Search results

1

Polacy a Słowianie wschodni: społeczne uwarunkowania formowania się cech tożsamościowo-mentalnych

100%

Radzik R.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2018

|

vol. 43

|

issue 1

EN

The article offers a discussion of those historically conditioned features of identity and mentality of the three East Slavic nations (Russians, Ukrainians, and Belarusians) and Poles which had an impact on the attitudes of the societies in question in the past and – most importantly – which still shape them today. The author focuses particularly on socio-cultural and class factors, as well as those related to the existence (or absence) of state structures, i.e. attitudes to authorities. Over the last two centuries, Belarusians and most Ukrainians moved from links with Western culture towards the inclusion in the Russian (orthodox) community. As a result of the Bolshevik Revolution, both societies lost their primary elites, and the new ones emerged following the social advancement of peasant masses. The new elites have become more other-directed, more inclined to build vertical power structures, more active in primary groups, and less open to grass-roots processes of social self-organization. Ukraine, which is breaking away from this pattern, is currently experiencing social tensions.

PL

Tekst jest poświęcony omówieniu tych historycznie uwarunkowanych cech tożsamościowo-mentalnych trzech narodów wschodniosłowiańskich (Rosjan, Ukraińców i Białorusinów) oraz Polaków, które wpływały niegdyś i zwłaszcza obecnie oddziałują na postawy opisywanych społeczeństw. Zwrócono uwagę głównie na uwarunkowania społeczno-kulturowe, klasowo-warstwowe oraz związane z istnieniem (bądź nie) struktur państwowych, zatem stosunkiem do władzy. Białorusini i większość Ukraińców ewoluowali w ciągu ostatnich dwóch wieków: od związków z łacińskim kręgiem kulturowym do włączenia się do wspólnoty rosyjskiej (prawosławnej). Oba społeczeństwa utraciły w wyniku rewolucji bolszewickiej pierwotne elity, a nowe powstały w wyniku awansu społecznego mas chłopskich. Stały się bardziej zewnątrzsterowne, nastawione na budowę pionowych struktur władzy, mało podatne na budowę oddolnych procesów samoorganizacji społecznej, aktywizujące się w ramach grup pierwotnych. Zrywająca z tymi uwarunkowaniami Ukraina przeżywa wstrząsy społeczne.

2

Dialogotwórcza funkcja zderzenia kultur. Przypadek kontaktu Polaków z sowieckością na ziemiach wschodnich II RP w latach 1939–1941

100%

Wysocki A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2016

|

vol. 41

|

issue 2

EN

The article discusses the relationship between the phenomena clash of cultures and dialogue of cultures. The paper presents the basic theoretical findings on the issue of clash of cultures in the social sciences, and pointed out some examples of the importance of research on the collision of cultures. Also it emphasized tolerance and dialogue aspects of the clash of cultures, which served to discuss the presence of the discussed issues on the basis of communication and intercultural education and in circulation outside the scientific community. Attention was also drawn to the results of clash of cultures, implying a relationship with the dialogue of cultures. Complement argument is the presentation of a concrete example clash of culture – Polishness with Sovietness in 1939–1941 in the eastern territories of the Second Polish Republic, and the like were present in the elements providing for a possible dialogue.

PL

W artykule zostały omówione związki między zjawiskami zderzenia kultur i dialogu kultur. Zaprezentowano w nim podstawowe ustalenia teoretyczne dotyczące problematyki zderzenia kultur w naukach społecznych, wskazano wybrane przykłady i znaczenie badań nad zderzeniami kultur. Ponadto został zaakcentowany tolerancyjny i dialogotwórczy aspekt zderzenia kultur, czemu posłużyło omówienie obecności poruszanej problematyki na gruncie komunikacji i edukacji międzykulturowej oraz w obiegu pozanaukowym. Zwrócono również uwagę na rezultaty zderzenia kultur implikujące związek z dialogiem kultur. Uzupełnieniem wywodu jest prezentacja konkretnego przykładu zderzenia kulturowego – polskości z sowieckością w latach 1939–1941 na ziemiach wschodnich II RP i tego, jak były w nim obecne elementy świadczące o możliwości podjęcia dialogu międzykulturowego.

3

Badanie zderzenia kultur metodą biograficzną

100%

Wysocki A.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2013

|

vol. 9

|

issue 4

152-166

EN

The paper presents the theoretical and methodological foundations for studying the historical case of the clash between Polish and Soviet cultures on the eastern lands of the II Republic of Poland in 1939−1941. The study, based on secondary sources (memoirs), was conducted using the biographical method. The first part of the paper dwells on the historical context of the study covering the period of the first Soviet occupation, as well as presents the adopted theoretical perspective – the category of clash of cultures. In the second part, the sources used in the research are characterized, as well as the way of using the biographical method and the course of the research procedure are presented. The most important results of the case study of culture clash based on the biographical method are introduced in the conclusion.

PL

Artykuł prezentuje założenia teoretyczne i metodologiczne badania historycznego przypadku zderzenia między kulturą polską i sowiecką na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941. Badania przeprowadzono metodą biograficzną, bazując na zastanym materiale pamiętnikarskim. W pierwszej części przybliżono kontekst historyczny przedmiotu badań – pierwszą okupację sowiecką, oraz przyjętą perspektywę teoretyczną – kategorię zderzenia kultur. W części drugiej scharakteryzowano wykorzystane w badaniach źródła, sposób wykorzystania metody biograficznej oraz przebieg procedury badawczej. W zakończeniu artykułu zaprezentowano najważniejsze rezultaty badania wybranego przypadku zderzenia kultur metodą biograficzną.

4

Główne czynniki formowania się nowoczesnej wspólnoty białoruskiej (XIX–XXI w.)

80%

Radzik R.

Kultura i Społeczeństwo

|

2022

|

vol. 66

|

issue 4

113-158

EN

The purpose of the deliberations in the article - within the framework of historical sociology - is to reconstruct societal processes between the final decades of the partitions and the modern day forming Belarussian society in terms of community and identity. The matter of interest here is pointing out selected elements of the mechanism behind the evolution of Belarussian society, which in time came to be suspended between the symbolically conceived East and West. To what degree are the problems of today’s Belarussian society rooted in the 19th century and Soviet times? There are undoubtedly three types of community in Poland’s eastern neighbour: the triune Ruthenian nation, the Soviet community, and the national community. The transition in the 19th century from the western to the Russian cultural sphere triggered the adoption of Russian mechanisms of social development, and weakness in the rootedness of the constructs (values) of multi-generational continuity, including in state institutions, a consequence of which is the distance among a significant portion of Belarussians towards the realities of societal life, which they perceive as external to them. The loss of society’s elites as a result of the Bolshevik revolution and repression of the 1930s resulted in Belarussians becoming an almost exclusively peasant society. Sovietism was imposed on them - unlike, for example, in the Baltic republics - before the formation of national communities.

PL

Celem prowadzonych w przedstawianym tekście – w ramach socjologii historycznej – rozważań jest rekonstrukcja procesów społecznych formujących społeczeństwo białoruskie w jego wymiarach wspólnotowych i tożsamościowych między ostatnimi dziesięcioleciami zaborów a współczesnością. Interesującą kwestią jest wskazanie na przynajmniej wybrane elementy mechanizmu ewolucji społeczeństwa Białorusi, z czasem zawieszonego między symbolicznie pojmowanym Wschodem a Zachodem. W jakim stopniu problemy dzisiejszego społeczeństwa białoruskiego sięgają swymi korzeniami wieku XIX i czasów sowieckich? Niewątpliwie, u naszego wschodniego sąsiada nakładają się na siebie trzy typy wspólnot: trójjedyny naród ruski, wspólnota sowiecka i narodowa. Przejście w XIX stuleciu od zachodniego do rosyjskiego kręgu kulturowego wywołało przejęcie rosyjskich mechanizmów rozwoju społecznego, słabość zakorzenienia w strukturach (wartościach) wielopokoleniowego trwania, w tym instytucjach państwa, czego skutkiem jest dystans znacznej części Białorusinów do realiów życia społecznego postrzeganych jak zewnętrzne wobec nich. Utrata elit w wyniku rewolucji bolszewickiej oraz represji lat 30. spowodowała, że Białorusini stali się społeczeństwem prawie wyłącznie chłopskim. Sowieckość została im narzucona – w przeciwieństwie chociażby do republik bałtyckich – przed ukształtowaniem się wspólnot narodowych.

Refine search results

2 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

1 Kultura i Społeczeństwo

1 Przegląd Socjologii Jakościowej

1 2022

1 2018

1 2016

1 2013

2 Radzik R.

2 Wysocki A.

Polacy a Słowianie wschodni: społeczne uwarunkowania formowania się cech tożsamościowo-mentalnych

Dialogotwórcza funkcja zderzenia kultur. Przypadek kontaktu Polaków z sowieckością na ziemiach wschodnich II RP w latach 1939–1941

Badanie zderzenia kultur metodą biograficzną

Główne czynniki formowania się nowoczesnej wspólnoty białoruskiej (XIX–XXI w.)