN. They include, i.a. ideologically steered interviews with artists, stenographic records from an international discussion conference dealing with OWP, and rough typescripts analysing concrete works from the viewpoint of their concurrence with the doctrine. No other scientific or museum institution possesses a similar collection. Digitally copied and universally accessible it opens new paths of research into art dating from the first five years of the 1950s, the centralised exhibition policy of the period, and the works of numerous celebrated artists but also totally forgotten ones.

2

STANISŁAW LORENTZ. WSPOMNIENIE W 115 ROCZNICĘ URODZIN.

70%

Majewski P.

Muzealnictwo

|

2014

|

vol. 55

240-242

EN

Stanisław Lorentz’s life represents an experience of the last century. He was given a chance of living through the first Polish independence, followed by the tragedy of losing it, then years under occupation, and years of hope for better post-war reality. When it eventually came, far from expectations, it brought about necessity to make difficult choices. Nowadays, the privilege of having been born at a later date allows for the formulation of frequently too simplified assessments of the times in question. Stanisław Lorentz, whose life experience waits to be recorded by a biographer, was blessed to witness the fulfilment of one of the objectives that he had been pursuing for half of his adult life, i.e. the reconstruction of the Royal Castle in Warsaw. For the man that reached maturity in the Second Republic of Poland, the symbolism of the Castle, a royal and presidential abode, was related with the independence of the state, and that is the reason why the reconstruction of the destroyed residence became so important for Lorentz. On 17 September 1939, he was among those rescuing historical movables from the Castle’s interiors. He was supported by employees of the National Museum in Warsaw which he had run as its director for many years. For Lorentz and for his generation, a response to challenges posed by post-war years involved maintaining the symbolic representation of a sovereign state, enchanted in the reconstructed matter. Lorentz’s efforts for the reconstruction of the Castle became even more justified when it turned out that it was the socialist realism that was the ‘new thing’. If I could venture to indicate Lorentz’s specific merit in the post-war history, I would however indicate the so-called little stabilisation decade under the rule of Gomułka, when the vacant space left by the Castle started to become an integral part of the landscape and when it was necessary to fight not even for the reconstruction itself, but for merely keeping alive the obligation to undertake the reconstruction. A decision to reconstruct the Castle was taken in January 1971, once sounds of shots fired at the Polish seaside had died away. Memories on the beginnings of the Castle’s reconstruction are memories about December 1970. In intentions of people like Stanisław Lorentz, thousands of those who for the subsequent decade supported the reconstruction with their financial aid and in-kind contributions, the reconstruction served as a statement that there existed values more permanent than changeable political regimes. Even perceiving the Polish culture of the post-war decades highly critically, it is impossible not to admit that it was the time of restoring symbolical objects, aimed at supporting the spiritual sovereignty of the Polish society. Without Lorentz and his generation, many places symbolic for the national memory would be missing, while a great deal of provenance disputes today calling for settlement would remain purely theoretical.

PL

Doświadczenie życiowe Stanisława Lorentza to doświadczenie minionego stulecia. Dane mu było przeżywać pierwszą polską niepodległość, tragizm jej utraty, lata okupacji, lata nadziei na lepszą powojenną rzeczywistość. Kiedy już ona nadeszła, daleka od oczekiwań, przyniosła konieczność dokonywania trudnych wyborów. Dziś, przywilej późnego urodzenia pozwala na formułowanie często zbyt prostych ocen tych czasów. Stanisławowi Lorentzowi, którego życiowe doświadczenie czeka na pióro biografa, dane było doczekać spełnienia jednego z celów, który absorbował go przez połowę dorosłego życia – odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Dla człowieka osiągającego dojrzałość w Drugiej Rzeczypospolitej symbolika Zamku – królewskiej i prezydenckiej siedziby, wiązała się z niepodległością państwa i dlatego odbudowa zniszczonej rezydencji stała się dla Lorentza tak istotna. 17 września 1939 r. uczestniczył w akcji ratowania z wnętrz zamkowych zabytkowych mobiliów. Wspierali go pracownicy Muzeum Narodowego w Warszawie, którego był wieloletnim dyrektorem. Dla S. Lorentza i jego pokolenia odpowiedzią na wyzwania powojennych czasów było podtrzymanie symboliki suwerennego państwa, zaklętej w odbudowywanej materii. Zaangażowanie Lorentza na rzecz odbudowy Zamku tym bardziej znalazło uzasadnienie, gdy okazało się, iż „nowym” jest socrealizm. Jeśli miałbym pokusić się o wskazanie szczególnej zasługi Lorentza w powojennej historii, wskazałbym jednak na gomułkowską dekadę „małej stabilizacji”, kiedy puste miejsce po Zamku zaczęło wrastać w krajobraz, kiedy należało walczyć nie tyle o odbudowę, ile o zachowanie w pamięci obowiązku jej podjęcia. Decyzja o odbudowie Zamku zapadła w styczniu 1971 r., gdy ucichły strzały na Wybrzeżu. Pamięć o początkach odbudowy Zamku jest pamięcią o Grudniu roku 1970. W intencjach ludzi, takich jak Stanisław Lorentz, tysięcy, którzy przez kolejną dekadę wspierali odbudowę datkami finansowymi i darami rzeczowymi, odbudowa ta jawiła jako deklaracja, iż istnieją wartości trwalsze od zmiennych politycznych ustrojów. Patrząc nawet bardzo krytycznie na świat polskiej kultury powojennych dekad, nie sposób nie przyznać, iż był to czas przywracania symbolicznych obiektów, służących podtrzymaniu duchowej suwerenności polskiego społeczeństwa. Bez S. Lorentza i jego pokolenia nie byłoby wielu miejsc symbolicznych dla narodowej pamięci, zaś wiele wymagających dziś rozstrzygnięcia sporów proweniencyjnych, pozostałoby w sferze teorii.

3

SIR ANDRZEJ PANUFNIK – AN UNTYPICAL EMIGRATION

61%

Panufnik C.

Zeszyty Naukowe PUNO

|

2018

|

issue 6

193-206

PL

Autorka wspomina swojego męża, kompozytora Andrzeja Panufnika. Ze szczegółami opowiada o korzeniach muzycznych kompozytora, jego działalności przedwojennej, edukacji muzycznej i rozwoju. Pisze o kolejnych etapach twórczości, związkach ze Szkołą Wiedeńską, twórczości w czasach II wojny światowej oraz restrykcjach powojennego reżymu komunistycznego. W drugiej części opisuje życie Panufnika po emigracji do Wielkiej Brytanii i adaptację w nowej ojczyźnie. Opowiada o okolicznościach poznania męża i ich wspólnym życiu w artystycznym środowisku. Panufnika opisuje jako patriotę, wyklętego przez socjalistyczne władze, muzycznego wizjonera i inspirację dla wielu artystów, którzy byli częstymi gośćmi w domu państwa Panufników. Ostatnia, trzecia część pokazuje emocje związane z nadaniem kompozytorowi tytułu szlacheckiego przez królową Elżbietę II oraz podsumowuje drogę, jaką w swojej artystycznej karierze przeszedł Panufnik pomimo trudności i przeciwności losu.

4

The avant-garde roots of Polish design in the Socialist Realism period. A case study

61%

Sumorok A.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2017

|

vol. XIX (XXVIII)

307-324

EN

Due to the pragmatic orientation and continuation of modernist artistic solutions, it is difficult to find explicit Socialist Realist traits in the Polish design of that time, especially as the term “Socialist Realist design” remains undefined. Design that is neutral in form can be linked to the doctrine on the level of the socialist concept, aiming at consequent changes in the socialist forms of life. However, the idea of socially oriented design combined with modernization unquestionably had its roots in the broadly understood avant-garde movements. We should not treat this phenomenon as an ideological contradiction. In spite of their avant- -garde pre-war provenance, many ideas were (successfully) put into practice at that time as the design of life for a better tomorrow of the egalitarian (socialist) society.

PL

Trudno w sztuce użytkowej i designie lat 1949-1956 doszukiwać się cech jawnie socrealistycznych. Zresztą trudno byłoby je też precyzyjnie zdefiniować. Socrealistyczność designu, formalnie neutralnego, tkwić mogła co najwyżej w sferze socjalistycznego kontekstu, wytworzenia w konsekwencji zmian ustrojowych socjalistycznej formy życia. Ale sama idea zorientowanego społecznie designu połączonego z kwestią modernizacyjną wywodziła się z szeroko pojętych ruchów awangardowych. Relacja polskiego designu z okresu realizmu socjalistycznego z modernizmem i awangardą wcale więc nie jest oczywista. W powszechnym dyskursie dominuje jednoznaczne przeciwstawienie modernizmu socrealizmowi zakorzenione w odwilżowym micie przełomu 1956 roku. Problem ten zaś wymaga większego niuansowania, zwłaszcza w odniesieniu do designu.

5

Terror ciała i wstrętny stalinizm w filmie "Chrustalow, samochód!" Aleksieja Germana starszego

61%

Gorlewska P.

Kwartalnik Filmowy

|

2013

|

issue 83-84

226-238

PL

Celem artykułu jest analiza i interpretacja obrazu męskiej cielesności w filmie "Chrustalow, samochód!" (1998). Punktem wyjścia analizy jest pytanie o wygląd socrealistycznego bohatera w kinie stalinowskim i w okresach, gdy był on krytycznie reinterpretowany. Na przykładzie filmu Germana zostały pokazane sposoby, w jakie jednostka była ujarzmiana w totalitarnym systemie za pomocą dyskursu o cielesności. Pokazana w utworze wyobrażona historia tragicznego związku syna z ojcem może być interpretowana jako metafora traumatycznego sowieckiego doświadczenia. Jak każda opowieść o traumie, niedostępnej porządkowi świadomości, a więc i językowi, tak i ten film nośnikiem bolesnej pamięci czyni ciało, w tym wypadku ciało męskie w różnych stadiach rozwoju. Narrator przeżywa terror dorastania w socjalistycznej rzeczywistości, jego ojciec staje się ofiarą czystki i gwałtu, a Stalin doświadcza terroru śmierci. W filmie zostaje zdekonstruowana cielesność ideologicznie poprawna, wyobrażona dzięki socrealistycznym kanonom. Reżyser pokazuje realne ciała zamieszkujące Związek Radziecki: skalane, cierpiące i martwe.

EN

The aim of this article is to analyse and interpret the image of male physicality in the film "Khrustalyov, My Car!" (dir. Aleksey yuryevich German /1998/). The starting point of the analysis is a question about the appearance of the socialist realist hero in the cinema of Stalin’s era and in periods when he was critically reinterpreted. Using German’s film as an example, ways in which an individual was subjugated in a totalitarian system are shown using the discourse of corporeality. The fictitious story of a tragic relationship between father and son can be interpreted as a metaphor of the traumatic soviet experience. Like every story about a trauma, inaccessible to the order of consciousness, and therefore also inaccessible to language, also this film makes the body the vessel of painful memory. In this case the body in question is a man’s body at various stages of development. The narrator experiences the terror of growing up in the socialist reality, while his father becomes a victim of a Stalinist purge and terror, whereas Stalin experiences the terror of death. In the film ideologically correct corporeality, imagined through the canon of socialist realism, is deconstructed. The director shows real bodies inhabiting Soviet Union: defiled, suffering and dead.

6

Granice muzyki – granice wolności. Wokół konferencji kompozytorów i krytyków muzycznych w Łagowie Lubuskim w 1949 roku, red. Krzysztof Brzechczyn, Rafał Ciesielski, Poznań–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu, 2021 (= Studia i Materiały Poznańskiego IPN 51), ss. 278. ISBN 978-83-8229-231-2

61%

Wieczorek S.

Muzyka

|

2023

|

vol. 68

|

issue 4

146-154

7

Trzej polscy artyści w Chinach w latach 50. XX wieku

57%

Wasilewska J.

TECHNE. Seria Nowa

|

2019

|

issue 3

139-152

EN

In the 1950s, delegations of Polish artists to China were an important element of the newly formed Eastern Bloc’s cultural politics. In the assumption they were means of establishing ideological similarities of art in socialist countries and strengthening political bonds. In practice, it was often a significant artistic experience and a source of inspiration for its participants. The article analyzes three cases of artists whose drawings documenting similar journeys are currently in the collections of the Asia-Pacific Museum in Warsaw, and in whose work this experience was marked in different ways. For Tadeusz Kulisiewicz, the Chinese journey was an episode, which he returned to after many years. The experience inspired Aleksander Kobzdeja to make fundamental changes in his art, beginning a process that from socialist realism had lead him to abstraction. In the case of Andrzej Strumiłło, it was a start of an exquisite, artistic path, largely marked by the fascination with cultures and arts of Asian countries.

PL

W latach 50. XX wieku delegacje artystów polskich do Chin stanowiły ważny element międzynarodowej polityki kulturalnej nowo powstałego bloku wschodniego. W założeniu miały służyć ugruntowaniu ideologicznego podobieństwa sztuki w krajach socjalistycznych i wzmacnianiu więzi politycznych. W praktyce stanowiły często istotne przeżycie artystyczne i źródło ważnych inspiracji dla odbywających je twórców. Artykuł analizuje trzy przypadki artystów, których rysunki dokumentujące podobne podróże znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie i w których twórczości doświadczenie to zaznaczyło się w różny sposób. Dla Tadeusza Kulisiewicza podróż chińska była ważnym epizodem, do którego wracał jeszcze po wielu latach. Aleksandra Kobzdeja zainspirowała do fundamentalnej zmiany w jego twórczości, rozpoczynając proces, który od socrealizmu miał go doprowadzić do abstrakcji. W przypadku Andrzeja Strumiłły stanowiła początek znakomitej artystycznej drogi, którą w dużej części wytyczyła fascynacja kulturami i sztuką krajów Azji.

8

Oblicza kina gruzińskiego

51%

Wieczorek B.

Kultura – Media – Teologia

|

2015

|

issue 22

9-20

PL

Celem niniejszego tekstu jest prezentacja, na podstawie zagranicznej literatury przedmiotu, głównych postaci i najważniejszych linii rozwojowych w kinie gruzińskim od czasu jego powstania do czasów najnowszych. Jak dotąd w Polsce nie pojawiło się żadne całościowe opracowanie tego zagadnienia. Prezentowany artykuł skupia się głównie na historii kina gruzińskiego, pokazując jego specyfikę i wyjątkowość. Bliżej zaprezentowana zostanie sylwetka Tengiza Abuładzego, jednego z najwybitniejszych gruzińskich reżyserów. Niniejszy tekst nie pretenduje do całościowego zaprezentowania panoramy kina gruzińskiego, ale do nakreślenia najważniejszych jego elementów. Pełna prezentacja dorobku kina gruzińskiego wymaga jeszcze licznych studiów.

EN

The purpose of this paper is to present, on the basis of foreign literature, the main characters and the main lines of development in the georgian cinema since its inception to the present time. So far, in Poland there are no comprehensive development of this issue. The presented text focuses mainly on the history of georgian cinema, showing the specificity and uniqueness. Closer to present is silhouette of Tengiz Abuladze, one of the greatest georgian directors. This text does not pretend to present a comprehensive panorama of the georgian cinema, but to outline the most important components. Full presentation of the georgian cinema still requires numerous studies.

9

The Emigration Biography of Stanislaw Lis-Kozlowski in Selected Texts by Rep resentatives of the Polish Community in Argentina

51%

Pielacińska N.

Polish Biographical Studies

|

2020

|

issue 8

125-156

EN

The aim of this article is to present the life and achievements of Stanislaw Lis-Kozlowski in exile, with particular emphasis on his contribution to Polish culture. The analysis is based on source texts, Argentinean polonica, prose memoirs of emigrants in Argentina, Polish emigrant journals, as well as other publications related to the life and activity of Lis-Kozlowski. An important source of information for this biography was the Argentine collection of the Library of the Poznan Society of the Friends of Science (in Polish: PTPN), the archival collection held in the Ignacy Domeyko Polish Library in Buenos Aires (Biblioteca Polaca Ignacio Domeyko) and the archives of the Franciscan Monastery in Martin Coronado in Argentina. The study required the use of appropriate research methods, such as biographical interpretive method and narrative analysis.

10

Dekada Zjazdu w Kamieniu Śląskim

51%

Pabiś-Orzeszyna M.

Kwartalnik Filmowy

|

2023

|

issue 123 Tempo i rytm

231-239

PL

W książce Od Wydziału Propagandy Filmowej do Centralnego Urzędu Kinematografii. Pierwsza dekada partyjno-państwowego monopolu w polskim kinie (2022) Ewa Gębicka opisuje jeden z najbardziej niejednoznacznych okresów w historii środkowoeuropejskiego filmu – powojenne lata 1944-1955. Przekonuje, że przyjęty w filmoznawstwie podział na chaotyczne rządy twórców (1944-1947) i czas zintensyfikowanej ofensywy władzy politycznej (1948-1955) jest trafny, a całe dziesięciolecie ocenia krytycznie – jako ślepą uliczkę lekceważenia autonomii kultury artystycznej, potrzeb widowni oraz wolnorynkowej, jej zdaniem, istoty kinematografii. Jej wnioski są rezultatem wieloletnich kwerend w AAN oraz FINA. Autorka wykonała ogromną pracę naukową, istnieje więc pokusa, aby ją zreferować i zaakceptować jako daną. Jednak interpretacje Gębickiej zasługują na dialog, a historiograficzna poetyka, którą reprezentuje, powinna być rozumiana jako emblemat przemian stylów badania kina PRL, ze wszystkimi zaletami i ambiwalencjami.

EN

In her book Od Wydziału Propagandy Filmowej do Centralnego Urzędu Kinematografii. Pierwsza dekada partyjno-państwowego monopolu w polskim kinie [From the Department of Film Propaganda to the Central Office of Cinema: The First Decade of Party-State Monopoly in Polish Cinema] (2022), Ewa Gębicka describes one of the most ambiguous periods in the history of Central European film: the years 1944-1955. She argues that the periodization accepted in film studies – the chaotic reign of filmmakers (1944-1947) followed by the offensive of political power (1948-1955) is accurate. Her assessment of the entire decade is critical: she pictures the postwar decade as a period of disregard for the autonomy of art, the needs of the audience, and the alleged free-market essence of cinema. Her conclusions are grounded in archival research. And since Gębicka has done massive work, there is a temptation to accept it as a given. However, her interpretations deserve a dialogue. The historiographical poetics she represents should be understood as emblematic of the changing ways of studying the cinema of the Polish People’s Republic, with all their advantages and ambivalences.

11

Piosenka w polskim filmie socrealistyczym

51%

Marek H.

Kwartalnik Filmowy

|

2015

|

issue 91 Film między muzyką pop a popkulturą

93-104

PL

Śpiewający obywatel – pod warunkiem, że śpiewał na ekranie coś „słusznego” – cieszył się w kinie socrealistycznym niepisaną licentia vocalica, udzieloną na zasadzie bezumownej koncesji przez władzę. Myśl przewodnią tekstu Hendrykowskiego stanowi hipoteza dwoistości estetycznych źródeł piosenki w polskim filmie socrealistycznym. Z jednej strony źródłem tym jest wzorzec radzieckiej pieśni i piosenki, z drugiej – model rodzimy, oparty na tradycjach piosenki okresu międzywojennego. Pod względem ideologicznym (poetyka założona) oba modele stoją z sobą w sprzeczności. Pod względem estetycznym (poetyka zrealizowana) – poddane socrealistycznej obróbce okazują się zbliżone. Melanż, do jakiego wówczas doszło, jest osobliwym paradoksem poetyki nie tylko piosenki filmowej, ale również pewnych aspektów poetyki kina socrealistycznego. Od czasów podszytej zachodnią kulturą popularną komedii „Świat się śmieje” istniało krytykowane przez ortodoksów politycznych przyzwolenie na formalne odstępstwo od sztywnych wymogów socrealistycznej sztampy. Liczyła się generalna zasada, a ta pozostawała niezmienna i prosta. O tym, czy dana piosenka znajdzie się „na wyposażeniu” bohaterów, decydowała nie jej melodia, lecz retoryka tekstu. Jego ideowej wymowy czynniki decyzyjne pilnowały z niestrudzoną czujnością. Wszystko inne mogło być w widowisku filmowym mniej lub bardziej dowolne i umowne.

EN

A singing citizen – provided that he sang on screen something “right” – enjoyed the unwritten socialist-realist cinema licentia vocalica, granted on a non-contractual concession by the government. The central idea of Hendrykowski’s article is the hypothesis of duality of aesthetic sources of songs in Polish socialist realist films. On the one hand the songs are modelled on the Soviet style song, on the other hand they are made according to the local model, based on the songs of the interwar period. Ideologically (in terms of poetics assumed), the models contradict each other. In terms of the aesthetic (the poetics realised), subjected to socialist realist treatment they appear to be similar. The mélange obtained is a paradox of poetics of film song and certain aspects of the poetics of socialist cinema. Since the days of the popular, Western influenced, comedy Moscow Laughs (1934), there existed a consent, criticised by the political orthodoxy, for not following the strict demands of the socialist realist ideology. What mattered was the general rule, and that remained simple and unchanged. The question of whether a song will be granted to a hero was decided not by its melody, but by the rhetoric of the lyrics. Its ideological dimension was guarded with tireless vigilance by the government. Everything else could be more or less arbitrary and conventional.

12

Unwanted heritage and its cultural potential. Values of modernist architecture from the times of the Polish People’s Republic

51%

Błażej C.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2017

|

issue 22

71-83

PL

Celem niniejszych rozważań jest analiza treści zawartych w polskiej powojennej modernistycznej architekturze, ich znaczenie w momencie powstania, oraz sposób w jaki jest odbierana obecnie. Zmiany recepcji dziedzictwa nowoczesnego budownictwa wzniesionego w czasach PRL-u, zostały zestawione w teoriami wartościowania zabytków, a także teorią post-pamięci. Historia polskiej architektury powojennej oraz jej politycznych znaczeń jest zjawiskiem o złożonym charakterze. Architektura utrzymana w nurcie socjalistycznego realizmu zawierała system kodowania treści zgodny z radzieckimi dyrektywami. Odgórnie narzucony akademicki klasycyzm był obowiązującym punktem odniesienia, a jego monumentalny charakter miał być symbolem potęgi komunistycznego państwa. Po 1956 roku komunistyczne władze dostrzegały propagandowy potencjał prestiżowych modernistycznych realizacji oraz konfrontacji polskiej myśli projektowej z Zachodem- zwłaszcza jeśli rodzima myśl wychodziła z owych konfrontacji zwycięsko. Realizacje z lat 1945-1989 stanowią swoiste wyzwanie – zarówno dla badaczy, jak i architektów, konserwatorów czy administracji. Ich ocena i interpretacja często bywają niejednoznaczne, a odbiór społeczny, pomimo rosnąć w tej materii powszechnej świadomości, bardzo zróżnicowany. Tym ym przynależą do obszaru, który przez badaczy bywa określany mianem niechcianego (lub niekiedy- kłopotliwego) dziedzictwa . Generacja, która w dorosłe życie wkroczyła po roku 1989, często postrzega „źle urodzone” dziedzictwo Polski Ludowej jedynie przez pryzmat modernistycznej estetyki, która jednak oceniana jest przez nią diametralnie inaczej niż przez pokolenie ich rodziców. Dowodem rosnącego zainteresowania architektonicznym dorobkiem PRL-u jest nie tylko rosnąca ilość publikacji, ale także coraz bardziej powszechne przypadki wtórnego wykorzystania poszczególnych obiektów.

13

Klub Sportowy Korona – wzorcowy projekt epoki socrealizmu

51%

Wowczak J.

Architectus

|

2020

|

issue 3(63)

53-67

PL

Tematem artykułu jest dotychczas nieopisany bardziej szczegółowo w literaturze przedmiotu kompleks KS Korona w Krakowie. W pracy przedstawiono unikatową wartość i – na podstawie wnikliwej kwerendy źródłowej – historię powstania tego cennego przykładu architektury lat 50. w Polsce. Sporo miejsca poświęcono też historii przekształceń obiektu i jego obecnemu stanowi zachowania. Omawiany zespół obiektów sportowych zaprojektował Jan Krug w 1951 r., a w czasie uzgadniania projekt został uznany przez komisję Ministerstwa Sportu i Kultury Fizycznej za „wzorcowy kombinat sportowy”. W powstaniu KS Korona mieli także udział inni wybitni twórcy. Projekt wnętrz opracował Zbigniew Chudzikiewicz, a ceramiczne dekoracje ścienne w oryginalnej technologii piropiktury wykonali Helena i Roman Husarcy. Budynki sportowe przy ul. Kalwaryjskiej w Krakowie to dojrzały przykład funkcjonalizmu, o wyrazie architektonicznym oszczędnego modernistycznego klasycyzmu. Ich szlachetna forma wymyka się z doktrynalnego kanonu socrealistycznego obowiązującego w latach 50. w Polsce. Powinniśmy zadbać o zachowanie ich niezaprzeczalnych walorów wobec przyszłych, koniecznych prac modernizacyjnych.

EN

The subject of this article is the complex of Korona Sports Club in Kraków which has not been described in detail before. This work depicts the unique value and, based on a thorough source query, the history of this precious example of architecture in the 1950s in Poland. A lot of space was also devoted to the history of the facility transformations and its present state of repair. The discussed sports facilities complex was designed by Jan Krug in 1951. When the design was approved, it was considered “model sports conglomerate” by the board of the Ministry of Sports and Physical Culture. Also other outstanding artists contributed to the creation of Korona Sports Club. The interior design was developed by Zbigniew Chudzikiewicz, and the ceramic wall decorations made using the proprietary “piropiktura” technology were made by Helena and Roman Husarscy. The sports buildings at Kalwaryjska Street in Kraków are a mature example of functionalism giving the message of sparing, Modernist Classicism. Their noble form eludes the doctrine Socialist Realist standards in force in the 1950s in Poland. We should strive to preserve their undoubted values during the necessary future modernisation works.

14

Twórczość plakatowa Henryka Tomaszewskiego w latach 1949-1955

51%

Niedojadło M.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 4: Historia Sztuki

131-146

EN

The article is an attempt to summarize the Henryk Tomaszewski’s (1914-2005) poster art in the period of the social-realism doctrine domination. The artist belongs to so called “Polish Poster School”; he created nearly 50 poster projects between 1949-1955. What draws attention is his unique method of shaping posters’ surface with the usage of painting techniques, and his interest in typography. Those features are also typical for his political posters from that period, which distinguish him among others as an artist with a distance to the social-realism doctrine.

PL

Artykuł jest próbą podsumowania plakatowej twórczości Henryka Tomaszewskiego (19142005) w latach obowiązywania doktryny realizmu socjalistycznego. Twórca należy do grona przedstawicieli tzw. "polskiej szkoły plakatu", a w swoim dorobku artystycznym posiada niemalże 50 projektów plakatów przypadających na lata 1949-1955. Szczególną uwagę zwraca jego oryginalna metoda kształtowania powierzchni plakatu z wykorzystaniem warsztatu malarskiego oraz zainteresowanie typografią. Cechy te są charakterystyczne także dla jego plakatów politycznych z tego okresu, co wyróżnia go jako twórcę mającego dystans wobec zasad narzuconej doktryny realizmu socjalistycznego.

15

Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży

51%

Muras W.

Muzyka

|

2020

|

vol. 65

|

issue 3

41-68

EN

In the period of socialist realism, creative freedom was particularly restricted in the field of theatre, where the use of the spoken word had the greatest potential impact on the audience. Theatre administration was centralised; a pre-defined style was imposed; staging the national classics was forbidden; censorship was omnipresent. These are just a few of the factors that hampered the functioning of theatres. The political thaw triggered by Stalin’s death, which lasted several years, saw the gradual shedding of the yoke of censorship and imposed programmes. One of the symbolic works to be staged after a lengthy absence from the Polish stage was Stanisław Wyspiański’s ‘Wyzwolenie’ (Liberation), premiered on 28 November 1957 at the Juliusz Słowacki Theatre in Kraków, directed by Bronisław Dąbrowski, with music by Artur Malawski. The function, scope and symphonic forces of Malawski’s interesting musical setting indicate that it was an important element of the production. The score consists of 25 sections, most of which (referred to by the composer as ‘motifs’) are linked to individual characters in the drama. At the director’s suggestion, Malawski composed colourful music abounding in sarcastic and mocking elements, with a twofold aim: to undermine the status of the protagonists’ words and to introduce an unreal and mysterious atmosphere in the scenes with masks. The composer combined folk elements (rhythmic, melodic and sound idioms), song quotations, a hint of orientalism and harmonic-rhythmic ‘spice’ in the form of strongly dissonant sonorities and sudden changes of metre and rhythm. The music that Malawski composed for the theatre corresponded with the works from the main strand of his compositional work. While writing his incidental music to Liberation, the composer was battling cancer, which ultimately led to him dying less than a month after the premiere. This music was therefore his swan song.

PL

Lata socrealizmu krępowały swobodę twórczą przede wszystkim w dziedzinie teatru, gdzie operowanie słowem mówionym miało najsilniejszy potencjał oddziaływania na odbiorców. Centralizacja placówek, narzucanie określonej stylistyki, zakaz wystawiania dzieł narodowej klasyki, i wszechobecna cenzura, to tylko kilka z czynników, które utrudniały pracę teatrów. Odwilż, której początki upatruje się po śmierci Stalina, to kilkuletni proces wyswabadzania się spod jarzma cenzorskiego i programowego. Wśród dzieł symbolicznych, które po wielu latach nieobecności na polskiej scenie, doczekało się swej inscenizacji było Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego. Premiera odbyła się 28 XI 1957 roku na scenie teatru im. J. Słowackiego w Krakowie w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego z muzyką Artura Malawskiego. Inscenizacja ta zyskała interesującą oprawę muzyczną, której funkcja, rozmiary oraz obsada symfoniczna wskazują na ważny element jej całości. Partytura liczy 25 odcinków muzycznych, z czego większość z nich (tzw. przez kompozytora motywy), przyporządkowana jest poszczególnym postaciom. Malawski za sugestią reżysera skomponował muzykę barwną, pełną sarkazmu i drwiny, która miała za zadanie podważać rangę wypowiadanych słów przez bohaterów, z drugiej strony wprowadzać nierzeczywisty i tajemniczy klimat w scenach z maskami. Kompozytor połączył tu elementy ludowe (idiomy rytmiczne, melodyczne, brzmieniowe), cytaty pieśni, nutę orientalizmu z „pikanterią” harmoniczno-rytmiczną w postaci mocno dysonujących brzmień i nagłych zmian metrycznych oraz rytmicznych. Skomponowana dla teatru muzyka korespondowała z dziełami, które tworzył w nurcie zasadniczym. Ciężka choroba nowotworowa, z jaką zmagał się już w trakcie pisania muzyki do Wyzwolenia ostatecznie spowodowała, że kompozytor zmarł w niecały miesiąc po premierze. Muzyka ta stała się tym samym ostatnim dziełem w jego dorobku twórczym. Socrealizm w Polsce był szczególnie trudnym okresem dla funkcjonowania teatrów. Nadejście tzw. „odwilży” wprowadziło więcej swobody, dzięki czemu na scenach mogły pojawić się wcześniej zakazane sztuki Stanisława Wyspiańskiego. Premiera Wyzwolenia w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego miała miejsce w teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie 28 listopada 1957 roku. Barwną i obszerną warstwę muzyczną skomponował Artur Malawski. Muzyka pełniła tu znaczną rolę dramaturgiczną, towarzysząc poszczególnym postaciom (jako drwina) bądź współtworząc nierealną rzeczywistość.

16

O tym, jak Czesław Miłosz czytał „Poemat o mowie polskiej”

51%

Mielhorski R.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2022

|

vol. 10

71-91

EN

The article presents a reception of a social realist volume of Mieczysław Jastrun’s poetry, entitled Poemat o mowie polskiej [A poem on the Polish speech], from a point of view of Czesław Miłosz, who was a migrant at that time. His review study dated 1953 not only comments on this book but also uses it as a ground for presenting the fundamental features of “positive” lyric poetry created from 1949 to 1953. The author of the article points out three basic principles which organise the statement of Miłosz. These are: the principle of ostensible identification, the principle of desired objectivism and the principle of assessment ambivalence. The reflection on the text of Miłosz is, for the sake of the lecture order, preceded by an overall description of the Poemat… and by a comment to its critical reception in the 1950s.

PL

W artykule zaprezentowana została recepcja socrealistycznego tomu poezji Mieczysława Jastruna, zatytułowanego Poemat o mowie polskiej – z punktu widzenia przebywającego na emigracji Czesława Miłosza. Jego szkic recenzyjny stanowi nie tylko komentarz do tej właśnie książki, ale i na jej podstawie ukazuje zasadnicze cechy tworzonej w latach 1949–1953 liryki „pozytywnej”. Autor artykułu wskazuje na trzy zasady, które organizują wypowiedź Miłosza. Są to kolejno: zasada pozornej identyfikacji, zasada pożądanego obiektywizmu i zasada ambiwalencji ocen. Refleksja nad tekstem Miłosza dla porządku wykładu poprzedzona jest ogólną charakterystyką Poematu… oraz komentarzem do jej odbioru krytycznego w latach pięćdziesiątych XX wieku.

17

Działalność kulturalno-literacka Wandy Wasilewskiej w latach 1934–1945

51%

Forma M.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2014

|

vol. 10

165-189

PL

Niniejszy tekst poświęcam osobie Wandy Wasilewskiej, postaci w ostatnim czasie, mocno kontrowersyjnej. Ocenianej głównie poprzez pryzmat działalności społeczno-politycznej w okresie wojennym, jak i twórczości literackiej utrzymanej w duchu realizmu socrealistycznego. Artykuł ten ma za zadanie przypomnieć i przybliżyć dorobek literacki Wandy Wasilewskiej oraz rzucić nowe światło na działalność kulturalno--literacką pisarki, która nie tylko piórem, ale i czynem walczyła o „wolną i demokratyczną” ojczyznę. Wanda Wasilewska pochodziła z lewicowego domu o niepodległościowych tradycjach. Atmosfera panująca w rodzinnym domu, niewątpliwie sprzyjała dojrzewaniu społecznej świadomości Wasilewskiej. W latach dwudziestych XX wieku studiowała polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wybuchu II wojny światowej udała się na wschód, gdzie m.in. została dyrektorem sowieckiego teatru we Lwowie, wstąpiła do Armii Czerwonej oraz była współzałożycielką Związku Patriotów Polskich i współuczestniczyła w powołaniu polskiej 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki oraz 1 Armii Polskiej w ZSRR. Jednocześnie pisała artykuły do gazet, redagowała pisma oraz publikowała powieści o tematyce rewolucyjno-wojennej (Ojczyzna, Oblicze dnia, Ziemia w jarzmie, Płomień na bagnach, Rzeki płoną).

EN

The present analysis is dedicated to Wanda Wasilewska, who became very controversial figure recently. She is judged on her political and social activity during the war as well as on her literature output that represented socialist realism. The aim of the article is to depict and recount Wasilewska’s literary achievements and to show her social cultural and literary activities in a different new light. Wasilewska, as a writer, fought with her writing and also deeds for „free and democratic” homeland. She came from family of patriotic background with leftist convictions. The atmosphere of her family house influenced Wasilewska’s social consciousness. She studied in the 1920s Polish studies at the Jagiellonian University. After the outbreak of Second World War, she went to the east and became a director of Soviet theatre in Lviv, she even joined the Russian Army, contributed to the establishment of Union of Polish Patriots and also the Polish 1st Tadeusz Kościuszko Infantry Division, also First Polish Army in Soviet Union. At the same time, she wrote articles in newspapers, edited works and published war novels (Homeland, The nature of a day, The Earth in yoke, The flame on the bogs, Rivers are burning).

18

Polska literatura dla dzieci i młodzieży w okowach cenzury. Oceny wydawnicze książek z lat 1948–1956

41%

Rogoż M.

Roczniki Biblioteczne

|

2012

|

vol. 56

55-81

EN

The authorities in the communist Poland saw literature for children and young people as an important tool in the ideological struggle to be used primarily to educate new generations of citizens in the spirit of the socialist ideology. In the late 1940s and early 1950s there was a marked intensifi cation of the activities of Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk (the Central Bureau for the Control of the Press, Publishing and Public Performances) in Warsaw and its regional branches. Their objective was undoubtedly to promote the desired content only and this activity is documented by, for example, review reports kept in Archiwum Akt Nowych (the Central Archives of Modern Records) and dealing with books for children and young people submitted for publication. The surviving documents reveal the bureaucratic methods used by this institution and contain interesting examples of the socialist realist newspeak. The review reports indicate a number of strategies applied to impose on young readers the only ideologically correct vision of the world. There are 3 groups of reviews in the analysed materials: negative, positive, and the ones accepting the work in question provided that suggested changes were introduced. Censors examined not only contemporary works; “correction” of classic works (e.g. fairy tales) to adapt them to the offi cial ideology was a fairly common phenomenon. Some subjects (e.g. social transformations, development of rural areas, great industrial investments) were clearly promoted; specifi c types of plots were imposed as well. At the same time some issues, especially those associated with historical facts inconvenient for the new government (Warsaw Uprising, Home Army, social role of the Catholic Church) were either limited or eliminated entirely from works to be published. Censors tried to place the historical- -literary process within the framework of class the struggle. The basic premise of this approach was to be the predominance of realist content, hence the censors’ frequent criticism concerning anthropomorphism, which is characteristic of children’s literature. All works, especially those addressed to young readers, were to be optimistic, imbued with vitality, work ethos and the spirit of collective action. The control apparatus had a signifi cant infl uence on the themes and quality of the works of the “fourth” literature published in 1948–1956, contributing to their schematic character and to the elimination of many eminent writers and poets from circulation.

PL

Władze Polski Ludowej postrzegały literaturę dla dzieci i młodzieży jako ważne narzędzie walki ideologicznej służące przede wszystkim wychowaniu nowych pokoleń obywateli w duchu socjalistycznej ideologii. Na przełomie lat 40. i 50. nastąpiła wyraźna intensyfikacja działań Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Warszawie oraz podległych mu jednostek wojewódzkich. Ich celem było zapewnienie rozpowszechniania wyłącznie pożądanych treści, a świadectwem tej aktywności są m.in. przechowywane w Archiwum Akt Nowych w Warszawie protokoły recenzyjne zgłoszonych do druku książek dla dzieci i młodzieży. Zachowany zbiór dokumentów odsłania biurokratyczne metody działania tej instytucji oraz zawiera ciekawe przykłady socrealistycznej nowomowy. Protokoły kontrolne wskazują na rozmaite strategie zmierzające do narzucenia młodemu czytelnikowi jedynie słusznej ideologicznie wizji świata. W analizowanym materiale wyróżniono 3 grupy recenzji: negatywne, pozytywne oraz akceptujące dany utwór pod warunkiem naniesienia wskazanych zmian. Korekcie podlegały nie tylko teksty współczesne, dość powszechnym zjawiskiem było „poprawianie” klasycznych utworów (np. bajek) mające na celu ich przystosowanie do obowiązującej ideologii. Wyraźnie promowano niektóre tematy (np. przemiany społeczne, rozwój wsi, wielkie inwestycje przemysłowe), a także narzucano określone schematy fabularne. Równocześnie pewne zagadnienia, zwłaszcza te związane z niewygodnymi dla ówczesnej władzy faktami historycznymi (Powstanie Warszawskie, Armia Krajowa, rola społeczna Kościoła katolickiego) były ograniczane lub eliminowane z tekstów przeznaczonych do publikacji. Starano się, aby proces historyczno-literacki ujmowany był w kategoriach walki klas. Podstawowym założeniem miała być przewaga treści realistycznych, stąd w cenzorskich recenzjach krytyka często dotyczyła charakterystycznego dla literatury dziecięcej zjawiska antropomorfizacji. Cała twórczość, a zwłaszcza ta adresowana do młodego odbiorcy, miała być optymistyczna, przepojona witalizmem, etosem pracy i duchem kolektywnego działania. Aparat kontroli w wyraźny sposób wpłynął na tematykę i jakość ukazujących się w latach 1948-1956 utworów literatury „czwartej”, przyczyniając się do ich schematyczności oraz wyeliminowania z obiegu wydawniczego wielu uznanych pisarzy i poetów.

19

Retoryka dramatu socrealistycznego na przykładzie "Zwycięstwa" Janusza Warmińskiego, "Zwykłej sprawy" Adama Tarna i "Brygady szlifierza Karhana" Vaška Kani

41%

Polkowska L.

Res Rhetorica

|

2016

|

vol. 3

|

issue 3

55-67

PL

Tekst poświęcony został retoryce dramatu socrealistycznego. Analizę oparto na trzech przykładach: Zwycięstwie Janusza Warmińskiego, Zwykłej sprawie Adama Tarna oraz Brygadzie szlifi erza Karhana Vaška Kani. W dramatach z początku lat 50. stosowane są środki językowe charakterystyczne dla przemówień propagandowych. Funkcja estetyczna ograniczona jest do minimum i w pełni podporządkowana celowi perswazyjnemu. Ten z kolei osiągany jest za pomocą wyrazistego wartościowania. Większość zabiegów językowych ma charakter niejawny i manipulacyjny, jak choćby wykorzystywanie arbitralnie narzuconych znaczeń wyrazów. Język dramatów socrealistycznych cechuje niezwykle wysoki stopień rytualizacji. Takie składowe jak dwuwartościowość świata przedstawionego, elementy doktryny socjalistycznej wplecione w fabułę, obecność wroga klasowego, motyw spisku oraz walki, a także optymistyczne zakończenie stanowią składniki obowiązkowe i nienaruszalne. Większość z nich łączy dramat socrealistyczny z gatunkiem bajki, czego zwieńczeniem jest całkowity brak odniesień do rzeczywistości – funkcja przedstawieniowa zastąpiona jest magiczną.

EN

This sketch is dedicated to analyzing the rhetoric of socrealistic drama on the example of Zwycięstwo by Janusz Warmiński, Zwykła sprawa by Adam Tarn and Brygada szlifierza Karhana by Vašek Kania. In those texts the linguistic means typical of propaganda are used. The aesthetic function is entirely subordinated to ideological considerations. The techniques of persuasion most often are hidden or indirect and include the tendency to impose arbitrary meanings on words. The language of socrealistic drama is highly ritual. Such devices as dichotomous division of the represented world, the elements of the socialist doctrine, class enemy and struggle, a motif of plot and the optimistic ending are its indispensable components. Most of them make the radically ideological drama similar to a fairy tale genre. Furthermore, the representational function is minimized, while the magical function dominates.

20

Czas na Nową Hutę – o planie ochrony Parku Kulturowego Nowa Huta

41%

Marcinek R., Myczkowski Z.

Ochrona Zabytków

|

2017

|

issue 1

129-161

PL

Nowa Huta jest miejscem powszechnie rozpoznawalnym, ale relatywnie słabo znanym. W przestrzeni publicznej funkcjonują na jej temat liczne stereotypy, w których cieniu pozostają obiektywne analizy. Utrudnia to jednolitą politykę wobec obszaru uważanego za „miasto socjalistyczne”, a będącego de facto konglomeratem architektury z 2. połowy XX wieku oraz reliktów średniowiecznych wsi. Narastające problemy konserwatorskie, adaptacyjne, strukturalne i społeczne skłoniły Radę Miasta Krakowa do podjęcia uchwały o utworzeniu na części obszaru Nowej Huty parku kulturowego. Artykuł to informacja o opracowaniu będącym propozycją uporządkowania zagadnień związanych z ochroną dziedzictwa i krajobrazu kulturowego. Autorzy przedstawili przyjętą metodę i etapy dochodzenia do finalnych wniosków. W zapisach planu propozycji postępowania w konkretnych miejscach jest kilka tysięcy. W artykule przedstawiono najważniejsze obszary postulowanych działań.

EN

Although Nowa Huta has become a household name over the years, to most people the district itself remains relatively obscure. The public perception of it is plagued by stereotypes which overshadow any attempt at an objective analysis. This, in turn, makes it difficult to adopt a uniform policy for an area commonly believed to be a “socialist town”, even though it is, in fact, a conglomerate of architecture of the 2nd half of the 20th c. and the relics of the medieval village which had once existed there. The increasing conservation, adaptation, structural and social issues which have cropped up over the years led the Kraków City Council to adopt a resolution on the establishment of a cultural park covering a part of the Nowa Huta district. The article contains information on the study which serves as a proposal for adopting a structured approach to the protection of cultural heritage and landscape. The authors present both the methodology applied and the stages leading to the final conclusions. The plan itself contains a few thousand proposals for specific actions. The article highlights the most significant areas of proposed activities.

Refine search results

Archiwum socrealizmu w Instytucie Sztuki PAN

STANISŁAW LORENTZ. WSPOMNIENIE W 115 ROCZNICĘ URODZIN.

SIR ANDRZEJ PANUFNIK – AN UNTYPICAL EMIGRATION

The avant-garde roots of Polish design in the Socialist Realism period. A case study

Terror ciała i wstrętny stalinizm w filmie "Chrustalow, samochód!" Aleksieja Germana starszego

Trzej polscy artyści w Chinach w latach 50. XX wieku

Oblicza kina gruzińskiego

The Emigration Biography of Stanislaw Lis-Kozlowski in Selected Texts by Rep resentatives of the Polish Community in Argentina

Dekada Zjazdu w Kamieniu Śląskim

Piosenka w polskim filmie socrealistyczym

Unwanted heritage and its cultural potential. Values of modernist architecture from the times of the Polish People’s Republic

Klub Sportowy Korona – wzorcowy projekt epoki socrealizmu

Twórczość plakatowa Henryka Tomaszewskiego w latach 1949-1955

Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży

O tym, jak Czesław Miłosz czytał „Poemat o mowie polskiej”

Działalność kulturalno-literacka Wandy Wasilewskiej w latach 1934–1945

Polska literatura dla dzieci i młodzieży w okowach cenzury. Oceny wydawnicze książek z lat 1948–1956

Retoryka dramatu socrealistycznego na przykładzie "Zwycięstwa" Janusza Warmińskiego, "Zwykłej sprawy" Adama Tarna i "Brygady szlifierza Karhana" Vaška Kani

Czas na Nową Hutę – o planie ochrony Parku Kulturowego Nowa Huta